Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku W. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawcę

od wyroku Sądu Okręgowego w Przemyślu

z dnia 7 maja 2013 r. sygn. akt III U 309/13

oddala apelację

Sygn. akt III AUa 665/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. decyzją z 31 stycznia 2013 roku, przywołując treść przepisów art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jak i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, odmówił wnioskodawcy W. G. przyznania prawa do emerytury.
W uzasadnieniu wyjaśnił, że wnioskodawca nie wykazał żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych. Na tę okoliczność nie przedstawił bowiem świadectw pracy w szczególnych warunkach, jak też akt osobowych potwierdzających fakt zatrudnienia w tak określonych warunkach.

Powyższą decyzję odwołaniem zaskarżył W. G., podnosząc iż w okresie zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w L. pracując na stanowisku tokarza i ustawiacza wykonywał pracę, która zaliczana była do pracy w szczególnych warunkach zarówno na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. jak i na podstawie zarządzeń resortowych, na którą to okoliczność domagał się przesłuchania wskazanych świadków. W konkluzji wniósł o przyznanie prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy, podtrzymując stanowisko prezentowane w zaskarżonej decyzji, wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Przemyślu wyrokiem z 7 maja 2013 r. oddalił odwołanie wnioskodawcy.

Sąd I instancji ustalił, iż W. G. (ur. (...)) w latach 1973 – 1993 był zatrudniony w Zakładzie (...) w L.. Od 6 listopada 1973 r. pracował na stanowisku tokarza. Zajmował się wówczas obróbką walców ebonitowych wykorzystywanych m.in. do maszyn włókienniczych. W pierwszej kolejności obrabiał aluminium na tokarce. Następnie po przekazaniu do innego zakładu, walce były pokrywane ebonitem. Po zwrocie podlegały one dalszej obróbce, w trakcie której były przetaczane na tokarce, klejone rozgrzanym ebonitem i po raz kolejny przetaczane. Wnioskodawca przy pomocy lutownicy uzupełniał nadto ubytki, które powstały w trakcie obróbki. Końcowo wykonywana była polerka. Sąd Okręgowy ustalił również, że wszyscy pracownicy pracowali na jednej hali, a pracownikom z tytułu pracy w szczególnych warunkach wydawane było mleko i zupy regeneracyjne. Od 1985 r. wnioskodawca zajmował stanowisko ustawiacza maszyn. Dysponował gniazdem ebonitowym złożonym ze szlifierki, tokarki do obróbki ebonitu i do obróbki bębnów grzejników. Do zadań wnioskodawcy na tym stanowisku należało ustawiane wskazanych maszyn dla innych pracowników, organizowanie na nich pracy, nadzór nad ich pracą oraz pomoc przy klejeniu, wtłaczaniu i montażu. Sąd I instancji ustalił nadto, że w latach 1988 – 1989 wnioskodawca przebywał na kontrakcie za granicą, gdzie był serwisantem na zmiennikach ładowarek do węgla, piasku i ziemi. Po powrocie z kontraktu W. G. powrócił do pracy na halę. Pracował również jako rozdzielca. Pobierał wówczas z magazynu detale na tokarkę, wiertarkę, obróbkę cieplną, piaskarkę, a po skompletowaniu tych detali wydawał je na odpowiednie stanowiska pracy. Jeździł wówczas wózkami jezdniowymi. Uprawnienia na operatora tych wózków wnioskodawca uzyskał 28 lipca 1979 r. Następnie wnioskodawca pracował jako dyspozytor transportu w transporcie zewnętrznym, a później pełnił obowiązki kierownika. Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów z dokumentów oraz zeznań świadków i wnioskodawcy, przy czym Sąd odmówił wiary zeznaniom świadka W. K. w zakresie, w jakim wskazywał on, że zajmowane przez wnioskodawcę stanowisko pracy było w zakładzie pracy traktowane jako stanowisko, na którym wykonywana jest praca w szczególnych warunkach, gdyż pracodawca nie potwierdził tej okoliczności stosownym świadectwem pracy w tak określonych warunkach. Dokonując oceny prawnej sprawy Sąd Okręgowy przyjął, że w spornym okresie W. G. nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracy w szczególnych warunkach, zaznaczając, że zajmowane przez wnioskodawcę stanowiska pracy, jak też charakter wykonywanych przez niego czynności nie pozwalają na uznanie w świetle obowiązujących przepisów prawa, iż był on zatrudniony w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W podstawie prawnej wydanego orzeczenia Sąd Okręgowy powołał art. 477 ¹⁴ §1 kpc.

