Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Szczuka

Protokolant: st. sekr. sądowy Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 października 2016 r. w Warszawie

sprawy R. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania R. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 3 marca 2015 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

R. Ł. w dniu 23 marca 2015 r. wniósł odwołanie za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. od decyzji ww. organu rentowego z dnia
3 marca 2015 r., znak: (...). Odwołujący zaskarżył przedmiotową decyzję
w całości wnosząc o jej uchylenie w całości i przekazanie do ponownego rozpoznania, bądź ewentualnie o jej zmianę poprzez dokonanie prawidłowego wyliczenia należnej mu emerytury ( k. 2 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. w odpowiedzi
na odwołanie z dnia 16 kwietnia 2015 r., znak: (...) wniósł o jego oddalenie
na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy uzasadniając swoje stanowisko wskazał,
że emerytura odwołującego została obliczona zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi. Oddział podniósł, że do wysokości świadczenia emerytalnego ubezpieczonego uwzględniono 6 lat i 5 miesięcy okresów składkowych, 10 miesięcy okresów nieskładkowych oraz okres uzupełniający w wymiarze 17 lat i 9 miesięcy w świetle art. 10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( k. 12-13 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. Ł. w dniu 28 października 1997 r. złożył wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie prawa do emerytury ( k. 1 a. r., tom I).

Zgodnie z zaświadczeniem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia
28 października 1997 r. odwołujący podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników od dnia
1 stycznia 1982 r. do dnia 30 czerwca 1991 r. ( k. 9 a. r., tom I).

Organ rentowy wydając decyzję z dnia 7 stycznia 1998 r., znak: (...) przyznał odwołującemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia
3 listopada 1997 r. Do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto dochód, który stanowił podstawę wymiaru składek w okresie od stycznia 1989 r. do grudnia 1996 r. ( k. 23-27 a. r., tom I).

Świadczenie rentowe było przedłużone na mocy wyroku Sądu Okręgowego
w W. z dnia 19 marca 2002 r. do dnia 31 października 2002 r., a następnie decyzją
z dnia 4 listopada 2002 r., znak: (...) na stałe ( k. 71 i 105 a. r., tom I).

Ubezpieczony w dniu 22 grudnia 2003 r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniosek o emeryturę ( k.1 a. e., tom III).

Zgodnie z zaświadczeniem Wojskowej Komedy Uzupełnień w N. z dnia 6 lutego 2009 r. stwierdzono, że odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową w okresach od dnia 28 kwietnia 1964 r. do dnia 13 kwietnia 1965 r. w (...) oraz od dnia 14 kwietnia 1965 r. do dnia 8 lipca 1965 r. (...) ( k. 15 a. e., tom III).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na podstawie zeznań świadków uznał ubezpieczonemu wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców
w okresach od dnia 12 stycznia 1960 r. do dnia 27 kwietnia 1964 r. oraz od dnia 9 lipca
1965 r. do dnia 31 grudnia 1970 r., w łącznym wymiarze 9 lat i 6 miesięcy ( k. 24 a. e.,
tom III).

Organ rentowy uwzględnił do okresów składkowych również prowadzenie działalności gospodarczej przez odwołującego w okresach od dnia 1 lipca 1991 r. do dnia
15 października 1991 r., od dnia 1 grudnia 1991 r. do dnia 30 listopada 1996 r., od dnia
2 stycznia 1997 r. do dnia 30 sierpnia 1997 r. i od dnia 2 października 1997 r. do dnia
2 listopada 1997 r. oraz do okresów nieskładkowych przebywanie na zasiłku chorobowym przez ubezpieczonego od dnia 1 grudnia 1992 r. do dnia 31 grudnia 1992 r. oraz od dnia
1 lutego 1997 r. do dnia 2 listopada 1997 r. ( k. 35 a. e., tom III).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. po rozpoznaniu wniosku, wydał decyzję z dnia 12 stycznia 2009 r., znak: (...) przyznającą odwołującemu emeryturę z urzędu od dnia 12 stycznia 2009 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wobec powyższego prawo ubezpieczonego do pobierania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy ustało w dniu 12 stycznia 2009 r. Organ rentowy uwzględnił wymiar 6 lat i 6 miesięcy okresów składkowych, 10 miesięcy okresów nieskładkowych oraz 9 lat i 6 miesięcy okresów pracy w gospodarstwie rolnym. Emerytura uległa podwyższeniu do kwoty renty w wysokości 489,44 złotych oraz jednocześnie
nie podlegała podwyższeniu do kwoty najniższej emerytury, ponieważ nie został udokumentowany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat ( k. 17 a. e., tom III).

