Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant Małgorzata Nakielska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 stycznia 2017 r. w Warszawie

sprawy K. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o rentę socjalną

na skutek odwołania K. Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 8 maja 2015 r., znak: (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 8 maja 2015 r., znak: (...) ten sposób, że przyznaje odwołującemu K. Ś. prawo do renty socjalnej od 1 stycznia 2015 r. na stałe,

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na rzecz odwołującego K. Ś. kwotę 221,40 zł (dwieście dwadzieścia jeden złotych czterdzieści groszy) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 maja 2015 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., odmówił K. Ś. przyznania prawa do renty socjalnej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy stwierdził, że ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do wskazanego świadczenia, gdyż nie spełnia on warunków określonych w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej wobec uznania przez Komisję Lekarską orzeczeniem z dnia 7 maja 2015 r., że nie jest on całkowicie niezdolny do pracy, jak tego wymaga ustawa (decyzja z dnia 8 maja 2015 r., znak: (...) k. 17, tom IV a.r.).

Od powyższej decyzji K. Ś. w dniu 12 czerwca 2015 r. złożył odwołanie, domagając się jej zmiany i przyznania prawa do renty socjalnej, zarzucając, że stan jego zdrowia uzasadnia uznanie go za osobę całkowicie niezdolną do pracy. W treści odwołania ubezpieczony wskazał, że legitymuje się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, jak również orzeczeniem wydanym przez komisję lekarską do spraw inwalidztwa i zatrudnienia o zaliczeniu do I lub II grupy inwalidów. W ocenie odwołującego, jego aktualny stan zdrowia oraz konieczność dalszego leczenia powodują, że jest on całkowicie niezdolny do pracy zarobkowej. W konkluzji odwołania, ubezpieczony zakwestionował ocenę stanu zdrowia dokonaną przez organ rentowy i wniósł o przebadanie go przez biegłych sądowych z zakresu psychologii i psychiatrii. Ponadto wniósł o zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych (odwołanie z dnia 12 czerwca 2015 r. k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 9 lipca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniósł o jego oddalenie, wskazując, że treść zaskarżonej decyzji o odmowie przyznania renty socjalnej pozostaje w zgodzie z dyspozycją art. 4 ustawy o rencie socjalnej z uwagi na fakt, że orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 7 maja 2015 r. odwołujący nie został uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy (odpowiedź na odwołanie z dnia 9 lipca 2015 r. k. 5 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 4 lutego 2016 r. odwołujący, działający za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika wniósł dodatkowo o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii oraz audiologii na okoliczność stanu zdrowia odwołującego, a w szczególności tego, czy odwołujący jest osobą niezdolną do pracy i w jakim stopniu oraz, czy niezdolność ta ma charakter trwały, czy też okresowy, a także na okoliczność ustalenia daty początkowej tej niezdolności. Pełnomocnik odwołującego podniósł, że u K. Ś. w związku ze stwierdzonym upośledzeniem umysłowym występują także choroby współistniejące, zatem powołanie biegłych we wskazanych specjalizacjach jest konieczne w celu ustalenia stanu zdrowia odwołującego i stwierdzenia, czy spełnia on przesłanki do przyznania prawa do renty socjalnej, określone w art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (pismo procesowe z dnia 4 lutego 2016 r. k. 65-66 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony K. Ś., urodzony w dniu (...), ma wykształcenie zawodowe. W 1992 r. ubezpieczony ukończył (...) Szkołę Zawodową (...), zdobywając tytuł zawodowy introligatora. W okresie od dnia 7 lipca 1992 r. do dnia 22 listopada 1992 r. ubezpieczony był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w W., w charakterze osoby bezrobotnej z prawem do zasiłku, który w okresie od dnia 8 października 1992 r. do dnia 22 listopada 1992 r. przysługiwał mu w kwocie 1.485,00 zł. Następnie w okresie od dnia 23 listopada 1992 r. do dnia 30 czerwca 2001 r. ubezpieczony był zatrudniony w zakładzie pracy (...) z siedzibą w W. na stanowisku preparatora wyrobów introligatorskich. W związku z likwidacją powyższego zakładu pracy, odwołujący ponownie w dniu 24 lipca 2001 r. zarejestrował się w Powiatowym Urzędzie Pracy, jako osoba bezrobotna i z tego tytułu w okresie od dnia 1 sierpnia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2001 r. pobrał zasiłek w kwocie 2.368,70 zł, natomiast w okresie od dnia 1 stycznia 2002 r. do dnia 31 stycznia 2002 r. w kwocie 476,70 zł (zaświadczenia z dnia 12 marca 2002 r., świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 2001 r. – dokumentacja zgromadzona w tomie I a.r.).

