Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 listopada 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił A. J. prawa do emerytury, wskazując że na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodniła wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych nie uznał okresów zatrudnienia w Z.P.B. (...) S.A. od 1 grudnia 1982 roku do 31 grudnia 1998 roku, gdyż świadectwo pracy w szczególnych warunkach wymienia stanowiska brakarza, próbkarza, a świadectwo pracy wskazuje na stanowisko brygadzisty służby dozoru, nadto stanowiska wykazane w świadectwach nie odpowiadają zarządzeniu resortowemu, na które powołał się pracodawca. / decyzja k. 19 akt emerytalnych/

W dniu 7 grudnia 2015 roku A. J. złożyła odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i przyznanie emerytury wskazując, że w zakwestionowanym przez ZUS okresie zatrudnienia wykonywała pracę w warunkach szczególnych. / odwołanie k. 2/

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 23 grudnia 2015 roku organ rentowy wnosił o jego oddalenie przytaczając argumentację zawartą w uzasadnieniu skarżonej decyzji. / odpowiedź na odwołanie k. 4-4 odw./

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawczyni A. J., urodzona (...), wniosek o emeryturę złożyła w dniu 10 listopada 2015 roku. Nie jest członkiem OFE. / wniosek k. 1-3 akt emerytalnych/

W okresie od 1 grudnia 1982 roku do 31 maja 2002 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w Z.P.B. (...) S.A. w Ł. (obecnie Z.P.B. (...) S.A. w upadłości w Ł.) w pełnym wymiarze czasu pracy. /świadectwo pracy – akta osobowe w kopercie k. 23/.

Początkowo zajmowała stanowisko próbiarki. / umowa o pracę z 1.12.1982 r., karta przebiegu zatrudnienia, karta obiegowa zmiany z 26.11.1982 r. - akta osobowe – w kopercie k. 23/.

Następnie kolejno zajmowała stanowiska:

- od dnia 1 grudnia 1982 roku – brakarki półfabrykatów przędzy i nici

- od dnia 1 kwietnia 1983 roku – brakarza półfabrykatów przędzy i nici ( w angażu z 1 września 1983 r. wskazano, że wnioskodawczyni była dotychczas zatrudniona na stanowisku brakarza próbkarza)

- od dnia 29 października 1984 roku – brakarza – próbiarza (w angażu z 29 października 1984 r. wskazano, że wnioskodawczyni była dotychczas zatrudniona na stanowisku brakarza próbiarza)

- od dnia 1 października 1985 roku – brakarza półfabrykatów przędzy i nici (w angażu z 28 października 1985 r. wskazano, że wnioskodawczyni była dotychczas zatrudniona na stanowisku brakarza półfabrykatów przędzy i nici)

- od dnia 1 kwietnia 1986 roku – brakarza – próbiarza (w angażu z 1 kwietnia 1986 r. – wskazano, że wnioskodawczyni była dotychczas zatrudniona na stanowisku brakarza próbiarza)

- od dnia 1 kwietnia 1987 roku – brakarza (w angażu z 1 kwietnia 1987 r. wskazano, że wnioskodawczyni była dotychczas zatrudniona na stanowisku brakarza)

- od dnia 1 lutego 1988 roku – brakarza – próbiarza (w angażu z 16 lutego 1988 r. – wskazano, że wnioskodawczyni była dotychczas zatrudniona na stanowisku brakarza próbiarza)

- od dnia 1 marca 1989 roku – brakarza – próbiarza (w angażu z 20 marca 1989 r. – wskazano, że wnioskodawczyni była dotychczas zatrudniona na stanowisku brakarza)

- od dnia 2 maja 1989 roku – brakarza – próbiarza (w angażu z 2 maja 1989 r. – wskazano, że wnioskodawczyni była dotychczas zatrudniona na stanowisku brakarza próbiarza)

- od dnia 1 sierpnia 2000 roku – brygadzisty w dziale ochrony

/angaże, karty wynagrodzeń - akta osobowe – w kopercie k. 23/.

Ostatnio zajmowała stanowisko brygadzisty służby dozoru. /zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 1.10.2002 r. - akta osobowe – w kopercie k. 23, /.

