Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w T. Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Hanna Łożyńska

Protokolant: : stażysta Grzegorz Nitka

po rozpoznaniu w dniu 19 sierpnia 2016 r. w T.

sprawy z powództwa G. R. (1)

przeciwko M. R. (1)

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

1.zobowiązuje pozwanego M. R. (1), syna G. i Z., do złożenia oświadczenia woli zgodnego z żądaniem powoda następującej treści:

„Ja M. R. (1) przenoszę na rzecz G. R. (1), syna J. i M., prawo własności nieruchomości o powierzchni 0.5070 ha oznaczonej jako działka nr (...) ze sposobem korzystania – grunty rolne zabudowane - położonej w P., gmina S., dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w C. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...)”;

2. umarza postępowanie w pozostałej części;

3. odstępuje od obciążenia pozwanego kosztami sądowymi i przejmuje je na Skarb Państwa;

4. koszty sądowe, od których zwolniony był powód, ponosi Skarb Państwa;

5. nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa Kasy Sądu Okręgowego w T. na rzecz adwokata W. W. prowadzącego Kancelarię Adwokacką w T. przy ul. (...) kwotę 7200zł (siedem tysięcy dwieście złotych) powiększoną o podatek VAT tytułem kosztów zastępstwa procesowego, udzielonego powodowi z urzędu.

SSO Hanna Łożyńska

IC 815/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30.04.2015r. G. R. (1) domagał się zobowiązania pozwanego M. R. (1) do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na rzecz powoda własności nieruchomości tj. działek nr (...) położonych w miejscowości P. gmina S. dla której prowadzona jest w Sądzie Rejonowym w C. księga wieczysta nr KW (...) wraz z inwentarzem żywym w związku z odwołaniem dokonanej na rzecz pozwanego darowizny oraz o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ponadto wniósł o udzielenie mu zabezpieczenia roszczenia poprzez zakazanie zbywania nieruchomości i wpisanie w dziale III księgi wieczystej KW nr (...)ostrzeżenia zawierającego roszczenie opisane w pkt. 1 petitum pozwu.

W uzasadnieniu podał, że powód G. R. (1) w dniu 3 kwietnia 2012r. w formie aktu notarialnego darował swojemu synowi M. R. (1) własność nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw (...) prowadzoną w Sądzie Rejonowym w C. tj. działkę nr (...) o łącznej powierzchni 4,9200ha wraz z inwentarzem żywym. Przedmiot darowizny wszedł do majątku obdarowanego. Z paragrafu 3 tego aktu wynikało, że na nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym na działce nr (...) pozwany ustanowił na rzecz powoda służebność osobistą mieszkania polegającą na prawie do bezpłatnego i dożywotniego zamieszkiwania w domu mieszkalnym ogrzewanym i oświetlanym kosztem obdarowanego wraz z dostępem do pomieszczeń garażowych. Pozwany także zobowiązał się do opieki nad darczyńcą w chorobie i na starość. W dziale III księgi wieczystej wpisana jest również służebność osobista mieszkania i prawo użytkowania 0,30ha gruntu na rzecz J. R. i M. R. (2)- rodziców powoda, a dziadków pozwanego. J. R. już zmarł, a M. R. (2) cały czas mieszka na tej nieruchomości. Swoje żądanie powód uzasadnił tym, że pozwany w ostatnim roku w stosunku do niego zachowuje się w sposób rażąco niewdzięczny, a także nie wywiązuje się ze zobowiązań, które na nim ciążą. Nie ogrzewa domu, nie opłaca rachunków za energię, a także nie dba o dom i gospodarstwo rolne. Już ten fakt świadczy o rażącej niewdzięczności obdarowanego w stosunku do darczyńcy. Ponadto zaczął wyprzedawać majątek, w tym także stanowiące własność powoda maszyny rolnicze. Z tego powodu interweniowała policja. Powodowi wiadomo także, że pozwany podzielił nieruchomość na działki, które zamierza sprzedać. Oprócz tego pozwany nadużywa alkoholu, sprowadza do domu podejrzane osoby i urządza libacje alkoholowe. Takie zachowania w ostatnim roku powtarzały się i doprowadziły do podjęcia przez powoda decyzji o wyprowadzce do T.. Następnie w dniu 13 kwietnia 2015r. powód złożył oświadczenie o odwołaniu darowizny w stosunku do M. R. (1) z żądaniem wydania mu nieruchomości. Pozwany jednak nie uczynił tego i nie dokonał zwrotnego przeniesienia własności nieruchomości na rzecz powoda. Z uwagi na podjęte przez pozwanego działania polegające na wyprzedawaniu majątku własnego i powoda, koniecznym stało się zabezpieczenie roszczenia poprzez ustanowienie zakazu zbywania nieruchomości i dokonanie o tym wpisu do księgi wieczystej. Jako podstawę prawną swojego roszczenia powód wskazał przepis art. 898 paragraf 1 i 2 k.p.c. w związku z art. 64 k.c.

