Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Ośrodek (...) w L. XIII Wydział Cywilny z siedzibą w L. w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Michał Kuczkowski

Protokolant: Aneta Hupa

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2016 r. w L.

na rozprawie

sprawy z powództwa J. B.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Zakładu Karnemu w R.

- o zapłatę

1.  Powództwo oddala.

2.  Kosztami procesu obciąża powoda i z tego tytułu zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

3.  Zasądza od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Poznaniu na rzecz Kancelarii radcy prawnego M. D. (1) kwotę 147,60 zł tytułem pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

SSO Michał Kuczkowski

Sygn. akt XIII C 893/15/3

UZASADNIENIE

Powód J. B. pozwem złożonym w dniu 30.09.2015 r. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w R. na jego rzecz kwoty 100.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności w okresie od 20 września 2013 r. do 2 października 2013 r., od 23 lipca 2014 r. do 1 października 2014 r. i od dnia 8 stycznia 2015 r. do 2 marca 2016 r. przebywał w pozwanym Zakładzie Karnym w R. w celach, w których powierzchnia przypadająca na jednego skazanego wynosiła co najmniej 3 m ² (cela nr 104, 237, 128, 427, 334, 303, 305, 317, 339, 327).

W w/wym. celach, w których przebywał powód, znajdowały się kąciki sanitarne oddzielone od części mieszkalnych w dwojaki sposób, mianowicie za pomocą płyty pilśniowej na konstrukcji metalowej o wysokości około 2,3 metra z wejściem zasłoniętym kotarą materiałową oraz kąciki sanitarne oddzielone od części mieszkalnej celi ścianą murowaną na całej wysokości celi mieszkalnej z zamontowanymi drzwiami. W każdym kąciku sanitarnym zapewnione jest też oświetlenie, zamontowana jest osobna oprawka z żarówką z dostępem do prądu przez całą dobę.

We wszystkich celach w Zakładzie Karnym w R. wszyscy osadzeni mają dostęp jedynie do zimnej wody, dostęp do gorącej wody mają natomiast udostępniony jedynie w łaźni. We wszystkich celach usytuowanie okien zapewnia właściwe oświetlenie celi, a w przypadku sztucznego oświetlenia wszelkie usterki są na bieżąco usuwane. W żadnej z cel, w których przebywał powód, nie stwierdzono obecności grzyba pleśniowego oraz nadmiaru wilgoci. Zakład Karny w R. jest zabezpieczany przed insektami i gryzoniami poprzez przeprowadzane systematycznie zabiegi dezynsekcji i deratyzacji obiektów przez wyspecjalizowaną firmę usługową.

W okresach, w których powód przebywał w celach mieszkalnych w Zakładzie Karnym w R., wentylacja działała prawidłowo. W pozwanym Zakładzie Karnym w R. także okresowo przeprowadzana była kontrola przewodów kominowych, a jej wyniki nie budziły zastrzeżeń. We wszystkich celach mieszkalnych są zamontowane szczelne plastikowe okna, które są otwierane od wewnątrz, co umożliwia osadzonym przewietrzenie pomieszczenia.

W celach mieszkalnych wszystkie łóżka, które są ustawione w konfiguracji piętrowej wyposażone są w drabinki i barierki. Poza tym w celach znajduje się szafka naziemna przypadająca na dwóch osadzonych, stół mały przeznaczony dla dwóch osadzonych, a duży dla czterech, krzesła, półka pod telewizor, a w kąciku sanitarnym: szafka na środki higieny, lustro, zmiotka i szufelka, szczotka do muszli klozetowej.

Powód otrzymywał środki higieny osobistej: dwa papiery toaletowe, dwa nożyki do golenia, jedno mydło, 200 g proszku do prania, szampon do włosów, płyn do naczyń, krem do golenia i pastę do zębów. Jeżeli środki higieny się skończą wcześniej, osadzony może zwrócić się do administratora o przyznanie dodatkowych środków, lub dostarczanych z zewnątrz czyli przez rodzinę za zgodĄ Dyrektora. W przypadku zniszczenia materaca, są one wymieniane na nowe. Powód w chwili przyjęcia otrzymał nowy zestaw naczyń stołowych, które zostały wydane na jego własność. Powód miał zapewnioną odzież, pościel oraz ręczniki w odpowiednim stanie. Powód w chwili osadzenia otrzymał dwa koce, które zachowywał w czasie zmiany osadzenia. W chwili wydania zarówno koce, jak i pościel, ręczniki i odzież były zawsze czyste.

