Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2016 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa K. W. (1) i I. W.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego we W.

z dnia 10 listopada 2015 r., sygn. akt I C 96/14

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwoty po 1.800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 68/16

UZASADNIENIE

Powód K. W. (1) domagał się zasądzenia od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. kwoty 85.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć matki z ustawowymi odsetkami od dnia 15 marca 2013r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według złożonych spisów kosztów.

Powódka I. W. domagała się zasądzenia od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. kwoty 87.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć matki z ustawowymi odsetkami od dnia 15 marca 2013r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według złożonych spisów kosztów.

Wyrokiem z dnia 10 listopada 2015r. Sąd Okręgowy we W. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 75.000 zł oraz na rzecz powódki kwotę 77.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 15 marca 2013r. do dnia zapłaty, zaś w pozostałej części oddalił powództwo, orzekając o kosztach procesu oraz o nieuiszczonych kosztach sądowych.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu (...) w C. prowadzący w stanie nietrzeźwości samochód osobowy marki V. (...) M. R. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, w warunkach ograniczonej widoczności i niewłaściwe obserwując sytuację na drodze nie dostosował prędkości do słabej widoczności najeżdżając w pobliżu prawej krawędzi jezdni na prowadzącą rower K. W. (2) w wyniku czego wpadła ona do wnętrza pojazdu, a następnie została przemieszczona wraz z poruszającym się pojazdem na odległość około 1 km doznając wielonarządowych obrażeń ciała, które skutkowały jej zgonem. Sprawca miał zawartą z pozwanym umowę ubezpieczenia OC pojazdów mechanicznych. Na kilka lat przed tym wypadkiem rodzina W. przeniosła się z W. do W.. K. W. (2) z mężem M. W. miała troje dzieci – dwie córki M. i I. oraz syna K. W. (1). W dacie wypadku K. W. (2) powódka I. W. miała 23 lata i była usamodzielniona podobnie jak siostra - obie mieszkały w W.. Powódka pozostawała w nieformalnym związku, z którego w (...) urodziła się jej córka A. G.

i mieszkała z rodzicami swojego partnera. Przyjeżdżała do matki do W. przynajmniej raz w miesiącu. Jej matka częściej jeździła do W. pozostając tam przez dłuższe okresy

i zatrzymując się u swojej bliskiej przyjaciółki A. C.. Wtedy zawsze kontaktowała się z powódką i jej córką. Powódkę łączyła z matką silna więź uczuciowa. Matka była dla niej oparciem , przyjaciółką , której mogła zawierzyć najgłębsze tajemnice. Lubiła z nią robić zakupy, grać w wolnym czasie w różne gry. Matka pomagała jej w sprawach rodzinnych, czasami finansowych . Powódka bowiem prowadziła swoje własne gospodarstwo domowe pozostając w nieformalnym związku. Z ojcem miała rozluźnione relacje – (...) To matka scalała cała rodzinę. Wszystkie święta i uroczystości rodzinne spędzała u rodziców we W.. O śmierci matki dowiedziała się telefonicznie od brata K. W. (1). Wiadomość ta była dla niej szokiem, nie mogła uwierzyć w to, co się stało z jej matką. Przyjechała do W. i brała udział w uroczystościach pogrzebowych. Po śmierci matki schudła 20 kg, ponieważ nie jadła, nie mogła spać ani prowadzić dotychczasowego gospodarstwa domowego. Zaczęła zaniedbywać dom i dziecko rozpamiętując śmierć matki nie była w stanie wykonywać podstawowych czynności związanych np. z umyciem się. Zaczęła brać łagodne leki uspokajające, co trwało około 4 miesięcy , zaczęła izolować się od ludzi. Taki stan rzeczy przedłużał się i jej partner życiowy zaczął się niecierpliwić uważając, że za długo powódka przeżywa śmierć matki. Rozstali się w około pół roku po śmierci matki powódki. (...). Zamieszkała w (...) w W. –B. i (...)Przyjeżdża do W. odwiedzając grób matki. Jej kontakty z bratem początkowo po jej śmierci zacieśniły się, ale potem w okresie żałoby każde z nich na własny sposób przeżywało śmierć matki i zaprzestało wzajemnych kontaktów. Powódka nadal nie pogodziła się z faktem, że matka nie żyje, tęskni za matką, jest sama, wychowuje córkę, pracuje. Przechowuje zdjęcia matki i jej niektóre rzeczy osobiste. Nie utrzymuje prawie wcale kontaktów z ojcem. Tylko pierwsze święta po śmierci matki rodzina W. spędziła wspólnie, następne każdy obchodził indywidualnie i tak jest do chwili obecnej. Od około roku nie zażywa już (...). Powód K. W. (1) po wyprowadzaniu się rodziców do W. pozostał jeszcze rok w W. . Po przyjeździe do W. zamieszkał z rodzicami i zaczął pracować razem z ojcem – jeździli po całej Polsce. Matka prowadziła dom, pomagała mu, zachęcała do dalszej nauki- powód skończył bowiem tylko szkołę podstawową. Była dla niego wszystkim - wsparciem, także finansowym, osobą dbającą o jego życiowe potrzeby,