Postanowieniem z dnia 21.05.2015r. (k. 14) Sąd Okręgowy w T. udzielił powodowi zabezpieczenia w ten sposób, że zakazał pozwanemu M. R. (1) zbycia nieruchomości położonej w miejscowości P., gmina S. obejmującej działki oznaczone nr (...) o łącznej powierzchni 4,9200ha, dla której w Sądzie Rejonowym w C., Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta nr KW (...) i dokonanie wpisu w księdze prowadzonej dla tej nieruchomości ostrzeżenia o udzielonym zakazie i o wystąpieniu przez powoda przeciwko pozwanemu do Sądu Okręgowego w T. z żądaniem złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na powoda G. R. (1) własności nieruchomości położonej w miejscowości P., gmina S. obejmującej działki oznaczone numerami (...) o łącznej powierzchni 4,9200ha, dla której w Sądzie Rejonowym w C. prowadzona jest księga wieczysta nr (...) wraz z inwentarzem żywym w związku z odwołaniem dokonanej na rzecz pozwanego darowizny.

Na rozprawie w dniu 2.10.2015r. a także w dniu 4.12.2015r. powód podtrzymał swoje stanowisko.

(protokół z rozprawy z dnia 2.10.2015r. k. 36 oraz płyta z nagraniem z tej rozprawy k.40, protokół z rozprawy z dnia 4.12.2015r. k. 93 oraz płyta z nagraniem z tej rozprawy k. 95)

Pismem procesowym z dnia 7.01.2016r. (k. 110 i 111) powód ograniczył swoje żądanie do działki o oznaczeniu geodezyjnym (...) oznaczonej w Kw nr (...) ze sposobem korzystania „Grunty rolne zabudowane”, a w pozostałej części cofnął powództwo.

W uzasadnieniu swojego stanowiska podał, że z aktu notarialnego Repertorium A nr (...) wynika, że z czterech działek składających się na nieruchomość zapisaną w KW nr (...) pozwany sprzedał trzy działki tj. nr (...). Natomiast pozostawił działkę nr (...). Ta działka jest zabudowana budynkami gospodarskimi z budynkiem mieszkalnym obciążonym służebnością osobistą i prawem użytkowania zapisanym w tej księdze wieczystej w rubryce 3.4 na rzecz M. R. (2).

Na rozprawie w dniu 1.04.2016r. oraz w dniu 19.08.2015r. powód podtrzymał swoje stanowisko zawarte w piśmie z dnia 7.01.2016r. i jednocześnie sprostował numer księgi wieczystej wskazując, że brzmi on (...)

(protokół z rozprawy z dnia 1.04.2016r. k. 120, protokół z rozprawy z dnia 19.08.2016r. k. 183 oraz płyta z nagraniem z tej rozprawy k.191)

Pozwany M. R. (1) przesłuchany w drodze pomocy prawnej przez Sąd Rejonowy w G. na posiedzeniu jawnym oświadczył, że faktycznie sprzedał 3 działki, ale po opuszczeniu zakładu karnego zamierza przenieść na powoda darowaną mu nieruchomość oraz podzielić się z nim pieniędzmi.

(protokół z rozprawy z dnia 10.05.2016r. k. 135)

Sąd ustalił co następuje:

Pozwany M. R. (1) jest synem G. R. (1). Kiedy był on dzieckiem nie mieszkał z ojcem, tylko z matką w G.. Pozwany ukończył Technikum Rolnicze.

