Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 28 września 2016 r.

Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący SSR Mariusz Gotowski

Protokolant Małgorzata Idczak – Kostruba

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2016 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa W. S. (1)

przeciwko J. S. (1)

o zapłatę

1.  Oddala powództwo,

2.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwotę 3600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSR Mariusz Gotowski

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 14 grudnia 2015 r. powód W. S. (1), działając z profesjonalnym pełnomocnikiem (adwokatem) wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 50.763,11 zł wraz ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód w pierwszej kolejności podał, że pomiędzy nim, a pozwaną toczy się m. in. sprawa rozwodowa w ramach której Sąd wydał orzeczenie w zakresie obowiązku alimentacyjnego powoda w stosunku do pozwanej. W ramach prowadzonej przez SO w Poznaniu sprawy pod sygn. akt XII C 1656/12 Sąd zasądził: kwotę 2.550 zł miesięcznie za okres od października 2013 r. do lutego 2014 r. czyli łącznie 5x 2.550 zł = 12.750 zł; kwotę 1.500 zł miesięcznie za okres od marca 2014 r. do lipca 2015 r. czyli łącznie 17x1.500 zł = 25.500 zł; począwszy od sierpnia 2015 r. kwotę 2000 zł. Łącznie więc zgodnie z orzeczeniem Sądu powód został zobowiązany do zapłaty za w/w okres objęty wnioskiem egzekucyjnym kwotę 12.750 zł + 25.500 zł = 38.250 zł. Powód wskazał przy tym, że z zestawienia wpłat powoda wynika, że za w/w okres zapłacił na rzecz pozwanej kwotę 41.000 zł. Zatem kwota zapłacona za wyegzekwowany okres, przewyższa kwotę wynikającą z wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu. Przy niniejszym powód wyraźnie zaznaczył, że na potrzeby kalkulacji uwzględnił wyłącznie wpłaty dokonywane bezpośrednio na konto pozwanej J. S. (2). Powód równocześnie zaznaczył, że niezależnie od wpłat dokonywanych na konto pozwanej, uiszczał również świadczenia alimentacyjne bezpośrednio na rzecz swoich dzieci: I. S. oraz N. S. (1). Wpłaty dokonane w okresie od czerwca 2014 r. do lipca 2015 r. na rzecz: N. S. (2) wyniosły 16.500 zł, zaś na rzecz I. S. 16.500 zł. Strona powodowa przy tym zaznaczyła, że Sąd Okręgowy w treści postanowienia wyraźnie zaznaczył, że zasądza świadczenia „tytułem potrzeb rodziny” (a nie na zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych wyłącznie J. S. (1)). Jak podkreślił na potrzeby rodziny powód przekazał kwotę w wysokości łącznej: żona 41.000 zł + 16.500 zł =74.000 zł, Jak zaznaczył powód powyższa kwota niemal dwukrotnie przewyższa sumę świadczeń zasądzonych przez Sąd Okręgowy. Jak podniósł powód z powyższego wynika, że egzekwowanie jakichkolwiek należności głównych w drodze egzekucyjnej było nieuzasadnione. Nadto nie zaistniały przesłanki do naliczania jakichkolwiek odsetek – bowiem nie powstały jakiekolwiek zaległości, ponieważ w dacie wydania postanowienia przez Sąd Okręgowy, wszystkie zasądzone wstecz świadczenia alimentacyjne znalazły pokrycie w uiszczanych na bieżąco świadczeniach alimentacyjnych przez powoda. Zatem powód podniósł, że nie powinien ponosić jakichkolwiek kosztów związanych z wszczętym postępowaniem egzekucyjnym, tj. kosztów wynagrodzenia komornika, kosztów jakichkolwiek innych opłat komorniczych, kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu egzekucyjnym. Tymczasem jak podkreślił powód, nie tylko zapłacił nieistniejące zobowiązanie i nieistniejące odsetki, ale również koszty postępowania egzekucyjnego. W ocenie cała uiszczona przez niego kwota w wysokości 50.763,11 zł podlega zwrotowi. Powód wskazał, że uiszczona przez niego kwota podlega zwrotowi w części dotyczącej należności głównej i odsetek – jako nienależne świadczenie, a w części dotyczącej kosztów postępowania egzekucyjnego – jako odszkodowanie na podstawie art. 415 k.c. Powód podkreślił, że tak naprawdę nie był zobowiązany bowiem egzekwowane świadczenie nie istniało. Powód spełnił natomiast świadczenie celem uniknięcia przymusu – w postaci prowadzenia egzekucji komorniczej z udziałów W. S. (2) w spółce komandytowej i spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, a nadto spełnił świadczenie na żądanie organu państwowego – komornika i do rak komornika. W zakresie wyegzekwowanych kosztów postępowania egzekucyjnego, powód podał że poniósł koszty: zastępstwa procesowego pełnomocnika w wysokości 1.200 zł, opłaty stosunkowej (wynagrodzenia komornika) w wysokości 5.453,08 zł, wydatki gotówkowe 136,96 zł, podatek VAT w wysokości 1.222,71 zł (łącznie 8.012,75 zł). Jak podniósł powód pozwana doskonale zdawała sobie sprawę z nieistnienia długu, a pomimo tego skierowała posiadany tytuł wykonawczy do egzekucji.