Skarżąc powyższy wyrok apelacją wnioskodawca, zarzucił naruszenie art. 184 ust.1 ustawy emerytalno – rentowej oraz § 4 rozporządzenia rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez oddalenie wniesionego przez niego odwołania od decyzji z 31 stycznia 2013 r. Zarzucił również sprzeczność zebranego w sprawie materiału dowodowego ze stanem faktycznym przez pominięcie zeznań świadków na okoliczność wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach przez wymagany ustawowo okres zatrudnienia.

W uzasadnieniu apelacji podniósł, że w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę o której mowa w wykazie A dziale IV poz. 21 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Zaznaczył, że powyższą okoliczność udowodnił w postępowaniu sądowym zeznaniami świadków W. K. i Z. N., które Sąd Okręgowy pominął, nie wskazując przyczyn dla których odmówił im wiarygodności.

W konkluzji apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji i przyznanie prawa do emerytury.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie ustalił i zważył co następuje :

Apelacja wnioskodawcy nie jest uzasadniona, wyrok Sądu Okręgowego w Przemyślu z 7 maja 2013 r. jest bowiem zgodny z prawem.

Na wstępie niniejszych rozważań należy zauważyć, iż przedmiotem postępowania jest kwestia uprawnień W. G. do emerytury w obniżonym wieku z tytułu powoływania się wnioskodawcy na spełnienie przesłanek wymienionych w art. 184 i 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzeniu Rady Ministrów

z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych

w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przypomnieć należy,

że podane normy umożliwiają skuteczne ubieganie się o emeryturę po wykazaniu stażu emerytalnego (tj. okresów składkowych i nieskładkowych) w wymiarze 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w wieku obniżonym o pięć lat od wieku powszechnego (czyli 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat dla mężczyzn), po wykazaniu posiadania do dnia wejścia w życie ustawy tj. do 1 stycznia 1999 roku, co najmniej piętnastu lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego lub złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa. Nadmienić należy, że powołane akty prawne wyczerpująco regulują kwestie związane z nabywaniem prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wskazane rozporządzenie jest podstawowym aktem prawnym ustalającym warunki wcześniejszej emerytury, w tym kwalifikującym oznaczoną pracę jako pracę w szczególnych warunkach, której stałe wykonywanie w pełnym wymiarze czasu pracy może rodzić uprawnienia emerytalne. Ocena zatem, czy dana praca wykonywana jest w szczególnych warunkach winna nastąpić w oparciu o przepisy tego rozporządzenia, a to przez przyporządkowanie ocenianej pracy do rodzajów prac wymienionych w jego załącznikach. Ewentualne zaś zarządzenia resortowe, których wydanie przewidziano w § 1 ust. 2 rozporządzenia, winny być zgodne z jego zapisami. Zauważyć bowiem przyjdzie, iż wykonywanie na stanowiskach określonych w zarządzeniach resortowych (aktach branżowych) pracy, której nie ujęto w wykazie A i B, nie uprawnia do uzyskania przedmiotowej emerytury. Stąd też niewystarczającym jest wskazanie, że praca była wykonywana na stanowiskach określonych jedynie w akcie branżowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20.10.2005 r. sygn. I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306).

