Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2014 roku

Sąd Okręgowy Warszawa- Praga w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Błażej Domagała

Protokolant: sekretarz sądowy Wioletta Matuszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 lutego 2014 roku w Warszawie

sprawy z powództwa I. A. (1)

przeciwko K. A. (1) i Wojskowej Agencji Mieszkaniowej

o uznanie umowy za bezskuteczną

I.  ustala, że umowa zawarta dnia 23 października 2012 roku pomiędzy K. A. (1) a Wojskową Agnacją Mieszkaniową dotycząca ustanowienia odrębnej własności lokalu, jego sprzedaży, sprzedaży udziału we współwłasności nieruchomości oraz oświadczenia o ustanowieniu hipoteki, odnosząca się do lokalu nr (...) położonego w L. przy ulicy (...), jest nieważna;

II.  zasądza od pozwanych K. A. (1) i Wojskowej Agencji Mieszkaniowej na rzecz powódki I. A. (1) kwotę 500 (pięćset) złotych tytułem zwrotu uiszczonej opłaty sądowej oraz kwotę 7.200 (siedem tysięcy dwieście) złotych wraz z należnym podatkiem VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu przez radcę prawnego E. S.;

III.  nakazuje pobrać od pozwanych K. A. (1) i Wojskowej Agencji Mieszkaniowej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie kwoty po 5.925 (pięć tysięcy dziewięćset dwadzieścia pięć) złotych tytułem nieopłaconych kosztów sadowych – części opłaty od pozwu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 marca 2013 r. (data wpływu) powódka I. A. (1) wniosła o ustalenie nieważności umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego zawartej pomiędzy pozwanymi K. A. (1) i Wojskową Agencją Mieszkaniową.

Pozwani wnosili o oddalenie powództwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

K. A. (1) jest żołnierzem zawodowym. Dnia 19 kwietnia 1997 r. zawarł on z I. A. (1) związek małżeński.

Decyzją z dnia 12 grudnia 2000 r. (nr (...)) wydaną przez Wojskową Agencję Mieszkaniową (dalej WAM) K. A. (1) przyznano osobną kwaterę stałą, tj. lokal nr (...) położony w L. przy ul. (...) o powierzchni użytkowej 47,50 m ². Przy ustalaniu powierzchni mieszkalnej kwatery uwzględniono powódkę oraz dzieci jej i pozwanego.

Dnia 16 listopada 2005 r. I. A. (1) i K. A. (1) zawarli umowę majątkową małżeńską, mocą której wyłączyli obowiązującą ich majątkową wspólność ustawową (Rep. (...), notariusz T. A. w W.).

Wyrokiem z dnia 2 lutego 2006 r. związek małżeński powódki i pozwanego został rozwiązany przez rozwód. Sąd nie ustalił sposobu korzystania z lokalu mieszkalnego.

Pismem WAM z dnia 12.06.2012 r. I. A. (1) została poinformowana, że małżonek żołnierza po rozwodzie może żądać przewłaszczenia lokalu również na swoją rzecz.

K. A. (1) zwrócił się do pozwanej agencji o wykupienie lokalu. Po nabyciu uprawnień do obniżenia ceny o 95% oraz późniejszych wyjaśnieniach stanu prawnego, dnia 23 października 2012 r. pomiędzy tymi osobami doszło do zawarcia umowy, na mocy której ustanowiono odrębną własność lokalu nr (...) przy ul. (...) w L., sprzedano go na rzecz K. A. (1) wraz z udziałem we współwłasności nieruchomości oraz doszło do ustanowienia hipoteki.

Były małżonek wezwał powódkę do zawarcia umowy najmu i oświadczył, że rozwiązuje umowę użyczenia lokalu (pismo z dnia 07.11.2012 r.). Osoby te są stronami postępowania przed Sądem Rejonowym w Legionowie (sygn. akt I C 239/13) o zapłatę; K. A. (1) domaga się od byłej żony kwot należnych z tytułu zajmowania przez nią lokalu.

(kopia aktu małżeństwa – k. 7, decyzja – k. 8-9, wyrok – k. 10, pismo – k. 11, umowa majątkowa małżeńska – k. 128, bezsporne).

