Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2013 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Robert Zdych

Sędziowie: SSO Krzysztof Głowacki (spr.)

SSO Ewa Kilczewska

Protokolant Artur Łukiańczyk

przy udziale M. J. Prokuratora Prokuratury O. rozpoznaniu w dniu 10 października 2013 r.
sprawy S. S. (1) o przestępstwo z art.278§l kk.
na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej
od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Ś. dnia 16 kwietnia 2013 r. sygn. akt V K 154/13

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia -Śródmieścia do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

Prokurator Rejonowy dla Wrocławia - Stare Miasto oskarżył, między innymi S. S. (2) o to, że:

w dniu 22 września 2012 r. we W., działając wspólnie i w porozumieniu z A. Z. i n/n mężczyzną, dokonała zaboru w celu przywłaszczenia laptopa marki D. (...) o wartości 5343,60 zł na szkodę Hotelu (...), tj. o czyn z art.278§l kk.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Śródmieścia wyrokiem zaocznym z dnia 16 kwietnia 2013 r., sygn. akt V K 154/13:

I.  uznał oskarżoną S. S. (2) za winną popełnienia zarzucanego jej czynu, stanowiącego występek z art.278§l kk. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył jej karę 1 roku pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art.69§l i 2 kk. i art.70§l pkt.l kk. warunkowo zawiesił wykonanie wymierzonej oskarżonej kary pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 5(pięć) lat;

III.  na podstawie art.33§2 kk. wymierzył oskarżonej grzywnę w wysokości 30(trzydzieści) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę lO(dziesięć) złotych;

IV.  na podstawie art.72§2 kk. zobowiązał oskarżoną do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz (...) Sp. z o.o. solidarnie z oskarżoną A. Z. kwoty 5.343,60 zł w terminie dwóch lat od uprawomocnienia się orzeczenia;

V.  na podstawie art.63§l kk. zaliczył na poczet orzeczonej kary grzywny okres zatrzymania oskarżonej w dniu 2 października 2012 r.;

VI.  na podstawie art.624 kpk. i art.17 ust.l ustawy o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżoną od kosztów sądowych, w tym od opłaty.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonej zaskarżając orzeczenie Sądu I instancji w całości i zarzucił obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art.479§l kpk w zw. z art.133 kpk i art.139 kpk oraz art.6 kpk, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, a polegającą na tym, iż Sąd orzekający uznał, że oskarżona została prawidłowo zawiadomiona o terminie rozprawy i prowadził postępowanie oraz wydał wyrok bez jej udziału, pomimo braku pewności o jej wiedzy w tym zakresie, wynikającej wprost z faktu jej osadzenia w Zakładzie Karnym nr 1 we W. na początku marca 2013 r., a następnie przetransportowaniu oskarżonej do AŚ W. G. w dniu 18 marca 2013 r., gdzie przebywa nadal.

Podnosząc powyższy zarzut obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy oskarżonej jest w pełni zasadna, a jej uwzględnienie skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego orzeczenia i przekazaniem sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Zgodzić się należy ze skarżącym, iż zaskarżony wyrok zapadł z naruszeniem przepisów prawa procesowego wskazanych w zarzucie, mającym istotny wpływ na jego treść. Uchybienie to było tego rodzaju, że rażąco naruszyło prawo oskarżonej do obrony, co dyskwalifikuje zaskarżone orzeczenie i przesądza o konieczności jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Z akt sprawy wynika, że w dniu 21 marca 2013 r. wysłane zostało oskarżonej S. S. (2) (na adres jej zamieszkania przy ul. (...), W.) wezwanie na termin rozprawy wyznaczonej na dzień 16 kwietnia 2013 r. wraz z odpisem aktu oskarżenia. Przesyłka nie została przez oskarżoną odebrana i po dwukrotnym awizowaniu została zwrócona jako niepodjęta w terminie.

Na wyznaczony termin rozprawy oskarżona nie stawiła się.

Sąd Rejonowy uznając, iż oskarżona została prawidłowo powiadomiona o terminie rozprawy, na podstawie art.479§l kpk przeprowadził postępowanie pod nieobecność oskarżonej i po odczytaniu wyjaśnień złożonych przez nią w postępowaniu przygotowawczym oraz przeprowadzeniu postępowania dowodowego zamknął przewód i wydał wyrok zaoczny skazujący oskarżoną za zarzucany jej czyn.

Odpis tego wyroku został wysłany na adres zamieszkania oskarżonej. Przesyłka ta pomimo dwukrotnego awizowania została zwrócona jako niepodjęta w terminie i w związku z tym wyrok zaoczny został uznany za doręczony.