wychowującą go, wskazującą na jego złe postępki. W dacie śmierci matki był jej najmłodszym dzieckiem – miał 21 lat. O jej śmierci dowiedział się z rozmowy telefonicznej z kuzynem, kiedy to był w pracy razem z ojcem poza W.. Wiadomość ta była dla niego szokiem, w dzień pogrzebu włóczył się po lesie, nie mógł uwierzyć, że matka nie żyje. Po jej śmierci (...),gdyż rozmowa z nim nic mu nie dała. Po stracie matki musiał szybko dojrzeć. Około 2.5 roku temu poznał swoja obecną partnerkę życiową, z którą ma 2-letniego syna. (...). Po urodzeniu dziecka stał się bardziej odpowiedzialny, chociaż zdaje sobie sprawę z tego, że gdyby żyła matka, to nie założyłby tak szybko własnej rodziny , lecz mógłby jeszcze podjąć naukę. Skończył kursy monterskie, przez pewien okres pracował w Anglii. Lepiej dogaduje się ze starszą siostrą mieszkającą w W.. Nadal nie może się pogodzić się ze śmiercią matki, która scalała całą rodzinę. Mieszka w mieszkaniu matki, przechowuje jej zdjęcia, raz na miesiąc odwiedza jej grób.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że powodowie I. W. i K. W. (1) dochodzili zadośćuczynień w oparciu o art. 446 § 4 k.c., który swoim zakresem obejmuje uszczerbek niemajątkowy doznany przez najbliższych członków rodziny zmarłego, w następstwie między innymi jego śmierci.

Sąd Okręgowy wskazał, że z opinii biegłej dotyczącej powódki I. W. wynika, że bezpośrednio po śmierci matki i w pierwszych dniach po pogrzebie wstąpił u niej szok emocjonalny połączony z niedowierzaniem i dominacją rozpaczy, a następnie trwające przez okres około pół roku zaburzenia adaptacyjne. (...) Mając zatem na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy uznał za zasadne zasądzenie na rzecz powódki dodatkowej oprócz już wypłaconej przez pozwanego kwoty 13.000 zł, dalszej kwoty 77.000 zł z tytułu zadośćuczynienia za doznane przez nią cierpienia związane ze zgonem jej matki. W pozostałej części Sąd powództwo oddalił, stając na stanowisku, że dochodzona przez nią kwota 87.000 zł wraz z już wypłaconą kwotą 13.000 zł z tytułu zadośćuczynienia byłaby rażąco wygórowana i nie znajdująca uzasadnienia w faktycznych przeżyciach powódki związanych wyłącznie ze śmiercią jej matki. Sąd wskazał, że ustawowe odsetki od kwoty 77.000 zł zostały zasądzone zgodnie z żądaniem zawartym w pozwie albowiem pozwany

pismem z dnia 14 marca 2013r. przyznał powódce zadośćuczynienie w kwocie 13.000 zł i już

w tej dacie mógł ocenić jego odpowiednią wysokość.