Zajmując stanowiska próbiarza, brakarza (do końca lipca 2000 roku) wnioskodawczyni codziennie obsługiwała na dziale przędzalni maszyny przędzalnicze takie jak: trzepalnia, zgrzeblarnia, rozciągarki wstępne i rozciągarki ostateczne, pobierała próby do przędu bawełny. Efektem jej pracy były nici przędzalniane. Obsługiwała cykl od surowej bawełny do powstawania nici przędzalnianej. Do jej obowiązków należało także brakowanie nici, bawełny i niedoprzędu, ewentualne braki zgłaszała nastawiaczowi. Pracę swą wykonywała w pełnym wymiarze czasu pracy. /zeznania świadka R. P. k. 17, zeznania świadka E. O. k. 16-17, zeznania wnioskodawczyni 00:03:08-00:03:20 – płyta CD k. 27 w zw. z k. 15/

Do zakładu przychodziły surowe bele bawełny, wstępnym procesem było trzepanie włókien, przez co pozbawiało się je zanieczyszczeń, później było napowietrzanie, też w trzepalni. Następnie układało się ją jak kołderkę na taśmociąg i tworzyło się z tego walec. Wnioskodawczyni sprawdzała czy grubość kołderki jest jednostajna, czy nie ma prześwitów, czy walec ma określoną wagę. Z trzepalni walce przechodziły na zgrzeblarki. Zgrzeblarki rozciągały tą kołderkę na ostrych bębnach, tworząc tzw. runo – przezroczystą płachetkę i następnie włókna były zbierane grzebieniem czesankowym i następnie luźno układane w dużych garach. Wnioskodawczyni sprawdzała to runo, jego ciężar właściwy, czy nie ma pustych pól, tzw. braków. Ze zgrzeblarek gary podchodziły pod rozciągarki wstępne. Na jedną rozciągarkę wstępną wchodziło 12 garów. Na rozciągarce były wałki metalowe i gumowe, które rozciągały taśmę, które głowicą wchodziły do mniejszych garów. A. J. sprawdzała rozciąg tych taśm, czy jest prawidłowy. Później taśmy szły na rozciągarkę ostateczną. Procedura była podobna jak w rozciągarce wstępnej. Tu ubezpieczona też sprawdzała czy taśma jest dobrze rozciągnięta. Gdy widziała, że maszyna źle pracuje, powiadamiała nastawiacza. /zeznania świadka R. P. k. 17, zeznania świadka E. O. k. 16-17, zeznania wnioskodawczyni 00:03:08-00:03:20 – płyta CD k. 27 w zw. z k. 15/

W okresie zatrudnienia w powyższym zakładzie pracy wnioskodawczyni nie była oddelegowywana do innych prac. /zeznania świadka R. P. k. 17, zeznania wnioskodawczyni 00:03:20 – 00:05:02 – płyta CD k. 27, 00:03:08-00:03:20 – płyta CD k. 27 w zw. z k. 15/

W szczególności nie doszło do wykonywania przez nią na ½ etatu pracy w charakterze gotowaczki, ponieważ kierownik wnioskodawczyni nie wyraził na powyższe zgody. /zeznania wnioskodawczyni 00:03:20 – 00:05:02 – płyta CD k. 27/

Nie było żadnych przestojów w pracy. / zeznania wnioskodawczyni 00:03:08-00:03:20 – płyta CD k. 27 w zw. z k. 15/

Od dnia 21 lipca 2000 r. wnioskodawczyni została brygadzistą. /zeznania wnioskodawczyni 00:03:08-00:03:20 – płyta CD k. 27 w zw. z k. 15/

W okresie zatrudnienia wnioskodawczyni w przędzalni panowało zapylenie i kurz oraz hałas. /zeznania świadka R. P. k. 17/

W dniu 24 czerwca 2002 roku wystawiono wnioskodawczyni świadectwo pracy, w którym wskazano, że w okresie zatrudnienia w Z.P.B. (...) wnioskodawczyni wykonywała pracę w szczególnych warunkach. /świadectwo pracy – akta osobowe w kopercie k. 23/.

Okresy nieskładkowe wnioskodawczyni w toku tego zatrudnienia obejmują okresy od 7 do 14 października 1996 r. oraz od 24 stycznia do 7 lutego 2000 r. / załącznik do świadectwa pracy z 20.06.2002 r. – akta osobowe w kopercie k. 23/.

W dniu 31 lipca 2002 roku syndyk Z.P.B. (...) S.A. w upadłości w Ł. wystawił wnioskodawczyni świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym zaświadczono, że była ona u powyższego pracodawcy zatrudniona od 1 grudnia 1982 roku do 31 maja 2002 roku i że w okresie od 1 grudnia 1982 roku do 31 grudnia 1998 roku wnioskodawczyni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała następujące prace: obróbka surowców włókienniczych i ich obróbka oraz kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie na stanowisku brakarz - próbiarz wymienionym w wykazie A dziale XIV/VII poz. 24/1 pkt.-/9 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac zaliczonych do I kategorii zatrudnienia. /świadectwo pracy w warunkach szczególnych – akta osobowe – w kopercie k. 23/.

Staż ubezpieczeniowy wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 23 lata, 1 miesiąc i 1 dzień okresów składkowych i nieskładkowych / bezsporne/.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dokumentów zawartych w aktach organu rentowego, których wiarygodność nie była przez strony kwestionowana, oraz w oparciu o zeznania zgłoszonych przez odwołującą się świadków.