(dowód: zezn. powoda k. 183 oraz płyta z nagraniem z rozprawy z dnia 19.08.2016r. k.191)

Powód G. R. (1) od lat mieszkał w miejscowości P., gmina S.. W 1984r. jego rodzice J. i M. małżonkowie R. na podstawie umowy z dnia 7.02.1984r. przekazali mu gospodarstwo rolne położone w P., na które składały się działki nr (...), wszystko o łącznej powierzchni 8,73ha, dla którego w Sądzie Rejonowym w C. była prowadzona księga wieczysta (...). Na skutek tej umowy powód G. R. (1) został wpisany w tej księdze wieczystej jako właściciel. W dziale III tej księgi wpisana jest służebność mieszkania i prawo użytkowania 0,30ha gruntu ma rzecz J. R. oraz na rzecz M. R. (2) do współobciążenia z Kw (...)i Kw (...). Działka nr (...) jest zabudowana domem mieszkalnym wybudowanym w 1986r. o powierzchni użytkowej około 200m2, zaś działki nr (...) nie są zabudowane.

Po ukończeniu Technikum Rolniczego pozwany zamieszkał razem z ojcem i zaczął razem z nim pracować na jego gospodarstwie. W miarę dobrze radził sobie w tych pracach. Po jakimś czasie powód postanowił darować swojemu synowi część nieruchomości. Na taką decyzję wpływ miał pogarszający się stan zdrowia powoda, który chorował na miażdżycę i miał kłopoty z kręgosłupem. Z tego powodu pobierał rentę, ale nie była ona wysoka i wynosiła 30% z uwagi na prowadzenie przez niego gospodarstwa rolnego. Powodowi sił już nie starczało i postanowił przekazać część swoich gruntów synowi, a pozostałą część sprzedać aby otrzymać rentę w pełnej wysokości. W tym czasie gospodarstwo to było zadbane, w pełnym biegu i w bardzo dobrym stanie. Powód miał opinię dobrego gospodarza.

W dniu 3.04.2012r. przed notariuszem D. R. zawarli umowę darowizny, mocą której G. R. (1) darował swojemu synowi M. R. (1) z nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) działki nr (...) o łącznym obszarze 4,9200ha wraz z inwentarzem żywym bez maszyn rolniczych, a M. R. (1) oświadczył, że darowiznę tą przyjmuje. Ponadto ustanowił na zabudowanej domem mieszkalnym działce nr (...) na rzecz G. R. (1) służebność osobistą mieszkania polegającą na prawie do bezpłatnego i dożywotniego zamieszkiwania w domu mieszkalnym na przedmiotowej nieruchomości ogrzewanym i oświetlanym kosztem właściciela wraz z dostępem do pomieszczeń garażowych. Ponadto M. R. (1) zobowiązał się do opieki nad darczyńcą w chorobie i na starość. Oprócz tego M. R. (1) zobowiązał się w przypadku sprzedaży całości lub części nabytej nieruchomości przed upływem 10 lat zwrócić darczyńcy kwotę połowy uzyskanej ceny . G. R. (1) wniósł do Sądu Rejonowego w C. o dokonanie wpisów w księdze wieczystej nr KW (...) o wykreślenie w dziale III tej księgi wieczystej oraz księgach współobciążonych służebności osobistej mieszkania na rzecz J. R.. Natomiast M. R. (1) wniósł do Sądu Rejonowego w C. na podstawie umowy darowizny z dnia 3.04.2012r. o odłączenie z księgi wieczystej Kw (...) działek nr (...) i założenie dla nich nowej księgi wieczystej i wpisanie w tej nowo założonej księdze w dziale II dla działek nr (...) jako właściciela M. R. (1). Dla tych działek została założona nowa księga wieczysta o nr (...). W dziale III tej księgi wieczystej wpisano „ograniczone prawo rzeczowe: wpis przeniesiono z KW (...) w związku z wnioskiem z dnia 3.04.2012r. służebność osobista i prawo użytkowania 0,30ha gruntu w myśl paragrafu 8 umowy przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 7.02.1984r. – akta księgi wieczystej KW (...) k. 3 współobciążono z Kw (...) i (...) na rzecz M. R. (2)”. Ponadto nieruchomość ta została oznaczona w księdze wieczystej numerami jednostki rejestrowej – (...), mapy 2, działek (...) o powierzchni 0,7000ha, (...) o powierzchni 0.4500ha, (...) o powierzchni 0.5070ha, (...) o powierzchni 3.2630ha położona jest w jednostce ewidencyjnej – (...)-2 S., w obrębie ewidencyjnym (...) P..