Sąd Okręgowy stwierdził, że z opinii biegłego (...) G. K. dotyczącej powoda K. W. (1) wynika, że bezpośrednio po śmierci matki i w pierwszych dniach po pogrzebie wystąpił u niego szok emocjonalny połączony z niedowierzaniem, rozpaczą, oszołomieniem, ucieczką, a następnie trwające przez okres około pół roku skłonności do tłumienia silnych negatywnych emocji towarzyszących przeżywaniu śmierci matki w postaci żalu, tęsknoty, poczucia krzywdy i (...)W opinii uzupełniającej biegła podkreśliła, że pomimo upływu czasu od śmierci matki powód nie uporał się z tą stratą w jej emocjonalnym aspekcie. Sąd Okręgowy uznał za zasadne zasądzenie na rzecz powoda dodatkowej oprócz już wypłaconej przez pozwanego kwoty 15.000 zł, dalszej kwoty 75.000 zł z tytułu zadośćuczynienia za doznane przez niego cierpienia związane ze zgonem jego matki. W pozostałej części Sąd powództwo oddalił, stając na stanowisku, że dochodzona przez niego kwota 85.000 zł wraz z już wypłaconą kwotą 15.000 zł z tytułu zadośćuczynienia byłaby rażąco wygórowana i nie znajdująca uzasadnienia w faktycznych przeżyciach powoda związanych wyłącznie ze śmiercią jego matki, a także z faktem, że reorganizacja jego życia po śmierci matki prawie dobiegła końca [założenie własnej rodziny]. Sąd wskazał, że ustawowe odsetki od kwoty 75.000 zł zostały zasądzone zgodnie z żądaniem zawartym w pozwie albowiem pozwany pismem z dnia 14 marca 2013r. przyznał powodowi zadośćuczynienie w kwocie 15.000 zł i już w tej dacie mógł ocenić jego odpowiednią wysokość.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy postanowił na podstawie art. 100 k.p.c. oraz art. 113 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Od powyższego wyroku apelację wniósł pozwany, zaskarżając go w części, tj.:

a) punkt 1 w/w wyroku - w części - tj. ponad zasądzoną na rzecz powoda K. W. (1) kwotę 30.000,00 zł, tj. co do kwoty 45.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty, oraz w zakresie odsetek ustawowych od niezaskarżonej kwoty 30.000,00 zł - od dnia 15 marca 2013 r. do dnia 9 listopada 2015 r.;

b) punkt 3 w/w wyroku - w całości;

c) punkt 4 w/w wyroku - w części - tj. ponad zasądzoną na rzecz powódki I. W. kwotę 32.000,00 zł, tj. co do kwoty 45.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami

od tej kwoty, oraz w zakresie odsetek ustawowych od niezaskarżonej kwoty 32.000,00 zł -od dnia 15 marca 2013 r. do dnia 9 listopada 2015 r.;

d) punkt 6 w/w wyroku - w całości;

e) punkt 7 w/w wyroku - w całości;

f) punkt 10 w/w wyroku - w całości.

Skarżący wyrokowi zarzucił:

I. Naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

• przepisu art. 233 § 1 KPC, polegające na przekroczeniu przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny materiału dowodowego, zebranego w niniejszej sprawie, skutkujące uznaniem, iż:

a) odpowiednią sumą zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę, doznaną przez powoda K. W. (1), powstałą w związku ze śmiercią matki w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia (...) r. jest kwota 90.000,00 zł (po uwzględnieniu wypłaconej powodowi przez pozwanego z tego tytułu na etapie przedsądowej likwidacji szkody kwoty w wysokości 15.000,00 zł),

b) odpowiednią sumą zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę, doznaną przez powódkę I. W., powstałą w związku ze śmiercią matki w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia (...) r. jest kwota 90.000,00 zł (po uwzględnieniu wypłaconej powódce przez pozwanego z tego tytułu na etapie przedsądowej likwidacji szkody kwoty w wysokości 13.000,00 zł),

skoro wszechstronne rozważenie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że krzywda powodów, doznana przez nich w związku ze śmiercią matki w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia (...) r., ma mniejszy zakres niż ustalił to Sąd I instancji, nieuzasadniający zasądzenia na rzecz powodów tak wysokich kwot zadośćuczynienia,