Organ rentowy uwzględnił również okresy pracy odwołującego w gospodarstwie rolnym łącznie w okresach od dnia 12 stycznia 1960 r. do dnia 27 kwietnia 1964 r., od dnia
9 lipca 1965 r. do dnia 30 czerwca 1977 r., od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 21 grudnia 1977 r. oraz od dnia 1 stycznia 1982 r. do dnia 30 czerwca 1991 r. ( k. 55 a. e., tom III).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wydał decyzję przyznającą emeryturę od dnia 12 stycznia 2009 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego przez odwołującego na mocy decyzji z dnia 10 marca 2009 r., znak: (...). Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto podstawę wymiaru renty w wysokości 36,41% oraz uwzględniono 6 lat i 6 miesięcy okresów składkowych, 9 lat miesięcy okresów nieskładkowych i 14 lat okresów pracy w gospodarstwie rolnym. Do wyliczenia wysokości emerytury przyjęto okresy składkowe i uzupełniające w łącznym wymiarze 290 miesięcy.
Do emerytury przysługiwała część składkowa świadczenia rolniczego za okres pracy
w gospodarstwie rolnym, tj. za 14 lat w wymiarze 1%. Emeryturę podwyższono do kwoty najniższej emerytury od dnia 1 stycznia 2009 r. w wysokości 636,29 złotych, od dnia 1 marca 2009 r. w wysokości 675,10 złotych ( k. 33 a. e., tom III).

R. Ł. w dniu 12 stycznia 2015 r. złożył wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. o przeliczenie emerytury ( k. 105 a. e., tom III).

Organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję z dnia 3 marca 2015 r., znak: (...), którą przeliczył emeryturę odwołującemu od dnia 1 stycznia 2015 r.
Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto podstawę wymiaru renty, zgodnie z którą wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 36,41%. Podstawa wymiaru po waloryzacji wyniosła od dnia 1 marca 2014 r. 952,40 złotych oraz od dnia 1 marca 2015 r. 1035,07 złotych. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił 6 lat i 5 miesięcy okresów składkowych, 10 miesięcy okresów nieskładkowych oraz 17 lat i 9 miesięcy okresów pracy w gospodarstwie rolnym. Świadczenie po waloryzacji od dnia
1 marca 2009 r. do dnia 1 marca 2012 r. wynosiło od dnia 1 listopada 2012 r. 280,68 złotych. Organ rentowy wskazał, że do emerytury przysługiwała część składkowa świadczenia rolniczego za okres pracy w gospodarstwie rolnym, tj. za 14 lat w wymiarze 1%, co dało kwotę 111,89 złotych. Wysokość świadczenia wyniosła 392,57 złotych. W ocenie Oddziału emerytura podlegała waloryzacji od dnia 1 marca 2013 r. w wysokości 408,27 złotych,
od dnia 1 marca 2014 r. w wysokości 414,80 złotych oraz od dnia 1 marca 2015 r.
w wysokości 450,80 złotych. Emerytura została podwyższona do kwoty najniższej emerytury. Emerytura wynosiła od dnia 1 listopada 2012 r. 799,18 złotych, od dnia 1 marca 2013 r. 831,15 złotych, od dnia 1 marca 2014 r. 844,45 złotych oraz od dnia 1 marca 2015 r.
880,45 złotych ( k. 135 a. e., tom III).

