Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji wnioskodawcy A. C. i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie Wydziału IV Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 lutego 2012 r. sygn. akt IV U 45/12

I.  z m i e n i a zaskarżony wyrok w punkcie I w ten tylko sposób, że zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. na rzecz A. C. odsetki ustawowe za zwłokę w wypłacie renty od dnia 28 grudnia 2010 r.,

II.  z m i e n i a zaskarżony wyrok w punkcie II i zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do zwrotu A. C. kwoty 4.489,24 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty.

Sygn. akt III AUa 619/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy w Tarnowie Wydział IV Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na skutek odwołania A. C. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia 21 listopada 2011 r.: I. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz A. C. odsetki ustawowe za zwłokę w wypłacie renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 2 czerwca 2011 r., sygn. akt IV U 31/11 liczonymi za okres od dnia 1 listopada 2010 r. do 21 listopada 2011 r.; II. dalej idące odwołanie oddalił.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca A. C. w okresie od dnia 31 maja 2005 r. do 31 października 2010 r. pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W dniu 4 października 2010 r. zwrócił się do organu rentowego z wnioskiem o ponowne ustalenie prawa do świadczenia rentowego, jednakże z uwagi na orzeczenie lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS o jego zdolności do pracy, decyzją z dnia 2 grudnia 2010 r. organ rentowy odmówił mu prawa do renty. Wyrokiem z dnia 2 czerwca 2011 r. (do sygn. akt IV U 31/11) Sąd Okręgowy w Tarnowie zmienił tą decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres 1 roku od dnia 1 listopada 2010 r. Podstawą tego rozstrzygnięcia były ustalenia Sądu Okręgowego oparte na opinii biegłego chirurga-ortopedy, który uznał wnioskodawcę za częściowo niezdolnego do pracy z powodu schorzeń i wad wrodzonych narządu ruchu (jego stan zdrowia nie uległ poprawie). Zaś wyrokiem z dnia 25 października 2011 r. (do sygn. akt III AUa 1026/11) Sąd Apelacyjny w Krakowie oddalił apelację organu rentowego od tego wyroku. Natomiast pismem z dnia 16 listopada 2011 r. wnioskodawca poinformował organ rentowy, że od dnia 1 listopada 2010 r., tj. od daty przyznania mu renty, osiąga wynagrodzenie z tytułu działalności zarobkowej powodującej zmniejszenie świadczenia. Decyzją z dnia 21 listopada 2011 r. organ rentowy wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 2 czerwca 2011 r. przyznał wnioskodawcy rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 listopada 2010 r. do 31 października 2011 r. oraz jednocześnie zmniejszył świadczenie zgodnie z wnioskiem z dnia 16 listopada 2011 r. o łączną kwotę 4.489,24 zł w związku z osiąganiem przychodu powodującego zmniejszenie świadczenia (tj. od dnia 1 listopada 2010 r. o 366,53 zł, a od dnia 1 marca 2011 r. o 377,89 zł).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy powołał się na treść 118 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) oraz art. 85 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) i uznał, że domaganie się przez wnioskodawcę zapłaty odsetek z tytułu zwłoki w wypłacie renty jest zasadne. Przesłanką powstania obowiązku organu rentowego do wypłaty odsetek jest opóźnienie organu w ustaleniu prawa do świadczenia lub wypłaty tego świadczenia. W szczególności oznacza to sytuację, w której organ rentowy odmawiając przyznania ubezpieczonemu świadczenia z ubezpieczenia społecznego lub ustalenia jego wysokości naruszył przepisy prawa materialnego określające przesłanki nabycia prawa do tego świadczenia lub ustalenia jego wysokości, albo też gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność. Organ rentowy ma obowiązek wypłaty świadczeń w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Tymczasem prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy wnioskodawcy, o które wnioskował już w dniu 4 października 2010 r., zostało ustalone dopiero wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 2 czerwca 2011 r. Przy czym podstawą tego wyroku była opinia biegłego chirurga-ortopedy, który oparł się na tej samej dokumentacji medycznej, jaką dysponował organ rentowy i w przeciwieństwie do tego organu uznał wnioskodawcę za częściowo niezdolnego do pracy od dnia 1 listopada 2010 r. na okres jednego roku, podkreślając, że niezdolność ta istnieje z powodu schorzeń i wad wrodzonych narządu ruchu, a stan zdrowia wnioskodawcy nie uległ poprawie. W ocenie Sądu Okręgowego, oznacza to, że organ rentowy dokonał nieprawidłowej oceny stanu zdrowia wnioskodawcy, która spowodowała, że decyzją z dnia 2 grudnia 2010 r. bezzasadnie odmówił mu prawa do renty, a w konsekwencji ustalenie prawa świadczenia rentowego dla niego nastąpiło dopiero w decyzji z dnia 21 listopada 2011 r. i zaskutkowało opóźnieniem w wypłacie świadczenia za okres od dnia 1 listopada 2010 r. do 31 października 2011 r. Natomiast jako bezzasadne ocenił Sąd Okręgowy odwołanie wnioskodawcy w zakresie, w jakim kwestionował on zasadność zmniejszenia należnego mu świadczenia rentowego za okres od dnia 1 listopada 2010 r. do 31 października 2011 r. W dniu 16 listopada 2011 r. poinformował on bowiem organ rentowy, że od dnia 1 listopada 2010 r. osiąga wynagrodzenie z tytułu działalności zarobkowej powodującej zmniejszenie świadczenia i zgodnie z tym wnioskiem świadczenie zostało mu zmniejszone, albowiem zachodziły przesłanki z art. 104 ust. 8 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego uchwale z dnia 7 maja 2008 r. (II UZP 2/08) i podkreślił, że również świadczenie za okres poprzedzający ustalenie wnioskodawcy renty wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 2 czerwca 2011 podlegało zmniejszeniu.