• przepisu art. 316 § 1 KPC w związku z przepisem art. 446 § 4 KC i przepisem art. 481 § 1 KC, polegające na nie zastosowaniu w/w przepisów i nie zasądzeniu odsetek od zasądzonych na rzecz powodów, a nie zaskarżonych niniejsza apelacją pozwanego, kwot zadośćuczynienia od dnia wyrokowania, tj. od dnia 10 listopada 2015 r., skoro w/w przepisy prawa nie czynią wyłomu w zasadzie, że sąd ocenia stan sprawy według chwili orzekania (art. 316 § 1 KC w zw. z art. 363 § 2 KC);

II. Sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, mianowicie:

a) ustalenie zbyt dużego rozmiaru krzywd, doznanych przez powodów wskutek śmierci ich matki w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia (...) r.;

b) ustalenie, iż „odpowiednią sumą" zadośćuczynienia dla powodów za krzywdę, doznaną przez nich wskutek śmierci ich matki w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia (...) r. są kwoty odpowiednio po 90.000,00 zł (po uwzględnieniu wypłaconych powodom przez pozwanego z tego tytułu na etapie przedsądowej likwidacji szkody kwot w wysokości odpowiednio 15.000,00 zł (dla powoda K. W. (1)) i 13.000,00 zł (dla powódki I. W.),skoro wszechstronne rozważenie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że krzywda powodów, doznana przez nich w związku ze śmiercią ich matki w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia (...) r., ma mniejszy zakres niż ustalił to Sąd I instancji, nieuzasadniający zasądzenia na rzecz powodów tak wysokich kwot zadośćuczynienia;

III. Naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) przepisu art. 446 § 4 KC poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na ustaleniu przez Sąd I instancji większego rozmiaru krzywd, doznanych przez powodów w związku ze śmiercią ich matki w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia (...) r., aniżeli wynika to z materiału dowodowego, zgromadzonego w niniejszej sprawie, skutkujące uznaniem przez Sąd I instancji, iż „odpowiednią" sumą zadośćuczynienia pieniężnego za ową krzywdę powodów, są kwoty odpowiednio po 90.000,00 zł (po uwzględnieniu wypłaconych powodom przez pozwanego z tego tytułu na etapie przedsądowej likwidacji szkody kwot w wysokości odpowiednio 15.000,00 zł (dla powoda K. W. (1)) i 13.000,00 zł (dla powódki I. W.)),

b) przepisu art. 446 § 4 KC poprzez błędną jego wykładnię, polegającą na nieprawidłowym rozumieniu przez Sąd I instancji zwrotu „odpowiednia suma" zadośćuczynienia, skutkującego uznaniem, iż odpowiednią sumą zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdy, doznane przez powodów w związku ze śmiercią ich matki w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia (...) r. są kwoty odpowiednio po 90.000,00 zł (po uwzględnieniu wypłaconych powodom przez pozwanego z tego tytułu na etapie przedsądowej likwidacji szkody kwot w wysokości odpowiednio 15.000,00 zł (dla powoda K. W. (1)) i 13.000,00 zł (dla powódki I. W.), skoro rozmiar krzywd, doznanych przez powodów jest mniejszy i nie uzasadnia zasądzenia tak wysokich kwot zadośćuczynienia.

