Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2012 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa R. M. i A. M.

przeciwko Gminie R.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 10 maja 2012 r., sygn. akt I C 85/11

oddala apelację i zasądza od powodów na rzecz pozwanej 2.700 (dwa tysiące siedemset) zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V ACa 464/12

UZASADNIENIE

Powodowie wnieśli o pozbawienie wykonalności w całości tytułu wykonawczego- aktu notarialnego w którym powodowie zobowiązali się do zapłaty kary umownej.
W uzasadnieniu pozwu podano, że powołanym w pozwie aktem notarialnym powodowie nabyli od pozwanej Gminy nieruchomość. Warunkiem nabycia nieruchomości było wybudowanie parkingu. Strony uzgodniły też, że w przypadku nienależytego wykonania zobowiązania kupujący zapłacą karę umowną. Powodowie jako podstawę roszczenia wskazali art.840par.1 pkt1 kpc.

Oddalając powództwo w przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy poczynił następujące ustalenia stanu faktycznego:

W dniu 22.01.2004r. powodowie, po wcześniejszym złożeniu oferty, kupili od Gminy R. działkę nr (...) o powierzchni 933m2 za cenę 200.099 zł. W § 6 aktu notarialnego kupujący zobowiązali się do urządzenia parkingu wraz ze zmianą nawierzchni. W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania przez nich tego zobowiązania, kupujący zobowiązali się zapłacić Gminie karę umowną w kwocie 90.000zł i w zakresie tego zobowiązania poddali się egzekucji po myśli art. 777 § 1pkt 4 kpc. Warunki nabycia działki wynikały z wykazu i opisu nieruchomości przeznaczonych do zbycia i z warunków przetargu, które nie przewidywały budowy budynku na nieruchomości.

W dniu 5.09.2005 r. nastąpiło spotkanie powoda i jego pełnomocnika z Naczelnikiem Wydziału budownictwa i Architektury Urzędu Miasta R., z którego udziałem spisano protokół. Powód zadeklarował odstąpienie części swojej przyległej działki na cele urządzenia parkingu w ramach uzupełnienia utraconych miejsc parkingowych przez proponowaną inwestycję. Pan T. K.przekazał informację, że „niniejsza inwestycja może zostać zrealizowana po uzyskaniu opinii i uzgodnień oraz decyzji o pozwoleniu na budowę.” T. K. przekazał ten odpis protokołu pismem przewodnim prezydentowi Miasta R. A. S., który na przedmiotowym protokole umieścił adnotację „akceptuję” i swój podpis.

Powodowie uzyskali decyzję zatwierdzającą projekt budowlany parkingu a następnie uzyskali decyzję (aneks) zatwierdzającą aneks do projektu w zakresie budowy obiektu usługowo-handlowego.

W dniu 7.02.2009r. odbyła się wizja, w czasie której stwierdzono wzniesienie na przedmiotowej działce budynku o charakterze komercyjnym. Ponowna wizja odbyła się
w dniu 6.08.2009r.

Pismem z dnia 23.02.2009r. Gmina wezwała powodów do zapłaty kary umownej, podając że tylko na części działki został urządzony parking a na pozostałej części wybudowano budynek komercyjny.

Pełnomocnik powodów prowadził, gdy oboje powodowie upoważnili ostatnim dokumentem, z dnia 28.07.2006r., swego pełnomocnika do składania „wszelkich oświadczeń” przed podmiotami wymienionymi w pełnomocnictwie, w tym” instytucjami”; Gminy imiennie nie wymieniono, wymieniono natomiast organy administracji samorządowej. Pełnomocnik powoda pisma w przedmiocie obniżenia kary umownej oraz rozłożenia jej na raty składał, bo mijały terminy a powoda powiadomił o ich złożeniu już po fakcie.

Gmina uzyskała klauzulę wykonalności co do obowiązku zapłaty kary umownej
w kwocie 90.000zł i wszczęła egzekucję.

Czyniąc powyższe ustalenia Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Powództwo nie jest uzasadnione. Art.843 §3 k.p.c. stanowi, iż strona powodowa
w pozwie powinna przytoczyć wszystkie zarzuty. W pozwie podano, że Gmina zaakceptowała zmianę sposobu zagospodarowania nieruchomości. Tym samym powodowie przyznali, że zmiany w stosunku do zobowiązania umownego dokonali, przyjąć więc należy, że „nienależyte” - w rozumieniu aktu notarialnego - wykonanie zobowiązania nastąpiło.
Z materiału dowodowego wynika to zresztą jednoznacznie, że powodowie mieli na zakupionej działce urządzić parking, a wybudowali nie przewidywany uprzednio budynek. Jednocześnie powodowie dopiero w toku procesu kwestionowali upoważnienie ich pełnomocnika do składania pism przedsądowych w przedmiocie kary umownej.