Sąd na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów P. B. ustalił, że odwołujący legitymował się 77 miesiącami okresów składkowych oraz 10 miesiącami okresów nieskładkowych. Po uzupełnieniu w myśl art. 10 ustawy emerytalnej liczba okresów składkowych wyniosła 290 miesięcy, a liczba okresów nieskładkowych 10 miesięcy. Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto podstawę wymiaru renty ubezpieczonego. Zgodnie z art. 56 ust. 1 ustawy emerytalnej wysokość świadczenia obliczono przy uwzględnieniu okresów pracy w gospodarstwie rolnym proporcjonalnie
do udziału okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 87 miesięcy w okresie okresów składkowych, nieskładkowych i doliczonych z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym w wymiarze 300 miesięcy. Wyliczona wartość świadczenia wyniosła 107,86 złotych. Świadczenie zwaloryzowano od dnia osiągnięcia wieku emertytalnego odwołującego, tj.
12 stycznia 2009 r. i po waloryzacji do dnia zgłoszenia wniosku z dnia 1 listopada 2012 r. emerytura wyniosła 194,44 złotych, co jest świadczeniem niższym od wskazanego przez organ rentowy o kwotę 86,24 złotych. Wyliczone świadczenie jest jednak niższe od najniższej emerytury i nie miało w konsekwencji wpływu na wysokość świadczenia. Wartość dla odwołującego w myśl art. 56 ust. 3 ustawy emerytalnej wyniosła 111,89 złotych. Łączna kwota świadczenia odwołującego wyniosła 306,33 złotych i była niższa od kwoty najniższej emerytury, co spowodowało jej podwyższenie do kwoty najniższej emerytury, która w 2012 r. wynosiła 799,18 złotych. W następnych latach kwota najniższej emerytury wynosiła od dnia
1 marca 2013 r. 831,15 złotych, od dnia 1 marca 2014 r. 844,45 złotych. od dnia 1 marca 2015 r. 880,45 złotych oraz od dnia 1 marca 2016 r. 882,56 złotych ( k. 85-106 a. s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy i w aktach rentowych oraz na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów P. B.. Autentyczność zgromadzonych dokumentów
nie była kwestionowana przez żadną ze stron, dlatego Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy. W ocenie Sądu Okręgowego opinia biegłego sądowego jest również wiarygodnym dowodem w sprawie, gdyż wydana zostały w oparciu o dokumentację zalegającą w aktach sprawy. Zdaniem Sądu Okręgowego opinia powołanego w sprawie biegłego nie pozostawia żadnych wątpliwości co do dokładnego wyliczenia świadczenia emerytalnego odwołującego.

W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowił wystarczającą podstawę do wydania orzeczenia kończącego postępowanie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie R. Ł. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 3 marca 2015 r., znak: (...) jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Sąd doszedł do przekonania, że w niniejszej sprawie poza sporem pozostawała kwestia przyznania odwołującemu prawa do pobierania emerytury, a jedynie obliczona przez organ rentowy jej wysokość.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2015 r., poz. 748 j. t.) zwanej dalej ,,ustawą’’, przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1)okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane
w odrębnych przepisach składki,

2)przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego
po ukończeniu 16 roku życia,

3)przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym
po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7,
są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym
do uzupełnienia tego okresu.

W świetle art. 10a ust. 1 ustawy, przy ustalaniu prawa do emerytury na podstawie
art. 26b, 27 i 28 osoby, która utraciła prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługującej z Funduszu z powodu odzyskania zdolności do pracy, uwzględnia się również okresy pobierania tej renty, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 i 10, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury,
w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Jak stanowi art. 56 ust. 1 ustawy, osobie, której przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględniono okresy pracy w gospodarstwie rolnym określone w art. 10, oblicza się wysokość przysługującego świadczenia jako część świadczenia obliczonego w myśl art. 53,
z uwzględnieniem okresów pracy w gospodarstwie rolnym, proporcjonalnie do udziału okresów składkowych i nieskładkowych w okresie stanowiącym sumę okresów składkowych, nieskładkowych i uwzględnionych okresów pracy w gospodarstwie rolnym.

W myśl art. 56 ust. 3 ustawy, świadczenie, którego wysokość ustalono w myśl ust. 1 lub 2, zwiększa się o kwotę odpowiadającą części składkowej emerytury ustalonej według zasad wymiaru określonych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników,
z uwzględnieniem całego udowodnionego okresu pracy w gospodarstwie rolnym, z tym że okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym - bez podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu - po ukończeniu 16 roku życia, przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r., uwzględnia się, jeżeli przypadają nie wcześniej niż 25 lat przed ustaleniem prawa do emerytury.