W oparciu o powyższe zarzuty, skarżący wniósł o zmianę punktu pierwszego zaskarżonego wyroku - poprzez oddalenie powództwa w części ponad zasądzoną na rzecz

powoda K. W. (1) kwotę 30.000,00 zł, tj. co do kwoty 45.000,00 zł oraz orzeczenie, że odsetki za opóźnienie w wysokości ustawowej od niezaskarżonej przez pozwanego kwoty należą się od dnia 10 listopada 2015 r. do dnia zapłaty; zmianę punktu 4 zaskarżonego wyroku - poprzez oddalenie powództwa w części ponad zasądzoną na rzecz powódki I. W. kwotę w wysokości 32.000,00 zł, tj. co do kwoty 45.000,00 zł oraz orzeczenie, że odsetki za opóźnienie w wysokości ustawowej od niezaskarżonej przez pozwanego kwoty należą się od dnia 10 listopada 2015r. do dnia zapłaty i zmianę rozstrzygnięć w przedmiecie kosztów procesu oraz zasądzenie od każdego z powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu.

W przypadku braku podstaw do wydania wyroku reformatoryjnego skarżący wniósł o uchylenie wyroku w części wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania - i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne ustalenia faktyczne i rozważania Sądu pierwszej instancji odnoszące się do poczucia krzywdy i cierpień powodów oraz ich funkcjonowania po tragicznej śmierci matki.

Skarżący kwestionując wysokość zasądzonego zadośćuczynienia zarzuca naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., wskazuje, że Sąd pierwszej instancji nie dokonał wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, a w konsekwencji przyjął nieodpowiednią kwotę zadośćuczynienia, która to kwota jest zdaniem pozwanego rażąco zawyżona. Skuteczność zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wskazania jaki konkretnie dowód przeprowadzony przez Sąd został przez niego oceniony wadliwie, w czym wadliwość tej oceny się wyraża i jaki wywarła ona wpływ na wynik sprawy. W tym miejscu zauważyć trzeba, że gdy chodzi o zarzut naruszenia przepisu art. 233 k.p.c., zakreślającego Sądowi granice oceny zebranego materiału dowodowego, to mógłby być on skutecznie podniesiony tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie

wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów. Powyższą regułę, należy rozwinąć i rozumieć w ten sposób, że nawet, jeżeli na podstawie zebranego materiału dowodowego, można wywnioskować inną wersję wydarzeń, zbliżoną do twierdzeń skarżącego, ale jednocześnie, wersji przyjętej przez Sąd pierwszej instancji nie można zarzucić rażącego naruszenia szeroko pojętych reguł inferencyjnych, to stanowisko skarżącego stanowić będzie tylko i wyłącznie polemikę ze słusznymi i prawidłowymi ustaleniami Sądu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji ustalając wysokość odpowiedniej sumy zadośćuczynienia prawidłowo zastosował zasadę swobodnej oceny dowodów. Nie ulega wątpliwości, że śmierć bliskiego członka rodziny zawsze wywołuje smutek, żal i poczucie nieodwołalnej straty. Sąd pierwszej instancji zasadnie uznał, że powodów ze zmarłą łączyła więź emocjonalna, której zerwanie spowodowało cierpienie i poczucie krzywdy. Wniesiona apelacja nie zawiera przekonywującej argumentacji, która mogłaby wskazywać na to, że Sąd Okręgowy naruszył podstawowe zasady logicznego rozumowania i inferencji, a zatem stanowi ona jedynie polemikę z dokonanymi przez Sąd pierwszej instancji ustaleniami. W ocenie Sądu Apelacyjnego niezasadny jest zatem zarzut naruszenia zasad swobodnej oceny dowodów przez Sąd Okręgowy.

