Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2016 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa D. P.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 6 listopada 2015 r., sygn. akt I C 316/14

I.  prostuje komparycję zaskarżonego wyroku w ten sposób, że w miejsce słowa (...) wpisuje słowo (...) ;

II.  oddala apelację;

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt VACa 1024/15

UZASADNIENIE

Powód D. P. domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa - (...) kwoty 584.506,11 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 maja 2014 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że powyższej kwoty domaga się tytułem wyrównania szkody jakiej doznał w związku z bezpodstawnym odstąpieniem przez pozwanego od umowy nr (...) z dnia (...) roku, przedmiotem której było wykonywanie usług z zakresu gospodarki leśnej w Nadleśnictwie L. w leśnictwach S. i L..

Pozwany Skarb Państwa - (...) L. wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc że odstąpienie przez niego od umowy nastąpiło z zachowaniem warunków formalnych oraz wskutek podstaw faktycznych określonych w umowie.

Wyrokiem wstępnym z 6 listopada 2015r. Sąd Okręgowy w Słupsku uznał roszczenie powoda za usprawiedliwione.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu (...). zawarta została umowa nr (...) pomiędzy pozwanym Skarbem Państwa - (...) L. jako zamawiającym oraz powodem D. P. jako wykonawcą; mowa zawarta została w ramach zamówienia publicznego udzielonego w trybie przetargu nieograniczonego.

Przedmiotem umowy było wykonanie usługi z zakresu gospodarki leśnej w Nadleśnictwie L. na 2014 rok wg podziału na zadania częściowe: 1. zadanie częściowe nr 03/14 Leśnictwa S. i L.. Strony ustaliły, że za wykonanie umowy w okresie od (...). do 31 grudnia 2014r. powód otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.440.722,75 zł w tym 108.745,08 zł podatek VAT. Terminy realizacji oraz kolejności poszczególnych prac wskazanych w ramowym harmonogramie stanowiącym załącznik do umowy, miały być określane w miesięcznych zleceniach, stanowiących protokół przekazania miesięcznych prac do wykonania, sporządzony przez właściwych terytorialnie leśniczych lub osoby upoważnione przez pozwanego. W § 5 ust. 2 umowy szczegółowo określono obowiązki wykonawcy, natomiast w § 8 strony określiły zasady i formę odbioru prac wykonanych przez powoda w ramach umowy, w tym formę ustalania wad i usterek; postanowiono, że odbiór ilościowo-jakościowy wykonanych prac oraz przekazania mienia powierzonego dokonywane będą przez osoby upoważnione przez zamawiającego i wykonawcę na druku protokołu odbioru robót. W ustępie 2 § 8 umowy wskazano, że w przypadku stwierdzenia przy odbiorze prac usterek lub wad w wykonaniu usługi, zamawiający mógł odmówić przyjęcia prac wykonanych wadliwie, do czasu ich usunięcia, który ustalić miał w protokole zamawiający. Jednocześnie w ust. 4 ustalono, że w przypadku stwierdzenia podczas odbioru wad lub usterek nie nadających się do usunięcia zamawiający może odstąpić od umowy z winy wykonawcy. W ust. 7 postanowiono, iż protokół odbioru robót bez zastrzeżeń i bez stwierdzonych usterek czy wad, o których mowa w ust. 2 i 6 będzie podstawą do wystawienia faktury za wykonaną usługę.

Zasady odstąpienia od umowy określone zostały w § 11 ust. 2 umowy; strony ustaliły, że zamawiającemu przysługuje prawo odstąpienia od umowy ze skutkiem natychmiastowym z winy leżącej po stronie wykonawcy m.in. w sytuacji określonej w pkt b tegoż paragrafu, tj. gdy wykonawca wykonuje umowę niezgodnie z wymaganiami określonymi w SIWZ, złożoną ofertą, ze wskazaniami leśniczego lub innego uprawnionego pracownika zamawiającego, w sposób powodujący szkody dla zamawiającego lub nie wykonuje obowiązków określonych w § 5 ust. 2 i § 10 ust. 1 umowy, w tym nie przestrzega wymagań technologicznych wykonania prac, czy przepisów oraz pomimo wezwania i wyznaczenia wykonawcy siedmiodniowego terminu do usunięcia wskazanych nieprawidłowości nie następuje poprawa ich wykonania. Odstąpienie od umowy powinno nastąpić w formie pisemnej w terminie 60 dni od dnia powzięcia wiedzy o okolicznościach, będących jego podstawą.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika także, że w dniu 3 lutego 2014 roku leśniczy Leśnictwa S. powiadomił pozwanego notatką służbową z tego dnia o uchybieniach w wyrabianym surowcu stwierdzonych podczas jego odbioru. Wskazał, że w stosie wielkości 10 mp około 60 % wałków nie odpowiadało wymogom surowca. Poinformował też, iż na sąsiedniej działce leśniczy zalecił w dniu 30 stycznia 2014r. skrócenie pni poeksploatacyjnych i zadanie to do dnia sporządzenia notatki nie zostało wykonane.

Pismem z dnia 3 lutego 2014r. leśniczy Leśnictwa L. stwierdził nieprawidłowości w wykonywaniu umowy polegające na małym zaangażowaniu sił ludzkich i środków technicznych.

Wobec powyższych zastrzeżeń pozwany w dniu 4 lutego 2014r. wezwał powoda pisemnie do poprawy jakości wykonywanych usług oraz stwierdził wady nienadające się do usunięcia; wskazane w treści pisma usterki zostały usunięte.

Pismem z dnia 14 lutego 2014r. strona pozwana w oparciu o notatkę leśniczego z Leśnictwa L. z dnia 13 lutego 2014r. poinformowała powoda o ponownych nieprawidłowościach w realizacji zleceń na terenie leśnictwa L., polegających na pocięciu, wbrew wcześniejszym ustaleniom z leśniczym, dwóch dłużyc brzozowych na wałki o długości 2,50 mb, za wysokich pniakach po ścince drewna, pozostawieniu w użytkach przygodnych surowca częściowo obrobionego i nie zerwanego, nieprawidłowej obróbce drewna. Pozwany wezwał powoda do poprawienia nieprawidłowości w ciągu 7 dni od otrzymania pisma; brak jest adnotacji by usterki nie zostały usunięte.