W rozumieniu art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( Dz. U. z 2013 r., poz. 1403 j. t.), część składkową ustala się przyjmując po 1% emerytury podstawowej za każdy rok podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, z uwzględnieniem ust. 2-7. Niepełne lata przelicza się odpowiednio,
z uwzględnieniem art. 21a.

W niniejszej sprawie odwołujący zaskarżył decyzję organu rentowego, którą przeliczył odwołującemu wysokość przyznanej emeryturę. Wysokość świadczenia ubezpieczonego została obliczona w oparciu o wcześniejsze decyzje dotyczące świadczenia. Sąd zważył, że w toku postępowania administracyjnego odwołujący udowodnił 77 miesięcy okresów składkowych oraz 10 miesięcy okresów nieskładkowych. W związku z tym dokonano uzupełnienia okresów do 25 lat, w wymiarze 213 miesięcy. Następnie dokonano obliczenia wysokości świadczenia przy uwzględnieniu okresów pracy w gospodarstwie rolnym proporcjonalnie do udziału okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze
87 miesięcy w okresie okresów składkowych, nieskładkowych i doliczonych z tytułu pracy
w gospodarstwie rolnym w wymiarze 300 miesięcy. Następnie świadczenie podlegało waloryzacji, jednakże w ocenie biegłego sądowego z zakresu finansów i rachunkowości wyniosło 194,44 złotych i było niższe od wskazanego przez organ rentowy o kwotę
86,24 złotych. Jednocześnie należało doliczyć kwotę odpowiadającą części składkowej emerytury ustalonej według zasad określonych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, co stanowiło kwotę 111,89 złotych. Tym niemniej w ocenie Sądu różnice zachodzące pomiędzy wyliczeniami dokonanymi przez biegłego sądowego oraz przez organ rentowy pozostawały bez wpływu na końcowe rozstrzygnięcie, gdyż główna kwota wyliczonej emerytury w obu przypadkach byłaby niższa od obowiązującej najniższej emerytury.

Biegły sądowy z zakresu finansów i rachunkowości P. B. prawidłowo wykonał swoje czynności, a treść oraz wnioski zawarte w opinii sądowej w sposób niebudzący wątpliwości Sądu zostały zredagowane. Sąd zważył, że zastrzeżenia odwołującego do treści opinii biegłego były nieuzasadnione. Zdaniem Sądu, ubezpieczony przedstawił subiektywne i lakoniczne zarzuty co do opinii biegłego. R. Ł.
nie wykazał, iż w świetle zgromadzonego materiału dowodowego możliwa jest inna ocena wysokości przyznanego świadczenia emerytalnego niż wynikająca z opinii biegłego.
Sąd wobec powyższego nie znalazł podstaw do dalszego prowadzenia postępowania dowodowego.

Na marginesie rozważań prawnych Sąd doszedł do przekonania, że w niniejszej sprawie nie mogą mieć zastosowania żadne elementy mieszczące się w zasadach współżycia społecznego z uwagi na podnoszone przez odwołującego w postaci trudnego dzieciństwa
czy też przeżyć wojennych. Zgodnie bowiem z poglądami orzecznictwa, ,,do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się art. 5 k.c., bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego.’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 7 kwietnia 2016 r., sygn. akt III AUa 1521/15) ,,Przepisy
z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa publicznego nie mogą być modyfikowane lub zastępowane przez zasady współżycia społecznego.’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 kwietnia 2016 r., sygn. akt III AUa 1935/15) Do tożsamej konkluzji doszedł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 marca 1997 r., sygn. akt II UKN 37/97 stwierdzając, iż o przyznaniu prawa
do świadczenia z ubezpieczeń społecznych czy też ustaleniu jego wysokości nie mogą decydować zasady współżycia społecznego. Zatem wobec zastosowania prawidłowo obowiązujących przepisów prawa materialnego, wysokość świadczenia emerytalnego odwołującego została w sposób trafny wyliczona przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych
i w konsekwencji brak jest podstaw prawnych do zmiany zaskarżonej decyzji.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 orzekł, jak w sentencji.

Zarządzenie:(...)

(...)