Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Dorota Krawczyk

Protokolant stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku L. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania L. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 19 stycznia 2016r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję, w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy L. B. prawo do emerytury od dnia (...) 2015 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz ubezpieczonego kwotę 360,00 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 118/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 stycznia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy L. B. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji wnioskodawca odwołał się w dniu 4 lutego 2016 roku, wnosząc o zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od dnia 2 września 1980 r. do 30 listopada 1987 roku w (...) w K. na stanowisku traktorzysty, kombajnisty i kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

L. B., urodzony dnia (...), w dniu (...) 2015 roku złożył wniosek o przyznanie emerytury. Skarżący nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat w tym 14 lat, 1 miesiąc i 16 dni.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. nie zaliczył wnioskodawcy do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu pracy 2 września 1980 roku do 30 listopada 1987 roku w (...) w K. wskazując w decyzji, iż nie można jednoznacznie ustalić, czy L. B. wykonywał pracę na stanowisku kierowcy czy traktorzysty.

L. B. w okresie od (...) 1970 roku do 25 kwietnia 1974 roku pracował w gospodarstwie rolnym rodziców J. i J. znajdującym się w miejscowości Ż.. Okres ten został doliczony przez organ rentowy do stażu pracy.

( dowód: decyzja organu rentowego, sygn. (...), k. 62 akt emerytalnych)

Od 26 kwietnia 1974 roku do 14 kwietnia 1976 roku wnioskodawca odbywał zasadnicza służbę wojskową. W wojsku uzyskał uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi kat. C i E. W wojsku został wyznaczony na stanowisko kierowcy.

(dowód: książeczka wojskowa L. B. k. 42-43 akt sprawy)

Od dnia 24 czerwca 1976 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) w K.. W świadectwie pracy wskazano, iż był zatrudniony na stanowiskach traktorzysta-kierowca, ostatnio traktorzysta.

(dowód: świadectwo pracy k. 34 akt sprawy, k. 14 akt osobowych)

W spornym okresie tj. od dnia 2 września 1980 roku do dnia 30 listopada 1987 roku L. B. pracował na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 1 listopada 1980 roku do 31 października 1984 roku na stanowisku kierowca-mechanik, kolejno od 1 listopada 1984 roku do 28 lutego 1985 roku wnioskodawca pracował jak mechanik w warsztacie, od 1 marca 1985 roku do 31 czerwca 1986 roku ponownie na stanowisku kierowcy, od 1 lipca 1986 roku do 31 września 1986 roku pracował na stanowisku traktorzysty, od 1 października 1986 do 31 lipca 1987 roku na stanowisku kierowcy, w okresie od 1 sierpnia 1987 był traktorzystą, od 1 sierpnia na okres trwania kampanii żniwnej pracował na stanowisku kombajnisty, od 1 grudnia 1987 do 31 grudnia 1992 roku był traktorzystą.

Okres od okres od 1 kwietnia 1977 roku do 1 września 1980 roku oraz od 1 grudnia 1987 roku do 31 grudnia 1992 roku został zaliczony przez organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca w w/w spornym okresie, w ramach wykonywanej pracy jeździł ciągnikiem rolniczym z przyczepami 6, 4,5, 3,5 i 3 tonowymi, z tym, że bardzo często przyczepy 3 tonowe i inne łączono po dwie. Były to ciągniki typu m.in. (...), (...), (...). L. B., w ramach wykonywanej pracy, jeździł również samochodem ciężarowym typu S. o pojemności powyżej 3,5 tony. Jego praca w przypadku obydwu pojazdów polegała na transporcie materiałów. Transporty dotyczyły przewozu wapna z T. oraz z S., jak również pustaków, białej cegły, nawozów. Wnioskodawca brał również udział w transporcie drzewa i betonu podczas budowy kopalni w B.. Transport wykonywany przez wnioskodawcę dotyczył również materiałów budowlanych, które przywoził z Ł.. L. B. przewoził też humus z podkładów kopalni na pola, wodę, torf, rury. Woził on również mleko do mleczarni. W czasie żniw wnioskodawca jeździł również kombajnem. Czas pracy wnioskodawcy obejmował 8 godzin, a jeżeli była taka potrzeba to pracował on dłużej.