Istotą sporu było zatem, czy Gmina – strona umowy sprzedaży - wyraziła zgodę na zmianę umowy dokonaną przez powodów. Jak ustalono, ówczesny Prezydent Miasta zaakceptował w formie frazy „akceptuję” odstąpienie przez powoda „części działki przyległej do działki przyległej do działki będącej przedmiotem pozwolenia”(k.148) stanowiącej własność powoda na cele urządzenia parkingu w ramach uzupełnienia utraconych miejsc parkingowych przez proponowaną inwestycję. Naczelnik Wydziału Urbanistyki
i Architektury przekazał powodowi- w toku omawianych ustaleń - że inwestycja może zostać zrealizowana po uzyskaniu opinii i uzgodnień oraz decyzji o pozwoleniu na budowę. Prezydentowi owe ustalenia przekazał Wydział Urbanistyki i Architektury a Wydział Geodezji i Gospodarki Gruntami otrzymał pismo przewodnie jedynie do wiadomości. Oczywistym jest, że uzyskanie pozwolenia administracyjnoprawnego nie ma wpływu na cywilnoprawne relacje stron. Przy akcie notarialnym równoprawne podmioty związały się umową i jedynie w takiej formie strony mogłyby zmienić swe ustalenia. Poza sporem jest,
że aktu zmieniającego umowę z 22.01.2004r. strony nie zawarły. Zaznaczyć należy, że były prezydent miasta jako świadek nie może interpretować wiążąco swego oświadczenia woli, ale także z tych zeznań wynika, że proces wyrażania woli zmiany ustaleń stron przez Gminę nie został sfinalizowany. Bezspornie natomiast Gmina wyraziła swą wolę wzywając powodów do zapłaty, wnioskując o klauzulę wykonalności, oddając sprawę do komornika a i obecnie -wnosząc o oddalenie powództwa.

Wobec powyższego z braku przesłanek z art. 840 § 1 kc powództwo oddalono.

Od powyższego wyroku wnieśli apelację powodowie, zaskarżając go w całości i zarzucając:

1) rażące naruszenie prawa materialnego, w szczególności treści:

a) art. 6 kcw zw. z art. 840§1 pkt. 1 kpc poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że powodowie
R. I A. M. w myśl art. 6 kc nie udowodnili, iż nie wywiązali się z łączącej strony umowy nabycia działki gruntowej z dnia 22.1.2004r. Repertorium (...) numer (...) mimo iż z protokołów wizji lokalnych z dnia 7.2.2007r. oraz 6.8.2009r., jak również protokołu ustaleń z dnia 5.9.2005r., przedstawionych jako dowody w sprawie wynika jednoznacznie realizacja zobowiązania wynikającego z treści powołanej umowy przez powodów.

b) art. 5 kc poprzez ustalenie, iż roszczenie strony pozwanej dotyczące realizacji kary umownej z aktu notarialnego z dnia 22.1.2004r. RP(...)numer (...) jest zgodne
z społeczno-gospodarczym przeznaczeniem i zasadami współżycia społecznego i zasługuje na ochronę prawną, mimo bezspornej realizacji warunków nabycia nieruchomości przez powodów R. i A. małżonków M..

2) błąd w ustaleniach faktycznych sprawy, stanowiący podstawę wyrokowania poprzez
nieuzasadnione przyjęcie iż :

a) powodowie nie zrealizowali celu umowy z dnia 22.1.2004r. i zachodzą warunki prawne określone treścią § 6 ust. 2 aktu notarialnego do egzekucji kary umownej, mimo iż brak jest podstawy prawnej w postaci aktu prawnego t.j. uchwały Rady Gminy bądź Zarządu Miasta dla dochodzenia kary umownej,

b) brak zmiany umowy z dnia 22.1.2004r. łączącej strony w formie aneksu do aktu notarialnego uniemożliwia odstąpienie od dochodzenia kary umownej z uwagi na treść art. 77 kc z przyczyn formalnych.

