Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 13-10-2016 r.

Sąd Okręgowy w Koninie, I Wydział Cywilny

po rozpoznaniu w dniu 13-10-2016 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. W.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A w W., H. D.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki i pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Koninie

z dnia 21 marca 2016 r sygn. akt IC 141/13.

1.  Oddala apelację powódki i apelacje pozwanych.

2.  Znosi wzajemnie między stronami koszty procesu w postępowaniu odwoławczym.

Aleksandra Bolczyk Jolanta Tembłowska Iwona Przyłębska-Grzybowska

Sygn. akt I 1 Ca 353/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 marca 2016roku wydanym w sprawie o sygn. akt I C 141/13 Sąd Rejonowy w Koninie zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. i H. D. na rzecz powódki M. W. kwotę 30000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie ( art. 481§1 kc. ) od dnia 22 czerwca 2010r. do dnia zapłaty , przy czym zapłata przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego ( in solidum) , oddalił powództwo w pozostałym z zakresie i w pkt. od 3 do 5 orzekł o kosztach procesu .

Apelację od powyższego wyroku złożyły obie strony tj. powódka jak i pozwani .

Powódka zaskarżyła wyrok w części oddalającej powództwo tj. w zakresie pkt. 2 wyroku zarzucając obrazę art. 189 kpc. poprzez oddalenie żądania pozwu w zakresie ustalenia odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości.

W oparciu o ten zarzut wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części i zasądzenie na rzecz powódki od pozwanych kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Pozwany H. D. zaskarżył wyrok w zakresie w pkt. 1 w części dotyczącej zasądzenia odsetek ustawowych za okres od dnia 22 czerwca 2010r. do dnia 21 marca 2016r., zarzucając naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie : art. 481§ 1 i 2 kc. w zw. z art. 359 §1 kc. w zw. z art. 445 §1 kc. i przyjęcie , że w danym stanie faktycznym powódce przysługują odsetki od zasądzonej sumy zadośćuczynienia od dnia 22 czerwca 2010r. czyli od pierwszej decyzji odmownej , a nie od daty wyrokowania. Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wyrokowania do dnia zapłaty oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu za II instancję .

Pozwany (...) S.A. w W. zaskarżył wyrok w pkt. 1 w zakresie żądania odsetkowego w całości ( tj. za okres od dnia 22 czerwca 2010r. do dnia 21 marca 2016r. ) zarzucając : naruszenie prawa materialnego poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie , w szczególności przepisów art. 481§1 kpc. w zw. z art. 817§1 kc. poprzez przyjęcie ,że powódce należą się odsetki ustawowe od zasądzonego zadośćuczynienia za okres od dnia 22 czerwca 2010r. do dnia 21 marca 2016r. , a nie od daty wyrokowania .

W oparciu o powyższy zarzut pozwany ubezpieczyciel wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w tej części oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu wg. norm przepisanych za obie instancje ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Koninie .

W złożonych odpowiedziach na apelacje powódka oraz pozwani wnieśli o oddalenie apelacji strony przeciwnej i zasądzenie na ich rzecz kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje wywiedzione przez strony okazały się być nieuzasadnione .

W tym miejscu zaznaczyć należy, że kształt wniesionych przez strony środków zaskarżenia, tj. negacja oceny prawnej roszczenia i zarzuty dotyczące naruszeń prawa materialnego bez podważania ustaleń faktycznych, umożliwił Sądowi odwoławczemu, w oparciu o przepis art. 387 § 2 ¹ k.p.c., pominięcie szczegółowego referatu treści ustaleń faktycznych oraz rozważań prawnych Sądu Rejonowego.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji powódki stwierdzić należy , że podniesiony w niej zarzut naruszenia art. 189 kpc. nie może zasługiwać na aprobatę .