(dowód: akt notarialny k. 12 i 13, a także k. 101-103, zezn. powoda k. 183 oraz płyta z nagraniem z rozprawy z dnia 19.08.2016r. k.191, wydruk z Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych k. 69-80, zezn. świadka B. Ś. k. 38 i zezn. świadka J. B. k. 37 i 38 oraz płyta z nagraniem z rozprawy z dnia 2.10.2015r. k. 40)

Wkrótce po dokonaniu darowizny na rzecz pozwanego, M. R. (1) zmienił swój stosunek do ojca i do pracy na tym gospodarstwie. Przez pierwszy rok po dokonanej darowiźnie to powód dbał o to gospodarstwo, kupował materiał siewny na swój koszt, siał zboże, dbał o maszyny i pozostały sprzęt rolniczy. Pozwany natomiast zupełnie stracił zainteresowanie pracą na gospodarstwie. W ogóle nie dbał o nie. Nie dbał też o inwentarz żywy, który otrzymał od ojca w ilości 80 sztuk tuczników i 10 sztuk bydła. Część tego inwentarza sprzedał, a o pozostałą część nie martwił się, nie karmił go systematycznie, nie poił i w końcu doprowadził do sytuacji, że ten inwentarz w bardzo złym stanie został mu zabrany przez odpowiednie służby weterynaryjne. Później zaczął wyprzedawać maszyny rolnicze należące do powoda. Między innymi jeden ciągnik, a latem 2015r. sprzedał ostatnią maszynę ojca. Doszło do sytuacji, że G. R. (1) u sąsiada przechowywał maszyny, które jeszcze zostały chroniąc je przez synem. Pozwany wywoził też maszyny w gorszym stanie na złom. Początkowo powód nie składał zawiadomienia o popełnieniu przez pozwanego przestępstwa kradzieży, bo cały czas liczył, że syn się zmieni. Tak się jednak nie stało. Pozwany nie załatwiał żadnych spraw związanych z gospodarstwem, nie wykonywał żadnych prac, nie dbał o obejście, późno wracał do domu, właściwie w nocy, pod wpływem alkoholu z pijanym towarzystwem, albo towarzystwo zapraszał do domu. Uniemożliwiał domownikom nocny wypoczynek. Prowadził nocne życie, a rano i do południa spał. Kiedy powód zwracał synowi uwagę, to on go wyzywał. Kiedy G. R. (1) budził syna rano, aby wstał i poszedł do pracy na gospodarstwie, słyszał tylko od syna wulgarne słowa. W taki sam sposób wyrażał się o ojcu rozmawiając z sąsiadami. Nie okazywał mu żadnego szacunku. Doszło do tego, że nieraz ojca wyrzucał z domu. Do jednej takiej sytuacji doszło zimą kiedy na dworze była niska temperatura, a powód z matką nie mogli wejść do domu, bo pozwany zastawił drzwi lodówką. Wówczas interweniowała policja, ale przed jej przyjazdem pozwany uciekł przez okno. Doszło też do sytuacji, że pozwany pod wpływem alkoholu uderzył powoda, a nawet połamał mu żebra. Nie wywiązywał się też z obowiązku wynikającego z umowy darowizny w postaci dokonywania opłat za energię czy ogrzewanie. Wcale się tym nie interesował. To powód wypełniał ten obowiązek za pozwanego. W końcu przepisał rachunki na syna, ale on i tak nie pokrywał tych opłat, tylko powód to robił razem ze swoją matką, a babką pozwanego. To on także kupił nowy piec do centralnego ogrzewania. Cała ta sytuacja spowodowała, że powód wyprowadził się z P. i zamieszkał w T.. Gospodarstwo pozwanego w krótkim czasie zostało zrujnowane. Mimo, że powód już mieszkał w T. to i tak przyjeżdżał do P. w obawie o gospodarstwo. Nie mógł znieść tego, że ono upada. Nikt na nim nie pracuje, nie ma maszyn, a oby ludzie wykradają jeszcze to co na nim pozostało.