W odpowiedzi na pozew datowanej na dzień 24 marca 2016 r. strona pozwana działając z profesjonalnym pełnomocnikiem (adwokatem) wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu przedmiotowego pisma procesowego pozwana w pierwszej kolejności podała, że w toku postępowania o rozwód, Sąd postanowieniem z dnia 27 lipca 2015 r. udzielił pozwanej zabezpieczenia poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej, tytułem potrzeb rodziny na czas procesu: kwotę 2.550 zł począwszy od października 2013 r. do 28 lutego 2014 r., kwotę 1.500 zł począwszy od marca 2014 r. do lipca 2015 r. oraz kwotę 2.000 zł począwszy od sierpnia 2015 r. Zatem w okresie od października 2013 r. do lipca 2015 r. powód winien uiścić kwotę 74.000 zł tytułem zaspokojenia potrzeb rodziny. Jak podkreśliła pozwana, Sąd I instancji ustalił w okresie od października 2013 r. do 28 lutego 2014 r. powód łożył na rzecz rodziny, kwotę po 5.450 zł miesięcznie, co łącznie stanowi kwotę 27.250 zł, natomiast od marca 2014 r. do lipca 2015 r. powód łożył na rzecz rodziny kwotę po 500 zł miesięcznie, co łącznie stanowi kwotę 8.500 zł. W okresie od października 2013 r. do lipca 2015 r. powód uiścił kwotę 35.750 zł tytułem zaspokojenia potrzeb rodziny. Przy niniejszym pozwana zaznaczyła, że rozbicie wysokości potrzeb rodziny na dwa okresy związane jest z faktem, że dzieci stron I. S. i oraz N. S. (1) wytoczyli powództwa o zapłatę na ich rzecz alimentów od powoda i kwestia zabezpieczenia potrzeb dzieci stron w okresie od marca 2014 r. rozstrzygana jest w odrębnym postępowaniu. Uwzględniając wysokość kwoty, w której powód winien przyczynić się do zaspokojenia potrzeb rodziny oraz wysokość kwoty, którą na ten cel uiścił uznać należy, że powód posiadał zadłużenie w łącznej kwocie 38.250 zł (74.000 zł – 35.750 zł = 38.250 zł o której egzekucję wniosła pozwana J. S. (1). Jak podkreśliła pozwana, taka tez kwota została wyegzekwowana przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, K. C. w sprawie o sygn. akt KMP 22/15. W zakresie odsetek od w/w kwoty pozwana wskazała, że z treści postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia wprost wynika, że zasądzone kwoty tytułem przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny winny zostać zapłacone wraz z odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności, a zatem skoro powód nie uiścił ich w terminie, w pełni zasadne było domaganie się również odsetek.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Przed Sądem Okręgowym w Poznaniu, pomiędzy powodem W. S. (1), a J. S. (1), toczy się sprawa rozwodowa pod sygn. XII C 1656/12.

Okoliczność bezsporna

Postanowieniem z dnia 27 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu (Wydział XII Cywilny) wydanym w sprawie o sygn. akt XII C 1656/12, w toku procesu rozwodowego zasądził na rzecz pozwanej tytułem potrzeb rodziny na czas procesu: kwotę 2.550 zł miesięcznie, płatną do 10-tego dnia każdego miesiąca, począwszy od października 2013 r. do 28 lutego 2014 r., z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek kwot (pkt 1a), kwotę 1.500 zł miesięcznie, płatną do 10-tego dnia każdego miesiąca, począwszy od marca 2014 r. do lipca 2015 r., z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z kwot (pkt 1b), kwotę 2.000 zł miesięcznie, płatną do 10-tego dnia każdego miesiąca, począwszy od sierpnia 2015 r., z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z kwot (pkt 1c) – w miejsce postanowienia Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. z dnia 15 grudnia 2010 r. wydanego w sprawie o sygn. IV RC 457/10.