Powyższe okoliczności były bezsporne pomiędzy stronami. Stan faktyczny wynikał z dołączonych dokumentów oraz oświadczeń stron i nie wymagał dodatkowych ustaleń ani prowadzenia dalszego postępowania dowodowego. Treść i przedmiot umowy, której stwierdzenia nieważności domagała się powódka była bezsporna w świetle oświadczeń jej i pozwanych. Dowód z zeznań stron, o którego przeprowadzenie wnosił pozwany K. A. (1) nie był przydatny dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ okoliczności, które miałyby być jego przedmiotem były bezsporne (rozdzielność majątkowa, rozwód i zawarcie umowy), zaś kwestie rozmów i ustaleń pomiędzy pozwanymi nie miały żadnego znaczenia. Tym samym wniosek dowodowy pozwanego oddalono.

Sąd zważył, co następuje.

W niniejszej sprawie zastosowanie znajdował art. 58 k.c. w zw. z art. 189 k.p.c. Rozważając nieważność przedmiotowej umowy należało mieć na uwadze art. 56 w zw. z art. 28 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu sił zbrojnych RP oraz art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie powyższego aktu prawnego, art. 33 k.r.o. i 199 k.c.

1. Z uwagi na oparcie przez powódkę powództwa na żądaniu ustalenia, konieczne były w pierwszej kolejności zbadanie jej interesu prawnego w domaganiu się stwierdzenia nieważności umowy.

I. A. (1) wywodziła, że wobec zawartej pomiędzy pozwanymi umowy oraz w wyniku wcześniejszego wejścia jej przedmiotu do majątku wspólnego małżonków, doszło do naruszenia jej uprawnienia do współkorzystania z prawa oraz związanego z możliwością nabycia lokalu od WAM. Powołała się również na postępowanie sądowe, w ramach którego pozwany były mąż żąda od niej zapłaty z tytułu władania przez nią lokalem. Wobec tego wywodziła, że jest osobą współuprawnioną z pozwanym do zajmowania lokalu, przysługuje jej ekspektatywa nabycia jego własności i tym uzasadniała możliwość wystąpienia z powództwem o ustalenie.

W ocenie Sądu interes prawny powódki w rozumieniu art. 189 k.p.c. nie mógł budzić wątpliwości. Najogólniej rzecz ujmując istnieje on, gdy pomiędzy stronami istnieje niepewność co do łączących je stosunków czy przysługiwania (bądź nie) danej osobie prawa. Zasadą jest, że uzasadnia on żądanie ustalenia, gdy powód nie może uzyskać ochrony prawnej na innej drodze, w szczególności dalej idącego powództwa (np. o zapłatę).

W niniejszej sprawie bezspornym było, że pozwany K. A. (1) pozwał byłą żonę o zapłatę w związku z nabyciem przez niego własności lokalu i zajmowaniem go przez nią. Postępowanie w sprawie przed Sądem Rejonowym zostało zawieszone ze względu na niniejsze.

Przede wszystkim należało mieć na uwadze, że przedmiotem żądania nie było ustalenie nieważności czynności prawnej pomiędzy powódką a którymś z pozwanych, lecz dokonanej pomiędzy tymi podmiotami. Nie mogło również budzić wątpliwości, że umowa jaką zawarła WAM z K. A. (1) bezpośrednio wpływała na prawa I. A. (1) i odnosiła się do stosunków łączących ją z tymi oboma osobami. Powódka powoływała się na przysługujące jej uprawnienie do zamieszkiwania w lokalu, z którego wywodziła również dalej idące skutki, a więc wejście tego prawa w skład majątku wspólnego małżonków oraz pobawienie jej możliwości skorzystania z nabycia na własność lokalu, zgodnie z ustawą o Z.S.Z.RP, na skutek czynności, którą była przedmiotem powództwa.

I. A. (1) wywodziła więc, że jej zakres praw był identyczny jak byłego męża i co za tym idzie zawarcie przez niego i drugiego pozwanego przedmiotowej umowy nie tylko pozbawiało ją uprawnienia do współkorzystania z lokalu lecz również do jego przewłaszczenia, a więc ekspektatywy nabycia prawa. Wobec tego uznać należało, iż mogła ona w drodze powództwa opartego na art. 189 k.p.c. domagać się ustalenia nieważności umowy, gdyż tylko w ten sposób może ona nie tylko realnie skorzystać z prawa do zajmowania lokalu jako współuprawniona, lecz również wystąpić o jego nabycie na własność, czego umowa zawarta przez pozwanych ją pozbawiła.