Odwołujący legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności na stałe, wydanym przez Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w W. w dniu 16 listopada 2007 r. ze wskazaniem symbolu niepełnosprawności 01-U (upośledzenie umysłowe) oraz 03-L (zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu). W treści ww. orzeczenia Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w W. wskazał także, że ubezpieczony jest osobą niepełnosprawną od urodzenia, natomiast ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od dnia 17 września 2007 r. W okresie od dnia 1 stycznia 2008 r. do dnia 31 sierpnia 2008 r. ubezpieczony pobierał także zasiłek pielęgnacyjny (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 16 listopada 2007 r. k. 4 a.s., decyzja z dnia 7 lutego 2008 r. k. 6, tom IV a.r.).

W dniu 19 kwietnia 2002 r. ubezpieczony K. Ś. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Decyzją z dnia 4 czerwca 2002 r., znak: (...), organ rentowy odmówił mu jednak prawa do powyższego świadczenia, powołując się na fakt nie spełnienia pierwszego warunku, określonego w treści art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, a mianowicie braku stwierdzenia niezdolności do pracy orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 27 maja 2002 r. (wniosek z dnia 19 kwietnia 2002 r., decyzja z dnia 4 czerwca 2002 r., znak: (...) - dokumentacja zgromadzona w tomie I a.r.).

W dniu 10 października 2008 r. K. Ś. po raz pierwszy złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniosek o rentę socjalną. Orzeczeniem z dnia 5 listopada 2008 r. Lekarz Orzecznik ZUS nie stwierdził u odwołującego całkowitej niezdolności do pracy wobec, czego na mocy decyzji z dnia 1 grudnia 2008 r., znak: (...) odmówił ubezpieczonemu przyznania prawa do ww. świadczenia (wniosek o rentę socjalną z dnia 10 października 2008 r. k. 1-3, decyzja z dnia 1 grudnia 2008 r. k. 11, tom III a.r.).

W dniu 30 stycznia 2015 r. K. Ś. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. kolejny wniosek o rentę socjalną. Po przeprowadzeniu badania lekarskiego przez Lekarza Orzecznika ZUS, który w swoim orzeczeniu z dnia 25 marca 2015 r. uznał, że K. Ś. nie jest całkowicie niezdolny do pracy, sprawa została skierowana do Komisji Lekarskiej ZUS. Komisja Lekarska ZUS w swoim orzeczeniu z dnia 7 maja 2015 r. uznała, że odwołujący nie jest całkowicie niezdolny do pracy (wniosek o rentę socjalną z dnia 30 stycznia 2015 r. k. 1-4, orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 25 marca 2015 r. k. 11-12, sprzeciw k. 13-14, orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 7 maja 2015 r. k. 16, tom IV a.r.).

Na tej podstawie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. w dniu 08 maja 2015 r. wydał decyzję (znak: (...)) mocą, której odmówił wnioskodawcy prawa do dochodzonego świadczenia (decyzja z dnia 08 maja 2015 r., znak: (...) k. 17, tom IV a.r.).

Od niekorzystnej decyzji organu rentowego, K. Ś. złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 12 czerwca 2015 r. k. 2 a.s.).

W toku postępowania, Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu psychologii i psychiatrii celem ustalenia, czy odwołujący jest osobą zdolną, całkowicie, czy też częściowo niezdolną do pracy zarobkowej, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres oraz czy naruszenie sprawności organizmu powstało przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia, czy też w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej (postanowienie z dnia 17 lipca 2015 r. k. 8 a.s.).