(dowód: zezn. świadka A. B. k. 36v i 37, zezn. świadka J. B. k. 37, zezn. B. Ś. k. 38 oraz płyta z nagraniem z rozprawy z dnia 2.10.2015r. k. 40, zezn. G. R. (2) k. 93v i 94 oraz płyta z nagraniem z rozprawy z dnia 4.12.2015r. k. 95)

Funkcjonariusze policji z Komendy Powiatowej Policji w C. wielokrotnie interweniowali w (...) w różnych sprawach z udziałem M. R. (1). Już 13.11.2013r. powód G. R. (1) zgłosił fakt sprzedaży przez M. R. (1) składników majątku stanowiącego jego własność. Dnia 19 i 20.08.2013r. babcia pozwanego M. R. (2) zgłosiła swoje podejrzenia i fakt kradzieży jej pieniędzy przez M. R. (1). Później 5.03.2014r. zgłosiła fakt wywożenia przez M. R. (1) sprzętu rolniczego na złom. Kolejny raz zgłosiła o fakcie kradzieży drewna za kwotę 300zł. Dnia 1 lutego 2015r. G. R. (1) zgłosił fakt kradzieży jego urządzeń rolniczych przez M. R. (1). Z kolei 30 marca 2015r. M. R. (1) fałszywie zgłosił pożar, za co skierowano wniosek o jego ukaranie. Później 28.04.2015r. M. R. (2) zgłosiła, że jej wnuk M. nie chce wpuścić jej do domu, a potem 15.06.2015r. zgłosiła awanturę z wnukiem.

(dowód: pismo z KPP w C. k. 66)

Z uwagi na naganne zachowanie pozwanego, G. R. (1) złożył na piśmie dnia 13 kwietnia 2015r. oświadczenie, w którym odwołuje darowiznę z mocy której przeniósł na swojego syna M. R. (1) własność działek nr (...) z nieruchomości położonej w miejscowości P. gmina S. zapisanej w Kw (...) prowadzonej w Sądzie Rejonowym w C.. Podał w oświadczeniu, że darowizna została dokonana aktem notarialnym sporządzonym przez notariusza Dariusza J. R. w C. Repertorium A nr (...). Wskazał, że przyczyną odwołania darowizny jest dopuszczenie się przez M. R. (1) rażącej niewdzięczności w ciągu ostatniego roku w stosunku do G. R. (1). Zażądał wydania przez M. R. (1) powodowi tej nieruchomości i zwrotnego przeniesienia własności w terminie 7 dni od daty doręczenia pisma. Oświadczenie to jest ostateczne i nie będzie ponawiane z informacją, że po bezskutecznym upływie terminu powód wystąpi na drogę sądową. Żądał też powstrzymania się przez pozwanego od ewentualnego zbywania lub dalszego obciążania przedmiotu darowizny.

Oświadczenie to zostało przesłane pozwanemu dnia 16.04.2015r.

(dowód: oświadczenie o odwołaniu darowizny k. 11)

Dnia 18.09.2015r. M. R. (1) zawarł ze swoim kolegą P. M. umowę sprzedaży i ustanowienie hipoteki umownej. Mocą tej umowy sprzedał P. M. prawo własności nieruchomości oznaczonej numerami działek (...) o powierzchni 0.7000ha, (...) o powierzchni 0.4500ha i (...) o powierzchni 3.2630ha położonej w P. i wchodzącej w skład nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w C. za cenę 188.000zł. w tym użytki rolne za cenę 186.000zł. i las za 2.000zł. P. M. tą nieruchomość kupił w celu utworzenia gospodarstwa rolnego. Na poczet tej ceny zapłacił pozwanemu kwotę 38.000zł. Reszta zaś ceny tj. 150.000zł. została zapłacona w formie przelewu z kredytu, który P. M. zaciągnął w Banku (...) w C.. Jako zabezpieczenie spłaty tego kredytu tj. wierzytelności głównej, odsetek, odsetek od przeterminowanych należności, prowizji i opłat z tytułu umowy kredytowej ustalona została hipoteka umowna do kwoty 225.000zł. na nabywanej nieruchomości oznaczonej numerami działek (...) o łącznej powierzchni 4.4130ha, dla której została założona nowa księga wieczysta przez Sąd Rejonowy w C.. Zanim doszło do zawarcia umowy sprzedaży babcia pozwanego M. R. (2) zrzekła się służebności wpisanej na jej rzecz w dziale III księgi wieczystej (...) w odniesieniu do działek (...). Ponadto P. M. ustanowił na nabytej nieruchomości hipotekę umowną do kwoty 225.000zł. jako zabezpieczenie spłaty wierzytelności głównej, odsetek, odsetek od przeterminowanych należności, prowizji i opłat z tytułu umowy kredytowej jaką zawarł z Bankiem Spółdzielczym w C.. Działka nr (...) o powierzchni 0.5070ha nadal jest własnością pozwanego M. R. (1). Jest ona zabudowana domem, w którym aktualnie zamieszkuje babcia pozwanego M. R. (2). Pozwany od dnia 1.12.2015r. przebywa w Zakładzie Karnym nr 2 w G., gdzie odbywa karę pozbawienia wolności na podstawie orzeczenia wydanego przez Sąd Rejonowy w C. z dnia 24.02.2014r. w sprawie (...) w wymiarze 8 m-cy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 288 paragraf 1 oraz art. 46 paragraf 1 k.k. Przewidywany koniec kary to 23.10.2016r.

