Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2013 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania Z. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 23 października 2012 r., znak: (...)

w sprawie: Z. S.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych

Oddziałowi w B.

o emeryturę

I zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje wnioskodawcy Z. S. prawo do emerytury od dnia (...)

II nie stwierdza odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis .

Sygn. akt VI U 5335/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 października 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania ubezpieczonemu Z. S. prawa do emerytury w wieku obniżonym. Organ rentowy powołał się na przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., dalej jako: „ustawa emerytalna”) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm., dalej jako: „rozporządzenie z 1983 r.”). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że podstawą odmowy przyznania emerytury było przede wszystkim uznanie, że ubezpieczony nie osiągnął wymaganego wieku, a ponadto do dnia 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony nie legitymuje się co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony złożył odwołanie od tej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony Z. S. (ur. dnia (...)), dnia (...)r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury, po ukończeniu 60 roku życia, ze względu na zatrudnienie w warunkach szczególnych. Organ rentowy uznał za udowodniony staż ubezpieczeniowy na dzień 1 stycznia 1999 roku w wymiarze 29 lat i 26 dni. Pozwany organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych żadnego okresu pracy. Odwołujący nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i nie pozostaje w zatrudnieniu.

-okoliczności bezsporne

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe w celu ustalenia charakteru i okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Spółdzielni (...) na stanowisku mechanika w kanałach remontowych oraz w Spółdzielni Pracy (...) w J. na stanowisku lakiernika. Jeśli chodzi o pierwszy okres to Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony był zatrudniony od 10 lutego 1971 r. do 18 maja 1973 r. w pełnym wymiarze etatu na stanowisku mechanika samochodowego w Wojewódzkiej Spółdzielni (...) w B. Oddziale I. – Baza (...) w Ż.. W powyższym okresie ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych jako mechanik wykonujący naprawy pojazdów mechanicznych w kanałach remontowych. Do jego obowiązków należało wykonywanie napraw takich podzespołów mechanicznych jak układ hamulcowy, układ napędowy czy kierowniczy. Ubezpieczony otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szczególnych. Wykonywanie pracy w kanałach łączyło się z przebywaniem w strefie zadymienia spalinowego, gdzie panował znaczny hałas. Praca wykonywana przez ubezpieczonego została wskazana w wykazie „A” w dziale XIV poz. 16 załącznika nr 1 do rozporządzenia z 1983 r.

Następnie odwołujący podjął pracę w Spółdzielni Pracy (...) w J., gdzie od dnia 22 maja 1973 r. do 31 lipca 1990 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał obowiązki lakiernika samochodowego. Do jego obowiązków należało malowanie natryskowe przy pomocy pistoletu natryskowego oraz lakierowanie ręczne karoserii samochodów. Lakierowanie odbywało się na specjalnej hali, gdzie równocześnie pracowało od 12 do 16 lakierników. Z tytułu pracy w warunkach szczególnych ubezpieczony miał wówczas obniżony dobowy wymiar czasu pracy do 7 godzin. Otrzymywał również dodatek za pracę w warunkach szczególnych oraz mleko.

-dowody: świadectwo pracy - k. (...)akt rentowych; angaże i inne dokumenty pracownicze w aktach osobowych – w kopercie w aktach sądowych; dyplom mistrza w zawodzie lakiernika – k. (...)akt rentowych; zeznania świadków: B. W., A. D. oraz przesłuchanie ubezpieczonego – por. zapis A/V na k.(...) akt sądowych

Sąd uznał za wiarygodne dokumenty znajdujące się w aktach emerytalno-rentowych ZUS oraz osobowych, gdyż żadna ze stron nie zakwestionowała ich autentyczności i nie było wątpliwości co do prawdziwości zawartych w nich treści. Sąd uznał zeznania świadków za wiarygodne. Zeznania świadków były jasne, logiczne i korespondowały z treścią dokumentów pracowniczy. Dokładnie określili oni charakter pracy wykonywanej w trakcie zatrudnienia przez powoda.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 184. ust 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w tym funduszu na dochody budżetu państwa za pośrednictwem Zakładu, a do dnia 1 stycznia 2013 r. w przypadku pracowników konieczne było również rozwiązanie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. Na podstawie art. 32 ust 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym, czyli w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Dla celów ustalenia uprawnień emerytalnych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Przepisy rozporządzenia z 1983 r. mają zastosowanie do wszystkich pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Należy wskazać, iż w przypadku, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczeń potwierdzających okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach z przyczyn od siebie niezależnych, przepisy art. 472 i 473 k.p.c. umożliwiają ustalenie tych okoliczności w drodze postępowania odwoławczego przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z w/wym. artykułami w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych każdy fakt mający wpływ na prawo do świadczenia lub jego wysokość może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. Podobnie należy oceniać możliwość dowodzenia charakteru wykonywanej pracy w przypadku, gdy jak w niniejszej sprawie, organ rentowy kwestionuje formalną poprawność wystawionego przez zakład pracy zaświadczenia o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach.

