Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SSO Lucyna Morys - Magiera (spr.)

Sędziowie SO Anna Hajda

SR del. Maryla Majewska - Lewandowska

Protokolant Aleksandra Walczak

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2016 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko P. K.

o alimenty

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 3 listopada 2015 r., sygn. akt III RC 831/14

1.  oddala obie apelacje;

2.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania odwoławczego;

3.  odstępuje od obciążenia powódki kosztami sądowymi w postępowaniu odwoławczym.

SSO Anna Hajda SSO Lucyna Morys - Magiera SSR (del.) Maryla Majewska - Lewandowska

Sygn. akt III Ca 541/16, 542/16

UZASADNIENIE

M. H., działając jako przedstawicielka ustawowa w imieniu małoletniej powódki M. K., wniosła o zasądzenie od pozwanego P. K. na rzecz małoletniej alimentów w kwocie po 4300 zł miesięcznie oraz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego w wysokości trzykrotnej stawki minimalnej. W uzasadnieniu wskazała, że pozwany jest ojcem powódki, jednak nie brał udziału w jej wychowaniu, od urodzenia małoletniej, tj. od dnia 3 października 2006 r. do czerwca 2009 r. pozwany uiszczał na rzecz małoletniej różne sumy pieniężne – od 1400 zł do 2000 zł. W połowie 2009r. doszło do rozpadu związku rodziców małoletniej i od tego czasu pozwany przelewał na rzecz córki kwotę 1500 zł w dowolnie ustalonych przez siebie terminach. W okresie ostatnich trzech lat z powyższej kwoty dokonywał potrąceń w sytuacji zakupu małoletniej rzeczy o wyższej wartości. Wielokrotnie w kosztach utrzymania powódki uczestniczyli jej dziadkowie ze strony matki, płacąc za jej rozrywkę oraz partycypując w kosztach utrzymania córki i wnuczki. Począwszy od pierwszej klasy szkoły podstawowej pozwany opłaca również małoletniej lekcje języka angielskiego i francuskiego, co daje kwotę około 1800 zł rocznie. W ocenie strony powodowej pozwany uznał zatem koszty utrzymania małoletniej w zakresie kwoty około 2000 zł miesięcznie. Matka małoletniej podała następnie, że powódka ma 8 lat i jest uczennicą drugiej klasy szkoły podstawowej, a na zaspokojenie jej usprawiedliwionych potrzeb konieczna jest kwota 4300 zł miesięcznie. Koszty utrzymania mieszkania przypadające na małoletnią określiła na kwotę 707,85 zł miesięcznie, koszty zajęć pozaszkolnych – na 882,49 zł miesięcznie, inne stałe koszty – na 2042,92 zł. Wskazała, że wzrosły potrzeby powódki związane z uczestnictwem w obozach i koloniach, nauką jazdy na nartach oraz wyjazdami wakacyjnymi. W najbliższym czasie zajdzie konieczność zakupu sprzętu komputerowego z oprogramowaniem, leczenia ortodontycznego i zmiany wyposażenia pokoju. Podniosła, że rola pozwanego w wychowaniu córki sprowadza się do jednej lub dwóch wizyt w miesiącu od godziny 19 w piątek do 16 w niedzielę.

Matka małoletniej wskazała również, że pozwany jest zatrudniony na stanowisku dyrektora generalnego Wyższej Szkoły (...) w Ł. i osiąga dochód w wysokości co najmniej 10.000 zł netto miesięcznie. Ponadto prowadzi własną działalność gospodarczą, w ramach której wynajmuje nieruchomości. Jest również wspólnikiem w dwóch spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością – w pierwszej posiada 114.400 udziałów o łącznej wartości 5.720.000 zł, w drugiej udziały o wartości 1.100 zł. Prowadzi także działalność w ramach spółki jawnej. W ostatnim czasie zbył udziały w jednej ze spółek, posiada liczne nieruchomości, a wartość poszczególnych nieruchomości sięga kilkunastu milionów złotych.

Przedstawicielka powódki nadto podała, że ona sama od kwietnia 2013 r. prowadzi własną działalność gospodarczą jako radca prawny ze stratą, osiąga dochód z najmu w wysokości około 4000 zł, posiada majątek nieruchomy w postaci udziału w nieruchomości budynkowej oraz dwie nieruchomości gruntowe o przeznaczeniu rolnym. Spłaca kredyt zaciągnięty na zakup jednej z nieruchomości gruntowych w wysokości 1100 zł miesięcznie i płaci ratę leasingu w wysokości 916 zł miesięcznie. Pomaga jej finansowo partner.

W odpowiedzi na pozew pozwany P. K. wniósł o zasądzenie na rzecz powódki alimentów w kwocie po 1500 zł miesięcznie i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie, w tym co do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości trzykrotnej stawki według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że nigdy nie uchylał się od obowiązku alimentacyjnego na rzecz córki, lecz jego zdaniem wysokość żądanych alimentów jest całkowicie nieadekwatna do uzasadnionych potrzeb małoletniej. Podniósł, że przez znaczną część życia małoletniej przekazywane przez niego alimenty były wręcz zawyżone w stosunku do środków faktycznie wydatkowanych na powódkę. Zakwestionował wzrost usprawiedliwionych potrzeb powódki i pogorszenie możliwości majątkowych i zarobkowych jej matki, która również winna partycypować finansowo w zaspokajaniu potrzeb małoletniej. Większość wydatków na utrzymanie małoletniej uznał za wygórowane. Podkreślił, że na spotkania z córką dojeżdża ponad 200 km od swego miejsca zamieszkania w Ł. i angażuje się w wychowanie córki oraz dąży do możliwie najczęstszych kontaktów z małoletnią.