(dowód: akt notarialny k. 101-103, pisma z ZK k. 123 i 180)

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dowodu z przesłuchania powoda G. R. (1) i zeznań świadków: A. B., J. B., B. Ś. i E. R., a także w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy.

Prawdziwość zgromadzonych w sprawie dokumentów nie budzi wątpliwości co do ich zgodności z rzeczywistym stanem. Ich wiarygodności nie kwestionowała żadna ze stron procesu.

Sąd przyznał walor wiarygodności zeznaniom powoda oraz świadków: A. B., J. B., B. Ś. i E. R., albowiem były one spójne, zwięzłe i jasne. Nadto wzajemnie się uzupełniały i korespondowały z ustalonym przez Sąd stanem faktycznym. Świadkowie A. i J. B., to sąsiedzi pozwanego i w przeszłości powoda, a także nabywcy od powoda części jego gruntów, również dzierżawili od niego grunt. Starali się wiernie przedstawić relacje panujące między stronami. B. Ś. to także sąsiadka stron, która przychodzi do M. R. (2) i opiekuje się nią. Miała bezpośredni kontakt z pozwanym. Widziała jaki on prowadzi tryb życia i jakie ma w życiu priorytety i jakie jest jego zainteresowanie pracą na gospodarstwie. Zeznania tych świadków znalazły także potwierdzenie w informacji z Komendy Powiatowej Policji w C. o ilości i rodzaju interwencji w domu stron.

Co do zeznań pozwanego M. R. (1), to Sąd dał im wiarę tylko w takim zakresie w jakim są one zgodne z ustalonym w sprawie stanem faktycznym.

Za niewiarygodne Sąd uznał zeznania pozwanego co do tego, że nie sprzedawał maszyn rolniczych tylko wywoził je na złom. W tym zakresie jego zeznania pozostają w sprzeczności z zeznaniami B. Ś., a także co do tego, że ogrzewał dom węglem i drewnem. W tym zakresie także te zeznania pozostają w sprzeczności ze zgromadzonym materiałem dowodowym.

