Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Barbara Braziewicz

Sędzia SO Artur Żymełka

Sędzia SO Roman Troll (spr.)

Protokolant Monika Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2016 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. W. (1)

przeciwko K. W. (2)

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 23 maja 2016 r., sygn. akt IV RC 486/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Roman Troll SSO Barbara Braziewicz SSO Artur Żymełka

Sygn. akt III Ca 1137/16

UZASADNIENIE

Małoletnia powódka K. W. (1), działająca przez matkę B. W., złożyła 10 września 2015 roku do Sądu Rejonowego w Gliwicach pozew o podwyższenie alimentów na swoją rzecz od pozwanego K. W. (2) z ustalonych po 700 zł miesięcznie do po 1600 zł miesięcznie. W uzasadnieniu wskazała, że od czasu ustalenia obowiązku alimentacyjnego pozwanego względem córki upłynęło ponad trzy lata, małoletnia ma obecnie 16 lat i jej potrzeby finansowe są coraz większe, znaczną część wydatków przeznacza na rehabilitację córki w związku z problemami z wypukliną i miednicą; zaś miesięczne zarobki pozwanego wynoszą ok. 5.000 zł netto.

Pozwany mimo wezwania na termin rozprawy nie stawił się i nie zajął stanowiska w sprawie.

Wyrokiem zaocznym z 8 stycznia 2016 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach zasądził od pozwanego na rzecz małoletniej K. W. (1) alimenty w kwocie po 1200 zł miesięcznie, od 1 września 2015 roku, płatne do rąk matki dziecka B. W. do 10-go każdego miesiąca z 8% odsetkami w razie zwłoki, a na przyszłość z ustawowymi odsetkami
w miejsce alimentów w kwocie po 700 zł miesięcznie zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z 15 marca 2011 roku w sprawie I RC 2139/10 (pkt 1); oddalił powództwo w pozostałej części (pkt 2); zasądził od pozwanego na rzecz powódki 2400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego (pkt 3); nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Kasa Sądu Rejonowego w Gliwicach) 306 zł tytułem kosztów sądowych (pkt 4); wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności (pkt 5).

Pozwany wniósł sprzeciw od wyroku zaocznego, w którym uznał powództwo do kwoty po 900 zł, wnosząc tym samym o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i oddalenie
w tym zakresie powództwa o podwyższenie alimentów. W uzasadnieniu swojego stanowiska podał, że określone przez matkę małoletniej powódki koszty jej utrzymania są wygórowane, wskazał, że poza regularną alimentacją córki partycypuje w dodatkowych kosztach jej utrzymania związanych m.in. z zakupem podręczników, a także dofinansowaniem wyjazdów wypoczynkowych małoletniej oraz jej zajęć dodatkowych, a od marca 2016 roku przeszedł na emeryturę i jego wynagrodzenie uległo obniżeniu.

Wyrokiem z 23 maja 2016 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach utrzymał w mocy wyrok zaoczny.

Orzeczenie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych: małoletnia, urodzona (...), pochodzi ze związku małżeńskiego B. W. i K. W. (2) rozwiązanego przez rozwód. Ustalenie poprzedniego obowiązku alimentacyjnego pozwanego na kwoty po 700 zł miesięcznie nastąpiło na mocy wyroku rozwodowego Sądu Okręgowego w Gliwicach z 15 marca 2011 roku sygn. akt I RC 2139/10. Małoletnia powódka miała wówczas 11 lat i uczęszczała do 5 klasy szkoły podstawowej, mieszkała razem z matką w mieszkaniu, w którym czynsz wynosił 500 zł miesięcznie, nie miała większych problemów ze zdrowiem, a koszt jej utrzymania wynosił ok. 1000 zł miesięcznie. Pozwany pracował wówczas jako ratownik górniczy i zarabiał ok. 3000 zł miesięcznie, mieszkał sam w wynajętym mieszkaniu, nie był z nikim związany, nie miał problemów ze zdrowiem, na koszty własnego utrzymania przeznaczał około 1500 zł, nie spłacał żadnych kredytów, na utrzymanie córki przekazywał 700 zł miesięcznie, a oprócz tego opłacał jej naukę języka angielskiego oraz współfinansował wyjazdy wakacyjne i zimowe.