Przechodząc do meritum przypomnieć należy, iż niekwestionowanym

w sprawie pozostawało, że wnioskodawca posiada wymagany ogólny staż emerytalny, osiągnął 60 lat życia oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Jedyną kwestią sporną w sprawie było to, czy legitymuje się on co najmniej piętnastoletnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, przypadającym przed dniem wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych tj. przed 1 stycznia 1999 r. W szczególności spornym pozostawało, czy w okresie zatrudnienia w (...) Fabryce (...) – późniejszym Zakładzie (...) w L. tj. w latach 1973 – 1993, wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez co najmniej piętnastoletni okres, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Analizując akta sprawy jak również akta organu rentowego tutejszy Sąd, jako sąd meriti, podziela ocenę prawną sprawy zaprezentowaną przez Sąd Okręgowy o niezasadności złożonego przez wnioskodawcę odwołania. Podstawę faktyczną wyroku stanowi ustalony przez sąd w toku postępowania stan fatyczny sprawy. Ustalenie to jest rezultatem oceny dowodów przeprowadzonych przez sąd w trakcie procesu. Sąd Apelacyjny jako sąd merytoryczny ma obowiązek rozważenia na nowo całokształtu okoliczności, istniejących w chwili zamknięcia rozprawy apelacyjnej oraz własnej ich swobodnej i samodzielnej oceny ( art. 233 § 1 kpc i art. 316 § 1 kpc w związku z art. 391 kpc). Ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymogami prawa procesowego, doświadczeniem życiowym oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000/17/655). I tak należy przypomnieć, iż podstawowym, istotnym dowodem na okoliczność wykazania pracy w warunkach szczególnych jest świadectwo pracy potwierdzające zatrudnienie w tak określonych warunkach, wydane przez zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji według określonego przepisami wzoru. Wnioskodawca nie przedłożył świadectwa pracy spełniającego warunki, o których wyżej mowa, a jedynie ogólne świadectwo pracy obejmujące okresy korzystania z urlopu bezpłatnego, bez adnotacji w pkt 8 o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych, z którego wynika, iż w spornym okresie wykonywał on pracę na kilku stanowiskach. Jak słusznie podnosi apelujący, nazwy stanowisk pracy zawartych w dokumentacji pracowniczej nie przesądzają o charakterze pracy i wykonywanych czynnościach, ale – w ocenie tut. Sądu - ich bagatelizowanie, czy pomijanie prowadziłoby do przyjęcia tezy, że wystarczającym do wykazania spornej w sprawie okoliczności, jest oświadczenie zainteresowanego oraz zeznania świadków bez odniesienia się do zapisów dotyczących zajmowanych stanowisk. W tym miejscu zauważyć należy, że zeznania dotyczące omawianej okoliczności składane są po upływie wielu lat od jej zaistnienia, co powodować może trudności w ich ocenie, a co za tym idzie brak możliwości dokonania na ich podstawie jednoznacznych ustaleń. Ocena dowodów innych niż wskazuje powoływane wyżej rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku…( świadectwa pracy w warunkach szczególnych), wymaga więc przeprowadzenia szczegółowego postępowania i uwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy mogących mieć wpływ na tę ocenę.

Poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne w sprawie, jak i zaprezentowaną przez ten Sąd ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a ostatecznie również ocenę prawną sprawy tutejszy Sąd Apelacyjny w całości podziela. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaoferowany przez wnioskodawcę – wbrew jego zarzutom - nie daje podstaw do przyjęcia, że wykonywane na zajmowanych przez odwołującego stanowiskach pracy czynności, stanowiły te powołane w wykazie A wskazanego na wstępie rozporządzenia. Podkreślić należy, że zeznania słuchanych w sprawie świadków poza wskazaniem zajmowanych przez odwołującego stanowisk pracy, obrazowały jedynie ogólnie charakterystykę wykonywanych przez niego prac, dostatecznie opisując tylko czynności na stanowisku tokarza. Nie można jednak utożsamiać tych czynności z wymienionymi w dziale IV poz. 21 załącznika do powołanego powyżej rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r., na które wskazuje w treści apelacji wnioskodawca, bowiem pod podaną pozycją wymienione zostały prace „w chemii” tj. przemyśle chemicznym, polegające na produkcji i przetwórstwie wyrobów gumowych, ebonitowych oraz półproduktów i środków pomocniczych do tych wyrobów, a także produkcji sadzy. Tymczasem nie sposób zakwalifikować zakładu, w którym wnioskodawca był zatrudniony w spornym okresie, jako jednostki przemysłu chemicznego. Dodatkowo zauważyć należy, że zgromadzony materiał dowodowy uniemożliwia precyzyjne ustalenie czasookresu, w jakich W. G. pracował zarówno na stanowisku tokarza jak też, na kolejnych zajmowanych stanowiskach wymienionych w świadectwie pracy, a to: ustawiacza, dyspozytora transportu, rozdzielcy. Brak było zatem możliwości dokonania jednoznacznych ustaleń w sprawie, które są istotne dla jej rozstrzygnięcia.

Powyższe skutkowało o nie podzieleniu stanowiska odwołującego o wykazaniu wykonywania stale, i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności wymienionych w wykazie A załącznika do wskazanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., a tym samym, spełnienia przesłanek do przyznania świadczenia emerytalnego, wskazanych w art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U z 2009r. nr 153, poz. 1227 ze zmianami).

Z tych względów i na podstawie powołanych przepisów, jak i art. 385 kpc orzeczono jak w sentencji.