Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Ewa Tomczyk

Protokolant stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 5 lipca 2016 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzje w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy J. B. prawo do emerytury od dnia 27 czerwca 2016 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy J. B. kwotę 360 zł (słownie trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 690/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 lipca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy J. B. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji odwołał się w dniu 20 lipca 2016 roku wnioskodawca, domagając się jej zmiany przez zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w przedsiębiorstwie Fabryce (...) we W. w okresie od 2 października 1978 roku do 19 maja 1984 roku, gdzie pracował w charakterze malarza i przyznanie mu prawa do emerytury.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie wskazując, że podczas zatrudnienia w Fabryce (...) wnioskodawca wykonywał prace malarskie, które nie są wymienione w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku, a przedłożone dokumenty nie pozwalają na ustalenie charakteru wykonywanej pracy.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił, co następuje:

J. B. urodzony (...) dnia 27 czerwca 2016 roku wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Wnioskodawca z wykształcenia jest ślusarzem-mechanikiem.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 7 akt ZUS I, świadectwo ukończenia (...), k. 10 dokumentacji pracowniczej)

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił staż pracy wynoszący 27 lat 4 miesiące i 12 dni. ZUS uwzględnił skarżącemu okres pracy w warunkach szczególnych wynoszący 13 lat 9 miesięcy i 17 dni.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 5 lipca 2016 roku, k. 15 akt ZUS I)

W okresie od 1 września 1971 roku do 19 maja 1984 roku wnioskodawca był zatrudniony w Fabryce (...) we W.. Fabryka zajmowała się produkcją urządzeń do produkcji spożywczej. W początkowym okresie, to jest od dnia 1 września 1971 do 1 października 1978 roku wykonywał pracę ucznia ślusarza, ślusarza w Wydziale Montażowym. Po powrocie do pracy po odbyciu zasadniczej służby wojskowej w okresie od 2 października do 19 maja 1984 roku wnioskodawca wykonywał pracę na stanowisku malarza-lakiernika. Pracował w wydzielonej części hali produkcyjnej nazywanej malarnią w wydziale montażowym. Praca skarżącego polegała na malowaniu przed i po obróbce urządzeń, maszyn do przetwórstwa spożywczego i rybnego takich jak pasteryzatory, filtry głęboko zanurzeniowe, myjki do zakładów mleczarskich, piwowarskich. W ramach swych obowiązków wnioskodawca oprócz samego malowania zajmował się przygotowaniem wyrobu do malowania, to jest jego szlifowaniem i szpachlowaniem. Po wykonaniu pierwszego malowania (podkładu) produkt był szpachlowany, następnie była umieszczana kolejna warstwa podkładu i lakieru. Maszyny były malowane farbami antykorozyjnymi, nitroceluluzowymi, chlorokauczukowymi, ołowianymi, silikonowymi, celulozowymi i.in. Malowanie wykonywano natryskowo za pomocą pistoletu oraz ręcznie za pomocą pędzla w zależności od gabarytów i konstrukcji malowanego przedmiotu. Praca odbywała się w systemie dwu- zmianowym. Wnioskodawca wykonywał malowanie w warunkach niezhermetyzowanych bowiem brak było urządzeń wymieniających powietrze oraz wyłapywania szkodliwych oparów. Skarżący wykonywał pracę w charakterze malarza stale i w pełnym wymiarze czasu.

(dowód: umowa o pracę, k. 5 dokumentacji pracowniczej, świadectwo pracy, k. 15 akt ZUS (...), skierowanie do pracy, k. 1 dokumentacji pracowniczej, informacja Ośrodka (...), k. 12 akt ZUS (...), karta obiegowa zmiany, k. 16 akt ZUS, karta obiegowa, k. 6-9 dokumentacji pracowniczej, angaż, k. 3 akt ZUS III, karta wynagrodzeń pracownika, k. 17-19 akt ZUS (...), zeznania świadków: L. K. – k. 31 odwrót – 32, Z. F. – k. 32 – 32 odwrót, przesłuchanie wnioskodawcy – k. 31 – 31 odwrót w zw. z k. 32 odwrót)

Od 27 kwietnia 1974 roku do 7 października 1976 roku odbywał służbę wojskową.