Postanowieniem z dnia 5 grudnia 2014 r. udzielono zabezpieczenia roszczenia poprzez zobowiązanie pozwanego do łożenia na rzecz małoletniej alimentów w kwocie po 2000 zł miesięcznie, począwszy od dnia 1 grudnia 2014 r.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 3 listopada 2015 roku Sąd Rejonowy w Zabrzu orzekł, iż : 1. zasądza od pozwanego P. K. alimenty na rzecz małoletniej M. K. za okres od 28 października 2014 roku do 30 listopada 2014 roku w kwocie po 500 (pięćset) złotych miesięcznie, a za okres od 01 grudnia 2014 roku do 31 października 2015 roku w kwocie po 2000 (dwa tysiące) złotych miesięcznie oraz począwszy od 01 listopada 2015 roku w kwocie po 2300 (dwa tysiące trzysta) złotych miesięcznie, płatne do rąk matki M. H. do dnia 10-go każdego miesiąca; 2. w pozostałym zakresie powództwo oddala; 3. nakazuje pobrać od pozwanego P. K. na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Zabrzu) kwotę (...) (jeden tysiąc trzysta dziewięćdziesiąt trzy) złotych tytułem kosztów sądowych; 4. odstępuje od obciążania strony powodowej kosztami sądowymi; 5. zasądza od pozwanego P. K. na rzecz strony powodowej kwotę 1900 (jeden tysiąc dziewięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu; 6. wyrokowi w punkcie pierwszym nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy ustalił, iż małoletnia M. K., urodzona w dniu (...), pochodzi z nieformalnego związku (...). Kilka lat po narodzinach małoletniej jej rodzice rozstali się. Powódka w dacie orzekania miała 9 lat i uczyła się w III klasie szkoły podstawowej, uczęszczała na dodatkowe zajęcia języka angielskiego i francuskiego, które opłaca pozwany (270-280 zł miesięcznie), nauki gry na pianinie (150 zł miesięcznie), tenisa ziemnego (160-180 zł miesięcznie) i zajęcia artystyczne, przez pewien okres również na zajęcia plastyczne (ok. 50 zł miesięcznie). Małoletnia jest zdrowym dzieckiem, wyjeżdża na letnie obozy tenisowe za cenę około 2000 zł oraz na obozy narciarskie za podobną kwotę. Wraz z matką i jej partnerem spędziła wakacje na Wyspach K. i w T., w 2013 r. wE.. W wakacje 2015 r. była nad polskim morzem. Dwa razy byli na nartach w A., w polskie góry wyjeżdżają na narty co weekend lub co drugi weekend. Małoletnia aktywnie spędza wolny czas – wychodzi z matką i jej partnerem na rolki, basen, rower i na spacery. Uczęszcza na mecze „ (...)”, które ogląda w sektorze (...). Małoletnia jest utrzymywana na wysokim standardzie materialnym używa drogą markową odzież i żywność bardzo dobrej jakości. Powódka otrzymuje od matki kieszonkowe w kwocie 10 zł tygodniowo.

Stwierdził Sąd pierwszej instancji, iż małoletnia zamieszkuje wraz z matką i jej partnerem Ł. G., z którym matka małoletniej pozostaje w związku od września 2012 r. Konkubent prowadzi kancelarię notarialną. Matka małoletniej prowadzi własną działalność gospodarczą w formie kancelarii radcy prawnego, osiąga ponadto dochód z tytułu wynajmu nieruchomości w wysokości około 4000 zł miesięcznie. Posiada 30% udziałów w kamienicy o ogólnej powierzchni 500 m ², w której znajduje się również jej kancelaria. Wartość posiadanych przez nią nieruchomości to około 850.000 zł. Matka powódki planuje inwestycję w postaci sprzedaży posiadanych działek i budowy domu, w którym będzie się znajdowało jej mieszkanie o powierzchni 80 m ². Wynajmuje mieszkanie wraz z partnerem, miesięczne opłaty z tego tytułu to : czynsz 1530zł, prąd 139zł, gaz 202zł, woda 135zł, wywóz śmieci 17zł, abonament TV 99 zł. Partner matki małoletniej zasadniczo nie partycypuje w kosztach utrzymania powódki, ma swym utrzymaniu dorosłe dziecko, na które płaci alimenty.

W ciągu tygodnia w opiece nad małoletnią pomaga opiekunka, która wykonuje dodatkowo drobne prace w mieszkaniu, za wynagrodzeniem 500zł miesięcznie. Dodatkowo, za prasowanie otrzymuje 200zł miesięcznie lub co dwa miesiące. Matka powódki wraca z pracy około godziny 16-17, a w piątki około 14-15, i przejmuje wówczas opiekę nad córką.