W dniu 24 marca 2014 roku leśniczy Leśnictwa S. złożył kolejną notatkę służbową, dotyczącą nie wywiezienia zebranych śmieci. W dniu 26 marca 2014r. została przeprowadzona kontrola trzeźwości trzech pracowników zatrudnionych przez powoda, w wyniku której stwierdzono, iż pracownicy znajdują się pod wpływem alkoholu.

W dniach 26 marca i 16 kwietnia 2014r. w siedzibie pozwanego miały miejsce spotkania stron umowy, przy udziale m.in. leśniczych i inżyniera nadzoru obrębu S., w czasie których wskazywano na nieprawidłowości występujące przy wykonywaniu przez powoda umowy. Odwoływano się do uwag co do jakości i terminowości wykonywania przez powoda robót zawartych w treściach zapisów w terminarzach leśniczych oraz dwóch notatek służbowych kierowanych do Nadleśnictwa L.; z zapisami dokonywanymi przez leśniczych w terminarzach powód nie był zaznajamiany.

Sąd Okręgowy ustalił także, ze powód na bieżąco poprawiał prace w zakresie zgłaszanych mu ustnie zastrzeżeń przez stronę pozwaną, a szczególnie leśniczych R. T. i W. L..

W protokołach odbioru robót za poszczególne okresy rozliczeniowe obejmujące okres styczeń - marzec 2014r. stwierdzono wykonanie przez powoda wyszczególnionych w nich prac oraz nie wnoszono zastrzeżeń co do jakości ich wykonania przez powoda. Pierwsze adnotacje w przedmiocie konieczności dokonania przez powoda poprawy zleconych czynności znajdują się na protokołach z kwietnia 2014r.; jedynie w protokołach z dnia 22 kwietnia 2014r. widnieją zapisy o niepoprawionych pracach.

Żaden z leśniczych, podobnie inspektor nadzoru leśnego, nie wnioskowali o rozwiązanie z powodem umowy.

W piśmie z dnia 16 kwietnia 2014r. pozwany złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy na podstawie § 11 ust. 2 pkt b umowy. W uzasadnieniu powyższej decyzji pozwany wskazał, że jej podstawę stanowi nieprawidłowe wykonywanie zleceń, między innymi, nieterminowe wykonywanie prac wskazanych w zleceniu, niska jakość świadczonej usługi, wielokrotnie zwracana uwaga ustnie i na piśmie dotycząca jakości wykonywanych prac i terminowości oraz nierzetelne wykonywanie prac, a głównie praca sprzętem mechanicznym (pilarki) pod wpływem alkoholu. Pozwany powołał się na notatkę z dnia 4 lutego 2014r. w przedmiocie konieczności poprawy jakości wykonywanych usług i terminów realizacji, na pismo z dnia 14 lutego 2014r. wzywające go do poprawy jakości wykonywanych usług oraz wystąpienia wad nienadających się do usunięcia, notatkę z dnia 24 marca 2014r., karę umowną naliczoną w dniu 4 kwietnia 2014r. i kontrolę trzeźwości pracowników powoda z dnia 26 marca 2014r.

Oświadczenie o odstąpieniu od umowy pozwany próbował doręczyć powodowi w czasie spotkania zorganizowanego w dniu 16 kwietnia 2014 roku; wobec odmowy przyjęcia pisma przez pozwanego zostało ono doręczone mu za pośrednictwem poczty.

Pismem z dnia 28 kwietnia 2014r. powód zgłosił gotowość wykonywania umowy i oświadczył, iż oczekuje do dnia 30 kwietnia 2014r. na złożenie przez pozwanego oświadczenia o dopuszczeniu go do wykonywania umowy.

Pozwany pismem z dnia 29 kwietnia 2014r. odmówił dopuszczenia powoda do wykonania umowy.

Sąd Okręgowy wskazał, że istotą sporu pozostawało rozstrzygnięcie, czy w świetle okoliczności faktycznych sprawy pozwany był uprawniony do odstąpienia od umowy zawartej między stronami.

Zważył Sąd Okręgowy, że w umowie z dnia (...) roku strony w § 11 ust. 2-4 zastrzegły umowne prawo odstąpienia od umowy przez każdą ze stron (art. 395 § 1 kpc), odgraniczając to prawo terminem końcowym, do którego możliwe jest skorzystanie z tego uprawnienia tj. 60 dni od odpowiednio powzięcia wiedzy o okolicznościach, o których mowa w ust. 2 i 3 § 11 umowy.

Odstąpienie od umowy jest wyjątkiem od zasady trwałości umownych stosunków zobowiązaniowych, stąd postanowienia umowy, przepisy regulujące tę instytucję oraz oświadczenia stron składane na ich podstawie winny być interpretowane ściśle. Niedopuszczalna jest ocena skuteczności złożonego oświadczenia o odstąpieniu od umowy w oparciu o inne, jak wskazane w jego treści przyczyny i podstawy, nawet gdyby były one przewidziane w umowie bądź wynikały z ustawy.

Łącząca strony umowa na wykonanie usług z zakresu gospodarki leśnej została skonstruowana w sposób bardzo precyzyjny. W jej § 8 strony szczegółowo określiły sposób w jaki będzie odbywał się odbiór ilościowo-jakościowy prac (na druku protokołu odbioru robót), postępowanie w przypadku stwierdzenia przy odbiorze prac usterek lub wad w wykonaniu usługi, a zwłaszcza miejsce odnotowania ewentualnych wad i usterek w wykonaniu usługi; wskazały też co stanowi podstawę wystawienia faktury za wykonaną usługę (protokół odbioru robót bez zastrzeżeń i bez stwierdzonych usterek czy wad). Analiza załączonych przez powoda do akt dokumentów w postaci zleceń i protokołów odbioru prac obejmujących okres styczeń-marzec 2014r. prowadzi do wniosku, iż strona pozwana nie miała ostatecznie żadnych uwag co do jakości i terminowości prac wykonywanych przez powoda w tym okresie. Poza tym, gdyby nawet przyjąć, że wskazane przy odbiorze w protokołach wady wykonanej usługi istotnie miały miejsce, to zostały one stwierdzone już po złożeniu przez pozwanego oświadczenia o odstąpieniu od umowy, a zatem nie mogły stanowić jego uzasadnienia.

