Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Beata Stachowiak (spr.)

Sędzia SO Monika Kuźniar

Sędzia SO Katarzyna Wręczycka

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2013r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. S.

przeciwko J. G.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 30 października 2012r.

sygn. akt XIV C 160/09

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego 1367 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn.akt II Ca 899/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 października 2012 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu oddalił powództwo Ł. S. przeciwko J. G. o zapłatę i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4 019,96 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

Powód prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...), zajmując się m.in. mechaniką pojazdową oraz wypożyczaniem samochodów. W dniu 20 czerwca 2003 r. pozwany J. G. podpisał zlecenie naprawy swego samochodu M. (...). Na druku zlecenia wypełniono pozycje :dane zlecającego, markę samochodu i datę wstawienia samochodu to jest 20 czerwiec 2003 godz. 17 30. Z tą sama datą pozwany podpisał pełnomocnictwo zgodnie, z którym oświadczył, że jest właścicielem; użytkownikiem samochodu marki M. nr rej (...) i upoważnia (...) p. W. P. do rozliczenia bezgotówkowego szkody komunikacyjnej z dnia 20 06 2003 r., do rozliczenia wszelkich kosztów związanych z jego samochodem w jego imieniu , jak również do reprezentowania jego osoby przy załatwianiu wszelkich formalności związanych z samochodem . Pełnomocnictwo zostało sporządzone pismem maszynowym ,w którym uzupełniono nagłówek w zakresie danych osobowych pozwanego, daty pełnomocnictwa , marki samochodu i nr rejestracyjnego samochodu. Pełnomocnictwo podpisane zostało przez pozwanego. Z tą samą datą sporządzona została umowa najmu samochodu na druku firmy (...). W umowie pismem ręcznym uzupełniono rubryki w zakresie numeru umowy, daty 20.06. 2003r., danych osobowych najemcy, samochodu wynajmowanego to jest F. (...), okresu najmu 60 dni, stawki dziennej 250 zł plus 22 % VAT. W rubryce okres najmu wypełniono też pismem ręczny punkt nazwany rozliczeniem końcowym. W punkcie tym wpisano 49 x 250 netto = 12 250 netto + 22 % VAT = 14 945 zł brutto. W kolejnej rubryce poniżej zawarte są punkty dotyczące - protokół przekazania pojazdu z wypełnieniem w części W. ul (...) 20 06 2003 r. godz. 17 30 - protokół odbioru pojazdu z wypełnieniem pismem rączym W. ul. (...). 08. 2003 r., g 16 45 .Na dole umowy widnieją podpisy powoda i pozwanego. Pozwany złożył swój podpis pod kosztorysem pomocy drogowej.

Kosztorys ten datowany jest na 20 czerwca 2003 r. na kwotę 993,08 zł W dniu 31 lipca 2003 r. powód wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 1232,21 zł z terminem płatności na 14 .08. 2003 r. za przyjęcie auta na parking oraz za parkowanie auta. W dniu 4 lipca 2003 r. powód wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 993,08 zł z terminem płatności 14 dni za pomoc drogową holowanie. W dniu 8 sierpnia 2003 r. pozwany podpisał upoważnienie ,w którym oświadczył, że jest właścicielem samochodu marki M. (...) nr rej (...) i upoważnia do rozliczenia bezgotówkowego szkody i wszelkich kosztów z ta szkodą związanych i do odbioru w jego imieniu odszkodowania w kasie lub przelewem Pana P. W. firma (...) .Jednocześnie w piśmie zostało zawarte zobowiązanie pozwanego do pokrycia wszelkich kosztów naprawy w części , w której H. nie ponosi ochrony ubezpieczeniowej , bądź w całości, jeżeli H. odmówi wypłaty odszkodowania , oraz wszelkich kosztów związanych z w/w samochodem . Pozwany podpisał oświadczenie, że zgadza się na wystawianie faktur na niego imiennie , bądź na jego firmę , bez jego podpisu oraz do pokrycia wszelkich kosztów związanych z w/w samochodem w całości wynikających z faktur na niego wystawionych , lub na bank, lub na inną osobę trzecia. Treść tego upoważnienia sporządzona została pismem maszynowym. Druk upoważnienia wypełniony został jedynie w zakresie danych pozwanego w nagłówku, daty 8 .08. 2003 r., marki samochodu, numeru rejestracyjnego samochodu, nazwy H. . Pod upoważnieniem widnieje podpis pozwanego. Powód otrzymał odszkodowanie od (...) S.A. w kwocie 13 800 zł przy podjęciu przez ten zakład decyzji ,iż szkoda pozwanego jest szkodą całkowitą . Ponadto ubezpieczyciel ten uznał przedłożoną przez powoda fakturę VAT (...) w wysokości 375,15 zł za holowanie samochodu . Ubezpieczyciel stwierdził, ze brak jest podstaw do uznania pozostałych roszczeń. Powód wzywał pozwanego do zapłaty kwoty 14 945 zł. W związku z tym wezwaniem pełnomocnik pozwanego zwrócił się do (...) SA pismem z dnia 3. 02 2004 r. o zapłatę tej kwoty. Pozwany nie posługuje się językiem polskim w mowie i piśmie, a podpisy mógł składać na drukach sporządzonych in blanco. Z treścią umowy wynajmu samochodu zapoznał się po wezwaniu do zapłaty w roku 2004. Pozwany nie otrzymał odszkodowania od ubezpieczyciela w związku z wypadkiem z dnia 20 czerwca 2003 r .