Wnioskodawca nigdy nie wykonywał pracy jako kierowca samochodu osobowego.

(dowód: umowa o prace, k. 14 akt sprawy; prośba o zmianę stanowiska, k.21;angaże 16-20,22-24,27,28,32,33 akt sprawy; angaże, k. 27-34 akt emerytalnych; wypowiedzenie umowy o pracę, k.25,26,29,30,31 akt sprawy; decyzja organu rentowego, sygn. (...), k. 62-63 akt emerytalnych; zeznania świadka J. T., nagranie od minuty 04:22 min. do 15:20 min., protokół z rozprawy z dnia z dnia 24 października 2016 roku, k. 44v; zeznania świadka J. W., nagranie od minuty 15:20 do minuty 26:00 protokół z rozprawy z dnia z dnia 24 października 2016 roku, k. 44v-45;zeznania wnioskodawcy od 29;14 min. do 48:09 min. , protokół z rozprawy z dnia 24 października 2016 roku, k. 44)

Od 1 kwietnia 1993 roku do 31 grudnia 2008 roku stale i w pełnym wymiarze czasu, wykonywał pracę w warunkach szczególnych, będąc zatrudnionym w (...) w K., przekształconym następnie w Zakład (...) Sp. z o.o.. Była to praca na stanowisku traktorzysty, co odpowiadało pracy kierowcy ciągnika, operatora środków transportu. Okres od 1 kwietnia 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku został zaliczony przez organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, k. 12 akt emerytalnych; decyzja organu rentowego, sygn. (...), k. 62-63 akt emerytalnych)

Pracodawca nie wystawił skarżącemu świadectwa pracy w warunkach szczególnych za okres sporny.

(okoliczność bezsporna)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (to jest w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, to jest ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność nie dysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach, nie przesądza jeszcze, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w K. w okresie od 24 czerwca 1976 roku do 31 grudnia 1992 roku był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych.

Sporny pozostawał jedynie charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy to jest czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że ze świadectwa pracy skarżącego wynika, że był zatrudniony na stanowisku traktorzysty – kierowcy. Brak natomiast w świadectwie pracy informacji, w jakim okresie wykonywał pracę na wyżej wymienionych stanowiskach i ewentualnie jakim samochodem jeździł.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju i czasokresu prac wykonywanych przez wnioskodawcę w (...) w K., Sąd oparł się na dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy oraz na korespondujących z nimi zeznaniach świadków J. T. i J. W.. Należy podkreślić, że świadkowie pracowali w spornym okresie razem z wnioskodawcą w (...). Obaj świadkowie zatrudnieni byli na stanowisku traktorzysty. W związku z tym mają oni odpowiednią wiedzę, co do okresu wykonywania pracy na danym stanowisku, jej rodzaju i charakteru oraz zakresu obowiązków pracowniczych traktorzysty.

Świadkowie potwierdzili, że wnioskodawca w spornym okresie tj. od dnia 2 września 1980 roku do dnia 30 listopada 1987 był zatrudniony na stanowisku traktorzysty - kierowcy. Powołani w przedmiotowej sprawie świadkowie logicznie i precyzyjnie wyjaśnili okoliczności warunków pracy panujących w (...) w K.. Wskazali oni, że wnioskodawca w w/w okresie transportował materiały, takie jak wapno z T. oraz z S., humus z podkładów kopalni na pola, torf, mleko do mleczarni oraz materiały budowlane z Ł., czy drzewo i beton podczas bodowy kopalni, która miała miejsce w B.. Jak wskazali obaj świadkowie L. B. wykonywał wyżej wskazane czynności ciągnikami typu m.in. (...), (...), (...), służącymi do transportu, do których były zaczepione przyczepy o ładowności 6, 4,5, 3,5 i 3 ton, z tym, że zdarzało się, iż przyczepy 3 lub 6 tonowe wożono po dwie. W czasie żniw jeździł kombajnem. Z zeznań świadków oraz korespondujących z nimi zeznań wnioskodawcy wynika, że w ramach pracy wykonywał również transport samochodem ciężarowym typu S., był kierowcą, samochodu ciężarowego. Z prośby wnioskodawcy z dnia 18 stycznia 1984 roku o przeniesienie z kierowcy na traktorzystę wynika, że wnioskodawca jeździł S. 28 W (k.44 akt sprawy). Z zebranego materiału dowodowego wynika, że wnioskodawca nigdy nie jeździł samochodem osobowym w ramach obowiązków zawodowych.