Apelację od powyższego wyroku wywiedli zarówno wnioskodawca A. C. oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T..

Wnioskodawca zaskarżył wyrok Sądu pierwszej instancji w zakresie oddalenia jego odwołania w przedmiocie zmniejszenia świadczenia rentowego z uwagi na osiąganie przychodu, tj. pkt II wyroku. Zarzucił naruszenie przepisów postępowania, a to art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku i ograniczenie się do nie podzielenia stanowiska Sądu Najwyższego zawartego w uchwale z dnia 7 maja 2008 r. (II UZP 2/08), co uniemożliwia należyte ustosunkowanie się do zapadłego rozstrzygnięcia, a także naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 104 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) poprzez błędną wykładnię na skutek przyjęcia, że świadczenie rentowe, do którego prawo zostało ustalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 2 czerwca 2011 r. i wypłacone po uprawomocnieniu się tego wyroku, podlegało zmniejszeniu z tytułu osiągania przychodu w okresie sprzed wyroku. Wskazując na tak sformułowane zarzuty apelujący wniósł o zmianę pkt. II wyroku Sądu pierwszej instancji i zasądzenie na jego rzecz kwoty 4.489,24 zł wraz z ustawowymi odsetkami, względnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelujący podniósł, że Sąd pierwszej instancji w ogóle nie wyjaśnił podstawy prawnej i przyczyn, dla których oddalił jego odwołanie w zakresie zmniejszenia jego świadczenia rentowego za okres sprzed ustalenia prawa do świadczenia wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 2 czerwca 2011 r. a podał jedynie, że nie podzielił poglądu Sądu Najwyższego zawartego w uchwale z dnia 7 maja 2008 r. (II UZP 2/08). Tymczasem w uchwale tej stwierdzono, że świadczenie rentowe, do którego prawo zostało ustalone wyrokiem sądu i wypłacone po uprawomocnieniu się tego orzeczenia podlega zmniejszeniu z tytułu osiągania przychodu, o którym stanowi art. 104 ust. 8 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, za okres następujący po ustaleniu prawa do tego świadczenia. Apelujący podkreślił, że dopiero po wyroku z dnia 2 czerwca 2011 r. nabył status rencisty i od tej chwili miały do niego zastosowanie limity zarobków powodujących zmniejszenie świadczenia. Zaś art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS dotyczy przychodów osiąganych w czasie pobierania świadczenia rentowego, a nie przychodów osiąganych w przeszłości.

Organ rentowy zaskarżył wyrok Sądu pierwszej instancji w części przyznającej wnioskodawcy prawo do odsetek z tytułu zwłoki w wypłacie renty za okres od dnia 1 listopada 2010 r. do 27 grudnia 2010 r., tj. pkt I. wyroku i wniósł o jego zmianę w tym zakresie poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy odsetek ustawowych za opóźnienie w wypłacie renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od dnia 28 grudnia 2010 r. do 21 listopada 2011 r. Zarzucił naruszenie prawa materialnego, a to art. 118 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) polegające na jego niezastosowaniu i pominięciu, że wypłata świadczenia wynikająca z decyzji ponownie ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokości następuje w najbliższym terminie płatności albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni. Organ rentowy zarzucił też naruszenie § 2 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 12, poz. 104) polegające na jego niezastosowaniu i pominięciu, że okres opóźnienia w wypłacie świadczeń okresowych liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie płatności.