3. naruszenie prawa procesowego, a to art. 233§ l kpc polegające na przekroczeniu zasady
swobodnej oceny dowodów, w szczególności:

a)treści umowy łączącej strony z dnia 22.1.2004r., w zakresie warunków nabycia
nieruchomości gruntowej i ich realizacji przez powodów, a mające zdaniem
apelującego wpływ na treść orzeczenia,

b) zeznań świadka A. S. ówczesnego Prezydenta miasta R. z dnia 10.5.2012r. na okoliczność realizacji przez powodów celu umowy z dnia 22.1.2004r. poprzez błędne przyjęcie iż „były prezydent miasta jako świadek nie może interpretować wiążąco swego oświadczenia woli,

c) treści protokołu ustaleń z dnia 5.9.2005r. pomiędzy powodem R. M. oraz Naczelnikiem Wydziału Architektury i Budownictwa UM R. T. K. oraz akceptującym w imieniu Gminy R. Prezydentem Miasta A. S. odstępstwo od warunków nabycia działki gruntowej,

d) art.328 § 2 kpc poprzez nie odniesieniu się w uzasadnieniu do materii sprawy
i stanowisk stron, a wyłącznie powielenie stanowiska prawnego i faktycznego strony
pozwanej w zakresie braku formy aktu notarialnego oraz osób przez niego
reprezentowanych z pominięciem stanowisk powodów składanych w sprawie,
oraz niedostateczne uzasadnienie motywów wydanego w sprawie rozstrzygnięcia,
a w szczególności jakimi okolicznościami kierował się Sąd orzekając w sprawie.

Podnosząc powyższe zarzuty powodowie wnieśli o zmianę wyroku w kierunku uwzględnienia powództwa w całości, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Rozpoznając apelację powodów Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W stanie faktycznym sprawy kwestią podstawową był sposób nabycia własności nieruchomości przez powodów w związku z czym należało zwrócić uwagę na następujące kwestie natury prawnej:

Prezydent Miasta R. zgodnie z art. 35 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r.
o gospodarce nieruchomościami podał do publicznej wiadomości wykaz nieruchomości, które w drodze przetargu zostaną sprzedane z przeznaczeniem pod urządzenie przetargu.

Wykaz ten, w październiku 2003r. obejmował przeznaczoną do sprzedaży nieruchomość gruntową obejmującą działkę nr (...) o powierzchni 933 m ², obręb N.,(...)położoną w R. przy ulicy (...) (vide: wykaz nieruchomości –
k. 13).

W ogłoszeniu o pisemnym przetargu nieograniczonym na sprzedaż nieruchomości
z przeznaczeniem pod urządzenie parkingu (k. 14-15) wskazano warunki uczestnictwa
w przetargu, które oprócz wpłaty wadium przewidywały złożenie do dnia 16 grudnia 2003r., w sekretariacie Wydziału Geodezji i Gospodarski Gruntami pisemnej oferty, która powinna zawierać szczegółowe dane określone w punktach 1-8.

Punkt 3 określał oferowany sposób realizacji podstawowych warunków przetargu,
w szczególności opisanych pod literami a-d.

W ogłoszeniu o przetargu znajdowało się też sformułowanie, że w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania do zrealizowania inwestycji czyli, zgodnie z ofertą oraz warunkami przetargu ujętymi w punkcie II warunków przetargu, nabywca zobowiązany będzie do zapłaty na rzecz Gminy R. kary umownej
w wysokości 90.000 zł.

Powyższe zostało powtórzone w umowie sprzedaży z 22 stycznia 2004r. (k.10-12) w § 6 pkt 1 odnośnie związania postanowieniami ujętymi w pkt II i pkt III warunków przetargu
i uściślone w postaci stosownych zapisów pod literami: a,b,c,d, oraz co do zgodności ze złożona ofertą opisaną w protokole z części niejawnej przetargu, a także w pkt 2 zastrzegającym karę umowną w wysokości 90.000 zł w przypadku niewykonania
w określonym terminie z przyczyn zawinionych przez kupujących lub nienależytego wykonania przez nich zobowiązania z pkt 1.

Przez nienależyte wykonanie zobowiązania w związku z odniesieniem do pkt 1 § 6 należało jednocześnie rozumieć realizację inwestycji niezgodnie z postanowieniami ujętymi w II i pkt III warunków przetargu, opisanymi pod lit. a-d oraz niezgodnie ze złożoną ofertą opisaną w protokole z części niejawnej, gdy oferowany sposób realizacji podstawowych warunków przetargu był najwyżej punktowany bo od 1 do 10 punktów, na 110 punktów możliwych, gdy oferta powoda uzyskała 80 punktów i z racji tego powód wygrał przetarg (vide: protokół z części niejawnej przetargu pisemnego – k. 17-19).