Obecnie małoletnia powódka ma niespełna 17 lat, jest uczennicą I klasy liceum ogólnokształcącego, nadal uczęszcza na zajęcia z języka angielskiego, których koszt wynosi 120 zł miesięcznie, mieszka z matką w mieszkaniu własnościowym zakupionym na kredyt, koszty utrzymania mieszkania wynoszą ok. 900 zł miesięcznie. Matka małoletniej opłaca internet po 60 zł oraz telefon komórkowy córki po 30 zł miesięcznie. W tym roku szkolnym wydała 150 zł tytułem opłat za ubezpieczenie i komitet rodzicielski. U małoletniej zdiagnozowano wypuklinę kręgosłupa, dlatego od maja 2015 roku rozpoczęła rehabilitację - zalecono 10 sesji rehabilitacyjnych, a koszt każdej z nich wynosi 700 zł; w ostatnim czasie powódka odbyła dwie takie sesje. Oprócz tego jest pod stałą opieką dermatologa i ortodonty. W październiku 2013 roku założono małoletniej aparat ortodontyczny na zęby, którego koszt do wysokości 1000 zł pokrył pozwany. Matka małoletniej dołożyła się do aparatu 250 zł, zakupiła córce okulary za 250 zł, a nadto regularnie ponosi koszty jej wizyt u ortodonty po 60 zł miesięcznie oraz koszty zakupu lekarstw zaleconych przez dermatologa po 40 zł miesięcznie, opłaca także córce kurs języka angielskiego i ponosi koszty jej utrzymania w postaci: zakupu wyżywienia ok. 500 zł, odzieży ok. 150 zł, kosmetyków 35 zł, oraz rozrywek i kieszonkowego ok. 150 zł.

B. W. nadal pracuje i zarabia 1300 zł netto miesięcznie, poza tym uzyskuje wynagrodzenie w kwocie 200 zł netto miesięcznie z tytułu umowy zlecenia; do grudnia 2015 roku prowadziła również pozarolniczą działalność gospodarczą, z której w 2014 roku uzyskała dochód w wysokości 13134,28 zł, aktualnie spłaca kredyt mieszkaniowy, którego rata wynosi 1084 zł oraz spłaca pożyczkę zaciągniętą na zakup laptopa dla córki po 130 zł miesięcznie, nie korzysta z pomocy opieki społecznej.

Pozwany ma aktualnie 46 lat, z zawodu jest technikiem mechanikiem, do lutego 2016 roku pracował jako ratownik górniczy i zarabiał ok. 5500 zł netto miesięcznie, w marcu br. przeszedł na emeryturę i uzyskuje z tego tytułu świadczenie w wysokości 4512,92 zł netto, prowadzi wspólne gospodarstwo z konkubiną i jej sześcioletnim synem, jego partnerka nie pracuje, ale otrzymuje alimenty na syna z funduszu alimentacyjnego po 400 zł miesięcznie. Koszty utrzymania mieszkania wynoszą ok. 560 zł miesięcznie. Oprócz tego pozwany wydatkuje 120 zł na telefon komórkowy i abonament TV; poza małoletnią powódką nie ma innych dzieci na utrzymaniu, nie jest zadłużony w żaden instytucji finansowej. Dwa lata temu przeszedł operację kolana, w zeszłym roku był na wizycie kontrolnej, której koszt wyniósł 150 zł. Koszty własnego utrzymania w postaci wyżywienia oraz odzieży ocenił na 1000 zł miesięcznie. Regularnie alimentuje córkę po 700 zł miesięcznie, poza tym przekazuje jej również prezenty i kieszonkowe, utrzymuje z małoletnią stały lecz rzadki kontakt, zwykle spotyka się z nią dwa razy w miesiącu. W okresie zatrudnienia przekazywał z zakładu pracy kwotę 300 zł przeznaczoną na zakup podręczników dla małoletniej powódki oraz pokrywał częściowo wydatki związane z wypoczynkiem córki, a także partycypował w kosztach zakupu aparatu ortodontycznego, a do maja 2015 roku opłacał małoletniej również naukę języka angielskiego.

Sąd Rejonowy pominął w ustaleniach faktycznych przedłożone przez stronę powodową paragony.

