Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Bogdan Gierzyński

Protokolant: sekretarz sądowy Ewa Naróg

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2014 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) S.A. z siedzibą w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) S.A. z siedzibą w K.

od Decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 30 sierpnia 2012 roku nr (...) (...) (...)

1.  Uchyla zaskarżoną decyzję w całości;

2.  Zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz (...) S.A. z siedzibą w K. kwotę 477 zł (czterysta siedemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Bogdan Gierzyński

XVII AmE 1/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 sierpnia 2012 roku, nr (...) (...) (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 32, art. 56 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 56 ust. 3 i 6 ustawy Prawo energetyczne oraz w zw. z art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 56 ust. 1 pkt 32 Prawa energetycznego przedsiębiorcy – spółce (...) S.A. z siedzibą w K. – następcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w D. posiadającemu koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej, udzieloną decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 12 września 2001 roku (znak: (...) ze zm.) wymierzył ww. przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości 2 000 złotych w związku z niewypełnianiem przez niego obowiązków, o których mowa w art. 49 a ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne. Podstawą ustalenia przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kary pieniężnej był przychód osiągnięty przez (...) S.A. z siedzibą w K. w 2011 roku.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ustalił, że (...) S.A. z siedzibą w K. jest przedsiębiorstwem energetyki zawodowej prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie skojarzeniowego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej działającym na podstawie przepisów ustawy – Prawo energetyczne. Podstawową działalnością spółki jest zakup, wytwarzanie, przetwarzanie i dystrybucji energii cieplnej do celów ogrzewania, podgrzewania wody wodociągowej, wentylacji oraz celów technologicznych. W ramach swojej działalności ww. spółka przejęła składniki majątkowe m.in. spółki Elektrociepłownia (...) sp. z o.o., stając się jej następcą prawnym w sferze cywilnoprawnej, jak i administracyjnoprawnej.

Przedmiotową decyzję w całości zaskarżył powód - (...) S.A. z siedzibą w K..

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

1.  Obrazę przepisów prawa procesowego, a to art. 7 k.p.a., art. 8 k.p.a., art. 77 k.p.a., art. 80 k.p.a. oraz art. 107 § 1 i 3 k.p.a., polegającą na całkowitym pominięciu przez organ administracyjny przy wyjaśnieniu stanu faktycznego i prawnego, dowodów przedłożonych przez powoda w toku postępowania administracyjnego;

2.  Obrazę przepisów prawa procesowego, a to art. 7 k.p.a., art. 8 k.p.a., art. 77 k.p.a., art. 80 k.p.a. oraz art. 107 § 1 i 3 k.p.a., polegającą na braku uzasadnienia stanowiska organu administracyjnego, w szczególności w zakresie przyjęcia, że powód dysponuje jednostką wytwórczą o łącznej mocy w wysokości 125 MW;

3.  Dokonanie błędnych ustaleń faktycznych polegających na przyjęciu, że dawna Elektrociepłownia (...) sp. z o.o. dysponuje jednostką wytwórczą o łącznej mocy w wysokości 125 MW, podczas gdy w rzeczywistości d. EC N. posiada turbogeneratory o mocy 50 MW, 25 MW, 25 MW, 25 MW, które ze względów bezpieczeństwa nie pracują na jedną szynę zbiorczą, a które to błędy w ustaleniach stanu faktycznego doprowadziły do niewłaściwego zastosowania (niezastosowania) przepisów art. 3 pkt 43 Prawa energetycznego oraz art. 49a § 5 pkt 6) Prawa energetycznego;

4.  Obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 3 pkt 11f ustawy Prawo energetyczne polegającą na jego błędnej wykładni, poprzez zastosowanie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki dodatkowej przesłanki dla uznania linii za linię bezpośrednią w postaci nieprzyłączenia linii do krajowego systemu elektroenergetycznego, co prowadziło do odmówienia zastosowania przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki postanowień art. 49a § 5 pkt 1 Prawa energetycznego wobec powoda;