W punktach VI 1-4 protokołu powtórzono jeszcze raz zobowiązania do realizacji inwestycji zgodnie z warunkami przetargu oraz zgodnie ze złożoną ofertą. Powód zaś
w złożonej ofercie, która została wybrana zobowiązał się do zagospodarowania działki wyłącznie na parking w dwóch wersjach tegoż parkingu -na poziomie terenu - na 37 miejsc parkingowych oraz przy parkingu dwupoziomowym - na 52 miejsca parkingowe.

Miał więc pełną świadomość, że wszelkie odstępstwa od oferty i warunków przetargu stanowić będą nienależyte wykonanie zobowiązania z punktu 1 § 6 umowy
z konsekwencjami w postaci obowiązku zapłaty kary umownej w wysokości 90.000 zł bez względu na to czy zobowiązanie zmienione będzie uzgodnione z Gminą, Prezydentem, a jego realizacja odbywać się będzie po wcześniejszych zmianach projektu i na podstawie stosownych decyzji oraz uzgodnień wymaganych przepisami, przede wszystkim prawa budowlanego.

Skoro podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 840 § 1 pkt 1 kpc powodowie mogli uzyskać jego uwzględnienie w razie skutecznego zaprzeczenia istnienia obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu.

Ten zaś, w stanie faktycznym umowy, sprowadzał się do obowiązku zapłaty kary umownej w kwocie 90.000 zł w przypadku nienależytego wykonania zobowiązania określonego w punkcie 1 § 6 umowy sprzedaży, tzn. niezgodnie ze złożoną ofertą.

Fakt zrealizowania inwestycji przez powoda niezgodnie ze złożoną ofertą był jednocześnie przyznany przez powoda już w pozwie, gdy obowiązek zapłaty kary umownej
w tym przypadku nie był powiązany z winą powoda w nienależytym wykonaniem zobowiązania czyli w niezachowaniu warunków przetargu i złożonej przez siebie do przetargu oferty.

Ponieważ powództwo z art. 840§ 1 pkt 1 kpc należy do powództwa o ukształtowanie prawa, gdy ku temu zaistnieją ściśle określone przesłanki (por. wyrok Sądu Najwyższegoz 10 października 2000r. IV CKN 156/00, LEX nr 56801 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2000r., I CZ 229/99, OSNC 2000, nr 9, poz. 161), art. 5 kc nie może stanowić skutecznej podstawy pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2002r., II CKN 943/00, LEX nr 521921 i z 27 stycznia 1999r., II CKN 151/98, OSNC 1999, nr 7-8, poz. 134).

W stanie faktycznym sprawy uwagi Sądu Apelacyjnego nie mogło ujść to, że przed zmianą art. 840 kpc dokonaną przez art. 1 pkt 131 ustawy z 2 lipca 2004r. ( Dz. U. Nr 172 poz. 1804) zmieniającej kodeks postępowania cywilnego z dniem 5 lutego 2005r., pkt 1 § 1 art. 840 kpc dopuszczał żądanie przez dłużnika w drodze procesu pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części „jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności”.

W doktrynie i orzecznictwie był on rozumiany w ten sposób, że daje dłużnikowi możność wykazania, iż sam tytuł wykonawczy zawiera treść nie odpowiadającą istotnemu stanowi rzeczy i to od samego początku tj. od daty jego sporządzenia, a w każdym razie od daty, gdy na jego postawie nadano klauzulę wykonalności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 19 maja 1961r. 1CR 540/60, Pip 1962r., nr 5-6, s.1089). Stwierdzenie to rzecz jasna nie dotyczy tytułów egzekucyjnych, które chroni powaga rzeczy osądzonej, a więc wyroków sądowych
i zrównanych z nimi nakazów zapłaty, przeciwko bowiem ich treści nie można podnosić zarzutów (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 listopada 1962r., 1CR 640/60, PiP 1962r.,
nr 11, s. 918).

Natomiast odnosi się do aktów notarialnych, odpowiadających wymaganiom art. 777
pkt 2 kpc, gdy w odniesieniu do nich dłużnik może kwestionować istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem, czyli istnienie obowiązku stwierdzonego aktem notarialnym.