Powód miał kontakt z rodziną, w trakcie osadzenia miał około 40 widzeń oraz miał zapewniony kontakt telefoniczny - około 5 telefonów w miesiącu do rodziny. Powód korzystał ze spacerów, miał możliwość korzystania z biblioteki, czytelni, świetlicy. Powód miał możliwość wykonywania ćwiczeń fizycznych w sali rekreacyjnej według obowiązującego grafiku. Powód mógł korzystać z odbiornika telewizyjnego w świetlicy zgodnie z harmonogramem sporządzonym przez wychowawcę, a ponadto za zgodą Dyrektora mógł posiadać w celi odbiornik radiowy i telewizyjny. Powód miał zapewniony dostęp do lekarza pierwszego kontaktu i specjalistów. W czasie pobytu w ZK w R. zgłaszał jedynie raz problem z bezsennością i otrzymał wówczas leki i więcej takiej dolegliwości, ani żadnych innych nie zgłaszał. Poza tym powód nie chorował przewlekle, ani nie miał stałego leczenia. Powód składał wniosek o przeprowadzenie badań na obecność wirusa HCV i HIV, jednak lekarz prowadzący nie stwierdził okoliczności wskazujących na potrzebę wykonania takiego badania. Badania na obecność wirusów HBV, HCV i HIV powód miał wykonane wcześniej w dniu 20.11.2014 r.

Jednostka zajmująca się przygotowaniem wyżywienia dla skazanych była corocznie poddawana kontroli przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w R.. Jakość i termin przydatności artykułów spożywczych w okresie, w którym przebywał tam powód, były sprawdzane przy każdej dostawie i dokonywali tego funkcjonariusze odpowiedzialni za wyżywienie skazanych. Przygotowanie wyżywienia w pozwanym zakładzie odbywało się na podstawie jadłospisów sporządzonych zgodnie z obowiązującymi przepisami, a w szczególności na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 września 2013 r. w sprawie określenia dziennej normy wyżywienia oraz rodzaju diet wydawanych osobom osadzonym w zakładach karnych i aresztach śledczych. Przeprowadzone kontrole nie wykazały nieprawidłowości w zakresie m. in. jakości surowców i składników, ich magazynowania i przygotowywania.

Skazani otrzymują trzy posiłki dziennie: śniadanie, obiad i kolację. Na śniadanie dostają chleb, herbatę cukier, margarynę i wędlinę oraz owoc, lub dżem, marmoladę lub miód. Na obiad: 0,5 l zupy, ziemniaki, sos, surówkę, porcję mięsa, a na kolację: chleb, kawę, herbatę, zupę mleczną i wędlinę. Wydawane są świeże produkty żywnościowe. W pozwanym zakładzie karnym przeprowadzane są kontrole sanepidu. Kontrola obejmuje obieg produktu od momentu jego przyjęcia, przechowania, przetworzenia i wydania. Posiłki obiadowe są ciepłymi posiłkami. Sanepid dotychczas nie miał zastrzeżeń co do jakości wydawanych posiłków. Posiłki muszą mieć swoją kaloryczność, tj. 2600 kcal, a małoletni do 18 roku życia 2800 kcal. Posiłki przechowywane są w termosach gwarantujących utrzymanie temperatury. Posiłki rozdzielają osadzeni pod nadzorem funkcjonariuszy. Przydatność wody do spożycia przez osadzonych w pozwanym zakładzie karnym została stwierdzona przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w R..

W czasie pobytu w Zakładzie Karnym w R. powód reprezentował postawę roszczeniową i często naruszał porządek wewnętrzny. Powód składał liczne skargi, które nie zostały uwzględnione, a każda odmowa była uzasadniona.

Powód początkowo został przetransportowany do Aresztu Śledczego w P. celem odbywania kary w warunkach pół otwartych, tam za naruszenie dyscypliny został zdegradowany i miał odbywać karę w warunkach zamkniętych i z tego powodu został przetransportowany do Zakładu Karnego w R.. Powód był karany dyscyplinarnie za naruszanie porządku wewnętrznego, w tym 10 razy w czasie pobytu w pozwanym zakładzie karnym oraz 4 razy w Areszcie Śledczym w P..