Na podstawie powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo, jako bezzasadne zasługiwało w całości na oddalenie. Bezsporne między stronami było, iż w związku z kolizją i uszkodzeniem samochodu pozwanego, powód prowadzący działalność gospodarczą dokonał holowania uszkodzonego samochodu do swego warsztatu i naprawy tego samochodu. Bezspornym było też ,iż w okresie od dnia 20 czerwca do 8 sierpnia 2003 r. pozwany korzystał z samochodu stanowiącego własność powoda . Sąd I instancji wskazał ,iż powód nie udowodnił ,by pomiędzy stronami została zawarta umowa najmu tego samochodu .Za nieudowodnione uznał też Sąd roszczenie wynagrodzenia za parkowanie samochodu pozwanego i za usługi dotyczące usługi pomocy drogowej. Dla wykazania zasadności żądań powód przedłożył dowody w postaci umowy najmu, kopii faktury za parkowanie , zlecenia naprawy, upoważnienia , faktury za pomoc drogową, kosztorysu pomocy drogowej i wezwania do zapłaty w kwocie 14 945 zł. Przedłożone przez powoda pisemne dowody zaopatrzone są w podpisy pozwanego. Pozwany nie zakwestionował faktu , iż są to jego podpisy. Jednak w ocenie Sądu dokumenty przedłożone przez powoda, jako podstawa jego roszczeń nie mogą stanowić dowodów na złożenie przez pozwanego oświadczeń woli o treści w nich zawartych, w tym zobowiązującej się przez pozwanego do zapłaty na rzecz powoda kwot z tytułu najmu, parkowania i pomocy drogowej. Sąd Rejonowy dał wiarę twierdzeniom pozwanego, iż nie zawierał on umowy najmu samochodu oraz, że możliwe jest, iż składał podpisy in blanco.