Dowód: - kopia postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 27 lipca 2015 r. z uzasadnieniem – k. 104-111

Z treścią powyższego rozstrzygnięcia nie zgodziła się J. S. (1). W konsekwencji pełnomocnik w/w, w piśmie z dnia 20 sierpnia 2015 r. złożył zażalenie na powyższe postanowienie, wskazując, że kwota zasądzona od W. S. (1) tytułem zabezpieczenia, winna obejmować całą kwotę, w której powód winien przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, a nie tylko różnicą pomiędzy kwotą, którą powód winien uiszczać, a kwotą już uiszczoną. Powyższe postanowienie z dnia 27 lipca 2015 r. zaskarżył również powód.

Po rozpoznaniu zażalenia Sąd Apelacyjny w Poznaniu, postanowieniem z dnia 18 listopada 2015 r. w sprawie o sygn. akt I ACz 1864/15 oddalił powyższe zażalenia.

Dowód: - zażalenie z dnia 20 sierpnia 2015 r. – k. 112-120

- postanowienie z dnia 18 listopada 2015 r. wraz z uzasadnieniem – k. 122-124v

Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2010 r. Sąd Rejonowy Poznań-Stare Miasto w P. (Wydział IV Rodzinny i Nieletnich) w sprawie o sygn. akt IV RC 457/10, udzielił zabezpieczenia przez zobowiązanie W. S. (1) do łożenia na czas trwania procesu na rzecz J. S. (1), kwoty 6.000 zł miesięcznie, płatnych z góry do dnia 10-tego każdego miesiąca począwszy od dnia 1 września 2010 r., z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności każdej kolejnej raty.

Dowód: - kopia postanowienia Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. (sygn. IV RC 457/10) z dnia 15 grudnia 2010 r. wraz z uzasadnieniem – k. 128-134

Postanowieniem z dnia 8 marca 2011 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu (Wydział II Cywilny Odwoławczy) w sprawie o sygn. akt II Cz 220/11, zmienił postanowienie z dnia 15 grudnia 2010 r. (sygn. IV RC 457/10) w ten sposób, że datę płatności renty alimentacyjnej określić na dzień 1 sierpnia 2010 r., a nadto obniżył wysokość świadczenia w miesiącach sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2010 r. do kwoty 4.000 zł.

Dowód: - kopia postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 8 marca 2011 r. wraz z uzasadnieniem – k. 135-146

Postanowieniem z dnia 7 października 2013 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu (Wydział XII Cywilny) w sprawie o sygn. akt XII C 1656/12, zasądził od W. S. (1) na rzecz J. S. (1), tytułem potrzeb rodziny na czas procesu kwotę 6.500 zł miesięcznie, płatną do 10-tego dnia każdego miesiąca, począwszy od października 2013 r., z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z kwot – w miejsce postanowienia Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. z dnia 15 grudnia 2010 r. wydanego w sprawie IV RC 457/10.

Postanowieniem z dnia 15 stycznia 2014 r. Sąd Apelacyjny w Poznaniu, w sprawie o sygn. akt I ACz 2230/13, uchylił zaskarżone postanowienie z dnia 7 października 2013 r. w przedmiocie zabezpieczenia potrzeb rodziny ponad kwotę 500 zł i w tym zakresie sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania.

Dowód: - kopia postanowienia Sadu Okręgowego w Poznaniu z dnia 7 października 2013 r. (sygn. XII C 1656/12) – k. 148-153

- postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 15 stycznia 2014 r. (sygn. I ACz 2230/13) – k. 154-156

W okresie od miesiąca października 2013 r. do miesiąca lipca 2015 r. powód dokonał wpłat: na rachunek bankowy J. S. (1) w łącznej kwocie 41.000 zł, na rachunek bankowy N. S. (1) w łącznej kwocie 16.500 zł oraz na rachunek bankowy I. S. w łącznej kwocie 16.500 zł.

Dowód: - zestawienie wpłat W. S. (1) w okresie od października 2013 r. do lipca 2015 r. – k. 79

- potwierdzenia wykonania operacji bankowych – k. 19-66

- zeznania powoda W. S. (1) – k. 198-199

J. S. (1) w dniu 2 września 2015 r. złożyła wniosek do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, K. C., o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, celem wyegzekwowania należności w wysokości 38.250 zł.