Rozpoznając sprawę Sąd dał wiarę przesłuchaniu wnioskodawczyni, w którym stwierdziła, że nigdy nie wykonywała pracy gotowaczki napojów, ponieważ nie zgodził się na to jej przełożony. Powyższe twierdzenie, mimo dokumentacji w postaci angażu na to stanowisko, pozostaje spójne z treścią świadectwa pracy wystawionego przez Z.P.B. (...) S.A., które nie wymienia tej pracy jako świadczonej przez A. J..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Przepis art.184 ust.2 stanowi z kolei, że emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Z przepisu art.32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że ubezpieczonym będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art.27.

W myśl art.32 ust.1a pkt 1 przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa..

Z kolei według ustępu 2 art.32 dla celów ustalenia tych uprawnień za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Zasady przechodzenia na wcześniejsze emerytury oraz wykazy stanowisk do tego uprawniających określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm).

Według treści § 3 i 4 tego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Dodatkowo § 1 ust. 2 rozporządzenia stanowi, iż właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Analiza treści wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że do prac w warunkach szczególnych należą wymienione w dziale VII pod poz. 1 „Obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie”.

W załączniku do zarządzenia nr 19 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 6 sierpnia 1983 r. w dziale VII pod poz. 1 wymienione zostały m.in. prace na stanowisku: w pkt 3 – trzepacz włókna, w pkt 4 – zgrzeblarz, w pkt 6 – rozciągacz taśm.

Prace na identycznych jak wyżej wymienionych zostały wymienione w do zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r.

Stosownie zaś do treści § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni spełniła warunki do uzyskania emerytury w zakresie wymaganego wieku i ogólnego stażu pracy, jak również rozwiązanego stosunku pracy. Spór dotyczył okresów zatrudnienia ubezpieczonej w Zakładach (...), które wprawdzie zostały w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych wymienione jako okresy takiej pracy, a których organ rentowy nie uznał z uwagi na wady formalne tego dokumentu.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę, iż świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów / por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r. sygn. III AUa 3113/08, opubl. LEX nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 r. sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 r. sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60/.

Jednocześnie w judykaturze ugruntowane jest stanowisko, iż regulacja § 2 statuująca ograniczenia dowodowe nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków. / por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. III UZP 5/85; uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, opubl. OSNAPiUS 2001, nr 18, poz. 562/.

Przedmiotem analizy Sądu Okręgowego było wobec tego czy sporny okres zatrudnienia wnioskodawczyni od 1 grudnia 1982 roku do 31 grudnia 1998 roku może być traktowany jako praca w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność prac wykonywanych przez wnioskodawczynię w szczególnych warunkach dopuścił dowód z dokumentów znajdujących się w jej aktach osobowych oraz z zeznań zgłoszonych świadków.

W oparciu o dostępną dokumentację osobową Sąd ustalił, że w spornym okresie wnioskodawczyni kolejno zajmowała stanowiska próbiarza, brakarza (do końca lipca 2000 roku), zaś na podstawie zeznań świadków i przesłuchania wnioskodawczyni – że w zakresie powierzonych obowiązków codziennie obsługiwała na dziale przędzalni maszyny przędzalnicze (takie jak: trzepalnia, zgrzeblarnia, rozciągarki wstępne i rozciągarki ostateczne), pobierała próby niedoprzędu bawełny. Efektem jej pracy były nici przędzalniane. Obsługiwała cykl od surowej bawełny do powstawania nici przędzalnianej, zaś pracę swą wykonywała w pełnym wymiarze czasu pracy.

Syndyk upadłych zakładów w wystawionym przez siebie świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach potwierdził wykonywanie przez wnioskodawczynię pracy w szczególnych warunkach w okresie od 1 grudnia 1982 roku do 31 grudnia 1998 roku.

W świetle tak poczynionych ustaleń w uznaniu Sądu spełnione zostały podstawy do tego, aby do prac wykonywanych w warunkach szczególnych zakwalifikować prace świadczone przez wnioskodawczynię w spornym okresie, jako wymienione w załączniku do zarządzenia nr 19 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 6 sierpnia 1983 r. oraz zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r., które to w dziale VII pod poz. 1 wskazują stanowiska: w pkt 3 – trzepacz włókna, pkt 4 – zgrzeblarz, pkt 6 – rozciągacz taśm.

Uznanie wymienionego okresu zatrudnienia wnioskodawczyni w Zakładach (...) daje okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze ponad 15 lat, także jeżeli wyłączyć z niego okresy niezdolności do pracy przypadające po dniu 14 listopada 1991 roku.

Na podstawie art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od 11 listopada 2015 roku, to jest od daty osiągnięcia wieku emerytalnego.

K.P.