W sposób bardzo szczegółowy rozpisane zostały w umowie także kwestie dotyczące sytuacji w razie zaistnienia których przysługiwać miało zamawiającemu prawo odstąpienia od umowy. W § 11 ust 2 umowy wymienione zostały konkretne zachowania wykonawcy, przy czym z punktu niniejszego procesu ważne są te wskazane w § 11 ust 2 pkt b. Zgodnie z tym postanowieniem umownym zamawiającemu przysługiwało prawo odstąpienia w sytuacji gdy wykonawca wykonuje umowę niezgodnie: z wymaganiami określonymi w SIWZ, złożoną ofertą, wskazaniami leśniczego lub innego uprawnionego pracownika zamawiającego, w sposób powodujący szkody dla zamawiającego lub gdy nie wykonuje obowiązków określonych w § 5 ust. 2 i § 10 ust. 1 umowy, w tym nie przestrzega wymagań technologicznych oraz pomimo wezwania i wyznaczenia wykonawcy 7 dniowego terminu do usunięcia wskazanych nieprawidłowości nie następuje poprawa ich wykonania.

Dokonując oceny zasadności i prawidłowości odstąpienia od umowy przez pozwanego Sąd Okręgowy uznał, że pozwany nie dowiódł uprawnienia do odstąpienia od umowy; pozwany nie wykazał, by wyznaczył powodowi określony w umowie termin do poprawienia wadliwie wykonanych prac.

Zamawiający składając oświadczenie o odstąpieniu od umowy odwołał się do § 11 ust.2 lit. b. i w motywach tej decyzji wskazał na przykładowe uchybienia. Taka konstrukcja treści tegoż oświadczenia oznacza, że powód nie tylko uchybił warunkom wymienionym wprost w § 11 ust.2 lit. b umowy, ale i naruszył wszystkie obowiązki wskazane w § 5 ust. 2 i § 10 ust. 1 umowy szczegółowo opisane w stanie faktycznym. Rzeczą strony pozwanej było przy tym zachowanie procedur wskazanych w tym postanowieniu tj. po stwierdzeniu uchybień w sposób określony w § 8 umowy tj. na druku protokołu odbioru robót wraz z wyznaczeniem terminu na poprawę prac, należało ponownie wezwać powoda do usunięcia tych nieprawidłowości i wyznaczyć mu dodatkowy siedmiodniowy termin do ich usunięcia. Z zeznań wszystkich słuchanych w sprawie świadków i dowodów w postaci dokumentów wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że strona pozwana nie dopełniła powyższych warunków umownych. Stosownych zapisów w protokołach za okres styczeń-marzec 2014r, nie mogły zastąpić ani notatki leśniczych w terminarzach, ani operatywki, ani notatki służbowe, ani ustne przekazy między leśniczymi, czy kierowane do powoda na specjalnie zorganizowanym spotkaniu. Pozwany w motywach oświadczenia o odstąpieniu podał jako jedną z podstaw faktycznych tej decyzji uchybienia i usterki stwierdzone w pismach odpowiednio z dnia 4 i 14 lutego 2014r. skierowanych do powoda. Pomijając już, że pisma te, jako nie stanowiące chociażby integralnego załącznika protokołów odbioru robót za luty 2014r., nie odpowiadały określonemu w § 8 umowy sposobowi postępowania w razie stwierdzenia przy odbiorze prac usterek lub wad w wykonaniu usługi, to w świetle zeznań słuchanych w sprawie świadków W. L. i R. T. jak i treści protokołów, w ocenie Sądu Okręgowego, nie może budzić wątpliwości, iż powód już po tych wezwaniach podjął skutecznie działania naprawcze i tym samym uniemożliwił pozwanemu skorzystania z umownego prawa odstąpienia z tego powodu. W dacie złożenia oświadczenia tj. 16 kwietnia 2014 roku minął już także 60 - dniowy termin liczony odpowiednio od dnia powzięcia wiadomości o okolicznościach mogących stanowić uzasadnienie odstąpienia od umowy.

Odnośnie wskazanego w oświadczeniu o odstąpieniu stwierdzenia wykonywania w dniu 26 marca 2014r. przez pracowników wykonawcy prac pod wpływem alkoholu, to nie odmawiając oceny nagannej takiemu zachowaniu, jako też zagrażającemu zdrowiu i bezpieczeństwu pracy pracowników, to jednak pozwany dopiero po wskazaniu wykonawcy na uchybienie w zakresie BHP, zakreśleniu 7 dniowego terminu na poprawę, a następnie stwierdzeniu jej braku mógł odstąpić od umowy, które to warunki przez stronę pozwaną nie zostały dochowane.

Jeżeli natomiast chodzi o protokoły odbioru prac obejmujące kwiecień 2014 roku (z wyłączeniem protokołu odbioru robót (...), to z ich treści wynika, że stwierdzone uchybienia czy usterki zostały przez wykonawcę poprawione. Porównanie zaś daty odnotowanej na protokole (...) poinformowania wykonawcy o konieczności poprawienia robót tj. 14 kwietnia 2014 roku, z datą oświadczenia o odstąpieniu od umowy tj. 16 kwietnia 2014 roku wskazuje, że także i w tym przypadku nie zostały zachowane umowne

warunki do złożenia takiego oświadczenia.

Sąd Okręgowy zważył, iż wprawdzie w toku niniejszego postępowania ujawnione zostały okoliczności dotyczące uchybień w wykonywaniu przez pozwanego prac, jednakże pozwany nie wykazał, by dopełnił określone w § 8 i § 11 warunki umowy, tj. by w protokołach odbioru robót wskazywał usterki i ustalał termin ich usunięcia a następnie, by wzywał powoda do usunięcia wskazanych nieprawidłowości i by zakreślał powodowi dodatkowy siedmiodniowy termin do ich usunięcia. Nie można przy tym powyższych zaniechań proceduralnych tłumaczyć w ten sposób, iż po raz pierwszy strona pozwana spotkała się z wykonawcą, który w sposób nieprawidłowy realizuje zlecone prace, że chciano dać powodowi szansę i dlatego wszelkie zastrzeżenia odnotowywane były w terminarzach leśniczych a nie w protokołach, czy też że taka była niepisana praktyka.