Pismem z dnia 8 września 2015 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, skierowanym do spółki (...) Sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w (...) Młynie, zawiadomił że celem zaspokojenia należności w kwocie 38.250 zł, zaległych odsetek w kwocie 4.436,13 zł, kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu egzekucyjnym w wysokości 1.200 zł oraz innych należności, zajmuje do wysokości egzekwowanej kwoty, udziały W. S. (1) w spółce (...) Sp. z o.o. sp. k. w (...) Młynie.

Postanowieniem z dnia 25 września 2015 r. Sąd Rejonowy Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, Wydział IX Gospodarczy-Krajowego Rejestru Sądowego, postanowił przyjąć do akt rejestrowych, zawiadomienie o zajęciu udziałów w spółce (...) Sp. z o.o. Sp k. w (...) Młynie, należących do W. S. (1).

Dowód: - kopia postanowienia z dnia 25 września 2015 r. – k.68-69

- pismo z dnia 8 września 2015 r. dotyczące zajęcia udziałów w spółce – k. 70-71

- postanowienie Komornika Sądowego z dnia 8 września 2015 r. – k. 74

- zeznania powoda W. S. (1) – k. 198-199

Powód wpłacał na rachunek bankowy pozwanej kwoty po 6500 zł miesięcznie, niemniej jednak środki te przekazywał z opóźnieniem. Kwota, która wpłynęła na rachunek pozwanej po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego została przeznaczona na potrzeby syna i córki stron. I. S. studiuje na Politechnice (...), N. S. (1) studiuje w Wyższej Szkole (...) w W..

Bezsporne, nadto

Dowód: - zeznania pozwanej J. S. (1) – k. 199-200

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyszczególnione powyżej dokumenty w aktach sprawy, zeznań powoda W. S. (1) oraz pozwanej J. S. (1).

Dokonując oceny zgromadzonego materiału dowodowego Sąd uznał za wiarygodne wszystkie zgromadzone w aktach sprawy dokumenty. Ich wiarygodność oraz moc dowodowa nie były kwestionowane przez żadną ze stron i również Sąd nie znalazł powodów, aby kwestionować te dokumenty.

Dokonując oceny zeznań powoda W. S. (1), Sąd uznał je za w pełni wiarygodne. Jego zeznania korespondowały w tym zakresie z treścią złożonych w toku postępowania dokumentów i nie były kwestionowane przez strony procesu, stąd Sąd nie znalazł powodów, aby odmówić wiarygodności tym zeznaniom. Z podobnych względów Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanej J. S. (1), którego zeznania były spójne, logiczne a ich treść pokrywała się treścią złożonych w toku postępowania dokumentów. Zeznania te nie były również kwestionowane żadną ze stron. Dlatego też, Sąd nie znalazł powodów, aby odmówić wiarygodności tym zeznaniom.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W toku niniejszego procesu powód żądał od pozwanej, zasądzenia kwoty 50.763,11 zł wskazując, że na potrzeby rodziny przekazał kwotę 74.000 zł w tym: kwotę 41.000 zł na rzecz J. S. (1), kwotę 16.500 zł na rzecz N. S. (1) oraz kwotę 16.500 zł na rzecz I. S.. Powód podniósł, że

Postanowieniem z dnia 7 października 2013 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu (Wydział XII Cywilny) w sprawie o sygn. akt XII C 1656/12, zasądził od W. S. (1) na rzecz J. S. (1), tytułem potrzeb rodziny na czas procesu kwotę 6.500 zł miesięcznie, płatną do 10-tego dnia każdego miesiąca, począwszy od października 2013 r., z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z kwot – w miejsce postanowienia Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. z dnia 15 grudnia 2010 r. wydanego w sprawie IV RC 457/10.

Postanowieniem z dnia 15 stycznia 2014 r. Sąd Apelacyjny w Poznaniu, w sprawie o sygn. akt I ACz 2230/13, po rozpoznaniu zażalenia powoda uchylił zaskarżone postanowienie z dnia 7 października 2013 r. w przedmiocie zabezpieczenia potrzeb rodziny ponad kwotę 500 zł i w tym zakresie sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania.