Dowód: - zaświadczenie administracji ZK w R. k. 22

- informacja o pobytach i orzeczeniach k. 151-154

- historia rozmieszczenia k. 155-156

- zarządzenie Dyrektora Służby Więziennej k. 157-164, k. 295-309

- wyjaśnienia konserwatora ZK w R. k. 165-176

- notatka służbowa k. 177-181, k. 278, k. 325-326

- pisma stron k. 184-275

- kary dyscyplinarne k. 276, k. 279

- wniosek o wymierzenie kary dyscyplinarnej k. 281-294

- projekt oceny okresowej k. 310-313

- nagrody i ulgi przyznane powodowi k. 314

- wyjaśnienia Służby Więziennej k. 315-316

- ocena jakości wody k. 317

- protokoły z okresowej kontroli przewodów kominowych k. 318-320

- normy należności sprzętu stołowego dla osób osadzonych k. 321-322

- wykaz widzeń udzielonych powodowi k. 323

- pismo izby chorych ZK w R. k. 324

- protokół kontroli sanitarnej k. 327-335

- pismo starszego inspektora działu ochrony k. 336

- zeznania świadka E. N. k. 376

- zeznania świadka M. P. k. 376

- zeznania świadka J. K. k. 376

- zeznania świadka R. S. k. 376

- informacja dot. osadzenia powoda k. 383-384

- zeznania świadka M. D. (2) k. 391

- zeznania świadka Ł. K. k. 391

- zeznania świadka P. S. k. 391

- zeznania zastępcy ZK w R. A. R. k. 391

Sąd zważył co następuje:

Wiarygodne okazały się zeznania świadków E. N., M. P., J. K., R. S., M. D. (2) Ł. K., P. S. oraz zastępcy ZK w R. A. R., albowiem były spójne i zgodne ze sobą oraz z przedłożonymi dokumentami.

Swe powództwo powód opiera na treści art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. które to artykuły dotyczą odpowiedzialności związanej z naruszeniem dóbr osobistych. Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. ochrona dóbr osobistych przysługuje tylko przed działaniem bezprawnym. Przesłanka bezprawności działania jest przesłanką konieczną do udzielenia ochrony o charakterze niemajątkowym przewidzianej we wskazanym wyżej przepisie. Na temat bezprawności działania wypowiedział się Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 19.10.1989 r. II CR 419/89 (OSP 11 – 12/90, poz. 377) wyjaśniając, że „za bezprawne uważa się działanie naruszające dobro osobiste, jeżeli nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności, usprawiedliwiających takie działanie; do okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych na ogół zalicza się: 1) działanie w ramach porządku prawnego, tj. działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa, 2) wykazywanie prawa podmiotowego, 3) zgodę pokrzywdzonego (ale z zastrzeżeniem uchylenia jej skuteczności w niektórych przypadkach) oraz 4) działania w ochronie uzasadnionego interesu.”

Dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną Konstytucji, gdzie w art. 30 wskazano, iż przyrodzona i niezbywalna godność człowiek jest nienaruszalna, a jej poszanowanie jest obowiązkiem władz publicznych. W ocenie sądu ten obowiązek winien być przede wszystkim realizowany w tych sytuacjach, w których państwo realizuje swe zadania represyjne, a więc w przypadku osadzenia obywateli w Zakładach Karnych.

Przesłanką odpowiedzialności wynikającej z art. 24 k.c. jest bezprawność działania, natomiast w ocenie Sądu, pozwany wykazał brak bezprawności swego działania.

Zgodnie z art.110§2 k.k.w. powierzchnia celi mieszkalnej, przypadająca na jednego skazanego, wynosi nie mniej niż 3 m ². Cele wyposaża się w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy zapewniający skazanemu osobne miejsce do spania, odpowiednie warunki higieny, odpowiedni dopływ powietrza i odpowiednią do pory roku temperaturę, według norm określonych dla pomieszczeń mieszkalnych, a także oświetlenie odpowiednie do czytania i wykonywania pracy.

Przez cały okres odbywania kary pozbawienia wolności powód przebywał w celach gdzie powierzchnia celi przypadająca na jednego skazanego wynosiła co najmniej 3 m ², a co wynika z przedłożonego przez pozwanego zaświadczenia zastępcy dyrektora Zakładu Karnego w R. (k. 22).

