Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim

z dnia 30 listopada 2016 r.

Pełnomocnik E. K. (1) wniósł o zasądzenie odszkodowania w kwocie 420 zł oraz zadośćuczynienia w kwocie 10.000 zł od Skarbu Państwa z tytułu zatrzymania wnioskodawczyni w dniu 7 stycznia 2016 r. w sprawie PR 1 Ds. 47/2016 Prokuratury Rejonowej w G. W uzasadnieniu wskazał na okoliczności jej zatrzymania przez funkcjonariuszy Policji , warunki izolacji i przebieg czynności przeprowadzanych z wnioskodawczynią. Nadto pełnomocnik wskazał na okoliczności uzasadniające zasądzenie odszkodowania oraz opisał konsekwencje przedmiotowego zatrzymania dotyczące osoby wnioskodawczyni. Wskazał nadto, że dochodzenie, które było prowadzone w jego sprawie zostało umorzone, a w wyniku zatrzymania doszło do naruszenia dóbr osobistych E. K. (1).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 07 stycznia 2016r. , na skutek zawiadomienia złożonego przez J. S. funkcjonariusze KMP w G. udali się w kierunku ul. (...) wG. , gdzie w autobusie linii nr (...) czekał zgłaszający, który dokonał zatrzymania m. in. wnioskodawczyni E. K. (1) pod zarzutem dokonania kradzieży na szkodę zgłaszającego w dniu 05 stycznia 2016r. Wobec takiego zawiadomienia , po konsultacji z dyżurnym KMP , wnioskodawczyni została , o godzinie 15.20, zatrzymana. E. K. (1) została prawidłowo pouczona o uprawnieniach osoby zatrzymanej. Wnioskodawczyni została przewieziona, wraz z inną kobietą, pod Komisariat Policji nr 1 wG. Tam, najpierw wyprowadzono tę drugą kobietę, a następnie, po około godzinie , na komisariat wprowadzono E. K. (1). Wykonano wnioskodawczyni zdjęcie niezbędne do tablicy poglądowej , a następnie , na wniosek wnioskodawczyni , odprowadzono ją do Sali konferencyjnej KP gdyż wykonywano czynności z drugą zatrzymaną kobietą. W tym czasie umożliwiono wnioskodawczyni kontakt telefoniczny z mężem.

dowód:

- zeznania wnioskodawczyni, k.25-27,

- protokół zatrzymania wraz z pouczeniem, k. 6-7 akt PR 1 Ds. 47/2016,

- dokumentacja fotograficzna, k.11 PR 1 Ds. 47/2016,

- notatki, k. 1,2,33

Około godziny 18.00 do zatrzymanej przyszło dwóch funkcjonariuszy Policji, którzy oświadczyli jej, że jest zatrzymana do wyjaśnienia. Następnie E. K. została przewieziona do Policyjnej Izby Zatrzymań. Tam , po wykonaniu niezbędnych czynności ( w tym rewizji osobistej) została osadzona w celi. Przebywała tam sama. W dniu 07 stycznia 2016r.zatrzymana nie otrzymała posiłku albowiem kolacja została wydana przed przybyciem zatrzymanej. Umożliwiono jej skorzystanie z toalety gdzie napiła się wody z kranu. Zatrzymana mogła , w ciągu dnia, na żądanie, swobodnie korzystać w toalety. Została uprzedzona o tym by w nocy , w miarę możliwości tego nie czynić gdyż funkcjonariusze mieli inne czynności.

Następnego dnia E. K. (1) otrzymała śniadanie i obiad a następnie w godzinach popołudniowych została, w kajdankach, dowieziona na I Komisariat Policji gdzie o godzinie 16.50 rozpoczęto przesłuchanie podejrzanej E. K. (1). Po przesłuchaniu pobrano od podejrzanej odciski palców. Przesłuchanie zakończyło się o godzinie 18.10, po przesłuchaniu E. K. (1) została zwolniona.

dowód:

- zeznania wnioskodawczyni, k.25-27,

- protokół przesłuchania E. K. (1), k. 29-31 akt PR 1 Ds. 47/2016.