Przy tak dokonanych ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy przywołał regulacje art. 138 k.r.o. wskazując, ze doszło do zmiany stosunków pomiędzy stronami, gdyż ostatnie alimenty na rzecz małoletniej powódki zasądzono w marcu 2011 roku, a więc do chwili wyrokowania w rozpoznawanej sprawie upłynęło ponad pięć lat, a w przypadku małoletnich dzieci sam upływ czasu powoduje zwiększenie ich usprawiedliwionych potrzeb. Podkreślił jednak, że najistotniejszą okolicznością są zmiany w stanie zdrowia powódki, gdyż z uwagi na zdiagnozowane schorzenie kręgosłupa w postaci wypukliny oraz pojawienie się problemów dermatologicznych - jej matka obowiązana jest ponosić większe koszty związane z kosztowną rehabilitacją córki oraz częstszymi wizytami u lekarza dermatologa i koniecznością zakupu lekarstw. Poza tym, matka małoletniej ponosi koszty co miesięcznych wizyt córki u ortodonty oraz opłaca córce kurs języka angielskiego. Wzrosły też koszty wyżywienia małoletniej oraz koszty utrzymania mieszkania. K. W. (1) ma obecnie niespełna siedemnaście lat,
a więc znajduje się w okresie dorastania, co w znacznym stopniu wpływa na zmianę jej preferencji co do możliwości zagospodarowania wolnego czasu. Dlatego uznał, że w ciągu minionych pięciu lat nastąpił wzrost usprawiedliwionych potrzeb małoletniej powódki, a co za tym idzie – zmiana w rozumieniu art.138 k.r.o. Jednocześnie miał na uwadze okoliczność, że od ostatniej sprawy o alimenty obniżeniu uległy zarobki pozwanego – o około 1000 zł (pozwany do lutego 2016 roku pracował jako ratownik górniczy i zarabiał ok. 5500 zł netto miesięcznie, a aktualnie przebywa na emeryturze i otrzymuje ponad 4500 zł miesięcznie). Mimo jednak przejścia na emeryturę jest nadal mężczyzną w sile wieku i z uwagi na wyuczony zawód ma możliwość podjęcia pracy chociażby dorywczej w niewielkim wymiarze czasu pracy. Pozwany oprócz płacenia alimentów uczestniczył w dodatkowych kosztach utrzymania małoletniej m.in dokładając się do zakupu podręczników i dofinansowując jej wyjazdy wakacyjne, a także opłacając jej zajęcia dodatkowe, ale część z tych kosztów została przerzucona na matkę małoletniej (opłaty za kurs językowy), która również czynnie uczestniczy w procesie wychowywania, leczenia i rehabilitacji powódki, starając się, aby dziecko w miarę możliwości prawidłowo się rozwijało. Ponadto zaważył, że pozwany uzyskuje trzykrotnie wyższe dochody aniżeli matka powódki, której budżet jest znacznie obciążony ratą kredytu za mieszkanie, które użytkuje także powódka. Dlatego – porównując dochody pozwanego oraz matki powodów uznał, że pozwany powinien ponosić zdecydowanie większą część kosztów utrzymania córki.

Z powyższych względów, po ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Rejonowy na podstawie art. 347 k.p.c. utrzymał w mocy wyrok zaoczny. O kosztach sądowych orzekł na podstawie art. 96 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 113 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a wysokość kosztów zastępstwa procesowego strony powodowej ustalił na podstawie § 7 ust. 11 w związku z § 6 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Apelację od tego wyroku złożył pozwany zaskarżając go w części przekraczającej 900 zł i zarzucił mu: brak ustaleń jakie są miesięczne uzasadnione koszty utrzymania powódki; nieuwzględnienie okoliczności, że pozwany oprócz alimentów dodatkowo uczestniczy w pokrywaniu części kosztów utrzymania powódki; dowolne przyjęcie, że pozwany jako emeryt górniczy powinien znaleźć dodatkową pracę. Przy tak postawionych zarzutach wniósł
o zmianę zaskarżonego wyroku w ten sposób, że wyrok zaoczny w części przekraczającej kwotę 900 zł zostanie uchylony i powództwo w tym zakresie winno ulec oddaleniu, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy uznaje je za własne.

Zarzuty apelacji dotyczące braku ustaleń co do miesięcznych uzasadnionych potrzeb utrzymania powódki są nieuzasadnione, albowiem Sąd Rejonowy wskazał w swoim uzasadnieniu koszty związane z utrzymaniem powódki, które bez wydatków na rehabilitację wynoszą około 1700 zł – 1800 zł miesięcznie (Sąd Rejonowy nie sumował tych kosztów, ale wynikają one z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, zostały tam szczegółowo przywołane). Wskazał również, że od czasu ostatniego orzekania o alimentach koszty opłat za język angielski, w wysokości 120 zł, zaczęła ponosić matka powódki, pojawiły się także koszty związane z leczeniem ortodontycznym oraz dermatologiczne - około 100 zł miesięcznie (ponoszone przez matkę powódki) oraz dodatkowo koszty rehabilitacji związane ze zdiagnozowaną przepukliną kręgosłupa, która powoduje konieczność przeprowadzenia dziesięciu sesji rehabilitacyjnych, a koszt każdej z nich wynosi 700 zł. Przy czym do chwili wydania orzeczenia przez sąd pierwszej instancji powódka miała przeprowadzone dwie sesje rehabilitacyjne, czyli łącznie z tego tytułu koszty w przeciągu roku wniosły 1400 zł. Jednocześnie zwiększyły się koszty wyżywienia powódki, jest ona już siedemnastoletnią dziewczyną, która ma większe potrzeby zarówno żywieniowe, jak i odzieżowe. Z powyższych względów zarzut apelacji dotyczące braku ustalenia uzasadnionych kosztów utrzymania powódki jest bezzasadny. Dodatkowo należy zauważyć, że w rozpoznawanej sprawie nie są najistotniejsze miesięczne koszty utrzymania powódki, ale to w jakim zakresie doszło do zmiany stosunków od ostatniego orzeczenia o alimentach (art. 138 k.r.o.).