Z tego punktu widzenia tocząca się pomiędzy powódką a jednym z pozwanych inna sprawa cywilna, w ramach której żąda się od niej zapłaty, wywodząc podstawę roszczenia z faktu zawarcia przedmiotowej umowy, nie wpływała na możliwość wystąpienia z żądaniem ustalenia. W niniejszym postępowaniu bowiem powódka nie tylko dochodzi ochrony prawa do współkorzystania z lokalu, lecz również poszukuje jej z uwagi na możliwość wystąpienia o zawarcie z nią umowy nabycia jego własności oraz bycia współuprawnionym z racji wejścia prawa do majątku wspólnego. Podniesienie zarzutu nieważności umowy w sprawie o zapłatę nie zapewnia jej więc całkowitej ochrony prawnej, jaką może uzyskać w wyniku niniejszego powództwa.

Zważyć ponadto należy, że badając interes prawny nie można przyjmować, że powódka traci go, gdy w ramach spornego pomiędzy stronami stosunku druga strona wytacza dalej idące powództwo o zapłatę. Brak interesu prawnego po jej stronie zachodzić będzie bowiem głównie wówczas, gdyby to jej przysługiwało dalej idące roszczenie, a nie wtedy gdy druga strona występuje o zasądzenie świadczenia. Nie bez znaczenia była również bezsporna okoliczność, że w sprawie o zapłatę toczącej się przed Sądem Rejonowym w Legionowie postępowanie zawieszono z uwagi na żądanie zgłoszone w niniejszej.

Na podkreślenie zasługuje również to, iż powódka co do zasady aktualnie nie ma dalej idących środków ochrony prawnej. Zawarta przez pozwanych umowa pozbawia ją uprawnienia do kwatery stałej wraz z prawem do nabycia jej na własność, bez dokonania podziału majątku wspólnego byłych małżonków. Pozwany K. A. (1) niewątpliwie kwestionuje jej uprawnienia, żądając od niej zapłaty należności związanych z zajmowaniem przez nią lokalu wywodząc, iż to on jest jedyną osobą, której przysługuje prawo do lokalu. Powodowało to, że powódka mogła domagać się ochrony prawnej jedynie w drodze powództwa o ustalenie.

Bez znaczenie jest możliwość wszczęcia przez I. A. (1) postępowania o podział majątku wspólnego byłych małżonków. Przede wszystkim należało zważyć, że aczkolwiek w postępowaniu tym powinny być zgłoszone wszelkie roszczenia związane z własnością, to z art. 618 § 2 i 3 w zw. z 567 § 3 i 688 k.p.c. wynika, że niedopuszczalne jest wszczynanie odrębnych spraw dotyczących np. sporów o prawo własności dopiero po wszczęciu postępowania działowego. Podkreślić również należy, że dla ochrony jej uprawnienia do korzystania z kwatery, a więc odnoszącego skutek również wobec pozwanego WAM postępowanie taki nie byłoby wystarczające, jako że jego przedmiotem mogłoby być co najwyżej podzielenie składnika wchodzącej w skład majątku jej i byłego męża, jakim jest ekspektatywa nabycia lokalu na własność. Ponadto realizacja tego prawa do przewłaszczenia kwatery może niewątpliwie nastąpić wcześniej, przed podziałem majątku dorobkowego, w drodze żądania skierowanego do agencji przez nią i K. A. (1), o jego wykupienie. Wobec tego, należało stwierdzić, że interesu prawnego powódki w wytoczeniu niniejszego powództwa o ustalenie nie wykluczała możliwość wszczęcia postępowania o podział majątku wspólnego jej i byłego małżonka.

Z tego punktu widzenia nie miała również znaczenie potencjalna ochrona na podstawie art. 1036 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o. Przepis ten mówi o bezskuteczności rozporządzenia udziałem w przedmiocie należącym do spadku. Nie może zaś budzić wątpliwości, że dokonana przez pozwanych czynność nie dotyczyła udziały w przedmiocie wchodzącym w skład majątku wspólnego lecz „przedmiotu”. Ponadto nie sposób uznać, że przekształcenie przez te osoby prawa do kwatery we własność lokalu stanowiło rozporządzenie, którym jest zbycie, obciążenie lub zrzeczenie się udziału.