Mając na uwadze wyniki dotychczasowego postępowania Sąd Okręgowy stwierdził, że roszczenie powoda jest usprawiedliwione co do zasady.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku wywiódł pozwany Skarb Państwa - (...) L., zaskarżając wyrok w całości oraz zarzucając :

I. naruszenie prawa materialnego, tj.:

1.  art. 65 k.c. w zw. z § 5 ust. 2, § 8 oraz § 11 ust. 2 lit. b umowy nr (...) z dnia (...) r. poprzez ich błędne zastosowanie i uznanie, iż:

a . w realiach niniejszej sprawy brak było podstaw faktycznych i prawnych do złożenia przez pozwanego oświadczenia woli o odstąpieniu od umowy z przyczyn leżących po stronie powoda, podczas gdy zamawiający skutecznie odstąpił od umowy,

b.  pozwany uchybił procedurom zgłaszania wad i usterek podczas realizacji przedmiotu umowy, bowiem nie wyznaczył powodowi pisemne 7- dniowego terminu do usunięcia nieprawidłowości w jego pracach, podczas gdy umowa nie precyzuje formy w jakiej musi być sformułowane wezwanie wykonawcy do usunięcia nieprawidłowości i wyznaczenie mu siedmiodniowego terminu do ich usunięcia,

c.  protokoły odbioru stwierdzające wady i usterki w świadczonych pracach wraz z terminem ich usunięcia, jako jedyne i wyłączne mogą stanowić podstawę do ustalenia nieprawidłowości w realizowanym zamówieniu, a w konsekwencji dać podstawę do odstąpienia od umowy, w sytuacji, gdy pozwany wielokrotnie na przestrzeni stycznia- kwietnia 2014 r. wzywał wykonawcę pisemnie oraz ustnie do prawidłowego realizowania umowy,

2.  art. 746 § 1 k.c. w zw. z art. 750 k.c. poprzez ich pominięcie i uznanie, iż brak było ważnych powodów umożliwiających pozwanemu wypowiedzenie umowy na podstawie regulacji ustawowych;

II. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. przez wyprowadzenie wniosków końcowych sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym, polegających na ustaleniu, że:

a.  pozwany nie miał ostatecznie uwag do jakości i terminowości wykonywanych przez powoda prac w okresie styczeń-marzec 2014 r.,

b.  pozwany nie wyznaczał powodowi 7-dniowych terminów do poprawienia wadliwie wykonanych prac,

c.  brak wpisów w protokołach odbioru o wadach i usterkach w realizowanych przez powoda pracach świadczy o ich prawidłowym wykonaniu,

d.  brak jest stwierdzenia przez leśniczych, podleśniczych i inżyniera nadzoru istotnych uchybień w realizacji prac przez powoda,

e.  powód podjął działania naprawcze, uniemożliwiając tym samym pozwanemu odstąpienie od umowy,

f.  pozwany nie zachował terminu 60 dni (liczonego od dnia powzięcia informacji o braku poprawy naruszeń) do odstąpienia od umowy,

co w konsekwencji doprowadziło Sąd I instancji do błędnego przekonania, iż pozwany nie był uprawniony do odstąpienia od umowy;

2.art.233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z dokumentów:

a.  analizy wykonania pozycji ze zleceń powoda w Leśnictwach L. i S. w okresie styczeń - kwiecień 2014 r. z zakresu pozyskania drewna, z której wynika, iż protokoły odbioru dokumentują jedynie prace wykonane przez powoda, z uwagi na stosowaną praktykę przez pozwanego, a prace, które nie zostały wykonane w terminie lub nie zostały wykonane zgodnie z zaleceniami, nie były uwzględnianie w protokołach, co jednocześnie nie świadczy bynajmniej o tym, iż powód prawidłowo wykonywał przedmiot umowy,

i  pisma Regionalnej Dyrekcji (...) w S. z dnia 22 czerwca 2015 r. oraz oświadczenia Stowarzyszenia Firm (...) w L., z których wynika, iż powodem nieprawidłowo wykonywanej pracy przez wykonawcę był również brak świadomości rozmiarów podjętego zobowiązania - nieznajomość realiów utrzymywania sprzętu, poszerzenie frontu robót i zastosowanie w ofercie zbyt niskiej stawki na wykonywanie prac objętych przedmiotem zamówienia,

b.  dokumentacji zdjęciowej, z której wynika rozmiar i zakres wad oraz usterek w świadczonych przez powoda pracach, co stanowi istotne uchybienia w realizacji zamówienia przez wykonawcę,

c.  pisma Dyrekcji (...) w S. z dnia 12 maja 2014r. przedstawiającego wynik kontroli w Nadleśnictwie L., która nie stwierdziła uchybień w działaniu Nadleśnictwa, natomiast potwierdzała zastrzeżenia co do nieprawidłowego wykonywania usługi przez powoda,

co w konsekwencji doprowadziło Sąd I instancji do błędnego przekonania, iż pozwany nie był uprawniony do odstąpienia od umowy.

3.art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie częściowo dowodu z zeznań świadków R. T., W. L., E. S., G. G., T. S., K. W., M. W. w zakresie w jakim świadkowie udzielili informacji o:

a.  stwierdzonych przez nich istotnych wadach i usterkach w zrealizowanych przez powoda pracach, prowadzących w konsekwencji do nadmiernego zaangażowania pracowników Nadleśnictwa w kontrolę zamówienia,

b.  konieczności wykonywania prac o prawidłowej jakości i terminowo przez wykonawcę, wobec faktu pozyskiwania przez Nadleśnictwo surowca celem odsprzedaży,

c.  woli leśniczych i inżyniera nadzoru do rozwiązania z powodem umowy, z uwagi na brak terminowości i nieprawidłowości w wykonywanych przez powoda pracach,

co skutkowało błędnym przyjęciem przez Sąd Okręgowy, iż brak było podstaw do złożenia przez Nadleśniczego Nadleśnictwa L. oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