Zgodnie z treścią art. 898 § 1 k.c. darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Ustawodawca nie sprecyzował pojęcia „rażąca niewdzięczność", gdyż jest to niemożliwe z uwagi na zróżnicowane sytuacje życiowe, posłużył się formułą ogólną, pozostawiając sądowi ocenę na podstawie konkretnych okoliczności sprawy. Według ugruntowanego w orzecznictwie stanowiska, za niewdzięczność przyjmuje się świadome naruszenie podstawowych obowiązków ciążących na obdarowanym względem darczyńcy, krzywdzące darczyńcę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001 r., V CKN 1599/00 Prok. i Pr. 2002/5/40). W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się ponadto, że przez pojęcie rażącej niewdzięczności należy rozumieć tylko takie czynności obdarowanego - działania lub zaniechania, które są skierowane przeciwko darczyńcy z zamiarem nieprzyjaznym. Chodzi tu przede wszystkim o popełnienie przestępstwa przeciwko darczyńcy, np. przeciwko zdrowiu, życiu, czci, mieniu oraz o naruszenie przez obdarowanego obowiązków wynikających ze stosunków osobistych łączących go z darczyńcą - np. odmowa udzielenia pomocy w czasie choroby. Znamion rażącej niewdzięczności nie wyczerpują czyny nieumyślne obdarowanego, a nawet drobne czyny umyślne, ale niewykraczające poza zwykłe konflikty rodzinne. Rażąca niewdzięczność polega na długotrwałym, uporczywym lub intensywnym naruszaniu obowiązków. Jak bowiem wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5.10.2000r. IICKN 280/2000 o rażącej niewdzięczności nie może być mowy, gdy obdarowany dopuszcza się wobec darczyńcy działań godzących w jego dobra, ale czyni to nieumyślnie, a nawet umyślnie, lecz działania te nie wykraczają poza ramy zwykłych konfliktów życiowych (rodzinnych) w określonym środowisku. Czyny dowodzące niewdzięczności mogą świadczyć o znacznym napięciu złej woli obdarowanego, na co wskazuje użycie przez ustawodawcę słów „rażąca niewdzięczność”. Nie uzasadnia więc odwołania darowizny dopuszczenie się przez obdarowanego takich czynów, które w danych okolicznościach i warunkach nie wykraczały poza zwykłe przypadki życiowych konfliktów. (por. wyrok z 29.09.1969r. ICR458/69, OSN 1970, nr 7-8, poz. 137) Należy dodać, że nie mogą być uznane za rażącą niewdzięczność przykrości i krzywdy czynione impulsywnie, lecz mieszczące się w granicach zwykłych konfliktów życia codziennego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30.09.1997r. IIICKN 170/97 niepubl. oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.05.1997r. ICKN 117/97 nie publ. ) Same zewnętrzne przejawy zachowania obdarowanego nie są wystarczającą podstawą do ustalenia przesłanki rażącej niewdzięczności. Istotne znaczenie ma więc ustalenie w każdym przypadku motywów i intencji postępowania obdarowanego. O tym czy mamy do czynienia z rażącą niewdzięcznością obdarowanego można zatem przesądzić tylko biorąc pod uwagę całokształt okoliczności dotyczących zarówno darczyńcy jak i obdarowanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4.02.2005r. ICK 571/04). Incydentalne sprzeczki tym bardziej sprowokowane, nie mogą być podstawą do odwołania darowizny (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22.11.2005r. VIACa 527/05). W świetle art. 898 paragraf 1 k.c. nie można bowiem abstrahować od przyczyn konfliktu pomiędzy stronami. Pojęcie niewdzięczności wymaga analizy motywów określonych zachowań obdarowanego, w tym zwłaszcza tego, czy zachowania jego nie są powodowane, czy wręcz prowokowane – wprost lub pośrednio – przez darczyńcę. (por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 30.09.1997r. III CKN 170/97)

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że zachowania pozwanego w stosunku do powoda nosiły znamiona rażącej niewdzięczności.

Zasadniczym powodem odwołania przez powoda darowizny było niewywiązywanie się pozwanego z obowiązków określonych w paragrafie 3 umowy tj. nie opłacał rachunków za energię nie ogrzewał domu na własny koszt, bo czynili to za niego inni, nie dbał o dom ani o gospodarstwo rolne, wyprzedawał majątek, w tym także maszyny rolnicze powoda, aż w końcu sprzedał zdecydowaną większą część darowanej mu nieruchomości. Pozostawił tylko tą działkę, którą była obciążona służebnością mieszkania. Zdaniem Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe daje podstawę do przyjęcia, że postępowanie pozwanego wyczerpuje znamiona zachowania odpowiadającego rażącej niewdzięczności obdarowanego w stosunku do darczyńcy.

Z tego też powodu orzekł jak w pkt. 1 wyroku z dnia 19.08.2016r. tj. zobowiązał pozwanego M. R. (1) do złożenia oświadczenia woli zgodnego z żądaniem powoda następującej treści: „Ja M. R. (1) przenoszę na rzecz G. R. (1), syna J. i M. prawo własności nieruchomości o powierzchni 0.5070ha oznaczonej jako działka nr (...) ze sposobem korzystania – grunty rolne zabudowane – położonej w P., gmina S., dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w C., V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...)”.

Rozstrzygnięcie to jest zgodne także ze stanowiskiem pozwanego, który przesłuchany na rozprawie we dniu 10 maja 2016r. przed Sądem Rejonowym w G. oświadczył, że po opuszczeniu zakładu karnego zamierza powodowi oddać przedmiot darowizny oraz część pieniędzy ze sprzedaży gruntów.

W pkt. 2 wyroku Sąd umorzył postępowanie tj. w części co do której powód cofnął powództwo.

Na mocy art. 102 k.p.c. Sąd odstąpił od obciążenia pozwanego kosztami sądowymi uwzględniając jego aktualną sytuację życiową tj. odbywanie kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym na koszt Skarbu Państwa.

O kosztach zastępstwa procesowego w pkt. 5 wyroku Sąd orzekł na mocy paragrafu 6 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.