Tymczasem, w toku dalszych czynności ustalono, że w dniu 1 marca 2013 r. S. S. (2) została osadzona w Zakładzie Karnym nr 1 we W., a w dniu 18 marca 2013 r. przetransportowana do Aresztu Śledczego W. - G.. Informację o tym, że oskarżona jest pozbawiona wolności Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Śródmieścia powziął dopiero w dniu 30 kwietnia 2013 r.

Poza sporem jest więc, że oskarżona przebywała w Areszcie Śledczym w czasie, gdy w niniejszej sprawie przeprowadzono rozprawę pod jej nieobecność i wydano wyrok zaoczny.

Wprawdzie okoliczność powyższa nie była znana Sądowi Rejonowemu, ale nie zmienia to obiektywnego faktu, iż nieobecność oskarżonej na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 r. nie może być uznana za nieusprawiedliwioną. Oskarżona w tym czasie była pozbawiona wolności, a zatem, ani nie miała możliwości uzyskania wiedzy o terminie rozprawy, ani tym bardziej nie mogła wyrazić swej woli co do uczestniczenia w niej osobiście. W zaistniałej sytuacji procesowej brak było zatem podstawowych przesłanek do przeprowadzenia rozprawy pod nieobecność oskarżonej i do wydania wyroku zaocznego.

Stosownie bowiem do dyspozycji art.479§l kpk sąd może prowadzić rozprawę w trybie uproszczonym pod nieobecność oskarżonego jedynie wtedy, gdy nie stawił się on na

rozprawę mimo doręczenia mu wezwania. Jest więc oczywiste, że nie można prowadzić takiej rozprawy, gdy oskarżonemu nie doręczono skutecznie wezwania na termin rozprawy lub gdy obiektywnie nie miał możliwości odbioru takiego wezwania, bądź też swobodnego zadecydowania o swoim uczestnictwie w czynności procesowej, której przedmiotowe wezwanie dotyczyło.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego konsekwentnie stoi na stanowisku, że doręczenie przewidziane w trybie określonym w art.l39§l kpk nie ma zastosowania do sytuacji, w której oskarżony został pozbawiony wolności i nie powiadomił o tym sądu, gdyż przebywanie w zakładzie karnym nie może być traktowane na równi ze zmianą miejsca zamieszkania, które jest następstwem swobodnie podjętej decyzji strony (por. uchwała SN z dnia 23 maja 1974 r. VI KZP 5/74, OSNKW 1974, z. 7-8, wyroki SN: z dnia 20 stycznia 2004 r. IV KK 434/03 OSNwSK 2004, poz. 130, z dnia 30 sierpnia 2007 r. IV KK 291/07 OSNwSK 2007, poz. 1907, z dnia 11 października 2005 r. III KK 111/05, OSNwSK 2005, poz. 1820).

Również na gruncie postępowania uproszczonego Sąd Najwyższy niejednokrotnie podkreślał znaczenie umożliwienia oskarżonemu obecności na rozprawie. W wyroku z dnia 21 stycznia 2009 r. V KK 320/08 (OSNwSK 2009, poz. 198) wskazano, że nie można prowadzić rozprawy w trybie uproszczonym pod nieobecność oskarżonego, gdy stawiennictwo na rozprawę nie zależy od niego. Podobnie, w wyroku z dnia 12 stycznia 2006 r. III KK 317/05 (OSNKW 2006, z. 5, poz.43) stwierdzono, że „w postępowaniu uproszczonym obecność oskarżonego na rozprawie nie jest obowiązkowa (art.479 kpk), ale nie oznacza to, że nie należy go na nią doprowadzić, gdy jest pozbawiony wolności, gdyż także w takim postępowaniu można prowadzić rozprawę pod nieobecność oskarżonego tylko wtedy, gdy nie stawi się on bez usprawiedliwienia (arg. z art.480 kpk), a nie wtedy, gdy stawiennictwo to w ogóle od niego nie zależy, gdyż jest pozbawiony wolności".

W tych warunkach należało uznać, że przeprowadzenie przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Śródmieścia rozprawy w dniu 16 kwietnia 2013 r. pod nieobecność oskarżonej i wydanie wyroku zaocznego naruszyło przepisy art.l39§l kpk i art.479§l kpk, a konsekwencją tego uchybienia było ograniczenie przysługującego oskarżonej z mocy art.6 kpk prawa do obrony. Naruszenie obowiązku zapewnienia oskarżonemu możliwości osobistego uczestniczenia w rozprawie głównej i obrony na niej swoich praw i interesów trzeba ocenić jako uchybienie o charakterze rażącym. Zważywszy, że oskarżona nie była w ogóle reprezentowana w fazie procesu sądowego bez możliwości wyrażenia swej woli w tym zakresie, uchybienie powyższe mogło wywrzeć istotny wpływ na treść wyroku.

W tym stanie rzeczy, zaskarżony wyrok należało uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.