4.art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie częściowo dowodu z zeznań świadków P. T. oraz P. W. w zakresie w jakim świadkowie udzielili informacji o:

a.  fakcie pracowania pod wpływem alkoholu przez pracowników powoda, co stanowiło istotne uchybienie w realizacji przedmiotu umowy przez powoda,

b.  niewystarczającym zaangażowaniu logistyczno - osobowo - maszynowym wykonawcy w realizację zamówienia,

co skutkowało na oczywiście błędną ocenę stanu faktycznego i wnioskiem, iż brak było ważnych powodów umożliwiających pozwanemu wypowiedzenie umowy;

5.art. 217 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez wydanie wyroku wstępnego z pominięciem wniosku pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu gospodarki leśnej, na okoliczność ustalenia, iż uchybienia w realizacji umowy wskazane w odpowiedzi na pozew, a w szczególności w notatkach służbowych leśniczych Leśnictwa L. i S. oraz wynikające z zeznań świadków, stanowiły wykonywanie umowy niezgodnie z wymaganiami SIWZ, ofertą, wskazaniami uprawnionych podmiotów (leśniczego lub innego pracownika), a także były niezgodne z obowiązkami określonymi w § 5 ust. 2 umowy lub stanowiły wady nieusuwalne, a ponadto na okoliczność ilości potrzebnych zasobów ludzkich i czasu pracy niezbędnego do prawidłowego wykonania umowy, w sytuacji gdy dowód ten był niezbędny do ustalenia wpływu uchybień i wad w realizacji przedmiotu umowy przez wykonawcę, a w konsekwencji rozstrzygnięcia prawidłowości odstąpienia od umowy przez zamawiającego;

6.art.328 § 2 k.p.c.:

a.  poprzez brak rozważenia w uzasadnieniu wyroku pełnej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, w szczególności brak wyjaśnienia na podstawie jakich okoliczności Sąd I Instancji uznał za nieskuteczne wypowiedzenie umowy przez pozwanego na podstawie art. 746 § 1 k.c. w zw. z art. 750 k.c., w sytuacji gdy istniały ważne powody uzasadniające wypowiedzenie stosunku zlecenia,

b. poprzez brak wskazania przez Sąd I instancji dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku wstępnego poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku wstępnego w całości i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania oraz zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwany wniósł także o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu gospodarki leśnej, na okoliczność ustalenia, iż uchybienia w realizacji umowy wskazane w odpowiedzi na pozew, a w szczególności w notatkach służbowych leśniczych Leśnictwa L. i S. oraz wynikające z zeznań świadków, stanowiły wykonywanie umowy niezgodnie z wymaganiami SIWZ, ofertą, wskazaniami uprawnionych podmiotów (leśniczego lub innego pracownika), a także były niezgodne z obowiązkami określonymi w § 5 ust. 2 umowy lub stanowiły wady nieusuwalne, a ponadto na okoliczność ilości potrzebnych zasobów ludzkich i czasu pracy niezbędnego do prawidłowego wykonania umowy.

W uzasadnieniu apelacji pozwany podniósł, że oświadczenie o odstąpieniu przez niego od umowy zostało złożone przy zachowaniu warunków formalnych, na podstawie okoliczności faktycznych sprawy i nie można podzielić wniosek Sądu I instancji, iż brak jest podstaw faktycznych i prawnych do odstąpienia od umowy z przyczyn leżących po stronie powoda. Pozwany miał podstawy faktyczne do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy na podstawie uchybień w realizacji zleceń przez powoda w Leśnictwach L. i S. w okresie styczeń - kwiecień 2014r., stanowiących wykonywanie umowy niezgodnie z wymaganiami SIWZ, oferty, wskazaniami uprawnionych podmiotów (leśniczego lub innego pracownika), a także niezgodne z obowiązkami określonymi w § 5 ust. 2 umowy lub stanowiące wady nieusuwalne. Zaistniała bowiem znaczna dysproporcja pomiędzy ilością faktycznie wykonanej pracy przez powoda, a zleceniami w okresie danego miesiąca, duża ilość nierozpoczętych pozycji w danym miesiącu, pomimo odpowiednich zleceń w tym zakresie; realizowane prace obciążone były wadami oraz usterkami, jak również były wykonywane nieterminowo. Prace, które nie zostały wykonane w terminie lub nie zostały wykonane zgodnie z zaleceniami, nie były uwzględnianie w protokołach, co nie świadczy o tym, iż powód prawidłowo wykonywał przedmiot umowy.

Całkowicie przy tym błędne jest ustalenie Sądu I instancji, iż pozwany nie miał ostatecznie uwag do jakości i terminowości wykonywanych przez powoda prac w okresie styczeń - marzec 2014 r., czemu przeczą zeznania świadków, ale i przesłuchanie samego powoda.

Okolicznością bezsporną de facto jest wyznaczanie powodowi 7-dniowych terminów do poprawienia wadliwie wykonanych prac, zarówno bowiem przedstawiciele pozwanego, jak i pracownicy powoda w swych zeznaniach, a i sam powód w treści przesłuchania wielokrotnie potwierdzili fakt zgłaszania przez leśniczych i podleśniczych istotnych uchybień w realizacji prac przez powoda, a w konsekwencji wyznaczanie mu terminu 7-dniowego do ich usunięcia.

Powód zobowiązał się wykonać usługi pielęgnacyjne w oddziale 256b00-CW do dnia 28 marca 2014r., zaś na spotkaniu z dnia 26 marca 2014 r. leśniczy Nadleśnictwa S. wskazywał kolejny raz, iż do chwili obecnej zlecenie to nie zostało wykonane. Następnie w zleceniu z dnia 1 kwietnia 2014r. ponownie ujęto to samo zlecenie, albowiem nie zostało ono wykonane, tym razem wyznaczono czas do dnia 4 kwietnia 2014r. i mimo powyższych terminów powód nie wykonał usług pielęgnacyjnych. Leśniczy Leśnictwa S. wzywał powoda do wykonania powyższego zlecenia także 14 kwietnia 2014r., jednakże prace w oddziale 256b00-CW nie zostały poprawione.