Treść umowy najmu sporządzona jest na druku ,w którym znajdują się wolne miejsca do wypełnienia. O tym, że do wypełnienia tych wolnych miejsc doszło po złożeniu podpisu przez pozwanego ,a nie w dacie 20 czerwca 2003 r. świadczy fakt, że treść dotycząca zakończenia umowy najmu zawarta jest powyżej podpisu. Oznacza to, że w dacie 20 czerwca 2003 r. to jest w dacie złożenia podpisu na umowie , druk nie był wypełniony. Jego uzupełnienie nastąpiło później. Fakt, iż na umowie tej widnieje podpis pozwanego nie jest dowodem, iż w dniu 20 czerwca 2003 r. doszło pomiędzy stronami do zawarcia umowy najmu to jest umowy będącej wynikiem uzgodnienia przez strony przedmiotu umowy oraz jej podstawowych warunków w tym odpłatności za najem. Twierdzenie powoda, iż dowodem na świadomość pozwanego, co do zawarcia umowy najmu jest pismo pełnomocnika pozwanego z dnia 3 lutego 2004 r. do ubezpieczyciela ,w którym to piśmie pełnomocnik wzywa ubezpieczyciela do zapłaty z tego tytułu, nie znajdują odbicia w treści tegoż pisma. Pismo pełnomocnika pozwanego do ubezpieczyciela jest ,bowiem efektem wezwań powoda o zapłatę skierowanych do pozwanego. W piśmie tym pełnomocnik pozwanego wzywa ubezpieczyciela do wyjaśnienia tej sprawy przez ubezpieczyciela i przez firmę powoda. Zważyć też należało, że powód nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność, iż pozwany istotnie rozumie , włada ,jak też, co najistotniejsze pisze i czyta w języku polskim. Ta ostatnia okoliczność była tym bardziej istotna, iż wprawdzie na upoważnieniach, fakturach i na umowie najmu widnieją podpisy pozwanego, jednakże o treści tych dokumentów nie decydował i nie sporządzał ich pozwany. Obowiązkiem powoda było wykazanie, że pozwany rozumiał i miał świadomość treści podpisywanych dokumentów. W sytuacji ,w której pozwany zeznał, że nie włada językiem polskim ,a w szczególności nie pisze w tym języku, podpisy składane pod dokumentami oznaczają, że składał podpisy pod dokumentami, których treści nie znał. Odnośnie kosztów parkowania stwierdzić należy, że powód poza przedstawieniem dowodu w postaci podpisanej przez pozwanego kopii faktury nie przedstawił innych dowodów na okoliczność, iż pomiędzy stronami doszło do zawarcia tego rodzaju umowy. Faktura ta wystawiona została w dniu 31 lipca 2003 r., a więc po ponad miesiącu od dnia wstawienia samochodu pozwanego do warsztatu powoda. Z treści faktury wynika, że dotyczy to zapłaty za 33 dni parkowania w tym 2 dni na zagospodarowanie i 1 dzień na to, co zrobić z pozostałością z uwagi na szkodę całkowitą . Jednocześnie nie ma sporu pomiędzy stronami, iż pomimo szkody całkowitej , samochód pozwanego był w rzeczywistości naprawiany w warsztacie powoda. Z treści przedłożonego przez powoda pisma ubezpieczyciela, w którym to piśmie ubezpieczyciel wskazuje, że szkoda powoda jest szkodą całkowitą nie wynika, w jakiej dacie powód i pozwany powzięli wiadomość o szkodzie całkowitej albowiem przedłożone pismo nie ma daty. Nie wiadomo ,więc w istocie, kiedy powód przystąpił do naprawy, jak długo ona trwała i jaki był rzeczywisty okres pozostawania samochodu w warsztacie powoda zanim przystąpił on do jego naprawy. Ponadto trudno odmówić racji twierdzeniom pozwanego, że skoro samochód został oddany do warsztatu w celu naprawy to brak jest podstaw do jednoczesnego naliczania opłat za to, że samochodu ten w ogóle znajduje się na terenie warsztatu.

Wbrew twierdzeniom - zeznaniom powoda, iż nie otrzymał od ubezpieczyciela zapłaty za usługi pomocy drogowej, z pisma ubezpieczyciela / bez daty/ przedłożonego przez powoda wynika, że powód otrzymał z tego tytułu kwotę 375,15 zł. Ponadto stwierdzić należy, że powód przed wytoczeniem powództwa nie domagał się od pozwanego zapłaty tak za parkowanie samochodu ,jak i za pozostałe czynności związane z pomocą drogową . Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zapadło na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c.

Na powyższe rozstrzygnięcie apelację złożył powód zaskarżając wyrok w całości i wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I poprzez zasądzenie na rzecz powoda od pozwanego kwoty 16 795,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot 14 945 zł od dnia 26.02.2004 r. do dnia zapłaty, 1232,21 zł od dnia 15.08.2003 r. do dnia zapłaty, 617,93 zł od dnia 19.07.2003 r. do dnia zapłaty oraz zmianę wyroku w zakresie punktu II poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Apelujący zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił :

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 6 k.c. przez przyjęcie i uznanie za wyjaśnienie ,więc również udowodnione wszelkie okoliczności sprawy, a także niewłaściwe jego zastosowanie poprzez niesłuszne obciążenia powoda obowiązkiem udowodnienia, iż pozwany rozumiał i miał świadomość treści podpisywanych dokumentów; art. 60 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, iż podpis pozwanego złożony na dokumentach i fakturach VAT nie wyraża jego oświadczenia woli w sposób dostateczny, art. 78§1 k.c. przez jego niezastosowanie i wbrew jego treści uznanie, iż złożenie podpisu na dokumencie zawierającym oświadczenie woli nie świadczy o podpisaniu umowy przez strony; naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 232 k.p.c. przez przyjęcie, iż pozwany udowodnił, iż nie zawierał on umowy najmu oraz nie znał treści dokumentów, art. 233§1 k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie i dokonanie dowolnej oceny dowodów, skutkując błędnym ustaleniem stanu faktycznego, prowadzącą do błędnego ustalenia, iż pozwany nie podpisał umowy oraz że składał podpisy in blanco.

Sąd Okręgowy zważył ,co następuje :

Apelacja jest niezasadna . Sąd Rejonowy wszechstronnie ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy ,na tej podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne ,które Sąd Okręgowy w całości przyjął za swoje ,oraz sformułował trafne wnioski prawne .

W pierwszej kolejności wskazać należy na bezzasadność zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji art.232 k.p.c. Art. 232 zd. 1 k.p.c. wskazuje jedynie na ciężar dowodu w znaczeniu procesowym, czyli obowiązek przedstawienia faktów i dowodów przez strony. Przepis ten nie stanowi podstawy wyrokowania sądu i nie może mieć wpływu na poprawność wydanego przez sąd rozstrzygnięcia ( por. wyrok SN z 15.02.2008 r. ,

I CSK 426/07 , LEX nr 465919 ) .Przepis art. 232 k.p.c. zd. pierwsze jest adresowany do stron, nie do sądu. Zatem nie jest możliwe naruszenie tego przepisu przez Sąd . Tymczasem podstawa zarzutów apelacyjnych naruszenia przepisów postępowania, mogących mieć istotny wpływ na treść wyroku, odnosi się do uchybień procesowych sądu, a nie stron. Nie może ,więc stanowić uzasadnienia apelacji przepis, którego sąd nie może naruszyć .