Zostało ustalone, że w okresie, gdy rodzice małoletniej pozostawali w związku, pozwany przekazywał matce małoletniej 2000 zł na utrzymanie córki, a ponadto nie żądał od matki powódki zwrotu kosztów zakupu sprzętu dla małoletniej. Powódka była z rodzicami w Grecji, w Bułgarii i w Maroku. Rodzice małoletniej rozstali się, gdy dziecko miało trzy lata. Od chwili rozstania pozwany przekazywał na rzecz małoletniej po 1500 zł miesięcznie, przy czym pomniejszał tę kwotę w przypadku zakupu kosztowniejszych przedmiotów dla córki, np. fotelika samochodowego, roweru, rolek, kasku i hulajnogi. Opłacał również lekcje języka angielskiego i francuskiego, które kosztowały łącznie 250 zł miesięcznie. Małoletnia rozpoczęła trzeci rok nauki tych języków. Ponadto, w razie potrzeby, pozwany partycypował w połowie kosztów zakupu sprzętu sportowego, w tym sprzętu narciarskiego, oraz organizacji urodzin małoletniej, które od czwartego roku życia powódki odbywają się w bawialni. Kupował małoletniej rzeczy, w tym odzież, obuwie i pianino elektryczne, które znajdują się w mieszkaniu pozwanego w G.. W 2013 r. pokrył połowę kosztów wyprawki małoletniej do szkoły. W roku szkolnym 2014/2015 koszty wyprawki szkolnej pokryła w całości matka powódki w kwocie 1000 zł. Pozwany nie dołożył się. W grudniu 2014 r. matka powódki kupiła jej narty, buty i zapięcia, przeznaczając na ten cel 500 zł. Matka powódki pokrywa koszty nauki gry w tenisa, które odbywają się dwa razy w tygodniu koszt zakupu specjalistycznej odzieży i obuwia to 460zł rocznie. Zajęcia nauki gry na pianinie, które kosztują 100zł miesięcznie, opłaca dziadek powódki ze strony matki. Od września bieżącego roku opłata wzrosła do 150 zł miesięcznie. Małoletnia dostała pianino od dziadków, przy czym na jego odrestaurowanie i strojenie matka powódki przeznaczyła 2000zł. Matka powódki zamierza kupić córce specjalne krzesło do pianina, które kosztuje około 300-400 zł. Zajęcia plastyczne małoletniej kosztują od 30 do 50 zł miesięcznie. Małoletnia uczy się jazdy na nartach od trzeciego roku życia – początkowo uczyła ją matka, od 5 roku życia powódkę szkolą instruktorzy. Lekcja kosztuje od 50 do 60 zł za godzinę. Koszt obozu narciarskiego wraz z karnetami na wyciąg wyniósł 1900 zł, podobnie koszt dwutygodniowego obozu tenisowego. Miesięczny koszt wyżywienia małoletniej to około 500-600zł. Koszt obiadów w szkole to 100 zł miesięcznie. Partner matki małoletniej przekazuje na utrzymanie mieszkania i wyżywienie kwotę około 2000 zł miesięcznie.

Odnośnie sytuacji matki małoletniej ustalił Sąd Rejonowy, iż płaci raty leasingowe za samochód w wysokości 1000 zł miesięcznie, z tytułu prowadzenia kancelarii w 2014 roku osiągnęła ogólny przychód w wysokości 42.000zł. Oprócz udziału w kamienicy matka małoletniej jest ponadto właścicielką dwóch nieruchomości rolnych, na jednej z działek zamierza dokonać budowy, część sprzedać. Na poczet zakupu jednej z działek zaciągnęła w czerwcu 2013 r. kredyt, który spłaca w ratach po 1200 zł. Środki na zakup drugiej działki wyłożyli rodzice matki małoletniej. Matka małoletniej planuje leczenie ortodontyczne powódki. Koszt aparatu ruchomego to 600 zł, prześwietleń – 150 zł, rocznych wizyt – 600 zł rocznie.

Jeżeli chodzi o pozwanego P. K., Sąd pierwszej instancji stwierdził, że prowadzi on własną działalność gospodarczą pod nazwą (...), polegającą na wynajmie nieruchomości. Jest współwłaścicielem w 1/3 części mieszkania przy Al. (...) w W. o pow. około 125 m ² na zamkniętym osiedlu (wraz z bratem i rodzicami), które przez pewien czas było wynajmowane, oraz właścicielem dwóch lokali w G. o pow. 180 m ² i 47 m ² i mieszkania w K. o pow. 137 m ². Na utrzymanie mieszkania w W. wydaje około 1200 zł miesięcznie, na czynsz za mieszkanie w K. około 500 zł miesięcznie. W celu zakupu nieruchomości pozwany zaciągnął kredyty. Jest również właścicielem samochodu marki B. wyprodukowanego w 2007 r. i samochodu marki A. (...) z 2002 r., który użytkują jego rodzice, współwłaścicielem samochodu marki A. (...) wyprodukowanego w 2005 r., z którego korzysta jego brat oraz właścicielem motocykla. Pracuje jako dyrektor generalny Wyższej Szkoły (...) w Ł., uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie w wysokości około 10.000 zł netto miesięcznie, a od 1 marca 2015 r. w wysokości około 9.000 zł netto miesięcznie. Do końca lutego 2015r. pozwany pracował jako doradca w spółce (...) i osiągał dochód w wysokości około 2.400 zł netto miesięcznie. Był ponadto udziałowcem w licznych spółkach. W 2013 r. otrzymał jednorazową wypłatę z tytułu dywidendy w kwocie około 64.000 zł.

Podczas pobytów na Śląsku pozwany zabiera córkę do swojego mieszkania w G.. Jest ono równocześnie przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej, dlatego koszty utrzymania wraz z czynszem wliczone są do kosztów prowadzonej działalności. Na mieszkanie w G. pozwany zaciągnął kredyt, który spłaca w ratach po 700 zł miesięcznie, na mieszkanie w K. – kredyt i pożyczkę, które spłaca w ratach po 2.300 zł miesięcznie. Pozwany zamieszkuje w Ł., gdzie wynajmuje mieszkanie za 2.000 zł miesięcznie.