Nienależne świadczenie jest w ujęciu kodeksu cywilnego jednym z wypadków bezpodstawnego wzbogacenia. Świadczenie jest nienależne w sytuacjach określonych w art. 410 § 2 k.c., w tym także, jeżeli odpadła jego podstawa. Odpadnięcie podstawy prawnej świadczenia (condictio causa finita) zachodzi w sytuacji, gdy w chwili świadczenia jego prawna podstawa istniała, natomiast już po spełnieniu odpadła. Wielokrotnie w wydanych przez siebie orzeczeniach Sąd Najwyższy powoływał się na sytuację egzekwowania świadczenia zasądzonego nieprawomocnym lecz wykonalnym wyrokiem, jeżeli w sprawie doszło następnie do oddalenia powództwa identyfikując ją z przypadkiem uzyskania przez wierzyciela nienależnego świadczenia. Wierzyciel zatem, który wyegzekwował świadczenie na podstawie uwzględniającego powództwo nieprawomocnego wyroku, opatrzonego rygorem natychmiastowej wykonalności, winien liczyć się z obowiązkiem zwrotu tego świadczenia

(por. m. in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2004 r., V CK 220/03, ). Podobnie rzecz się przedstawia w przypadku, gdy świadczenie zostało spełnione na podstawie wyroku wprawdzie prawomocnego, który jednak na skutek uwzględnienia skargi kasacyjnej został uchylony (art. 398 ¹⁵ § 1 k. p. c. w zw. z art. 415 k. p. c.).

Dopuszczalność stosowania przepisów o nienależnym świadczeniu dla roszczeń restytucyjnych, stanowiących uzupełnienie dla przepisów zawartych w kodeksie postępowania cywilnego, została przewidziana zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. uchwałę z 24 marca 1967 r., III PZP 42/66, OSNC 1967/7-8/124, wyrok z 25 stycznia 1971 r., I CR 552/70, OSNC 1971/9/161, wyrok z 25 września 1965 r., 1 PR 372/65, OSNC 1966/5/83 oraz M. P. Wójcik, Komentarz do art. 415 kodeksu postępowania cywilnego (w:) A. Jakubecki, J. Bodio, T. Demendecki, O. Marcewicz, P. Telenga, M.P. Wójcik, Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz, Zakamycze, 2005, wyd. II, s. 595), w którym wskazano, że uchylenie lub zmiana prawomocnego wyroku sprawia, że spełnione na jego podstawie świadczenie jest nienależne w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego - art. 410 i następne k.c.. W konsekwencji do sytuacji, w których powstaje roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia z powodu odpadnięcia jego podstawy zalicza się według stanowiska piśmiennictwa i orzecznictwa ( vide: wyrok SN z dnia 23 maja 2003 r. III CKN 1211/00, LEX nr 156476, wyrok SN z dnia 4 kwietnia 2008 r. I PK 247/07, OSNP 2009/17-18/223, wyrok SN z dnia 7 lipca 2005 r. IV CK 24/05, LEX nr 311333; wyrok SN z dnia 13 kwietnia 2011 r. VCSK 332/10, LEX nr 1129174 ) między innymi przypadki uchylenia wykonanego już orzeczenia sądowego. Świadczenie wyegzekwowane na podstawie wykonalnego orzeczenia podlegającego uchyleniu staje się nienależne z chwilą odpadnięcia jego podstawy prawnej.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, w pierwszej kolejności należy zauważyć, że w niniejszym postępowaniu pozwana otrzymała świadczenie wyegzekwowane na podstawie tytułu wykonawczego, tj. prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 27 lipca 2015 r., wydanego w sprawie o sygn. akt XII C 1656/12. Jak ustalono postanowieniem z dnia 18 listopada 2015 r. Sąd Apelacyjny w sprawie o sygn. akt I ACZ 1864/15, oddalił zażalenia obu stron. Tym samym uprawomocniło się w/w postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 27 lipca 2015 r.