Należy także podkreślić, że dołączone do sprzeciwu, przez stronę pozwaną, dokumenty wskazywały rzeczywiście na ponoszenie przez ojca powódki części kosztów utrzymania do maja 2015 roku, za wyjątkiem przelania na rzecz matki powódki 300 zł na książki – 18 września 2015 roku. Jednocześnie przełożono wówczas faktury VAT za nauczanie języka angielskiego powódki także za okres od kwietnia 2015 roku do grudnia 2015 roku, ale nie przedłożono potwierdzeń przelewów w tej części, w sprzeciwie zaś sam pozwany wskazuje, że płacił za naukę języka angielskiego córki do maja 2015 roku. Pozew zaś pochodzi z września 2015 roku, a co za tym idzie, jeżeli ojciec ponosił na rzecz powódki koszty jej utrzymania w większym zakresie do maja 2015 roku, to nie może to wpływać na obecne potrzeby alimentacyjne powódki.

Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił, że pozwany jest emerytem górniczym
w wieku 46 lat, a z zawodu jest technikiem mechanikiem. To powoduje, że w sytuacji, gdy osiągane przez niego dochody z emerytury górniczej nie pozwalają na zaspokojenie jego potrzeb oraz potrzeb jego dziecka ma możliwość podjęcia ewentualnej dorywczej pracy. Należy jednak podkreślić, że koszty utrzymania pozwanego łącznie z alimentami na rzecz powódki
w wysokości po 900 zł (niezaskarżona część wyroku) wynoszą - 2580 zł miesięcznie, a jego dochody z tytułu emerytury - 4512 zł. Różnica pomiędzy wysokością jego dochodów, a wydatków wynosi więc - 1932 zł, a co za tym idzie ma on możliwość regulowania na rzecz powódki dodatkowej kwoty tytułem alimentów w wysokości 300 zł.

Nie można także pominąć tego, że matka powódki osiąga znacznie niższy dochód od pozwanego. Dodatkowo alimenty w wysokości po 700 zł miesięcznie zostały zasądzone wówczas, gdy uzasadnione koszty utrzymania powódki wynosiły 1000 zł miesięcznie, a dochód pozwanego - 3000 zł miesięcznie (mniej o około 1500 zł niż obecnie), przy czym koszty jego własnego utrzymania wówczas wynosił 1500 zł.

Koszty utrzymania małoletniej powódki wynoszą około 1700 do 1800 zł miesięcznie. Jej potrzeby wyrośnie wzrosły od chwili ostatniego orzekania o alimentach 15 marca 2011 roku, co jest związane zarówno z wiekiem powódki, jak i zdiagnozowanymi u niej schorzeniami oraz tym, że obecnie pozwany nie ponosi już kosztów nauki języka angielskiego przez powódkę.

Biorąc pod uwagę dochody matki powódki oraz pozwanego, a także to, że jej matka opiekuje się powódką w czasie choroby, a pozwany ma z nią kontakt 2 razy w miesiącu zasadne jest ustalenie przez Sąd Rejonowy, że powinien on w większym zakresie ponosić koszty utrzymania powódki. Ponadto poprzednio ustalone alimenty wynosiły 7/10 kosztów utrzymania powódki. Dlatego też alimenty w wysokości 1200 zł miesięcznie zostały zasądzone
w sposób prawidłowy, stanowią one podobny udział ojca w kosztach utrzymania powódki.

Dlatego też zarzuty apelacji są bezzasadne.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c., apelację jako bezzasadną należało oddalić.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800), § 4 ust. 4 tego rozporządzenia, § 10 ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia, § 21 tego rozporządzenia i § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12 października 2016 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1668), gdyż powód przegrał sprawę w toku postępowania odwoławczego, a apelacja została złożona w czerwcu 2016 roku.

SSO Roman Troll SSO Barbara Braziewicz SSO Artur Żymełka