Ustalono, że pozwany widuje się z małoletnią średnio co dwa tygodnie, zabiera też ją na święta i w okresie wakacji letnich i ferii zimowych. Odbiera małoletnią w piątek około godziny 18-19 i przywozi w niedzielę około godziny 18. Ponosi związane z tym koszty dojazdu do córki oraz koszty utrzymania małoletniej w czasie, który razem spędzają. Oprócz przekazywanych dobrowolnie alimentów na rzecz małoletniej, pozwany pokrywa również koszty wspólnego wypoczynku z córką. W 2014 r. zabrał ją do Chorwacji, do W. oraz do jego rodziców na wsi. Małoletnia wyjechała również z pozwanym do Egiptu i na ferie w bieżącym roku na Słowację, była z nim nad morzem, na M. i nad Zalewem S.. Pozwany zabiera córkę na basen, wspólnie grają w gry, jeżdżą na łyżwach i na rolkach. Pozwany kupuje małoletniej książki, pomoce naukowe i odzież. Organizuje córce różne zajęcia edukacyjne, chodzi do Centrum (...) i do zoo, kupuje gry edukacyjne i sprzęt sportowy, w tym rowery, uczy języka angielskiego, czyta jej książki. Uczył małoletnią jazdy na nartach i opłacał w tym celu instruktorów, a także jazdy na rowerze i pływania. W jego mieszkaniu w G. małoletnia ma swój pokój i wiele gier edukacyjnych. Obecnie małoletnia spędza również czas w mieszkaniu pozwanego w W., w którym ma pokój dostosowany do swoich potrzeb, małoletnia bywała przez tydzień pod opieką dziadków.

Pozwany jest związany z A. B., która jest wnuczką kanclerza Wyższej Szkoły (...) w Ł., w której jest zatrudniony. Matka pozwanego osiąga dochód w wysokości 2.000 zł netto miesięcznie, ojciec pozwanego otrzymuje rentę w kwocie 670 zł netto miesięcznie. Podczas pobytu małoletniej u dziadków ze strony ojca ponoszą oni część kosztów związanych z utrzymaniem wnuczki. Małoletnia bywa u nich w Święta, w wakacje. Rodzina ze strony ojca kupuje powódce prezenty z różnych okazji oraz bez okazji.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany od 2007 r. prowadzi własną działalność gospodarczą pod firmą (...), która obejmuje wynajem lokalu w G.. Z wynajmu lokalu w G. pozwany osiąga dochód w wysokości ponad 5000 zł netto miesięcznie. Posiada nadto akcje o wartości 20.000 zł, samochód marki P. (...) ciężarowy, którego koszty użytkowania wliczane są w działalność. Pozwany jest właścicielem 30 ha ziemi rolnej w Ś.. Ziemia jest uprawiana rolniczo przez osobę trzecią i przynosi dochody, natomiast pozwany, jako jej właściciel wystąpił o dotację w wysokości około 20.000 zł.

W 2008 r. pozwany założył wraz ze znajomymi działalność gospodarczą, w ramach której świadczyli usługi przy zastosowaniu rezonansu magnetycznego. Spółka ta została następnie nabyta przez spółkę (...). Pozwany posiadał ponadto udziały w spółce (...). Inwestował następnie w spółki (...), B. W. K., (...) Sp. z o.o. oraz (...) Sp. Komandytową, S. (...) i wiele innych. Obecnie posiada 25% udziałów w spółce (...), prawo do 25% zysków w spółce (...) Spółce Komandytowej, prawo do 34% zysków w spółce (...) Spółce Jawnej, udziały w spółce (...) i 22% udziałów w spółce (...). Pozwany w 2014 r. kupił działkę rolno-leśną w Z. o powierzchni około 3.000 m ² oraz dwie działki rolne po około 1000 m ² w miejscowości B. w województwie (...). W kwietniu 2014 r. pozwany otrzymał pożyczkę w wysokości 5 mln 300 tysięcy zł, do której spłaty nie jest zobowiązany. Pozwany finansuje zajęcia językowe oraz przekazuje na rzecz małoletniej po 2000 zł miesięcznie. Dojazdy na kontakty z córką kosztują 1.000 zł miesięcznie.

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dowodów z dokumentów wymienionych szczegółowo w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, zeznań wskazanych w nim świadków oraz przesłuchania stron: matki małoletniej i pozwanego. Sąd Rejonowy oddalił pozostałe wnioski dowodowe, bowiem okoliczności istotne dla ustalenia przesłanek obowiązku alimentacyjnego zostały w wystarczającym stopniu ustalone na podstawie obszernego materiału dowodowego.

W tym stanie rzeczy uznał Sąd Rejonowy, iż powództwo zasługiwało częściowo na uwzględnienie, kierując się regulacjami art. 133 § 1 krio oraz art. 135 § 1 krio oraz stwierdzonym zakresem usprawiedliwionych potrzeb małoletniej uprawnionej i możliwościami finansowymi jej rodziców.

Zważył, że powódka ma 9 lat i uczęszcza do III klasy szkoły podstawowej, jest zdrowym dzieckiem, a jej podstawowe potrzeby nie odbiegają w zasadniczy sposób od potrzeb jej rówieśników, choć należy je uwzględniać w kontekście stopy życiowej rodziców. Łączny koszt zajęć dodatkowych małoletniej ocenił na około 610zł, z czego pozwany pokrywa 270-280 zł miesięcznie. Do kosztów związanych z utrzymaniem małoletniej należy również wynagrodzenie opiekunki w kwocie 500 zł miesięcznie. Stwierdził, iż ustalona aktywność małoletniej, z którą wiążą się znaczne wydatki, niewątpliwie jest dużo większa niż aktywność większości dzieci w jej wieku, lecz nie wszystkie podnoszone przez matkę wydatki mają charakter usprawiedliwiony, zarówno co do ich rodzaju, jak i wysokości.