Reasumując. W ocenie Sądu zważywszy na to, że I. A. (1) wywodziła, że przedmiotowa umowa naruszała prawo, co wprowadzało stan niepewności w zakresie przysługujących jej uprawnień nie tylko w stosunku do pozwanego K. A. (1), lecz również w zakresie stosunków łączących ją z WAM, toczące się inne postępowanie pomiędzy nią a byłym mężem czy możliwość dokonania podziału majątku dorobkowego nie powodowały, że pozbawiona ona była interesu prawnego w domaganiu się ustalenia jej nieważności. Zawarcie przez pozwanych umowy, która powodowała, że naruszone były jej prawo do współkorzystania z kwatery, jak i ekspektatywa nabycia jej na własność oraz brak aktualnie możliwości uzyskania ochrony na innej drodze, uzasadniały przyjęcie, że miała ona interes prawny w wytoczeniu niniejszego powództwa na podstawie art. 189 k.p.c.

2. Odnosząc się do przedmiotu żądania, stwierdzić należało, że na gruncie powołanych przez I. A. (1) przepisów prawa umowa zawarta przez pozwanych była nieważna.

a. Przede wszystkim trzeba mieć na uwadze, że – wbrew wywodom strony pozwanej – przedmiotowe prawo do kwatery wchodziło w skład majątku wspólnego małżonków.

Z uwagi na datę ustania wspólności majątkowej (16 listopada 2005 r.) zastosowanie miały przepisy k.r.o. obowiązujące od 20.01.2005 r. Zgodnie z art. 33 pkt 5 k.r.o. w skład majątku osobistego małżonków wchodzą prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie. Za takie prawa – w rozumieniu powołanego przepisu - można jednakże uznać tylko te, które są ściśle związane z daną osobą i nie wchodzą w skład spadku po nim. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że tego rodzaju prawami nie są np. uprawnienie do spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego czy prawo najmu. Nie sposób znaleźć jest argumenty przemawiające za tym, że odmiennie należy traktować prawo do kwatery przysługujące żołnierzowi. Oczywiście nie może budzić wątpliwości, że jej przydział jest ściśle powiązany z czynną służbą wojskową, jednakże analiza całokształtu uregulować ustawy o z.S.Z.R.P. oraz przepisów dotyczących stosunków małżeńskich pozwala stwierdzić, że prawo do kwatery nie stanowi prawa niezbywalnego w rozumieniu art. 33 pkt 5 k.r.o. W tym zakresie ukształtowało się już jednolite orzecznictwo Sądu Najwyższego, które w całości zasługuje na podzielenie i nie wymaga cytowania (por. postanowienie z dnia 21.06.2013 r., I CSK 597/12, postanowienie z 4 kwietnia 2012 r., I CSK 8/12, postanowienie z 26 listopada 2009 r., III CZP 96/09), zgodnie z nim zaś prawo do kwatery stałej wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków.

W niniejszej sprawie należało mieć na uwadze stan prawny istniejący w dacie przydziału kwatery (12.12.2000 r.) oraz w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej (25.11.2005 r.). Zgodnie z ustawą o z.S.Z.R.P. w powołanej powyżej pierwszej z dat, kwatera stała przeznaczana była na zakwaterowanie żołnierza i jego rodziny, zaś przy ustalaniu jej powierzchni należało uwzględnić stan rodzinny, w tym osobę małżonka (art. 26 ust. 1 i 2 powołanego aktu prawnego). Na gruncie takich regulacji prawnych poza sporem musiało być, że kwatera stała przyznawana była w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych żołnierza, stanowiła jego prawo podmiotowe i podmiotem tego prawa był również jego małżonek (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 21 grudnia 2006 r., III CZP 131/06). Wobec tego nie mogło budzić wątpliwości, że prawo do korzystania z niej stanowiło składnik majątku wspólnego małżonków.

b. Ustanie wspólności majątkowej pomiędzy powódką i pozwanym ad. 1 miało miejsce w listopadzie 2005 r., rozwód został orzeczony w lutym 2006 r. W datach tych nie obowiązywał już art. 28 ust. 1 i 2 u.z.S.Z.R.P., który został uchylony przez nowelizację z 16.04.2004 r. Powołany przepis regulował sytuację rozwiedzionych małżonków w związku z zajmowaniem przez nich kwatery stałej.