To uprawnienie dłużnika znalazło bezpośrednie przełożenie na treść pkt 1 § 1 art. 840 kpc w wyniku jego zmiany obowiązującej od 5 lutego 2005r., gdy jeszcze przed tą zmianą
w odniesieniu do tytułów wykonawczych - wyroków sądowych, Sąd Najwyższy wskazał,
że powództwo opozycyjne nie może prowadzić do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 grudnia 1972r., II PR 372/72, OSPiKA 1973, nr 11, poz. 222). W związku z tym nie jest dopuszczalna w oparciu o przepis art. 840 kpc merytoryczna zmiana uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia bez względu na to, co leży u podstaw tej zmiany.

W związku z faktem, że w stanie faktycznym sprawy chodziło o akt notarialny w którym dłużnik zobowiązał się do zapłaty kary umownej w określonej ściśle kwocie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego poddając się równocześnie egzekucji (art. 777 § 1 pkt 4 kpc) rozważenia wymagało, czy w trybie powództwa z art. 840 § 1 pkt 1 kpc dłużnik może podnieść zarzut nadużycia prawa domagając się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości.

Na tak postawione pytanie, zdaniem składu orzekającego, należy odpowiedzieć odmownie, przywołując następującą argumentację.

W tym przypadku chodzi o tytuł egzekucyjny którym jest dokument urzędowy stwierdzający, obowiązek świadczenia dłużnika. Poddanie się egzekucji w umowie zawartej w formie aktu notarialnego jest oświadczeniem woli, którego skutkiem procesowym jest powstanie tytułu egzekucyjnego. Jest to zatem czynność prawa materialnego, która wywołuje skutki procesowe. Istnienie tytułu egzekucyjnego stanowi jednocześnie pierwszy warunek dopuszczalności egzekucji, przy czym wyegzekwowanie obowiązku nim objętego uzależnione jest jedynie od zaopatrzenia tego tytułu w klauzulę wykonalności (art. 776 kpc), czyli od pozytywnego wyniku postępowania o nadanie klauzuli wykonalności. Postępowanie to ma charakter autonomiczny i stanowi stadium pośrednie pomiędzy postępowaniem rozpoznawczym a wykonawczym.

Klauzula wykonalności jest zezwoleniem sądu na prowadzenie egzekucji z majątku dłużnika i stwierdzeniem, że obowiązek objęty treścią tytułu egzekucyjnego podlega wykonaniu. Istota tego postępowania polega na tym, że nadanie klauzuli wykonalności nie może kreować nowych praw, a tym bardziej ograniczać wykonania praw stwierdzonych tytułem, albowiem jedynie potwierdza zdolność do egzekucji tytułu egzekucyjnego, gdy
w przypadku aktu notarialnego chodzi o klauzulę wykonalności wyłącznie w charakterze deklaratoryjnym.

Zakres kognicji sądu w tym postępowaniu jest więc ograniczony do zagadnień proceduralnych, tj. zbadania występowania przesłanek procesowych ustalenia czy określony akt spełnia wymagania przewidziane w przepisach dla danego rodzaju tytułu egzekucyjnego, stwierdzenia czy dany akt ze względu na swą treść nadaje się do wykonania w drodze egzekucji oraz ustalenia, czy nastąpiło zdarzenie od którego uzależnione jest wykonanie tytułu egzekucyjnego.

W omawianym postępowaniu sąd ustala zatem jedynie, czy tytuł prawny został wykazany, nie bada natomiast jego treści (faktycznego zatem zobowiązania) ani jego istnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 19 marca 1975r. III CRN 368/74, OSNCP 1976, nr 4, poz. 86).

Mając na względzie zakres kognicji sądu w postępowaniu klauzulowym, należy dojść do wniosku, że dłużnik zwalczając postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności może kwestionować w drodze zażalenia (art. 795 § 1 k.p.c.) wyłącznie formalne przesłanki jej nadania, a kontrola sądu nie może zmierzać do oceny zasadności lub istnienia (a także zakresu) obowiązku objętego treścią tytułu egzekucyjnego.

Środkiem obrony dłużnika przez egzekucją opartą na akcie notarialnym jest powództwo opozycyjne z art. 840 k.p.c., gdy wtedy po raz pierwszy może dojść do zbadania oświadczenia o poddaniu się egzekucji pod kątem jego zgodności z prawem materialnym. Podstawą tego powództwa jest zarówno nieważność, wzruszalność lub bezskuteczność oświadczenia o poddaniu się egzekucji jak i zarzut dłużnika, że obowiązek świadczenia w ogóle nie powstał, wobec czego roszczenie wskazane w akcie notarialnym jest bezzasadne. W tym właśnie przypadku kwestionuje on istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym.