Wskazał Sąd, iż sytuacja materialna matki małoletniej jest bardzo korzystna. Matka małoletniej jest współwłaścicielką kamienicy oraz działek, a wartość posiadanych przez nią nieruchomości to około 850.000 zł. Z samego wynajmu nieruchomości osiąga dochód w wysokości 4000 zł miesięcznie, a oprócz tego prowadzi własną działalność gospodarczą w postaci kancelarii radcy prawnego. Działalność ta wprawdzie nie generuje jeszcze zysków, niemniej w ocenie samej zainteresowanej dobrze rokuje. Jej partner, z którym prowadzi wspólne gospodarstwo domowe, wykonuje intratny zawód notariusza. Matka małoletniej nie była skłonna do bardziej precyzyjnego określenia swojej sytuacji materialnej. O tym, iż jest ona bardzo korzystna i zdecydowanie przekracza średni poziom życia w kraju świadczy jednak chociażby fakt, iż matka małoletniej wraz z partnerem planują inwestycję polegającą na budowie domu wielorodzinnego, w którym będzie się znajdowało ich mieszkanie o powierzchni 80 m ². Matka małoletniej ma w związku z tym zdaniem Sądu Rejonowego możliwości majątkowe i zarobkowe, które umożliwiają jej partycypowanie w kosztach utrzymania powódki.

Jako ponadprzeciętną ocenił również ten Sąd sytuację materialną pozwanego, która jest zarazem korzystniejsza od sytuacji materialnej matki małoletniej. Ojciec małoletniej jest współwłaścicielem przestronnego i urządzonego według najwyższych standardów mieszkania w samym centrum W.. Jest ponadto właścicielem dwóch nieruchomości w G., nieruchomości w K., działki rolnej w Ś., działki rolno-leśnej w Z. o powierzchni 3.000 m ² oraz dwóch działek rolnych po około 1.000 m ² w miejscowości B.. Jest właścicielem samochodu marki B. i współwłaścicielem dwóch samochodów marki A., a także właścicielem motocykla. Posiada udziały w wielu spółkach, z których czerpie zyski. Aktywa, którymi dysponuje pozwany, liczone są w związku z tym w milionach złotych. Jest ponadto zatrudniony w Wyższej Szkole (...), w której otrzymuje wynagrodzenie wysokości 9.000 zł netto miesięcznie. Wprawdzie pozwany posiada również liczne zobowiązania finansowe w postaci kredytów i pożyczek, chociażby kredyt na mieszkanie w K., który spłaca w ratach po 2300 zł, czy też kredyt na mieszkanie w G. spłacany w ratach po 700 zł, niemniej nawet przy ich uwzględnieniu możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanego są bardzo wysokie. Potwierdzeniem dobrej sytuacji materialnej są duże kwoty zgromadzone na kontach pozwanego i liczne z tym związane operacje.

Wskazał Sąd Rejonowy, iż pozwany od narodzin córki partycypuje w jej kosztach utrzymania. W okresie, gdy pozostawał w związku z matką małoletniej przekazywał na utrzymanie powódki 2000 zł miesięcznie, a ponadto ponosił wydatki na sprzęt sportowy dla małoletniej i w ocenie Sądu jest to w dalszym ciągu kwota, która nie przekracza możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego, który w zakresie kwoty 1500 zł pozwany uznał zresztą żądanie pozwu.

Sąd pierwszej instancji doszedł jednak do wniosku, że kwota za okres od wytoczenia powództwa do chwili wydania postanowienia o tymczasowym zabezpieczeniu powinna być o 500 zł wyższa. Za okres od dnia 1 grudnia 2014 r. do dnia 31 października 2015 r. zasądzono z kolei od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2000 zł miesięcznie, uwzględniając, że w tym okresie pozwany dobrowolnie opłacał lekcje języków obcych małoletniej. Z kolei kwota 2300 zł zasądzona począwszy od dnia 1 listopada 2015 r. uwzględnia dodatkowo koszty wspomnianych zajęć językowych, które od bieżącego roku szkolnego wzrosły do kwoty 270-280 zł miesięcznie. W pozostałej części powództwo za ten okres oddalono uznając, iż usprawiedliwione potrzeby dziewięciolatki nie kształtują się na poziomie 4300 zł miesięcznie, lecz faktycznie są niższe, a nadto nie powinny być pokrywane w całości wyłącznie przez pozwanego, gdyż matka małoletniej także posiada możność partycypowania w ich kosztach.

Ustalając wysokość obowiązku alimentacyjnego uwzględniono jednocześnie zaangażowanie pozwanego w wychowanie i opiekę nad dzieckiem, który realizuje również swój obowiązek czyniąc osobiste starania o wychowania małoletniej, tj. w sposób wynikający z art. 135 § 2 krio, spędzając z małoletnią co drugi weekend, część wakacji, ferii i świąt i w tym czasie ponosząc koszty utrzymania córki.

Sąd pierwszej instancji uznał, iż możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanego są większe niż możliwości matki powódki, a zarazem w mniejszym stopniu uczestniczy on w procesie wychowania i opieki nad dzieckiem, zatem na pozwanym powinien w przeważającym stopniu spoczywać ciężar obowiązku alimentacyjnego. Stąd też, przy uwzględnieniu wyłącznie usprawiedliwionych potrzeb powódki, zasądzono od pozwanego na rzecz powódki za okres od 28 października 2014 r. do 30 listopada 2014 r. alimenty w kwocie po 500 zł miesięcznie, za okres od 1 grudnia 2014 r. do 31 października 2015 r. w kwocie po 2000 zł miesięcznie oraz za okres od 1 listopada 2015 r. w kwocie po 2300 zł miesięcznie. W pozostałym zakresie powództwo oddalono, jako nieuzasadnione.