W uzasadnieniu apelujący podniósł m.in., że skoro ostatnią okolicznością niezbędną do wydania decyzji w przedmiocie renty z tytułu niezdolności do pracy dla wnioskodawcy było orzeczenie komisji lekarskiej z dnia 25 listopada 2010 r., a terminem płatności świadczenia był 25 dzień każdego miesiąca, to wypłata świadczenia powinna nastąpić najpóźniej w dniu 27 grudnia 2010 r. Zatem dopiero od dnia 28 grudnia 2010 r. nastąpiła zwłoka w wypłacie świadczenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Obie apelacje zasługują na uwzględnienie.

Rozważając odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie renty z tytułu niezdolności do pracy dla wnioskodawcy za okres od dnia 1 listopada 2010 r. do 31 października 2011 r., co w toku postępowania apelacyjnego nie było już kwestionowane, Sąd pierwszej instancji winien mieć na względzie również treść art. 118 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem, wypłata świadczenia wynikająca z decyzji ponownie ustalającej prawo do świadczeń lub jego wysokości, następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni. Zatem dniem, od którego organ rentowy winien wypłacić świadczenie rentowe wnioskodawcy, czego jednak nie uczynił wskutek błędnego ustalenia, iż nie jest on niezdolny do pracy, był najbliższy termin płatności renty wnioskodawcy. Dopiero zaś od dnia następującego po tym dniu organ rentowy pozostawał w zwłoce i zobowiązany jest do zapłaty odsetek z tytułu zwłoki liczonych od tego dnia. Słusznie więc zarzucił organ rentowy, że skoro ostatnią okolicznością niezbędną do wydania prawidłowej decyzji przyznającej wnioskodawcy prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 1 listopada 2010 r., było orzeczenie komisji lekarskiej z dnia 25 listopada 2010 r., to termin wypłaty świadczenia rentowego winien nastąpić najpóźniej z dniem 27 grudnia 2010 r. ( 25 i 26 grudnia są dniami świątecznymi). To zaś oznacza, że dopiero od dnia 28 grudnia 2010 r. organ rentowy pozostawał w zwłoce i zobowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych z tego tytułu dopiero od tego dnia tj. od 28 grudnia 2010r., do daty wypłaty świadczenia, tj. do dnia 21 listopada 2011 r. Nie było więc podstaw do zasądzenia na rzecz wnioskodawcy ustawowych odsetek z tytułu zwłoki w wypłacie świadczenia rentowego za okres wcześniejszy niż dzień 28 grudnia 2010 r. To zaś skutkować musiało zmianą pkt I zaskarżonego wyroku w tym tylko kierunku.