5.  Obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 49a § 5 pkt 3 w zw. z art. 3 pkt 33 Prawa energetycznego, polegającą na jego błędnej wykładni, poprzez zastosowanie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki dodatkowego, pozaustawowego kryterium w postaci kwalifikacji wyłącznie wysokosprawnej kogeneracji;

6.  Obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 56 § 1 pkt 32) w zw. z art. 49a § 5 pkt 3) Prawa energetycznego, polegającą na jego niewłaściwym zastosowaniu, poprzez przyjęcie, że norma wyrażona w tym przepisie ma zastosowanie do powoda, mimo iż w sprawie nie zaistniały przesłanki do uznania bezprawności działania powoda, bowiem powód nie ma wpływu na produkcję energii elektrycznej z kogeneracji;

7.  Obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 49a § 5 pkt 6) w zw. z art. 3 pkt 43 Prawa energetycznego polegającą na niewłaściwym jego zastosowaniu, poprzez przyjęcie, że jednostka wytwórcza obejmuje nie wyodrębnione zespoły urządzeń należące do przedsiębiorstwa energetycznego, lecz wszystkie te urządzenia należące do przedsiębiorstwa energetycznego.

Powołując się na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę decyzji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy zgodnie z treścią odwołania oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych. Powód zgłosił również wniosek ewentualny – o uchylenie decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany – Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. z siedzibą w K. jest przedsiębiorstwem energetyki zawodowej prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie skojarzeniowego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej działającym na podstawie przepisów ustawy – Prawo energetyczne. Podstawową działalnością spółki jest zakup, wytwarzanie, przetwarzanie i dystrybucji energii cieplnej do celów ogrzewania, podgrzewania wody wodociągowej, wentylacji oraz celów technologicznych.

Z dniem 30 kwietnia 2012 roku nastąpiło połączenie ww. spółki ze spółką Elektrociepłownia (...) sp. z o.o., z siedzibą w D.. Połączenie to nastąpiło na podstawie art. 492 pkt 1 Kodeksu spółek handlowych, poprzez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej, tj. Elektrociepłownia (...) sp. z o.o., z siedzibą w D. do majątku (...) S.A. z siedzibą w K.. Na podstawie ww. połączenia (...) S.A. z siedzibą w K. stał się następcą (...) sp. z o.o., z siedzibą w D. zarówno w sferze cywilnoprawnej, jak i administracyjnoprawnej.

Przejęta spółka, (...) sp. z o.o. z siedzibą w D., prowadząc działalność energetyczną, jest głównym dostawcą mediów energetycznych do (...) S.A. (dawniej Huta (...)). Oprócz ww. podmiotu (...) sp. z o.o. zaopatruje w energię elektryczną jeszcze 13 innych przedsiębiorstw. (...) elektryczna do wszystkich tych odbiorców dostarczana jest osobnymi liniami elektroenergetycznymi łączącymi jednostkę wytwórczą bezpośrednio z odbiorcami. Linie elektroenergetyczne stanowią własność odbiorców.

(...) sp. z o.o. z siedzibą w D., w okresie od dnia 9 sierpnia 2010 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. nie dokonała sprzedaży energii elektrycznej w trybie określonym w art. 49a ust. 1 Prawa energetycznego.

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny pomiędzy stronami postępowania, na podstawie posiadanej dokumentacji nie budzi on wątpliwości Sądu, w związku z powyższym, stan faktyczny w przedmiotowej sprawie został ustalony jak powyżej.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie, pomimo, że nie wszystkie podniesione zarzuty są zasadne.

Za bezzasadne należało uznać zarzuty naruszenia art.7, 8, 77, 80 i 107 1 k.p.a.