O kosztach sądowych orzeczono w stosunku do strony powodowej na podstawie art. 102 k.p.c., natomiast wobec pozwanego na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1025) przy przyjęciu stawki minimalnej z § 6 ustawy. Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do obciążenia strony powodowej kosztami podróży w świetle literalnego brzmienia art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. oraz braku przesłanek z art. 101 k.p.c.

Wyrokowi w punkcie 1 nadano rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c.

Apelację w zakresie uwzględniającym powództwo w pkt 1 za okres od 28 października 2014r. do 31 października 2015r. w całości, za okres od 1 listopad a2015r. ponad kwotę 1500zł miesięcznie oraz co do pkt 3-5 wyroku wniósł pozwany, domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa w zaskarżonej części orz zwrotu kosztów postępowania za obie instancje z uwzględnieniem spisu wydatków poniesionych przez pełnomocnika pozwanego złożonego na rozprawie w dniu 30 października 2015r. Skarżący zarzucał naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na jego wynik w postaci art. 233 § 1 kpc w zw .z art. 328 § 2 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i należytego ustalenia usprawiedliwionych potrzeb małoletniej powódki oraz możliwości majątkowych jej rodziców, nieprawidłowe ustalenie, że pozwany winien w większym stopniu ponosić koszty utrzymania córki niż jej matka, błędne nadanie waloru wiarygodności twierdzeniom matki powódki odnośnie ponoszonych przez nią wydatków na utrzymanie córki, nie znajdujących poparcia w materiale dowodowym, niesłuszne obciążenie wyłącznie pozwanego kosztami nauki języków obcych przez małoletnią w miejsce wspólnego ich ponoszenia przez oboje rodziców, naruszenie art. 217 § 1-3 kpc, art. 227 kpc i art. 233 § 2 kpc poprzez oddalenie wniosków dowodowych pozwanego z 2 lutego 2015r. i 24 sierpnia 2015r. jako spóźnionych, mimo, że dotyczyły one istotnych okoliczności w sprawie, naruszenie art. 207 § 6 kpc, art. 217 § 1-3kpc i art. 227 kpc poprzez oddalenie wszystkich pozostałych wniosków dowodowych pozwanego oraz zgłoszonych w odpowiedzi na pozew jego wniosków w sytuacji, gdy miały one istotne znaczenie dla sprawy w zakresie wykazania faktycznych możliwości zarobkowych matki powódki. Apelujący podnosił, że doszło do naruszenia art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 328 § 2 kpc poprzez odmowę obciążenia powódki wydatkami pełnomocnika pozwanego mimo korzystnej sytuacji majątkowej jej matki, naruszenie art. 102 kpc w zw. z art. 328 § 2 kpc poprzez nieobciążenie strony powodowej kosztami procesu mimo braku szczególnie uzasadnionego wypadku i wyjaśnienia podstawy tego rozstrzygnięcia, naruszenie art. 101 kpc w zw. z art. 328 § 2 kpc przez jego niezastosowanie, mimo, że pozwany nie dał powodu do wytoczenia powództwa i uznał częściowo żądanie pozwu przy pierwszej czynności procesowej, naruszenie art. 100 kpc przez nieadekwatne do wyniku sprawy rozdzielenie kosztów postępowania.

Zgłosił apelujący nadto zarzut naruszenia art. 135 § 1 krio poprzez niezastosowanie i obciążenie pozwanego całością alimentów przekraczających usprawiedliwione potrzeby małoletniej i art. 135 § 2 krio poprzez jego niewłaściwe zastosowanie uwagi na możliwości majątkowe matki powódki i zaangażowanie osobiste jej ojca.

Skarżący wnosił o przeprowadzenie dowodów z pism procesowych wskazanych szczegółowo w apelacji na okoliczności w nich wskazane, a także z pisma Kanclerza Wyższej Szkoły (...) w Ł. z 26 października 2015r. na okoliczność pogorszenia się sytuacji finansowej pozwanego.

Apelację od tego wyroku w zakresie oddalającym powództwo oraz co do wyrzeczenia o kosztach postępowania wniosła powódka, domagając się jego zmiany poprzez zasądzenie alimentów w kwocie po 2500zł za okres od 28 października 2014r. do 30 listopada 2014r., po 4000zł miesięcznie za okres od 1 grudnia 2014r. do 31 października 2015r., po 4300zł miesięcznie za okres od 1 listopada 2015r. oraz poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości trzykrotnej stawki według norm przepisanych; ewentualnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Domagała się nadto skarżąca zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Zarzucała naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 233 § 1 kpc przez wadliwe sporządzenie uzasadnienie i nie odniesienie się do dowodów przeprowadzonych na okoliczność kosztów utrzymania małoletniej ponoszonych przez matkę, brak określenia w jakim stopniu w ocenie Sądu matka małoletniej powinna ponosić koszty jej utrzymania, co uniemożliwiło podniesienie skutecznych zarzutów apelacyjnych. Wskazywała skarżąca, że doszło do błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegającego na przyjęciu, iż wysokość usprawiedliwionych potrzeb małoletniej jest niższa niż kwota żądania, co doprowadziło do naruszenia przepisów prawa materialnego – art. 135 § 1 krio w zw. z art. 6 kc przez niewłaściwe zastosowanie polegające na zaniżeniu wysokości usprawiedliwionych potrzeb małoletniej oraz możliwości zarobkowych pozwanego. Podnosiła nadto apelująca, iż doszło do kolejnego błędu w ustaleniach faktycznych w postaci uznaniu, że orzeczony obowiązek alimentacyjny odpowiada zaangażowaniu pozwanego w proces wychowawczy i opiekę nad córką, podczas gdy faktycznie pozwany uczestniczy w życiu dziecka w nieznacznym stopniu, a ciężar opieki i wychowania spoczywa w całości na matce, która tym samym wypełnia swój obowiązek alimentacyjny. Wskazywała na niekonsekwencję w ustaleniu, że pozwany pobrał pożyczkę wysokości 5300000zł, której nie musi spłacać, co pozostaje w sprzeczności z istotą pożyczki. Zdolność alimentacyjna pozwanego winna jej zdaniem być oceniona w oparciu o powyższą kwotę także, z pominięciem kwot wydatkowanych na utrzymywanie nieruchomości i spłaty kredytów. Wskazywała, że przesunięcia majątkowe dokonywane między firmami pozwanego miały na celu uniknięcie opodatkowania dochodu ze zbycia udziałów na terenie RP, co Sąd zignorował oraz że pozwany faktycznie jest właścicielem całości mieszkania w W.. Apelująca zarzucała, że ustalenie, iż pozwany zajmował się dzieckiem, nie znajduje pokrycia w materiale dowodowym.