Z racji uchylenia powyższego przepisu jeszcze przed ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej, pozwany K. A. (1) wywodził odmienność sytuacji prawnej w niniejszej sprawie od tych, które były przedmiotem analizy w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Pogląd ten był błędny. Funkcje powołanej regulacji oraz skutki jej uchylenia były przedmiotem wykładni Sądu Najwyższego poczynionej w uchwale z 21 grudnia 2006 r., III CZP 131/06, którą należy podzielić w całości. Bez potrzeby powoływania całości przedstawionej tam zasadnej argumentacji, wskazać należy na to, że – chociażby z punktu widzenia ochrony słusznie nabytych wcześniej praw – uchylenie art. 26 u.z.S.Z.R.P. nie zmieniło sytuacji małżonka uprawnionego do współkorzystania z kwatery, niezależnie od tego, czy rozwód (ustanie wspólności) nastąpił przed, czy po nowelizacji omawianej ustawy.

Wbrew wywodom pozwanego bowiem, okoliczność, iż strony zniosły wspólność majątkową już po uchyleniu powołanego powyżej przepisu, nie miała żadnego znaczenia dla przyjęcia wejścia uprawnienia do majątku wspólnego małżonków i dalszego przysługiwania go powódce. Zgodnie z art. 23 ust. 1 noweli omawianej ustawy z 16.04.2004 r. osobom, którym do dnia wejścia w życie tej ustawy przydzielono osobną kwaterę stałą, zachowują nabyte do tego dnia uprawnienia na czas zajmowania tej kwatery. Mając na uwadze całokształt regulacji u.z.S.Z.R.P., w tym art. 26 ust. 2 w brzmieniu obowiązującym w dacie przyznania lokalu stronom, niewątpliwie za osoby, do których znajdował zastosowanie jego ust. 1 należy uważać wszystkie te, które były brane pod uwagę przy przydzieleniu kwatery. Podkreślić należy, że skoro prawo małżonka do zamieszkania w lokalu należy traktować jako prawo podmiotowe, ustawa powinna wprost określać zdarzenie powodujące jego wygaśnięcie, w omawianym akcie prawnym i jego nowelizacjach wskazania takowego brak (por. powoływane uzasadnienie postanowienia SN z 21 grudnia 2006 r., III CZP 131/06).

Reasumując powyższe. Powoływane przez pozwanego K. A. (1) daty przydziału kwatery oraz ustania wspólności majątkowej małżonków nie miały znaczenia dla oceny tego, że prawo do współkorzystania z niej oraz ekspektatywa nabycia lokalu na preferencyjnych zasadach wchodziły w skład majątku wspólnego jego i powódki. Mając to na uwadze, dopóki wspólność prawa nie została zniesiona czy to umownie czy w drodze orzeczenia sądowego oboje małżonkowie byli współuprawnieni do korzystania z niego i jego nabycia na zasadach określonych w powoływanej ustawie.

c. Art. 56 u.z.S.Z.R.P. w brzmieniu obowiązującym w dacie przydzielenia kwatery pozwanemu i jego małżonce oraz w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, przyznawał prawo do nabycia lokalu osobom uprawnionym, zajmującym go na podstawie decyzji (przed nowelizacją) lub osobom posiadającym tytuł prawny do zamieszkiwania w nim. Art. 58 ustawy z kolei różnicował jedynie wysokość bonifikaty przysługującej bądź żołnierzowi bądź innym osobom uprawnionym.