Zgodnie, bowiem z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem (vide: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 roku sygn. akt III CRN 120/91 OSNC 1992 Nr 5, poz. 87; Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 roku sygn. akt I CKN 265/98 OSP 2000 Nr 5 poz. 68; Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 roku sygn. akt 351/99 OSNC 2000 Nr 3 poz. 47; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 roku sygn. akt I CKN 1036/98 LEX Nr 52708; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2005 roku, sygn. akt III SZP 2/05 OSNP 2006/19-20/312) Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie może ograniczyć sprawy wynikającej z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowania sądowe. Celem postępowania nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, której przedmiotem jest spór między stronami powstający dopiero po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu. Postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zebrany w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości zgłoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych. Sąd antymonopolowy jest sądem cywilnym i prowadzi sprawę cywilną, wszczętą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu, w tym wypadku Urzędu Regulacji Energetyki, według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego, a nie sądem legalności decyzji administracyjnej, jak to czynią sądy administracyjne w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Tylko takie odczytanie relacji pomiędzy postępowaniem administracyjnym i postępowaniem sądowym może uzasadniać dokonany przez racjonalnego ustawodawcę wybór między drogą postępowania cywilnego i drogą postępowania sądowo-administracyjnego dla wyjaśnienia istoty sprawy.

Sąd uznał, że nawet gdyby przyjąć, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych to nie mogą one być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, bowiem Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym.

Również zarzut błędnego ustalenia, że powód dysponuje jednostką wytwórczą o łącznej mocy 125 MW należy uznać za chybiony. Bezsporne jest bowiem, że powód dysponuje turbogeneratorem o mocy 50 MW i trzema turbogeneratorami o mocy 25MW. Stosownie do treści art.3 pkt 43 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 89 z 2006 r. poz.625 z późn. zm.) jednostką wytwórczą jest wyodrębniony zespół urządzeń należący do przedsiębiorstwa energetycznego, służący do wytwarzania energii i wyprowadzania mocy. Nie ma zatem znaczenia jak podłączone są urządzenia tworzące zespół, bowiem kryterium definicji jednostki wytwórczej jest wyodrębnienie funkcjonalne pozwalające uznać, że podłączone urządzenia stanowią zespół, a więc realizują te same funkcje. Powód sam przyznaje, że wszystkie te generatory służą, chociaż nie równocześnie, dostarczaniu energii elektrycznej do tych samych odbiorców, co oznacza, że stanowią zespół.

Zgodnie z art.49a 5 pkt 6 ustawy Prawo energetyczne wyłączenie obowiązku o którym mowa w ust. 1 i 2, nie dotyczy energii elektrycznej jednostce wytwórczej o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie wyższej niż 50 MW. W przypadku powoda łączna moc zainstalowana to 125 MW, co prawidłowo ustalił Prezes URE.

Zważyć również należało, że zawarte w art.49a 5 pkt 1 ustawy Prawo energetyczne wyłączenie obowiązku o którym mowa w ust. 1 i 2, nie dotyczy energii elektrycznej dostarczanej od przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się jej wytwarzaniem do odbiorcy końcowego za pomocą linii bezpośredniej. Taką zaś linią jest linia elektroenergetyczna łącząca wydzieloną jednostkę wytwarzania energii elektrycznej bezpośrednio z odbiorcą lub linia elektroenergetyczna łącząca jednostkę wytwarzania energii elektrycznej przedsiębiorstwa energetycznego z instalacjami należącymi do tego przedsiębiorstwa albo instalacjami należącymi do przedsiębiorstw od niego zależnych.

W toku postępowania administracyjnego powód twierdził, że wszystkich 14 swoich odbiorców zasila wydzielonymi bezpośrednimi liniami energetycznymi z jednostki wytwarzania tj. bez połączenia z siecią dystrybucyjna lub przesyłową. Pozwany nie wykazał, że twierdzenia powoda w tym zakresie SA nieprawdziwe.