Odnosząc się do zarzutu rażącego zawyżenia zasądzonego zadośćuczynienia, na wstępie przywołać należy utrwalone w orzecznictwie zapatrywanie, że korygowanie przez sąd odwoławczy wysokości zasądzonej kwoty zadośćuczynienia możliwe jest wówczas, gdy stwierdza się oczywiste i rażące naruszenia ogólnych kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia (por. przykładowo wyroki Sądu Najwyższego z dnia z dnia 5 grudnia 2006 r., II PK 102/06, z dnia 18 listopada 2004 r., I CK 219/04 z dnia 30 października 2003 r., IV CK 151/02, z dnia 7 listopada 2003 r., V CK 110/03, z dnia 9 lipca 1970 r., III PRN 39/70). W ramach kontroli instancyjnej nie jest natomiast możliwe wkraczanie w sferę swobodnego uznania sędziowskiego. O oczywistym i rażącym naruszeniu zasad ustalania „odpowiedniego” zadośćuczynienia mogłoby świadczyć przyznanie zadośćuczynienia wręcz symbolicznego zamiast stanowiącego rekompensatę doznanej krzywdy, bądź też kwoty wygórowanej, prowadzącej do niestosownego wzbogacenia się tą drogą. Sąd Apelacyjny podziela pogląd wyrażony w orzecznictwie, że na rozmiar krzywdy wywołanej śmiercią bliskiej osoby mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących

skutkiem tego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 października 2012r., I ACa 435/12).

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że zmarła K. W. (2) była dla obojgu powodów szczególnie ważną osobą w ich życiu. Jej śmierć spowodowała trwałe rozluźnienie więzów rodzinnych. Tragiczna śmierć matki u powódki spowodowała tzw. reakcję żałoby wyrażająca się najpierw w szoku, a następnie w dezorganizacji życia osobistego. U powoda w okresie tzw. reakcji żałoby wystąpiła faza szoku, a następnie faza dezorganizacji jego życia osobistego przebiegająca w sposób ostry, (...), wymagający pomocy (...). Jednocześnie Sąd Okręgowy zauważył, że w przypadku powódki na reakcję żałoby nałożyły się jej osobiste kłopoty związane zarówno z rozpadem jej związku, jak i śmiercią matki jej partnera życiowego. Sąd stwierdził, że powódka nie wykazała, że rozpad jej związku partnerskiego miał swoją przyczynę w śmierci jej matki, chociaż nie można tego wykluczyć całkowicie. Sąd nie stracił z pola widzenia, że powód po około roku od śmierci matki zaczął porządkować swoje życie - zajął się pracą oraz tworzeniem własnej rodziny. Wskazane przyczyny zostały uwzględnione przy umniejszeniu kwoty zadośćuczynienia. Nie można zatem twierdzić, że Sąd zmarginalizował znaczenie tych okoliczności.

Nie można także skutecznie zarzucać, że Sąd pierwszej instancji nie zasądził odsetek od zasądzonych kwot zadośćuczynienia od dnia wyrokowania. Sąd Apelacyjny podziela bowiem stanowisko Sądu Najwyższego ( zob. wyrok SN z dnia 29 sierpnia 2013 r. I CSK 667/12, wyrok SN z dnia 7.11. 2013 r., sygn. akt II PK53/13, wyrok SA w Katowicach z dnia 24 maja 2016r. I ACa 1153/15), że jeżeli zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 k.c., uprawniony nie ma niewątpliwie możliwości czerpania korzyści z zadośćuczynienia, jakie mu się należy już w tym terminie. W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu już w tym terminie powinny się należeć od tego właśnie terminu. Stanowiska tego nie podważa pozostawienie przez ustawę zasądzenia zadośćuczynienia i określenia jego wysokości w pewnym zakresie uznaniu sądu. Przewidziana w art. 445 § 1 k.c. możliwość przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada bowiem dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Mimo więc pewnej

swobody sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny. Zatem zadośćuczynienie za krzywdę, staje się wymagalne po wezwaniu odpowiedzialnego za naprawienie szkody do spełnienia świadczenia odszkodowawczego na rzecz pokrzywdzonego. Od tej zatem chwili biegnie termin do uiszczenia odsetek za opóźnienie (art. 481 § 1 k.c.).

Apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.