W trakcie trwania dochodzenia prowadzonego wobec E. K. przez I Komisariat Policji w G. , w czasie zatrzymania E. K. (1) , były wykonywane czynności: rozpytania osób pokrzywdzonych kradzieżami ( k. 13), przesłuchania drugiej z zatrzymanych osób (k. 22-23), przeszukania w miejscu zamieszkania drugiej zatrzymanej kobiety (k. 17-19), przeszukanie w miejscu zamieszkania E. K. (k. 25-26) . Po przeprowadzeniu czynności dowodowych , w dniu 04 kwietnia 2016 r. funkcjonariusz Policji sporządził postanowienie o umorzeniu dochodzenia, a prokurator , w dniu 11 kwietnia 2016r., je zatwierdził. Przedmiotowe postanowienie stało się prawomocne w dniu 06 lipca 2016 r.

dowód:

- notatka, k. 13 akt PR 1 Ds. 47/2016,

- protokoły przeszukania, k. 17-19,25-26 akt PR 1 Ds. 47/2016,

- protokół przesłuchania S. J. , k. 22-23 akt PR 1 Ds. 47/2016 ,

- postanowienie o umorzeniu dochodzenia, k. 96 akt PR 1 Ds. 47/2016,

- postanowienie Sądu Rejonowego, k. 109-110 akt PR 1 Ds. 47/2016.

E. K. (1) jest na emeryturze z uposażeniem w wysokości ok. 1800 zł. Wcześniej pracowała jako korektor tekstów i redaktor w Wojewódzkim Ośrodku Metodycznym. Obecnie , sporadycznie, otrzymuje zlecenia z (...). Współpracuje także z Archiwum Państwowym, wykonuje korekty , m. in. N. Rocznika H. – Archiwalnego. Z tego tytułu uzyskuje dochód w kwocie kilkaset złotych rocznie. Mąż wnioskodawczyni otrzymuje emeryturę w wysokości około 1800 zł. Małżonkowie są właścicielami mieszkania, garażu, samochodu, mają oszczędności ok. 300.000 zł.

dowód:

- zeznania wnioskodawczyni, k.25-27,

Po zwolnieniu z Izby Zatrzymań E. K. (1) źle się czuła, nie mogła spać, miała lęki. W związku z tym skorzystała z pomocy lekarskiej na Izbie Przyjęć Szpitala (...) w G., gdzie przepisano jej leki i polecono dalsze leczenie w Poradni Zdrowia Psychicznego. Na skutek zatrzymania , ale także toczącego się postępowania przygotowawczego E. K. (1) była zestresowana, czuła się napiętnowana, ograniczyła kontakty towarzyskie, borykała się z lękami , bezsennością. W związku z tym wnioskodawczyni korzystała z porad lekarskich lekarza psychiatry Z. K., z tego tytułu poniosła wydatki w kwocie 420 zł.

dowód:

- zeznania wnioskodawczyni, k.25-27,

- kserokopie dokumentów, k. 8-10, 23,

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek pełnomocnika E. K. (1), w ocenie Sądu, został uznany za słuszny, przy czym Sąd odmiennie od pełnomocnika wnioskodawczyni ocenił wielkość krzywdy, jakiej doznała ona na skutek zastosowania wobec niej środka przymusu, jakim było jej zatrzymanie w okresie od 7 do 8 stycznia 2016r.

Podstawą do orzekania w tej sprawie był przepis art. 552 § 4 k.p.k., stanowiący iż „ odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania”.

W ocenie Sądu sam fakt umorzenia postępowania karnego, a więc jego definitywnego zakończenia wobec wnioskującej, przesądzał o konieczności uznania faktu wykonania tego środka przymusu za niesłuszny – tu sąd podziela znaczną część wywodów wskazanych w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1999 r. (I KZP 27/99, OSNKW 1999/11-12/72) dot. podstaw odszkodowawczych Skarbu Państwa za działania jego organów.

Wątpliwości stron i Sądu nie budziła kwota dochodzonego przez wnioskodawczynię odszkodowania – 420 zł – a wynikająca z kserokopii rachunków za udzielane porady lekarskie i których E. K. korzystała. Dlatego w tym zakresie Sąd żądanie uwzględnił w całości.