Wszelkie zarzuty powoda odnośnie tego, że pozwany nie zapewnił mu odpowiednich warunków sanitarnobytowych, zajęć kulturalnooświatowych, spacerów, widzeń, opieki lekarskiej oraz odpowiedniego żywienia, okazały się gołosłowne i nie poparte żadnymi dowodami. Przeprowadzone postępowanie wykazało, że powód miał zapewnione odpowiednie warunki i zagwarantowane wszelkie prawa zgodnie z obowiązującymi normami, a pozwany na potwierdzenie swoich twierdzeń przedstawił wyjaśnienia konserwatora Zakładu Karnego w R., ocenę jakości wody, protokoły z okresowej kontroli przewodów kominowych, normy należności sprzętu stołowego dla osób osadzonych, wykaz widzeń udzielonych powodowi, pismo izby chorych Zakładu Karnego w R., protokół kontroli sanitarnej, pismo starszego inspektora działu ochrony. Ponadto, ze zgromadzonego materiału wynikało, że każda skarga powoda była wnikliwie rozpatrzona, a powód otrzymywał każdorazowo uzasadnienie odmowy uwzględnienia jego żądań.

Zdaniem sądu zachowanie pozwanego nie naruszało godności powoda, gdyż powód miał zapewnione korzystanie z telewizora, mógł także korzystać ze znajdującej się na terenie pozwanego Zakładu Karnego biblioteki, świetlicy, a także korzystał z przysługujących mu spacerów i widzeń. W ocenie sądu zapewnienie powodowi korzystania z gorącej kąpieli raz w tygodniu jest zgodne z §30 ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz.U. z 2003 nr 152, poz. 1493) w zw. z § 5 pkt. 9 Zarządzenia nr (...) Dyrektora Zakładu Karnego w R. z dnia 30.06.2015 r. w sprawie porządku wewnętrznego w Zakładzie Karnym w R. (k.295-308). Zatem uznać należy, iż w tym zakresie pozwany działa w ramach obowiązującego porządku prawnego i tych działań nie można uznać za bezprawne. Powód nie wykazał także do czego był zobowiązany, iż cele w których przebywał były zagrzybione, i posiadały złą wentylację. Tym twierdzenia przeczą zeznania świadków oraz wyniki okresowych przeglądów kominiarskich, które nie wnosiły żadnych zastrzeżeń do sytemu wentylacji w zakładzie karnym. Zarzuty powoda odnośnie niewłaściwego żywienia nie zostały niczym poparte. Odnosząc się do tego, że powód składał wniosek o przeprowadzenie badań na obecność wirusa HCV i HIV, który został odrzucony wskazać należy, że lekarz prowadzący nie stwierdził okoliczności wskazujących na potrzebę wykonania takiego badania, a ponadto powód badania na obecność wirusów HBV, HCV i HIV miał wykonane w okresie wcześniejszym, tj. w dniu 20.11.2014 r. Ze zgromadzonych dowodów wynikało, że powód zgłaszał jedynie raz problem z bezsennością i otrzymał wówczas leki i więcej takiej dolegliwości, ani żadnych innych nie zgłaszał.

Powód w toku postępowania nie wykazał, by doszło do naruszenia jego dóbr osobistych w postaci godności i prawa do intymności. Wskazać nadto należy, że powód odbywał karę pozbawienia wolności, co musiało łączyć się z pewnymi niedogodnościami. Odczuwalny przez powoda dyskomfort życia w izolacji więziennej był zdaniem sądu elementem odbywania kary pozbawienia wolności, spełniając jej funkcje represyjną, z czym niewątpliwie powód powinien się liczyć decydując się na popełnienie przestępstwa.

Mając zatem powyższe na uwadze, uznając, iż pozwany nie naruszył dóbr osobistych powoda, a także iż działania pozwanego mieściły się w obowiązujących przepisach prawa, a zatem nie miały cech bezprawności sąd powództwa oddalił.

O kosztach sąd orzekł na podst. art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 10 ust.1 pkt.25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w pkt. 2 wyroku zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na podstawie § 2 pkt 1 - 3 w zw. z § 10 ust.1 pkt. 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w pkt. 3 wyroku Sąd zasądził od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Poznaniu na rzecz Kancelarii Radcy Prawnego M. D. (1) kwotę 147,60 zł tytułem pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

SSO Michał Kuczkowski