W apelacji powódka wnosiła o dopuszczenie dowodów z dołączonych do akt dokumentów obrazujących wydatki matki powódki na koszt jej utrzymania, wychowania i opieki, zaznaczając, że zignorowano np. wydatek matki w kwocie 5000zł na urządzenie pokoju małoletniej oraz rozmiar osobistego zaangażowania przedstawicielki ustawowej w proces wychowawczy i opiekuńczy córki.

W toku postępowania apelacyjnego strony składały wnioski o dopuszczenie dowodu z dokumentów dotyczących dalszego ponoszenia przez oboje rodziców wydatków na utrzymanie, rozrywki, wyjazdy, edukację i leczenie małoletniej, dokonywane w okresie po wydaniu zaskarżonego wyroku.

Na rozprawie apelacyjnej 8 czerwca 2016r. oddalono wnioski dowodowe zgłoszone prze powódkę w postępowaniu odwoławczym za wyjątkiem rozwiązania umowy najmu i faktury VAT na okoliczność możliwości majątkowych matki powódki.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 8 września 2016r. oddalono wnioski dowodowe stron zgłoszone w postępowaniu odwoławczym, jako, że nie wnosiły one nic nowego do dotychczasowych ustaleń, a jedynie mogły służyć potwierdzeniu kontynuowania utrzymywania wysokiej stopy życiowej dziecka i zaspokajania jego wszelkich potrzeb, zarówno podstawowych jak i ponadprzeciętnych, dobrowolnie i z własnej inicjatywy przez oboje rodziców. Równocześnie jako fakt notoryjny przyjęto zawarcie przez strony dnia 2 września 2016r. przed Sądem Rejonowym w Zabrzu w sprawie sygn. III Nsm 1004/15 ugody regulującej szerokie kontakty pozwanego z małoletnią powódką.

Strony wniosły o wzajemne oddalenie swoich apelacji i zwrot kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje stron nie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd Odwoławczy, analizując zarzuty obu rozpatrywanych apelacji uznał, że nieskuteczne były podnoszone w nich zarzuty dotyczące błędów w ustaleniach faktycznych oraz naruszenia art. 233 § 1 kpc przez ocenę materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Uznał Sąd drugiej instancji, iż ustalenia faktyczne były dokonane prawidłowo, w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy oferowany przez obie strony procesu reprezentowane prze wykwalifikowanych pełnomocników, zaś wywiedzione z niego wnioski odnośnie faktycznych okoliczności sprawy były zgodne z treścią niesioną przez poszczególne środki dowodowe. Uznał ponadto, że Sąd pierwszej instancji właściwie ocenił zarówno wiarygodność, jak i miarodajność poszczególnych dowodów dla poczynienia określonych ustaleń co do rzeczywistego stanu rzeczy, analizując całokształt okoliczności faktycznych w sprawie, wynikających z materiału dowodowego rozważonego jako całość, wszechstronnie i wnikliwie, kompleksowo. Nieprawidłowości tej ocenie nie sposób było zarzucić, mając na uwadze harmonijną i przekonującą całość, jaką stanowią stwierdzone okoliczności sprawy. Z tych przyczyn Sąd Odwoławczy ustalenia te przyjął za własne, bez konieczności ponownego ich przywoływania. Uzupełnienie ustaleń w zakresie obniżenia wysokości uzyskiwanych środków przez rodziców powódki z tytułu wynagrodzenia za pracę oraz wynajmu lokalu, nie miało wpływu na ocenę ustalonego stanu faktycznego i podjętego rozstrzygnięcia.

Nie doszło przy tym do zarzucanego przez pozwanego naruszenia przepisów prawa procesowego w toku postępowania dowodowego przed Sądem pierwszej instancji poprzez oddalenie wniosków dowodowych wskazanych w apelacji. Podzielić wypadało bowiem stanowisko Sądu Rejonowego, iż były one częściowo spóźnione, a w pozostałym zakresie służyć miały wyjaśnieniu okoliczności już w sprawie ustalonych należycie w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy.