Odnosząc się do oceny zasadności żądania wnioskodawczyni w zakresie zadośćuczynienia, w perspektywie ustalenia faktu naruszenia jej dóbr osobistych niewątpliwym jest to, że pozbawienie wolności E. K. stanowiło naruszenie przysługujących jej, jak każdemu człowiekowi, chronionych przez system prawny praw o charakterze niemajątkowym. Przykładowe wyliczenie tych dóbr z art. 23. k.c. (zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska) oczywiście nie jest pełne i może być i jest każdorazowo uzupełniane.

Sam fakt zatrzymania (pozbawienia wolności) w perspektywie przytoczonych wyżej, i wiarygodnych zdaniem sądu, dokumentów – protokołów zatrzymania, czy też informacji o dacie zwolnienia E. K. był niesporny. W ocenie Sądu jednak żądana kwota zadośćuczynienia jest zbyt wysoka mając na względzie w/w ustalenia faktyczne i okoliczności zatrzymania E. K. i wykonania środka przymusu. Jak wynika z w/w ustaleń E. K. była pozbawiona wolności w godnych warunkach. Otrzymała, zgodnie z ustalonymi porami i regulaminem posiłki. Mogła korzystać w ciągu dnia z toalety. W nocy było to utrudnione jednakże nie sposób oczekiwać, iż zatrzymany na każde swoje wezwanie będzie doprowadzany do toalety, bowiem tego rodzaju cyklicznie powtarzające się żądania mogłyby znacznie ograniczyć a nawet sparaliżować działalność jednostki Policji. E. K. (1) przebywała sama w celi, nie była szykanowana czy poniżana przez współosadzonych. Biorąc pod uwagę, iż była ona pozbawiona wolności przez okres ok. 27 godzin, przy czym część z tego okresu spędziła podczas wykonywanych z nią czynności procesowych, sąd uznał, iż ten czas miał znaczenie dla przyjęcia, iż była wówczas poddana traktowaniu, które mogło nosić znamiona poniżającego.

W ocenie Sądu fakt zatrzymania był dla wnioskodawczyni swego rodzaju szokiem, wywołał u niej długotrwałe zmiany i uszczerbek w jej psychice. Nadto wnioskodawczyni jest osobą w starszym wieku, tak więc pobyt w PIZ z pewnością odbił się na jej zdrowiu. Nie bez znaczenia jest status społeczny i zawodowy wnioskodawczyni i związane z tym jej odczucia i złe samopoczucie.

Reasumując powyższe wywody – uznając zasadność samego żądania – sąd stanął na stanowisku, iż wielkość dochodzonego zadośćuczynienia była nieadekwatna do doznanej krzywdy przez E. K.. Tu sąd posiłkował się nie tylko opisem przebiegu samego zatrzymania – nie odbiegającego w żaden sposób od standardowego przebiegu takich czynności – ale również czasem jego trwania , jak i wysokością dochodów, które stanowiły również punkt odniesienia dla stopy życiowej wnioskodawczyni oraz stanowiły podstawę do oceny możliwej kwoty zadośćuczynienia. Z tych względów sąd oceniając całokształt opisanych wyżej okoliczności uznał, iż suma 3000 zł będzie adekwatną do rozmiaru doznanej przez E. K. krzywdy. Tu wskazać należy, iż wnioskodawczyni – jak wynika z jej zeznań – osiągała w tym czasie dochody w kwocie ok. 1800 zł w skali całego miesiąca, a nadto postępowanie karne, jakie toczyło się wobec niej zostało zakończone w satysfakcjonujący ją sposób. Sytuacja życiowa wnioskodawczyni nie uległa żadnemu pogorszeniu, doznała ona w/w uszczerbku, zwłaszcza na zdrowiu psychicznym, natomiast jej wizerunek w odbiorze społecznym , w ocenie Sądu, nie ucierpiał – a przynajmniej w tym zakresie sąd nie otrzymał żadnych dowodów. Z tego względu sąd orzekł jak w sentencji wyroku, o kosztach orzekając zgodnie z treścią art. 554 § 4 k.p.k.

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować w K.,

2.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem D.. pełnomocnikowi wnioskodawczyni ,

3.  Z apelacją lub za 14 dni

08.12.2016r.