Zasady jest też zarzut naruszenia art.49a 5 pkt 3 ustawy Prawo energetyczne. Należy mieć na względzie, że dopiero od 30.10.2011 r. wyłączenie obowiązku o którym mowa w ust. 1 i 2, wytworzonej w kogeneracji ze średnioroczną sprawnością przemiany, o której mowa w art. 9a ust. 10 pkt 1 lit. a, wyższą niż 52,5%. W okresie wcześniejszym przepis ten wyłączał w tym zakresie energii wytworzonej w kogeneracji, bez określenia sprawności tego procesu. Takie sformułowanie przepisu wyłącza możliwość nałożenia kary na podmioty które uchybiłyby obowiązkowi wynikającemu z art.49 a ust. 1 i 2 ustawy Prawo energetyczne w zakresie energii elektrycznej wytworzonej w Kogeneracji o ile odpowiadałoby to definicja zawartej w art. 3 pkt 33 ustawy prawo energetyczne. Do decyzji nakładającej karę pieniężną obowiązuje wyższy standard ochrony praw przedsiębiorcy ze względu na konieczność zapewnienia skuteczności w polskim porządku prawnym przepisom Europejskiej konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wartości w zakresie w jaki Europejski Trybunał Praw Człowieka przyjmuje gdy dochodzi do wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej, zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia organu regulacji w tym zakresie, powinny odpowiadać wymogom analogicznym do tych, które obowiązują sad orzekający w sprawie karnej (vide Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.09.2010 r. sygn. III Sk 8/10 niepubl. i Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia (...) syn VI Ca 782/10 niepubl.). Zastosowanie ma zatem zasada nullum crimen sine lege , zatem nałożenie kary pieniężnej jest zatem dopuszczalne jedynie wówczas, gdy podmiot uchybia obowiązkowi wynikającemu z treści prawa.

Należy również mieć na względzie, że skoro obowiązek wynikający z art.49 a ust. 1 i 2 ustawy Prawo energetyczne dotyczy całego roku, to dwumiesięczny okres obowiązywania art.49a 5 pkt 3 ustawy Prawo energetyczne w nowym brzmieniu nie uzasadnia zastosowania sankcji określonej w art. 56 pkt 32 ustawy Prawo energetyczne. Brak szczegółowych przepisów przejściowych uniemożliwia konkretyzację obowiązku ciążącego na powodzie w okresie od wejścia w życie nowelizacji do końca roku. W szczególności, czy energia wytworzona w kogeneracji o sprawności niższej niż 52,5% zakupiona przed wejściem w życie nowego brzmienia art.49 a ust. 5 pkt 3 ustawy Prawo energetyczne stanowi i w jakie części wykonanie obowiązku wynikającego z art.49 a ust. 1 i 2 ustawy Prawo energetyczne. Ponieważ powołany przepis nie ma mocy wstecznej, bezsprzecznie zakupy energii wytworzonej w kogeneracji o sprawności niższej niż 52,5% stanowiła wykonanie przedmiotowego obowiązku do 30.10.2012 r. Zrealizowanie całego wolumenu obowiązkowego zakupu energii pochodzącej z kogeneracji przed ta datą stanowiło bezsprzecznie realizację ciążącego na przedsiębiorstwie energetycznym obowiązku w skali całego roku. Kwesta otwarta pozostaje, czy dotyczy to także sytuacji, gdy zakup energii z kogeneracji o sprawności niższej niż 52,5% nastąpiło przez 30.10.2012 r., a realizacja dostawy następowała po tej dacie oraz w sytuacji ,gdy zarówno zakup jak i dostawa następowały w okresie od 31.30.2012 r. do 31.12.2012 r.

Niejasne określenie obowiązku ciążącego na powodzie powoduje, że nałożenie kary za ewentualne uchybienie w tym zakresie jest niedopuszczalne.

Z tych względów zaskarżoną Decyzję należało uchylić, wobec braku podstaw do jej wydania (art.479 ⁵³ § 2 k.p.c.).

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu, zasądzając na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych (art.98 k.p.c.).

SSO Bogdan Gierzyński