Pozwany za sporną uznał okoliczność czy ubezpieczony przez okres co najmniej 15 lat wykonywał pracę w warunkach szczególnych. W jego ocenie tej przesłanki faktycznej o istotnym znaczeniu prawnym ubezpieczony nie wykazał. Sąd w oparciu o przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe ustalił, że stanowisko organu rentowego nie jest zasadne, gdyż ubezpieczony rzeczywiście przez okres przynajmniej 15 lat stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Należy podkreślić, że dokument w postaci świadectwa pracy nie jest dokumentem abstrakcyjnym, w tym sensie, że treści z niego wynikające choćby były wątpliwe w świetle innych dowodów, należy bezwarunkowo przyjmować za prawdziwe. Świadectwo pracy, podobnie jak i inne dowody podlega weryfikacji co do zgodności z prawdą w kontekście całokształtu materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 września 2010 r., III AUa 350/10). Aby dokonać oceny charakteru pracy i ustalić, czy może zostać ona zaliczona do kategorii pracy w warunkach szczególnych, niezbędne jest dokładne wyjaśnienie zakresu obowiązków rzeczywiście obciążających danego pracownika na zajmowanym stanowisku. Innymi słowy, nie sama nazwa stanowiska pracy ma znaczenie, ale rodzaj wykonywanej pracy. Z przywileju przejścia na wcześniejszą emeryturę mogą więc korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma przy tym możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z 1983 r. Podkreśla się również, że zarządzenia resortowe wydane na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia z 1983 r. w zakresie, w jakim stanowią wyłącznie wykazy stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A i B będących załącznikiem do rozporządzenia, objęte są odesłaniem określonym w art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (wyrok Sądu Najwyższego z 9 maja 2006 r., II UK 183/05, niepublikowany; także uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2004 r., II UK 337/03, OSNP 2004 nr 22, poz. 392). Stanowisko to należy jednak odczytywać z zastrzeżeniem, że wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazach A i B, stanowiących załącznik do rozporządzenia z 1983 r. nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (wyroki Sądu Najwyższego z 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 306; z dnia 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, OSNP 2005 nr 11, poz. 161).

Odnosząc powyższe uwagi do stanu faktycznego sprawy stwierdzić należy, że prace wykonywane przez odwołującego zajmującego się w pierwszym okresie naprawami pojazdów mechanicznych i wykonującego swoje obowiązki pracownicze w kanałach remontowych a następnie lakierowaniem ręcznym stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zakwalifikować należy do prac w szczególnych warunkach. Zakres jego obowiązków pracowniczych w powyższych okresach wskazuje, że odpowiada on odpowiednio pracy objętej wykazem załączonym do rozporządzenia z 1983 r. (Dz. XIV, poz. 16 oraz poz. 17 – to jest dla okresu pierwszego prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych a dla drugiego lakierowanie ręczne lub natryskowe - nie zhermetyzowane). W niniejszej sprawie Sąd uznał, opierając się na dowodach osobowych w postaci zeznań świadków oraz zgromadzonych dokumentach (świadectwo pracy i inne dokumenty znajdujące się w aktach osobowych potwierdzające angaże ubezpieczonego), że ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Ocena stanu faktycznego niniejszej sprawy w kontekście przepisów art. 184 i 32 ustawy emerytalnej oraz rozporządzenia z 1983 r. pozwala zatem na przyjęcie, że ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki powstania prawa do emerytury od dnia ukończenia 60 roku życia.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od dnia 16 listopada 2012 r.

W punkcie drugim wyroku, zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej Sąd z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W okolicznościach przedmiotowej sprawy brak było podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, pomimo uwzględnienia odwołania ubezpieczonego. Ubezpieczony za sporny okres zatrudnienia przedłożył dokumenty, które jednak z przyczyn formalnych zostały zakwestionowane przez pozwany organ rentowy. Mając na uwadze sformalizowany przebieg postępowania przed organem rentowym, jak również występujące ograniczenia dowodowe, do przyznania ubezpieczonemu prawa do żądanego świadczenia konieczne było przeprowadzenie postępowania dowodowego na okoliczność świadczenia przez niego pracy w warunkach szczególnych.