(dowód: książeczka wojskowa, k. 3-3v akt ZUS I)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Art. 32 ust. 4 wyżej wymienionej ustawy stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

• okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

• okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

• osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

• ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku w sprawie o sygn. akt II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Dodatkowo wskazać należy, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej.

Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku w sprawie o sygn. akt I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości, że wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu 16 czerwca 2016 roku ukończył 60 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Odwołujący kwestionował niezaliczenie przez organ rentowy okresu pracy od dnia 2 października 1978 roku do 19 maja 1984 roku na stanowisku malarza w Fabryce (...) we W. do stażu pracy w warunkach szczególnych.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca nie dysponował świadectwem pracy w szczególnych warunkach. To na nim zatem spoczywał ciężar wykazania, że taką pracę wykonywał.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez skarżącego w spornym okresie Sąd oparł się na dokumentach zawartych w aktach sprawy oraz na treści zeznań przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków, jak i samego ubezpieczonego. Sąd dopuścił i przeprowadził dowód z zeznań świadków na okoliczność zakresu czynności wykonywanych przez wnioskodawcę, gdyż w wyniku likwidacji zakładu pracy, w którym zatrudniony był skarżący nie ma on możliwości uzyskać kompletnej dokumentacji pracowniczej.

W ocenie Sądu Okręgowego zeznania przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków jak i zeznania ubezpieczonego zasługują na wiarę. Ich treść jest spójna, logiczna i koresponduje z pozostałymi dowodami zebranymi w sprawie. Świadkowie zeznający w przedmiotowej sprawie – L. K. oraz Z. F. pracowali razem ze skarżącym w spornym okresie w tym samym zakładzie pracy i mieli dokładną wiedzę na temat wykonywanych przez niego obowiązków. Dodatkowo należy podnieść, że świadek Z. F. pracował w tym samym charakterze, co wnioskodawca tj. malarza, a zatem dysponował bezpośrednią i szczegółową wiedzą, co do codziennych obowiązków pracowniczych skarżącego. Podkreślić przy tym należy, iż organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodności zeznań świadków i ubezpieczonego. Z zeznań wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał we wskazanym wyżej okresie. Nie ma w nich sprzeczności, są one logiczne i spójne i korespondują ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją pracowniczą.

Zeznania wyżej wymienionych świadków pozwoliły Sądowi ustalić zakres czynności wykonywanych przez skarżącego w spornym okresie tj. od 2 października 1978 roku do 19 maja 1984 roku na stanowisku malarza. Sąd skonstatował, że obowiązki świadczone przez ubezpieczonego charakteryzowały się wysokim stopniem uciążliwości. Wnioskodawca wykonywał lakierowanie natryskowe jak również ręczne, w warunkach nie zhermetyzowanych, czyli warunkach, w których brak jest aparatury pozwalającej na wymianę powietrza w pomieszczeniu, gdzie wykonywane są prace malarskie. Malował on części maszyn i urządzeń produkowanych. Malowanie wykonywane było różnymi rodzajami farb, były to między innymi farby silikonowe, nitrocelulozowymi, olejnymi, ołowianymi, chlorokauczukowymi i.in. Malowanie elementów następowało przed obróbką i po niej. Skarżący wykonywał prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca pracował w systemie dwuzmianowym.

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego należało stwierdzić, że wnioskodawca w okresie od dnia 2 października 1978 roku do 19 maja 1984 roku wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w warunkach szczególnych, wskazanych w rozporządzeniu w Wykazie A, Dziale XIV pkt 17 – lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane.

Biorąc więc pod uwagę okres stażu pracy w warunkach szczególnych zaliczony przez organ rentowy, jak również ww. okres sporny, wnioskodawca osiągnął wymagany 15-letni okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

W związku z tym, że wykazany przez wnioskodawcę okres pracy w warunkach szczególnych wynosi więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury, zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Podkreślenia wymaga, że zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych podlega wykonywanie obowiązków przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Taką pracę skarżący wykonywał w okresie od dnia 2 października 1978 roku do 19 maja 1984 roku. W toku niniejszego postępowania ubezpieczony udowodnił zatem, że spełnił wszystkie warunki implikujące przyznanie prawa do emerytury.

W obliczu wyżej przedstawionej argumentacji Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu J. B. prawo do emerytury, poczynając od dnia 27 czerwca 2016 roku, to jest od dnia złożenia wniosku o przyznanie prawa do emerytury.