W taki niewadliwie ustalonym stanie faktycznym wypadło uznać, że zaskarżone rozstrzygnięcie nie doprowadziło do naruszenia prawa materialnego w postaci art. 135 § 1 i 2 krio w zw. z art. 6 kc. Należycie oceniono bowiem zdolności zarobkowe i majątkowe możliwości pozwanego na bardzo wysokim, ponad przeciętnym poziomie oraz realne i potencjalne zdolności majątkowe matki powódki, odnosząc je do usprawiedliwionych potrzeb małoletniej powódki, wyznaczonych nie tylko poziomem jej życia oferowanym przez oboje rodziców, wysoką stopą życiową panującą w środowisku, w którym małoletnia funkcjonuje, ale i wiekiem, stanem zdrowia oraz etapem edukacji dziecka, z uwzględnieniem jej perspektyw życiowych i przyszłości. Zasadnie więc uznał Sąd pierwszej instancji, iż ustalone faktyczne i potencjalne możliwości majątkowe obojga rodziców małoletniej pozwalają na obciążenie ich obowiązkiem partycypowania w kosztach utrzymania córki do wysokości określonej w wyroku w odniesieniu do pozwanego i w pozostałej części w odniesieniu do matki dziecka. Należytą wagę przyłożył Sąd Rejonowy, wbrew zarzutom powódki, do konieczności wszechstronnego kształcenia małoletniej, stosownie do jej zdolności i upodobań oraz związanych z tym kosztów, a z drugiej strony do zakresu potrzeb oznaczonych jako usprawiedliwione. Korelują one z uwzględnionym żądaniem alimentacyjnym, a stanowisko Sądu Rejonowego było w tym zakresie należycie umotywowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, powodując, że poddaje się on kontroli instancyjnej. Ustalenia odnośnie sytuacji materialnej pozwanego, jego zasobów majątkowych oraz zobowiązań wobec instytucji finansowych , które jednak w ocenie Sądów obu instancji, nie rzutują na zakres zdolności alimentacyjnych, pozostawały w korelacji z treścią dowodów przedstawionych w sprawie, podobnie jak ustalenia dotyczące czasu faktycznie spędzanego przez pozwanego z córką i osobistej z nią styczności.

Nie dopatrzył się tu Sąd Odwoławczy sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania w uznaniu, że kwota 4300zł miesięcznie przekracza realne koszty utrzymania małoletniej, nawet przy uwzględnieniu jej standardu życia, zaś zaangażowanie osobiste obojga rodziców w proces wychowawczy i opiekę nad córką oraz ich zdolności majątkowe powodują, że nie sposób obciążyć całością kosztów utrzymania powódki wyłącznie pozwanego, a kwoty stanowiące jego udział odpowiadają proporcji zdolności majątkowych między rodzicami dziecka. Stanowisko Sądu Odwoławczego zasługuje tu na akceptację, wbrew poglądowi skarżącej.

Zasadnie także oceniono zakres obowiązku alimentacyjnego pozwanego w poszczególnych okresach czasu; uwzględnił tu Sąd pierwszej instancji zarówno orzeczone i wykonywane zabezpieczenie w wysokości 2000zł, następnie wzrost kosztów zajęć językowych i zakres partycypowania w nich pozwanego w ustalonych czasokresach. Żaden z zarzutów podnoszonych w apelacji powódki nie był w stanie wzruszyć prawidłowości tego rozstrzygnięcia.

Jeżeli chodzi o rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego, wskazać wypada, że brak było w mniemaniu Sądów obu instancji podstaw do podwyższenia stawki minimalnej i odstąpienia od zasady określonej w § 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Stopień zaangażowania pełnomocnika oraz zawiłość sprawy alimentacyjnej między stronami nie przemawiały tu za podwyższeniem opłaty z tytułu kosztów zastępstwa procesowego powódki.

Niesłusznie zarzucono naruszenie norm art. 98 kpc i art. 102 kpc. Sąd Odwoławczy zważył bowiem, iż powódka w niniejszej sprawie jako uprawniona do alimentów, nie powinna być obciążana kosztami oddalonego powództwa przeciwko zobowiązanemu i zarówno czynniki podmiotowe, jak i przedmiotowe niniejszej sprawy przemawiają za zastosowaniem wobec niej dobrodziejstwa z art. 102 kpc. Pozwanego natomiast zasadnie obciążono kosztami od uwzględnionego powództwa.

Uznał nadto Sąd Odwoławczy, że nie zostało wykazane, by pozwany nie dał powodu do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, nie alimentował za okres poprzedzający wniesienie pozwu małoletniej powódki w wystarczającym zakresie dobrowolnie, tym samym zmuszając ją do zainicjowania niniejszego postępowania, co musiało znaleźć odzwierciedlenie w wyrzeczeniu o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego.

Z tych wszystkich przyczyn oddalono bezzasadne apelacje obu stron, na

mocy art. 385kpc.

O kosztach postępowania odwoławczego między stronami orzeczono na zasadzie art. 100 zd. 1 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc, wzajemnie je wzajemnie je znosząc. Uznał Sąd Okręgowy, iż w sytuacji oddalenia obu apelacji, celowym będzie na zasadzie słuszności takie właśnie ich rozliczenie (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 30 czerwca 2015r., I ACa 420/15, LEX nr 1950454). Zważył bowiem, iż wprawdzie powódka uległa co do znacznie większej kwoty żądania, o ostatecznym rozliczeniu koszty postępowania obu stron podlegające rozliczeniu byłyby zbliżone, skoro obie strony są ostatecznie w podobnym stopniu przegrywającym i wygrywającym, czego ocena nie zależy tylko od kalkulacji kwot, o jakie strony w swoich środkach zaskarżenia się spierały, lecz również od rodzaju podniesionych przez nie zarzutów i ich ważkości dla podstaw zaskarżonego wyroku.

Zważywszy na fakt, iż powódka jest osobą małoletnią, uprawnioną do alimentów i nie mogącą się samodzielnie utrzymać, odstąpiono od obciążenia jej kosztami sądowymi w postępowaniu odwoławczym na zasadzie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

SSO Anna Hajda SSO Lucyna Morys – Magiera SSO (del.) Maryla Majewska – Lewandowska