Podkreślenia jednocześnie wymaga, że notarialny tytuł egzekucyjny ułatwia dochodzenie roszczeń, gdyż pozwala uniknąć długotrwałego nieraz i kosztownego postępowania rozpoznawczego w którym dłużnik mógłby podnosić zarówno zarzut obronny nadużycia prawa (art. 5 k.c.), jak i wnosić o miarkowanie zastrzeżonej kary umownej (art. 484 § 2 k.p.c.), gdy ta jest przedmiotem zobowiązania zawartego w akcie notarialnym. Omawiana konstrukcja z samej istoty służy wzmocnieniu pozycji wierzyciela i jest instrumentem dyscyplinującym dłużnika. Mając jednocześnie na względzie zmiany wprowadzone ustawą z 2 lipca 2004r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw należy przyjąć, że ustawodawca konsekwentnie dąży w ten sposób do usprawnienia obrotu prawnego w zakresie dochodzenia roszczeń od dłużników, co pozwala na stwierdzenie, że w toku postępowania o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, gdy tym jest akt notarialny kwestionowane istnienie obowiązku stwierdzonego tym tytułem nie może polegać na oparciu tego powództwa zarówno na przepisie art. 5 k.c. jak i na art. 484 § 2 k.p.c. (por. uchwała Sądu Najwyższego z 7 marca 2008r., III CZP 155/07, OSNC 2009 nr 3, poz. 42).

Przesłanki, o które można oprzeć powództwo o pozbawieniu wykonalności tytułu wykonawczego art. 840 § 1 k.p.c. określa bowiem w sposób wyczerpujący (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2008r., V CSK 360/07, LEX nr 515713).

Równocześnie, w wyroku z 5 czerwca 2002r. II CKN 943/00 (LEX nr 521921) Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 5 k.c. nie może stanowić samodzielnej podstawy powództwa, co oznacza, że bezpośrednio na jego podstawie nie można oprzeć żądań. Podstawę taką stanowią inne przepisy prawne, których przesłanki zostały spełnione w związku z zaistniałym nadużyciem prawa.

W przypadku powództwa opozycyjnego podstawą tą jest pkt 2, a nie pkt 1 § 1 art. 840 k.p.c. Co do zasady musiałaby zachodzić sytuacja, w której po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie nie może być aktualnie egzekwowane, a nie mogłoby być egzekwowane, ponieważ byłaby to w danym momencie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Stosowanie zaś regulacji art. 5 k.c. jako podstawy powództwa opozycyjnego z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. nie może mieć jednocześnie miejsca, gdy żądanie powodów, ze swej istoty, zmierza do trwałego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, co wyklucza, z powołaniem na przepis art. 5 k.c. pozbawienie tytułu wykonawczego w całości, a przy tym w postaci nieograniczonej w czasie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2002r., II CKN 943/00, LEX nr 521921).

Równocześnie, skoro powód jako podstawę powództwa opozycyjnego wskazał § 1 pkt 1 art. 840 k.p.c. to podstawa ta wiązała Sąd orzekający (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2000r. V CKN 113800, LEX nr 533894), a zatem w ramach tej podstawy Sąd Okręgowy nie mógł oceniać zdarzeń nadużycia prawa wykazywanych w toku procesu.

Z uwagi na powyższe poprzez zgłoszony zarzut obrazy art. 5 k.c. powód nie mógł uzyskać wyroku uwzględniającego powództwo opozycyjne, gdy równocześnie nie powiodła się próba wykazania w toku procesu opartego na podstawie z art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c., że obowiązek zapłaty kary umownej nie istnieje, bo zobowiązanie zostało należycie wykonane.

Ponieważ w stanie faktycznym sprawy należyte wykonanie zobowiązania zostało zdefiniowane w § 6 umowy sprzedaży nieruchomości i dotyczyło ono również realizacji inwestycji zgodnie ze złożoną ofertą przetargową, odstąpienie od wymogów realizacji inwestycji zgodnie z tą ofertą musiałoby przybrać postać stanowczego oświadczenia Rady Gminy zawartego w jej uchwale, a to w związku z regulacją art. 18 ust. 2 pkt 9 a ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tj. Dz.U. z 2001r., Nr 142, poz. 1591 ze zm.), co w stanie faktycznym sprawy nie miało miejsca.

W tej sytuacji apelacja powodów nie mogła odnieść zamierzonego rezultatu, nawet w przypadku zasadności pozostałych zarzutów apelacyjnych.

Podlegała przeto oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. jako bezzasadna, gdy o kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 1, 98 i 99 k.p.c.