Należy zauważyć , że w ustalonym przez Sąd Rejonowy i nie kwestionowanym przez żadną ze stron stanie faktycznym sprawy, powódka , po wprowadzeniu w życie art. 442 ¹ k.c. nie ma, a w każdym razie nie wykazała interesu prawnego w żądaniu wskazanego wyżej ustalenia, a to ze względu na regulację zawartą w art. 442 ¹ § 3 k.c., która eliminuje niebezpieczeństwo upływu terminu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody na osobie wcześniej niż szkoda ta się ujawniła. Stanowisko to zostało wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2009 roku (III CZP 2/09). Wyeliminowanie niebezpieczeństwa upływu terminu przedawnienia roszczenia samo przez się nie oznacza oczywiście, że powód nigdy nie będzie miał interesu prawnego, w żądaniu ustalenia odpowiedzialności pozwanych za szkody mogące powstać w przyszłości, gdyż interes ten może być uzasadniony złagodzeniem trudności dowodowych
w ewentualnym przyszłym procesie, powodowanych upływem czasu między wystąpieniem zdarzenia wywołującego szkodę
a dochodzeniem jej naprawienia. W powołanej wyżej uchwale Sąd Najwyższy podkreślił, że ocena, czy powód ma interes prawny
w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego w postępowaniu za szkody na osobie mogące powstać w przyszłości z danego zdarzenia, może zostać dokonana jedynie z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy i nie można w tym zakresie zaakceptować żadnych uogólnień i poglądów wyrażanych w sposób abstrakcyjny.

W przedmiotowej sprawie Sąd orzekający przeprowadził dowód z opinii biegłego lekarza ortopedy w celu ustalenia m.in. zakresu szkody na osobie, doznanej przez powódkę na skutek zdarzenia z dnia 12 marca 2010r. Biegły sądowy ani w opinii głównej , ani uzupełniającej nie prognozuje wystąpienia szkód przyszłych na osobie powódki . Rzeczą powódki reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika było wykazanie interesu prawnego w takim ustaleniu . Tymczasem odnośnie rokowań na przyszłość można wnioskować z opinii biegłego jedynie pośrednio- teza dowodowa zarówno w przypadku opinii głównej jak i uzupełniającej nie zawierała zlecenia zbadania tej kwestii , a powódka nigdy o to nie wnosiła . Przesłuchiwanemu na rozprawie w dniu 18 marca 2016r. biegłemu M. G. nikt nie postawił wprost pytania o rokowania odnośnie stanu zdrowia powódki na przyszłość, konieczności ewentualnego dalszego leczenia , możliwości powikłań , oczywiście przy starannym rozdzieleniu dolegliwości związanych z wypadkiem i osobno z chorobą nowotworową. Z treści zeznań biegłego wynika jedynie niezmienność stanu zdrowia powódki na przestrzeni pomiędzy wykonanymi u niej w toku postępowania badaniami tj. w okresie 2 lat od marca 2014r. do marca 2016r., co przekonuje o trafności rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego .

Zarzuty , które zawierają apelacje pozwanych, związane z błędnym przyjęciem przez Sąd Rejonowy daty wymagalności przyznanego od nich powódce zadośćuczynienia, skutkujące zasądzeniem ustawowych odsetek już od dnia 22 czerwca 2010 roku , również okazały się chybione .

Sąd odwoławczy podziela w pełni argumentację dotyczącą tego zagadnienia zaprezentowaną przez Sąd Rejonowy i uznaje ją za własną .

Należy dodatkowo podnieść ,że zgodnie z treścią przepisu art. 455 k.c., jeśli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Odsetki należą się za sam fakt opóźnienia się dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 k.c.).

Zauważyć należy, że w orzecznictwie zarysowały się różne stanowiska, jeżeli chodzi o kwestię, od jakiej daty należą się poszkodowanemu odsetki za opóźnienie w wypłacie świadczenia
z tytułu zadośćuczynienia. Według jednego stanowiska, odsetki od kwoty pieniężnej zasądzonej z tytułu zadośćuczynienia należą się od daty wyrokowania. Z kolei według innego stanowiska odsetki od zadośćuczynienia należą się od dnia,
w którym powinno ono być zapłacone - zasadniczo wyznaczonego przez wezwanie dłużnika do wykonania zobowiązania - art. 455 k.c.