W notatce z dnia 24.03.2014 r. zeznał, że mimo dwukrotnego polecenia powód nie wywiózł zebranych śmieci, a ich część była porozsypywana.

Świadek W. L. podkreślił również, iż powód poprawił prace związane pierwotnie z pozostawieniem surowca częściowo obrobionego i niezarezerwowanego w użytkach przygodnych, przy czym te prace poprawiał na przestrzeni 2-3 tygodni.

Podkreślił skarżący, iż sam fakt, że powód podejmował działania naprawcze, nie w każdym przypadku niwelujące zaistniałe problemy, nie skutkował brakiem, wbrew twierdzeniom Sądu I instancji, możliwości odstąpienia przez pozwanego od umowy; powód niwelował usterki, jednak nie w tempie zadowalającym pozwanego.

Bezsporny między stronami jest również fakt, niezrealizowania przez powoda usunięcia zainwentaryzowanego posuszu, co wynika z notatki służbowej z dnia 1 kwietnia 2014r.; z tego tytułu powód został również obciążony karą umowną, której nie kwestionował.

W ocenie skarżącego nie jest jasny wywód Sądu Okręgowego zakresie ustalenia przez niego, iż pozwany nie zachował terminu 60 dni, liczonego od dnia powzięcia informacji o braku poprawy naruszeń, do odstąpienia od umowy.

Podkreślił także skarżący, że zawarta między stronami umowa nie precyzuje formy w jakiej musi być sformułowane wezwanie wykonawcy do usunięcia nieprawidłowości i wyznaczenie mu siedmiodniowego terminu w tym zakresie, a w szczególności nie stawia wymogu formy pisemnej jakiej oczekuje Sąd I instancji, a dotychczas praktykowana forma ustna praktyka pozostawała wystarczająca.

W ocenie skarżącego żądanie powoda stanowi nadużycie prawa podmiotowego, albowiem okoliczności faktyczne świadczą o braku doświadczenia i umiejętności wykonawcy w realizacji tego typu zamówień, co jednocześnie nie powinno obciążać swymi negatywnymi skutkami zamawiającego. Powodem nieprawidłowo wykonywanej pracy przez powoda był przy tym również brak świadomości rozmiarów podjętego zobowiązania - nieznajomość realiów utrzymywania sprzętu, poszerzenie frontu robót i zastosowanie w ofercie zbyt niskiej stawki na wykonywanie prac objętych przedmiotem zamówienia.

Skarżący podniósł także, iż nawet gdyby jego oświadczenie o odstąpieniu od umowy okazało się nieskuteczne, to złożone przez niego oświadczenie woli należy traktować jako wypowiedzenie umowy z ważnych powodów w rozumieniu art. 746 § 1 k.c. w zw. z art. 750 k.c., co znalazło swoje uzasadnienie w okolicznościach przedmiotowej sprawy. Zarówno utrata zaufania, jak i wątpliwości co do osiągnięcia celu zawartego kontraktu są w doktrynie i judykaturze postrzegane jako ważne powody uzasadniające wypowiedzenie stosunku zlecenia na podstawie art. 746 § 1 k.c. W niniejszej sprawie ważne przyczyny niewątpliwie nastąpiły, a co więcej, Sąd I instancji uznał je za bezsporne - chociażby uchybienia wykonawcy w zakresie zasad BHP, które uwagi na charakter prowadzonych prac i używane narzędzia stwarzały zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego, ale także opóźnienia w wykonywaniu prac, na które pracownicy pozwanego zwracali powodowi uwagę.

Powód w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, wskazując na niezasadność wywiedzionego środka zaskarżenia.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia poczynił prawidłowe ustalenia stanu faktycznego sprawy, które Sąd Apelacyjny w pełni podziela i uznaje za własne, zatem nie zachodzi potrzeba ich ponownego przytaczania.

Oceniając we wskazanym zakresie materiał dowodowy Sąd Okręgowy nie naruszył też zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Dowody, których pominięcie zarzuca skarżący nie dotyczyły okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, odnosząc się przede wszystkim do oceny jakości wykonywania umowy przez powoda, bądź też praktyki stosowanej przez pozwanego w odniesieniu do stwierdzania wykonania prac przez pozwanego po umówionym terminie lub niezgodnie z zaleceniami.

Oddaleniu z mocy art. 227 k.p.c. podlegał także wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu gospodarki leśnej, na okoliczność ustalenia, iż uchybienia w realizacji umowy wskazane w odpowiedzi na pozew, a w szczególności w notatkach służbowych leśniczych Leśnictwa L. i S. oraz wynikające z zeznań świadków, stanowiły wykonywanie umowy niezgodnie z wymaganiami SIWZ, ofertą, wskazaniami uprawnionych podmiotów (leśniczego lub innego pracownika), a także były niezgodne z obowiązkami określonymi w § 5 ust. 2 umowy lub stanowiły wady nieusuwalne, a ponadto na okoliczność ilości potrzebnych zasobów ludzkich i czasu pracy niezbędnego do prawidłowego wykonania umowy. Ustalenie zdecydowanej większości okoliczności wskazywanych w tezie dowodowej zgodnie z twierdzeniami pozwanego nie wpłynie bowiem na odmienną oceną zaskarżonego orzeczenia, zaś w odniesieniu do wad nieusuwalnych pozwany nie wykazał, aby pozostawały one przyczyną odstąpienia od umowy.

Nie są też zasadne formułowane przez skarżącego zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 65 k.c. w zw. z § 5 ust. 2, § 8 oraz § 11 ust. 2 lit. b umowy nr (...) z dnia (...). łączącej strony oraz art. 746 § 1 k.c. w zw. z art. 750 k.c., a i powiązany przez apelującego z tym ostatnim uchybieniem zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

Umowa na wykonanie usług z zakresu gospodarki leśnej łącząca strony przewidywała możliwość odstąpienia od niej przez pozwanego m.in. w sytuacji gdy powód wykonywałby umowę niezgodnie z wymaganiami określonymi w SIWZ, złożoną ofertą, ze wskazaniami leśniczego lub innego uprawnionego pracownika zamawiającego, w sposób powodujący szkody dla zamawiającego lub nie wykonywałby obowiązków określonych w § 5 ust. 2 i § 10 ust. 1 umowy, w tym nie przestrzegałby wymagań technologicznych wykonania prac, czy przepisów. Odstąpienie od umowy powinno przy tym nastąpić w formie pisemnej w terminie 60 dni od dnia powzięcia wiedzy o okolicznościach, będących jego podstawą.