Za chybiony uznać także należało zarzut naruszenia art.233 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena, dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego .W związku z tym skuteczne podważenie oceny dowodów przeprowadzonej przez Sąd I instancji musi polegać na wyraźnym wskazaniu ,które z dowodów zostały przez Sąd ocenione z naruszeniem wymagań prawa procesowego , doświadczenia życiowego czy regułami logicznego myślenia. Wykazanie przez stronę w apelacji , że sąd pierwszej instancji naruszył art. 233 § 1 k.p.c. oraz że fakt ten mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie może być zastąpione odmienną interpretacją dowodów zebranych w sprawie chyba, że strona jednocześnie wykaże, iż ocena dowodów przyjęta przez sąd drugiej instancji za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granice swobodnej oceny dowodów. Jednocześnie postawienie w apelacji zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego, ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów; skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że sąd drugiej instancji rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Wbrew zarzutom apelacji takie uchybienia Sądu I instancji w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego nie występują .W szczególności podzielić należało stanowisko Sądu Rejonowego ,iż przedstawione przez powoda dowody nie są wystarczające dla wykazania istnienia zobowiązania pozwanego w zakresie dochodzonym pozwem . W pierwszej kolejności stwierdzić należało ,iż faktura VAT nr (...) mogłaby stanowić dowód na okoliczność istnienia wierzytelności dotyczącej usługi w niej wykonanej ,lecz zasadnie Sąd I instancji odmówił mocy dowodowej temu dokumentowi .Trafnie Sąd Rejonowy podkreślił , iż jedyną przyczyną pozostawania samochodu pozwanego na terenie warsztatu powoda było zlecenie naprawy tego pojazdu .W takiej sytuacji pobieranie wynagrodzenia za przechowanie pojazdu przez osobę przyjmującą dzieło do wykonania nie należy do elementów charakterystycznych dla tego rodzaju umów .Przeciwnie zasady doświadczenia życiowego –uwzględniane w ramach swobodnej oceny dowodów –jednoznacznie wskazują ,iż takie wynagrodzenie za ”parkowanie” samochodu na czas wykonania naprawy nie są praktykowane .Skoro jednocześnie pozwany zaprzeczył by strony zawarły umowę dotyczącą parkowania samochodu słusznie Sąd I instancji przyjął ,iż zgodnie z art.6 i art.227 k.p.c. powód obowiązany był wykazać ,iż do zawarcia takiej umowy ,choćby w formie ustnej ,faktycznie doszło .Tymczasem powód nie przedstawił na tę okoliczność żadnego dowodu .Brak jest podstaw do uznania za zasadne naruszenie przez Sąd I instancji przepisu art.78 k.c. w odniesieniu do przedstawionych dokumentów. Powołany przez apelującego przepis art.78 k.c. skorelowany jest z art.245 k.p.c. Przedstawiona przez powoda umowa najmu i faktury VAT mają charakter dokumentów prywatnych ,co oznacza jedynie ,iż osoba podpisująca te dokumenty złożyła oświadczenie w nim zawarte, a nie to, że miały miejsce podane w nich fakty. Znaczenie tego dowodu w procesie dowodzenia nie jest uprzywilejowane i podlega on ocenie według ogólnych zasad przewidzianych w art. 233 k.p.c. Sąd Rejonowy szczegółowo omówił powody ,dla których uznał ,iż także umowa najmu nie dowodzi skutecznie zasadności roszczenia o zapłatę czynszu najmu samochodu i ocenę tę w całości Sąd Okręgowy podzielił . Sąd Rejonowy ocenił ten dowód także w powiązaniu z innymi dowodami oraz faktami ,które skutecznie podważały jego moc dowodową . Z ustaleń Sądu I instancji wynika, bowiem także ,iż pozwany nie włada językiem polskim w piśmie .Zatem wykazanie ,iż rozumiał on w dostateczny sposób treść podpisywanych dokumentów i akceptował ich znaczenie ciążyła na powodzie .Za podstawę ustalenia ,iż pozwany nie włada językiem polskim w piśmie Sąd I instancji przyjął przesłuchanie pozwanego ,co nie narusza zasad wyrażonych w art.233 k.p.c. Zważywszy ,iż pozwany jest obywatelem Niemiec jego twierdzenia o braku takiej umiejętności jest wiarygodne . Zagadnienie, na kim - w razie sporu między stronami stosunku cywilnoprawnego - spoczywa obowiązek udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jest zaliczane tradycyjnie do problematyki prawa materialnego. Ogólną regułę stwarza tu art. 6 k.c. ("ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne") i jako podstawowy przepis w tym przedmiocie, stosowany w postępowaniu sądowym, pozostaje w ścisłym związku i tłumaczony jest w powiązaniu z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, normującymi reguły dowodzenia. W procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Tzw. fakty negatywne mogą być dowodzone za pomocą dowodów faktów pozytywnych przeciwnych, których istnienie wyłącza twierdzoną okoliczność negatywną. W związku z tym powód winien dowieść faktów, z których wywodzone jest dochodzone roszczenie (tworzących prawo podmiotowe), powód dowodzi również fakty uzasadniające jego odpowiedź na zarzuty pozwanego . Zasadnie Sąd I instancji

przyjął , iż na powodzie spoczywał ciężar wykazania ,iż pozwany znał i rozumiał treść podpisywanych dokumentów ,a tym samym godził się m.in. na wszystkie istotne elementy umowy o naprawę samochodu czy wynajęcie innego pojazdu .

Nie jest przy tym wystarczające powołanie się przez powoda na pisma kierowane przez pozwanego do Towarzystwa (...) ,skoro zostały one sporządzone pismem maszynowym .

Mając na uwadze powyższe rozważania na podstawie art.385 k.p.c. orzeczono jak na wstępie .O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z art.98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przyjmując, iż koszty te obejmują także zwrot wydatków pełnomocnika pozwanego na dojazd do Sądu ( por. postanow.SN z 30.01.2013 r. ,V CZ 82/12 ,LEX nr 1293865 ) .

.