Z tego wywieść można niewątpliwie, że zgodnie z powołanym art. 56 u.z.S.Z.R.P. – przed i po jego nowelizacji, w datach istotnych z punktu widzenia stanu faktycznego, a więc uzyskania tytułu do lokalu przez powódkę, wejścia jego do majątku wspólnego i następnie objęcie go współwłasnością ułamkową w wyniku jej ustania – I. A. (1) miała uprawnienie do nabycia na szczególnych warunkach prawa własności lokalu, jako małżonek żołnierza. Niewątpliwie była ona zarówno osobą uprawnioną jak i posiadająca tytuł prawny, z racji czego mogła żądać zastosowania bonifikaty, aczkolwiek w innej wysokości niż pozwany żołnierz. W tym zakresie należy podzielić w pełni wywody wyrażone przez Sąd Najwyższy na gruncie stanów prawnych obowiązujących przed (przydzielenie kwatery) i po nowelizacji (rozwód – ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej) w uzasadnieniu postanowienia z dnia 21 czerwca 2013 r., I CSK 597/12.

d. Mając na uwadze powyższe, wskazać należy, że z chwilą ustania wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami, na podstawie art. 46 k.r.o. łącząca ich wspólność ustawowa małżeńska przekształciła się we współwłasność w częściach ułamkowych i co za tym idzie, zastosowanie do praw i obowiązków współwłaścicieli znajdowały przepisy kodeksu cywilnego, w tym art. 199 w zw. z art. 1035 k.c.. Ten pierwszy przepis uzależnia dokonanie czynności przekraczające zwykły zarząd rzeczą wspólną od zgody wszystkich współwłaścicieli. Czynność polegająca na realizacji uprawnienia do nabycia kwatery stałej, które wchodziło w skład majątku objętego współwłasnością niewątpliwie wykraczała poza zakres zwykłych czynności, nie stanowiła również tzw. czynności zachowawczej (por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 11.07.1983 r., III CZP 28/83).

W niniejszej sprawie nie mogło budzić wątpliwości, że umowa zawarta przez pozwanych dokonana została bez zgody powódki, nie uzyskano zezwolenia sądu na dokonanie tej czynność (stosownie do art. 199 zd. 2 k.c.), wymagała zaś zgody wszystkich współwłaścicieli (por. postanowienie SN z 13.10.2011 r., V CSK 479/10). Art. 199 k.c. ma zaś charakter bezwzględnie obowiązujący. Co za tym idzie umowa pomiędzy pozwanymi, która dotyczyła prawa wchodzącego w skład majątku byłych małżonków, aktualnie objętego współwłasnością w częściach ułamkowych, zawarta bez zgody powódki – współwłaściciela, naruszała przepisy prawa i była nieważna bezwzględnie.

3. Reasumując przedstawione wywody.

Niewątpliwie zawarta pomiędzy pozwanymi przedmiotowa umowa była nieważna, jako naruszająca przepisy art. 56 u.z.S.Z.R.P. w zw. z jej art. 58 ust. 2 i art. 31 § 1 k.r.o. oraz art. 199 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. i 46 k.r.o. Wobec jej sprzeczności z prawem zastosowanie znajdował tu art. 58 § 1 k.c. wprowadzający sankcję nieważności bezwzględnej.

Sąd uznał, że powódka wykazała i miała interes prawny w żądaniu ustalenia na podstawie art. 189 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w pkt 1 wyroku.

4. Wobec wydania wyroku w sprawie, stosownie do art. 108 § 1 k.p.c. Sąd zobligowany był do rozstrzygnięcia o kosztach, zarówno procesu, jak i nieopłaconych sądowych. Powódka była zwolniona w części od kosztów sądowych – opłaty od pozwu ponad kwotę 500 zł. Wniosek o zasądzenie kosztów procesu pełnomocnik powódki zgłosiła przed zamknięciem rozprawy, jednocześnie składając oświadczenie o ich nieopłaceniu w całości lub w części wobec jej ustanowienia z urzędu (art. 109 § 1 k.p.c.).

W niniejszej sprawie znajdowała zastosowanie zasada odpowiedzialności za wynik procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca jest obowiązana zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędnej obrony, zaś w ramach nich należało uwzględnić wynagrodzenie reprezentującego powódkę pełnomocnika w wysokości 7200 zł, zgodnie ze stosownymi przepisami wykonawczymi (art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 122 § 1 k.p.c. oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych/…/ - § 6 pkt. 6).

Koszty sądowe pozostały nieopłacone do kwoty 11.850 zł. Stosownie do art. 113 ust. 1 u.k.s.c. w zw. z art. 98 k.p.c. obowiązkiem ich opłacenia należało obciążyć pozwanych w częściach równych.