Bezsprzecznie zatem uznać należało, że nie odpadła podstawa dla tego świadczenia. Powyższe oznaczało również, że dochodzona przez powoda kwota nie stała się świadczeniem nienależnym. Pozwana otrzymując powyższą korzyść majątkową nie została bowiem bezpodstawnie wzbogacona. Jak już wyżej wspomniano, przepisy proceduralne przewidują mechanizmy dotyczące zwrotu świadczenia spełnionego w następstwie wykonalnego, choć nieprawomocnego orzeczenia sądowego na wniosek zobowiązanego, jak ma to miejsce w przypadku uchylenia lub zmiany wyroku zaocznego, któremu nadany został rygor natychmiastowej wykonalności (art. 338 k. p. c.) lub w przypadku orzeczenia restytucyjnego zapadłego w następstwie wznowienia postępowania (art. 415 k. p. c.). Należy zauważyć, iż zwrot spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia w takich przypadkach następuje automatycznie na wniosek zainteresowanego, bez względu na to, jak kształtowały się stosunki prawne między stronami, a zatem niezależnie od stosunku materialnoprawnego łączącego strony związanego z causą roszczenia, które w takim wypadku jest rozstrzygane jedynie procesowo w kontekście odpadnięcia podstawy prawnej, w oparciu o którą świadczenie zostało wyegzekwowane.

Mając na względzie stan faktyczny niniejszej sprawy, uznać należało, że taka sytuacja w przedmiotowej sprawie nie zaistniała. Powyższe świadczenie nie było nienależnym. Nie ulegało wątpliwości, że w niniejszej sprawie nie ziściły się przesłanki zastosowania instytucji z art. 410 § 2 k. p. c., gdyż w niniejszym wypadku nie mamy do czynienia z odpadnięciem podstawy świadczenia. W efekcie pozwana nie wzbogaciła się kosztem powoda, a wzbogacenie to nie nastąpiło bez podstawy prawnej. Należy również zauważyć, że powód nie skorzystał z możliwości jaką daje art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c w zakresie pozbawienia w części tytułu wykonawczego wykonalności. Zgodnie z powołanym przepisem dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie. Pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w części dotyczącej potrąconych świadczeń zapobiega sytuacji, w której wierzyciel egzekwuje już zapłacone mu świadczenia. Zdaniem Sądu Rejonowego, w obliczu oddalenia zażalenia powoda, postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 listopada 2015 r., nawet przy założeniu, że powód istotnie, przekazał pozwanej środki pieniężne w kwocie wyższej niż był zobowiązany, i nie skorzystał z możliwości jaką daje mu powołany wyżej art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., to nie mógł w odrębnym procesie żądać zwrotu tych środków.

Zdaniem Sądu Rejonowego żądanie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie również z innych powodów. Z treści zeznań pozwanej wynika, że powód wpłacał na jej rachunek bankowy kwoty po 6500 zł miesięcznie, niemniej jednak środki te przekazywał z opóźnieniem. Ponadto pozwana zeznała, że kwota, która wpłynęła na jej rachunek w wyniku egzekucji została przeznaczona na potrzeby dzieci. Z materiału dowodowego wynika również, że koszty utrzymania dzieci stron są bardzo wysokie, bowiem oboje są osobami uczącymi. Syn I. S. studiuje na Politechnice (...), zaś córka stron N. studiuje w Wyższej Szkole (...) w W.. Tym samym zdaniem Sądu Rejonowego przekazanie na rachunek bankowy pozwanej środków pieniężnych, w wysokości wyższej niż powód był do tego zobowiązany, było zgodne z zasadami współżycia społecznego, ponieważ pozwolił na zaspokojenie wszelkich potrzeb dzieci stron i zostały spożytkowane dla ich dobra i w ich interesie. Co więcej, zdaniem Sądu Rejonowego, podkreślenia wymaga również to, że gdyby w wyroku rozwodowym, sąd prawomocnie oddalił żądanie zasądzenia alimentów, na rzecz pozwanej, na podstawie art. 60 k.r.o., to i tak żądanie zwrotu tych środków byłoby nieuzasadnione. W uchwale z dnia 20 października 2010 r. (III CZP 59/10; OSNC 2011/5/52) Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że świadczenie uiszczone na podstawie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, zobowiązującego do łożenia na rzecz małżonka kosztów utrzymania rodziny, nie podlega zwrotowi jako świadczenie nienależne (art. 410 k.c.).

Mając powyższe na względzie w obliczu norm art. 405 i 410 k.c., pozwana nie była zobowiązana do zwrotu uzyskanych od powoda środków. Wbrew bowiem twierdzeniem powoda, nie jest uzasadnionym twierdzenie iż zapłacił on nieistniejące zobowiązanie. W konsekwencji Sąd w punkcie 1 wyroku powództwo oddalił.

W punkcie 2 wyroku Sąd na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2002, Nr 163, poz. 1348), zasądził od powoda jako od strony przegrywającej sprawę na rzecz pozwanego kwotę 3617zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Pozwany poniósł koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika w wysokości 3600 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

SSR Mariusz Gotowski