Słusznie są również zarzuty apelacji wnioskodawcy kwestionujące dokonanie zmniejszenia świadczenia rentowego z uwagi na osiąganie przychodu w okresie poprzedzającym przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 2 czerwca 2011 r., w łącznej kwocie 4.489,24 zł. Jakkolwiek Sąd pierwszej instancji trafnie zauważył, że nie jest związany poglądem prawnym wyrażonym w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 r. (II UZP 2/08, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 321), to jednak nie przedstawił żadnych argumentów uzasadniających dokonanie odmiennej interpretacji przepisu art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tymczasem wiele względów przemawia za stwierdzeniem, że świadczenie rentowe, do którego prawo zostało ustalone wyrokiem sądu i wypłacone po uprawomocnieniu się tego orzeczenia podlega zmniejszeniu z tytułu osiągania przychodu, o którym mowa w art. 104 ust. 8 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za okres następujący po ustaleniu prawa do tego świadczenia. Zasadnym jest przybliżenie wywodów zawartych w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 r. Jak zauważył Sąd Najwyższy, art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (w myśl którego świadczenia wypłaca się poczynając od miesiąca powstania do nich prawa, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu), dotyczy prawa do realizacji świadczenia, samo bowiem abstrakcyjne spełnienie się przesłanek warunkujących prawo do świadczenia nie stanowi podstawy do jego wypłaty. Zaś prawo do wypłaty (realizacji) renty powstaje dopiero w wyniku ustalenia prawa do tego świadczenia, rozumianego – stosownie do art. 100 ust. 1 cytowanej ustawy – jako spełnienie warunków do jego nabycia. Nie budzi więc wątpliwości, że w przepisie art. 104 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS chodzi o zawieszenie prawa do wypłaty renty lub jej zmniejszenie, gdyż zawieszenie prawa do realizacji świadczenia lub jego zmniejszenie może dotyczyć tylko świadczenia, do którego prawo zostało ustalone, przy czym ustalenie to następuje w decyzji organu rentowego bądź w orzeczeniu organu odwoławczego jakim jest wyrok sądu. Pozostaje to w ścisłym związku z zakresem podmiotowym art. 104 omawianej ustawy oraz przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz. U. Nr 58 poz. 290 ze zm.). Przepisy te jednoznacznie odnoszą się do emerytów i rencistów. Stosownie do art. 4 pkt 1 i 11 ustawy o emeryturach i rentach za emeryta i rencistę uważa się nie osobę, która nabyła prawo do tych świadczeń po spełnieniu przewidzianych przez przepisy warunków, ale osobę mającą ustalone prawo do emerytury lub renty. Dopóki prawo to nie zostanie ustalone w decyzji organu rentowego lub orzeczeniu organu odwoławczego, dopóty ubezpieczony nie posiada statusu emeryta lub rencisty (choćby spełniał warunki wymagane do nabycia prawa do świadczenia) i nie jest uprawniony do jego pobierania, chociażby warunki do realizacji (wypłaty) świadczenia zostały spełnione wcześniej. Już tylko wykładnia językowa zarówno art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jak i przepisów powołanego wyżej rozporządzenia prowadzi do wniosku, że mowa jest w nich o zmniejszaniu świadczeń rentowych wypłacanych w okresie, w którym rencista osiąga jednocześnie przychód z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Po pierwsze – art. 104 ust. 1, 7 i 8 ustawy oraz § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia stanowią o przychodzie "osiąganym", a nie "osiągniętym", po drugie – przepisy rozporządzenia posługują się pojęciem przychodu "osiągniętego" tylko w zakresie nałożonego na rencistę, pracodawcę i urząd skarbowy obowiązku zawiadomienia organu rentowego o łącznej kwocie przychodu "osiągniętego w ubiegłym roku kalendarzowym" (§ 5), ustalenia łącznej kwoty przychodu "osiągniętego w okresie ubiegłego roku kalendarzowego" (§ 7) oraz ustalenia, czy łączna kwota przychodu "osiągniętego w okresie ubiegłego roku kalendarzowego" przekroczyła kwoty graniczne przychodu (§ 8). Sąd Najwyższy podkreślił, że o możliwości rozliczenia świadczenia rentowego ustalonego wyrokiem sądu i wypłaconego za okres wsteczny nie świadczy brzmienie § 1 ust. 3 i § 6 ust. 1 powołanego wyżej rozporządzenia. Zgodnie z pierwszym ze wskazanych przepisów, po zastąpieniu zawartego w nim określenia "dochodu osiągniętego" (za który uważało się "faktyczny dochód" uzyskany przez rencistę w danym roku kalendarzowym, z zastrzeżeniem ust. 5) pojęciem "przychodu" (jakim posługują się przepisy ustawy emerytalnej), za przychód osiągnięty uważa się przychód uzyskany przez emeryta w danym roku kalendarzowym. Z przepisu tego wynika więc tylko tyle, że za przychód, o którym mowa w § 5, 7 i 8 rozporządzenia, uważa się przychód uzyskany przez rencistę w tym roku kalendarzowym, za który następuje rozliczenie, z zastrzeżeniem możliwości uznania za przychód wypłacony z tytułu pracy, służby lub działalności wykonywanej w okresie, w którym wypłata świadczeń była zawieszona, przychodu uzyskanego w tym okresie, jeżeli jest to dla emeryta lub rencisty korzystniejsze. Z kolei zgodnie z § 6 ust. 1 rozporządzenia, ustalenie czy przychód emeryta lub rencisty uzasadniał