Zgodzić się należy z Sądem Okręgowym, iż skoro uprawnienie do odstąpienia od umowy przeczy podstawowej zasadzie trwałości stosunku prawnego to konieczne jest ścisła wykładnia zarówno przepisów, jak i regulacji umownych uprawnienie takie przewidujących. Już z tej przyczyny badanie skuteczności wykonania umownego uprawnienia do odstąpienia od umowy musi ograniczać się do przyczyn wskazanych przez stronę w oświadczeniu o odstąpieniu jako podstawa do skorzystania przez stronę z tego uprawnienia. Jednocześnie skoro umowne prawo odstąpienia stwarza stronie umowy możliwość zakończenia kontraktu w wypadku zaistnienia pewnych okoliczności, a nie nakłada na nią takiego obowiązku to jedynie strona może wskazać z jakich przyczyn ze służącego jej uprawnienia skorzystała, przy czym co oczywiste decydującą musi być treść woli tej strony w dacie składania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Skoro dla skutecznego wykonania umownego odstąpienia od umowy konieczne jest, wedle treści umowy, wystąpienie okoliczności je uzasadniających to niezbędnym elementem oświadczenia woli stanowiącego wykonanie uprawnienia prawokształtującego jest wskazanie okoliczności, które spowodowały odstąpienie od umowy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2016r. w sprawie I CSK 269/15, publ. LEX nr 20166022). Niedopuszczalna pozostaje tym samym ocena skuteczności oświadczenia o odstąpieniu od umowy w oparciu o inne, jak wskazane w jego treści przyczyny i podstawy, nawet gdyby były one przewidziane w umowie (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2013r. w sprawie III CSK 267/12, publ. LEX nr 1353204).

Analizowane oświadczenie woli pozwanego o odstąpieniu od umowy wskazuje na uchybienia w zakresie terminowości prac, rzetelności ich wykonania i wreszcie ich jakości; przy czym konkretnie odwołuje się do pracy sprzętem mechanicznym przez pracowników powoda pozostających pod wpływem alkoholu, okoliczności wskazywanych w treści notatek służbowych z 4 lutego 2012r., 14 lutego 2014r. i 24 marca 2014r. oraz związanych z obciążeniem powoda karą umowną.

Słusznie też Sąd Okręgowy zważył, że skoro stwierdzone przez pozwanego nieprawidłowości opisane zostały w notatkach służbowych z dni 14 lutego 2012r. i 14 lutego 2012r., to nie mogły stać się podstawą skutecznego odstąpienia od umowy w dniu 16 kwietnia 2014r. już tylko z uwagi na upływ 60 - dniowego terminu wskazanego w ust. 4 § 11 umowy. Odnosząc się zaś do zarzutu skarżącego co do uzasadnienia zaskarżonego wyroku we wskazanym zakresie wskazać należy na jego niezasadność; przedmiotowy wywód prowadzący do wniosku, iż w odniesieniu do badanych przyczyn odstąpienie od umowy nastąpiło po upływie umownego terminu pozostaje jasny i logiczny.

Analizowany zapis § 11 ust 2 pkt b umowy stron wskazując jako podstawę do odstąpienia od umowy przez pozwanego na nie wykonywanie przez powoda obowiązków określone w § 5 ust. 2 umowy odwołuje się praktycznie do wszystkich obowiązków powoda związanych z przedmiotową umową. Tak szerokie ujęcie możliwości jednostronnego zakończenia stosunku umownego przez powoda równoważone jest jednak koniecznością uprzedniego wezwania powoda do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości i wyznaczenia mu 7 - dniowego terminu do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, zaś w zakresie uchybień co do jakości prac szczegółowo unormowanym trybem odbioru prac, przewidującym usunięcie wad lub usterek po ich stwierdzeniu w protokole odbioru robót i ograniczającym możliwość odstąpienia od umowy bez zachowania trybu usuwania wad lub usterek tylko do takich, które nie nadają się do usunięcia (§ 8 umowy stron).

Pozwany w toku postępowania nie wykazał, aby zarówno w zakresie okoliczności opisanych notatką służbową z dnia 24 marca 2014r., związanych z nałożeniem na powoda kary umownej czy też ze stwierdzeniem, że pracownicy powoda wykonywali pracę będąc pod wpływem alkoholu zachował tryb postępowania, jaki zgodnie z umową winien poprzedzać dokonanie odstąpienia od umowy. Umowny obowiązek wyznaczenia powodowi dodatkowego 7 - dniowego terminu przed dokonaniem odstąpienia od umowy nawiązuję do regulacji art. 491 k.c., wobec czego podobnej ocenie podlegają też skutki niezachowania tego wymogu; wykonanie prawa odstąpienia, które nie zostało poprzedzone wyznaczeniem 7 - dniowego terminu do wykonania zobowiązania pozostaje nieskuteczne (vide : wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2013r. w sprawie III CSK 62/13, publ. LEX nr 1316683).

Wskazania w treści wypowiedzenia na nieterminowe wykonywanie prac objętych zleceniem, niską jakość świadczonych usług oraz nierzetelne wykonywanie prac nie sposób uznać za wskazanie okoliczności, które spowodowały odstąpienie od umowy. Ścisłe wykładnia regulacji dotyczących prawa odstąpienia od umowy nakazuje odniesienia jego uzasadnienia (wymaganego i wedle ust.4 § 11 umowy) do konkretnych okoliczności; zastosowana formuła zaś w istocie niewiele różni się od formuły art. 471 k.c. nawiązującej do niewłaściwego wykonania zobowiązania (co do terminu lub jakości). Akceptacja takiej formuły powodować może również niedopuszczalną ocenę skuteczności oświadczenia o odstąpieniu od umowy w oparciu o okoliczności, które w istocie nie były jego przyczyną, poprzez swoiste późniejsze ich uzupełnianie celem wypełnienia tak szerokiej formuły. Podobnie zresztą potraktować należy wskazywaną przez skarżącego w treści uzasadnienia apelacji dysproporcję pomiędzy ilością faktycznie wykonanej przez powoda pracy, a zleceniami w okresie danego miesiąca; okoliczność ta nie tylko nie została wskazana w treści odstąpienia od umowy, ale pozostaje również na wysokim poziomie ogólności. Treść oświadczenia o odstąpieniu od umowy nie odnosi się do wskazywanej przez niego usługi pielęgnacyjnej, nie wskazuje także, aby podstawą do odstąpienia od umowy pozostawało nieterminowe usuwanie przez powoda usterek i wad w wykonanych pracach. Fakt nałożenia na powoda kary umownej w istocie nie był w toku postępowania kwestionowany, jednakże nie pozostaje on jednoznaczny z zachowaniem przez pozwanego w tym zakresie procedury poprzedzającej odstąpienie od umowy.