W ocenie Sądu Okręgowego zeznania przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków, jak i zeznania ubezpieczonego zasługują na wiarę. Ich treść jest spójna, logiczna i koresponduje z pozostałymi dowodami zebranymi w sprawie. Podkreślić przy tym należy, iż organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodności wskazanych wyżej dowodów. Z zeznań powyższych wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał we wskazanym wyżej okresie. W zeznaniach tych nie ma sprzeczności, są one logiczne i spójne i korespondują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Sąd nie dał wiary wnioskodawcy jedynie co do twierdzeń, że nigdy nie pracował jako mechanik, bowiem z przedstawionej dokumentacji w postaci angażu (k. 23 akt sprawy) wynika, że od 1 listopada 1984 roku do 28 lutego 1985 roku, zmieniono mu angaż na stanowisko mechanika samochodowego i w związku z przekazaniem wnioskodawcy do pracy na warsztat w charakterze mechanika przysługuje mu stawka 54zł/godz. Wymieniona stawka obowiązuje od dnia 1.11.1984 r. do 28.02.85r.. Zdaniem Sądu takiej treści zeznania wynikają z niepamięci związanej z upływem czasu i bardzo krótkiego okresu wykonywania pracy na tym stanowisku. Wnioskodawca zaledwie 4 miesiące miał angaż na stanowisku mechanika i być może nawet niekoniecznie wykonywał stricte mechaniczne prace skoro nie był z zawodu mechanikiem, może to były jakieś inne pomocnicze prace w warsztacie. Był to okres zimowy. Systematycznie zmieniano wnioskodawcy angaże np. kiedy na czas żniw był kombajnistą, więc trudno zakwestionować treść tego dokumentu.

W związku z powyższym Sąd uznał, iż wnioskodawca w spornym okresie wykonywał, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracę w szczególnym charakterze na stanowisku traktorzysty, kierowcy samochodów ciężarowych o masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony oraz kombajnisty. Należy podkreślić, że prace te, niezależnie od pojazdu na jakim pracował wnioskodawca, polegały na przewożeniu różnego rodzaju materiałów, w związku z czym nie budzi wątpliwości, że były one wykonywane w transporcie. W związku z czym bez znaczenia wydaje się okoliczność, którą powołał organ rentowy w decyzji o odmowie przyznania prawa do emerytury, wskazując, iż nie można jednoznacznie określić czy L. B. wykonywał pracę na stanowisku kierowcy czy traktorzysty, gdyż wszystkie wyżej wskazane są uznane przez ustawodawcę za pracę w warunkach szczególnych, zarówno traktorzysty, kombajnisty jak i kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Sąd nie uznał za pracę w warunkach szczególnych okresu 4 miesięcy tj. od 1 listopada 1984 roku do 28 lutego 1985 roku, w którym to wnioskodawca wykonywał pracę na warsztacie w charakterze mechanika.

Zarówno prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, jak i prace traktorzysty i kombajnisty, które wnioskodawca wykonywał w spornym okresie są pracami zaliczonymi przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem VIII pkt 2, 3 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Po doliczeniu wnioskodawcy okresu od dnia 2 września 1980 roku do dnia 30 listopada 1987 roku, nie biorąc pod uwagę okresu pracy na stanowisku mechanika samochodowego od 1 listopada do 1984 roku do 28 lutego 1985 roku, do stażu pracy w warunkach szczególnych uznanego już przez organ rentowy w wymiarze 14 lat i 1 miesiąc i 16 dni, wnioskodawca wykazał, że w szczególnych warunkach pracował ponad 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

W świetle powyższego nie ulega żadnej wątpliwości, że wnioskodawca legitymuje się ponad 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

Sąd przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego to jest z dniem (...) 2015 roku. Wówczas bowiem skarżący spełnił ostatnią przesłankę, od której zależało jego prawo do emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.