wypłatę świadczeń w pełnej wysokości, ich zmniejszenie lub zawieszenie, następuje po upływie roku kalendarzowego na podstawie zawiadomienia zakładu pracy (pracodawcy) i emeryta lub rencisty, o których mowa w § 5. Zawiadomienie zakładu pracy i zawiadomienie emeryta lub rencisty, o których to zawiadomieniach stanowi § 5 rozporządzenia, to zawiadomienie o łącznej kwocie dochodu osiągniętego przez emeryta lub rencistę w ubiegłym roku kalendarzowym. W żadnym razie z powołanych przepisów nie da się więc wyprowadzić wniosku, że ustalenie, czy przychód emeryta lub rencisty uzasadniał wypłatę świadczeń w pełnej wysokości, ich zmniejszenie lub zawieszenie, może w każdym przypadku nastąpić po upływie roku kalendarzowego, w którym ten przychód został faktycznie osiągnięty, bez względu na to, kiedy zostało ustalone prawo do świadczenia i jego wypłata. Sąd Najwyższy wywiódł dalej, że wniosek, że świadczenie rentowe, do którego prawo zostało ustalone orzeczeniem organu odwoławczego i wypłacone po uprawomocnieniu się tego orzeczenia za okres wsteczny, podlega zmniejszeniu z tytułu przekroczenia ustalonego limitu przychodu za okres następujący po ustaleniu prawa do tego świadczenia wynika nie tylko z wykładni gramatycznej, ale także funkcjonalnej. Treść przepisu art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wskazuje, że ustawodawca jednoznacznie łączy prawo do wypłaty świadczenia rentowego z uzyskiwaniem przychodu z działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego do wysokości limitów określonych w ust. 7 i 8 tego artykułu. Z jednej strony oznacza to, że jednoczesne pobieranie emerytury lub renty oraz osiąganie przychodów z innych źródeł nie zostało przez ustawodawcę wyłączone, z drugiej strony od wysokości tych przychodów uzależniona została możliwość pobierania świadczenia w ogóle lub w pełnej (niezmniejszonej) wysokości. Wynika to z konstrukcji ubezpieczeń społecznych, zakładającej, że świadczenie z ubezpieczenia społecznego przysługuje tak długo, jak długo zachodzi sytuacja nim chroniona (odejście z rynku pracy w związku z wiekiem lub utratą zdolności do pracy albo utratą żywiciela). Z tych względów powrót na rynek pracy i osiąganie przychodów z innych źródeł niż świadczenie z ubezpieczenia społecznego powoduje ustanie sytuacji chronionej. Dopuszczenie możliwości łączenia prawa do wypłaty świadczenia rentowego z osiągniętym przychodem z określonych źródeł stanowi w istocie fikcję prawną, że powrót na rynek pracy nie nastąpił. Na przyjęcie tej fikcji pozwala między innymi określenie maksymalnych kwot dopuszczalnego przychodu. W konsekwencji osoba pobierająca świadczenie rentowe podlega zasadom zawieszania prawa do świadczeń lub zmniejszania ich wysokości, jeśli osiąga przychody z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przewyższające kwoty limitów określone w art. 104 ust. 7 i 8 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Konieczność ogłoszenia maksymalnych kwot przychodu oznacza, że jest to niezbędny element instytucji zawieszania i zmniejszania świadczeń. Chodzi o to, aby rencista mógł podjąć właściwą decyzję co do osiągania przychodów w zbiegu z prawem do renty. Inaczej rzecz ujmując, celem wskazanych uregulowań jest umożliwienie renciście dokonania wyboru, czy powróci na rynek pracy poprzez uzyskiwanie przychodów powodujących zawieszenie prawa do świadczenia, czy też będzie pobierał świadczenie rentowe w całości lub w części (po zmniejszeniu jego wysokości) w zbiegu z przychodem osiąganym z innych źródeł. Z realizacją tego prawa związany jest obowiązek zawiadomienia przez rencistę organu rentowego o prowadzeniu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego i złożenia oświadczenia o zamiarze osiągania przychodu niepowodującego zawieszenia ani zmniejszenia świadczenia, powodującego zmniejszenie świadczenia albo powodującego zawieszenie świadczenia (§ 3 rozporządzenia) oraz wynikające z wykonania tego obowiązku konsekwencje w zakresie wypłaty świadczenia, określone w § 4 rozporządzenia. Osoba nieposiadająca ustalonego prawa do renty takiego wyboru dokonywać nie musi, gdyż będąc nieuprawniona do wypłaty renty świadczenia tego nie pobiera. Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela powyższy pogląd.

W okolicznościach sprawy niniejszej nie było więc zasadne zmniejszenie renty z tytułu niezdolności do pracy wnioskodawcy w oparciu o art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS z uwagi na osiąganie przychodu, albowiem nastąpiłoby to za okres poprzedzający przyznanie mu prawa do tego świadczenia wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 2 czerwca 2011 r. i wypłatę świadczenia, która nastąpiła po uprawomocnieniu się tego wyroku. W konsekwencji Sąd Apelacyjny zmienił w tym zakresie pkt II. zaskarżonego wyroku. Skoro zaś świadczenie rentowe winno zostać wypłacone wnioskodawcy w prawidłowej wysokości już w terminie płatności świadczenia przypadającym w dniu 27 grudnia 2010 r., to jego wyrównanie do pełnej wysokości również przysługiwało mu od tej daty. Zatem należą mu się odsetki z tytułu zwłoki w wypłacie kwoty o jaką zmniejszono jego świadczenie od dnia 28 grudnia 2010 r.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.