Zdaniem Sądu odwoławczego kwestia ta winna być jednak oceniana i rozstrzygana indywidualnie, w każdym konkretnym przypadku. Nie można bowiem tracić z pola widzenia, że prawidłowe rozstrzygnięcie o należnym zadośćuczynieniu wymaga ustalenia i rozważenia, czy zadośćuczynienie zostało określone biorąc pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili wyrokowania, czy też stan rzeczy istniejący w innej dacie (wcześniejszej
i jakiej), czy w dacie wnoszenia pozwu znane były już wszystkie okoliczności mające wpływ na wysokość zadośćuczynienia i czy w tej dacie żądana kwota z tytułu zadośćuczynienia była usprawiedliwiona do wysokości, czy też
w trakcie procesu ujawniły się nowe okoliczność mające wpływ na krzywdy i czy wysokość zadośćuczynienia była ustalana mając na uwadze okoliczności i ceny istniejące w dacie wyrokowania. Generalnie rzecz ujmując określenie wysokości zadośćuczynienia według stanu rzeczy istniejącego w chwili wyrokowania uzasadnia przyznanie odsetek dopiero od tej daty. Ustalenie natomiast, że zasądzona kwota należała się powodowi już
w momencie wezwania dłużnika do spełnienia świadczenia, usprawiedliwia zasądzenie odsetek od chwili jego wymagalności. Zważyć też należy, że zadośćuczynienie z racji swoich funkcji kompensacyjnych jest świadczeniem, którego wysokość zależna jest od rozmiaru krzywdy oraz warunków i cen obowiązujących w dacie jego zgłoszenia i ustalenia. Należy również zauważyć, iż obecnie przyjmuje się, iż funkcja odszkodowawcza odsetek dominuje nad ich funkcją waloryzacyjną. W sytuacji , z jaką mamy do czynienia w nin. sprawie zasądzenie odsetek od daty wyrokowania prowadziłoby w istocie do ich umorzenia za okres sprzed daty wyroku i stanowiłoby nieuzasadnione uprzywilejowanie dłużnika, skłaniające go niekiedy do jak najdłuższego zwlekania z opóźnionym świadczeniem pieniężnym, w oczekiwaniu na orzeczenie sądu znoszącego obowiązek zapłaty odsetek za wcześniejszy okres( por. wyrok Sądu Apelacyjnego Gdańsku z dnia 26 lipca 2013 r. I Aca 321/13 , LEX nr 1362680 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13 .02. 2014r. , IIIAPa 2/14 , LEX nr 1437851. Jeżeli zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 kc. , uprawniony nie ma możliwości czerpania korzystania z zadośćuczynienia , jakie należy mu się w tym terminie . W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu już w tym terminie powinny się należeć od tego właśnie terminu ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 27.02. 2014r. I ACa 762/13 ( LEX nr 1438105) oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 stycznia 2014r. I ACa 947/13 LEX nr 1425483 ) .

Z dokumentów zgromadzonych w aktach przedmiotowego postępowania w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że powódka na skutek zdarzenia z dnia 12 marca 2010 roku doznała opisanych szczegółowo przez Sąd Rejonowy obrażeń i dolegliwości , za które po części odpowiedzialność ponoszą pozwani , a po części choroba , która ujawniła się u powódki.

Analiza akt szkodowych dowodzi ,że pozwany ubezpieczyciel postępowanie likwidacyjne przeprowadził w sposób mało wnikliwy, pomimo przesłanek , które kazały badać jego odpowiedzialność. Decyzja odmawiająca wypłaty należnego powódce świadczenia oparta został na szczupłym materiale, w zasadzie oświadczeniu drugiego z pozwanych . Dostarczona przez powódkę szeroka dokumentacja medyczna i podnoszone przez nią zarzuty dotyczące wąskich ciągów komunikacyjnych w magazynie, przyczyn zdarzenia , prowadzona przez powódkę korespondencja z pozwanym ubezpieczycielem nie doprowadziła do dalszych czynności w postępowaniu likwidacyjnym, zaangażowania biegłych do zbadania spornych kwestii . Pozwany, pomimo obszerności akt szkodowych , podjął decyzję o odmowie wypłaty świadczenia w zasadzie bez głębszej analizy , arbitralnie.

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 392 j.t.), zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. W przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego.

Analiza okoliczności sprawy wskazuje, tak jak przyjął to Sąd Rejonowy ,że skarżący mógł w sposób prawidłowy zaistniałą szkodę zlikwidować, co , przy przyjęciu ,że tego nie uczynił, prowadzi do uznania, że już od dnia decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia – a nie jak błędnie podnosi apelujący – od dnia wyrokowania, pozostawał w zwłoce z wypłatą należnego powódce zadośćuczynienia.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy działając w oparciu o normę art. 385 k.p.c. oddalił apelacje stron uznając je za nieuzasadnione.

Kierując się wynikiem postępowania, które nie zmieniło rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego, Sąd odwoławczy podstawą rozstrzygnięcia o kosztach uczynił przepis art. 100 kpc. znosząc wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego .

Aleksandra Bolczyk Iwona Przyłębska Grzybowska Jolanta Tembłowska