Wbrew twierdzeniu skarżącego umowa stron w § 13 wyraźnie precyzuje, iż wszelkie wezwania przekazywane drugiej stronie (zatem i te wskazane w § 11 ust. 2 pkt b) winny być dokonywane w formie pisemnej; zatem dla zachowania trybu poprzedzającego dokonanie wypowiedzenia umowy konieczne było dokonania wezwania powoda do usunięcia ewentualnych nieprawidłowości na piśmie; godzi się jednocześnie stwierdzić, iż taki właśnie tryb pozwany zastosował kierując do powoda pisma z dnia 4 lutego 2014r. oraz 14 lutego 2014r.

Jednocześnie skoro § 8 umowy stron przewidywał szczegółowy tryb stwierdzania wad i usterek prac wykonywanych przez powoda na etapie ich odbioru, w protokołach odbioru, zaś § 5 umowy nakładał w ust.1 pkt d. na pozwanego obowiązek systematycznego dokonywania odbiorów wykonanych prac to stwierdzenie nieprawidłowości w zakresie jakości tych prac, które mogło stać się następnie przyczyną odstąpienia od umowy, winno następować, w okolicznościach sprawy, w tych protokołach odbioru. Nawet jeżeli pozwany stosował opisywaną przez siebie praktykę umieszczania w protokołach jedynie prac prawidłowo wykonanych przez powoda, to praktyka taka stanowiła zmianę postanowień umowy, co zgodnie z § 14 ust. 3 umowy wymagało formy pisemnej pod rygorem nieważności; pozwany nie wykazał zaś nawet, aby powód o takiej praktyce wiedział czy wyraził na nią zgodę. Słuszny wniosek w zakresie roli protokołów odbioru, powtórzony za Sądem Okręgowym, znajduje również uzasadnienie we wskazywanej już konieczności ścisłej wykładni regulacji umownych dotyczących odstąpienia od umowy; jest on konieczny również z uwagi na zapewnienie pełnej jasności zasad wykonywania kontraktu, w tym dla strony, która jest zagrożona możliwością odstąpienia od umowy z uwagi na jakość świadczonych przez nią prac. Odpowiednio wskazać też należy, że pożądana umową praktyka była stosowana przez pozwanego, jednakże nie w odniesieniu do protokołów za okres styczeń - marzec 2014r.

Odnosząc się do kolejnego zarzutu skarżącego dotyczącego oceny żądania powoda jako nadużycia prawa podmiotowego zważyć trzeba, iż nawet podzielnie stanowiska pozwanego, że przyczyną nieprawidłowo wykonywanej pracy przez powoda był brak świadomości rozmiarów podjętego zobowiązania, nie powodowałoby uznania tego zarzutu za uzasadniony.

Wbrew zarzutom skarżącego Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wskazał, iż w toku postępowania ujawnione zostały okoliczności dotyczące uchybień w wykonywaniu przez powoda prac, jednakże pozwany nie wykazał, aby dopełnił warunki wykonania umownego prawa odstąpienia od umowy. W tej sytuacji ustalenia czy pozwany miał ostatecznie uwagi co do jakości prac powoda w okresie od stycznia do marca 2014r., czy pracownicy pozwanego stwierdzali uchybienia w tych pracach i jakie to były uchybienia, jaka była przyczyna uchybień jakich dopuścił się powód, czy uchybienia te wymagały nadmiernego zaangażowania pracowników pozwanego w kontrolę zamówienia, przyczyn dla których pozwanemu zależało na prawidłowym wykonaniu prac przez powoda czy też woli leśniczych i inżyniera nadzoru w zakresie rozwiązania z powodem umowy nie mają istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Abstrahując od skutków przepisu art. 750 k.c., który do umowy o świadczenie usług nakazuje stosować przepis art. 746 § 1 k.c. jedynie odpowiednio, co nie pozostaje równoznaczne ze stosowaniem wprost, wskazać należy, iż w okolicznościach sprawy nie ulega wątpliwości, że wolą pozwanego było skorzystanie z uprawnienia, jakie stwarzała mu umowa, w postaci umownego odstąpienia od niej. W tej sytuacji brak jest podstaw do rozważania, czy pozwany mógł w inny sposób doprowadzić do ustania stosunku umownego łączącego go z powodem, w tym poprzez dokonanie wypowiedzenia, zaś zaniechanie Sądu Okręgowego w tym zakresie nie stanowi także naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

Wreszcie godzi się wskazać na wątpliwości w zakresie ważności analizowanego zastrzeżenia umownego prawa odstąpienia, skoro termin do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy określony został na 60 dni od daty powzięcia przez pozwanego wiadomości o wskazanych w umowie okolicznościach (vide : wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2012r. w sprawie V CSK 417/11, publ. LEX 1311854, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19 lutego 2013r. w sprawie I ACa 27/13, publ. LEX nr 1306103). Jednak wobec znajdującego pełne uzasadnienie w zgromadzonym materiale dowodowym ustalenia, iż pozwany nie dokonał skutecznego umownego odstąpienia od umowy nie zachodzi w istocie potrzeba rozstrzygania wskazanej wątpliwości.

Wobec powyższych okoliczności apelacja z mocy art. 385 kpc podlegała oddaleniu, zaś o kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzeknie w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.