W opinii z dnia 24 sierpnia 2015 r. biegła sądowa z zakresu psychiatrii M. P. rozpoznała u odwołującego upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim. Zaznaczyła, że w badaniu psychologicznym z dnia 18 marca 2015 r. odwołujący wykazywał poziom ogólnej sprawności poznawczej na pograniczu upośledzenia umysłowego oraz werbalną sprawność poznawczą na poziomie upośledzenia lekkiego. Stwierdziła także, że u odwołującego występuje orientacja auto i allopsychiczna prawidłowa, nastrój jest wyrównany, deficyt intelektualny niegłęboki, jak również nie występują objawy psychozy. Biegła podkreśliła, że wnioskodawca wymaga oddziaływań rehabilitacyjnych, ale ze względu na stan psychiczny nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy (opinia biegłej sądowej z zakresu psychiatrii M. P. z dnia 24 sierpnia 2015 r. k. 31 a.s.).

W opinii z dnia 6 października 2015 r. biegła sądowa z zakresu psychologii dr J. K. na podstawie analizy dostępnej dokumentacji, obserwacji oraz badania psychologicznego stwierdziła, że intelekt wnioskodawcy mieści się w niskiej normie intelektualnej, występuje łagodne obniżenie nastroju oraz niewielkie zaburzenia poznawcze wobec, czego wymaga on kontynuacji leczenia farmakologicznego wspomaganego psychoterapią, jednak nie jest to wystarczającą przesłanką do uznania go za całkowicie niezdolnego do pracy. Biegła podkreśliła, że orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym umożliwia pracę w warunkach chronionych (opinia biegłej sądowej z zakresu psychologii dr J. K. z dnia 6 października 2015 r. k. 38 a.s.).

Do powyższej opinii biegłej sądowej z zakresu psychiatrii M. P. zastrzeżenia zgłosił pełnomocnik odwołującego wskazując, że wnioski zawarte w ww. opinii są sprzeczne z wnioskami, dotyczącymi stanu zdrowia odwołującego, które zostały zawarte w opinii psychiatrycznej z dnia 25 marca 2002 r., sporządzonej przez innego lekarza psychiatrę, a znajdującej się w aktach niniejszej sprawy. Na tej podstawie pełnomocnik odwołującego wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu psychiatrii (pismo procesowe z dnia 4 lutego 2016 r. k. 65-66 a.s.).

Postanowieniem z dnia 9 lutego 2016 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii, audiologii i psychiatrii z wyłączeniem biegłej sądowej M. P. celem ustalenia, czy wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy zarobkowej oraz czy jest to niezdolność trwała, czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres, oraz czy naruszenie sprawności organizmu powstało przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia, czy też w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej (postanowienie z dnia 9 lutego 2016 r. k. 72 a.s.).

W opinii z dnia 1 marca 2016 r. biegła sądowa z zakresu psychiatrii M. L. stwierdziła, że u odwołującego nie występują zaburzenia świadomości, kontakt jest aspontaniczny, ale rzeczowy, odwołujący jest prawidłowo zorientowany auto i allopsychicznie, jest nieco spowolniony ruchowo, aczkolwiek nie występują u niego objawy psychotyczne. W wyniku przeprowadzonego badania biegła rozpoznała u odwołującego zaburzenia lękowo-depresyjne u osoby upośledzonej umysłowo w stopniu lekkim. W konkluzji opinii biegła wskazała, że nasilenie dolegliwości powoduje u odwołującego częściową niezdolność do pracy zawodowej, która ma charakter trwały. Podkreśliła także, że początek naruszenia sprawności organizmu u odwołującego miał miejsce w dzieciństwie, przed ukończeniem 18 roku życia (opinia biegłej sądowej z zakresu psychiatrii M. L. z dnia 1 marca 2016 r. k. 82-83 a.s.).

W opinii z dnia 7 kwietnia 2016 r. biegła sądowa z zakresu neurologii J. B. rozpoznała u odwołującego zaburzenia intelektu i emocji na tle organicznego uszkodzenia centralnego układu nerwowego. Wskazała, że odwołujący cierpi na obustronny niedosłuch odbiorczy w stopniu umiarkowanym, jak również pogłębiły się u niego stany lękowe, co pogorszyło funkcjonowanie społeczne i socjalne. Na podstawie przeprowadzonego badania oraz analizy dokumentacji medycznej biegła wyraziła przypuszczenie, że wydaje się, że wnioskodawca z powodu niewyraźnej mowy, utrudnionego kontaktu, upośledzenia umysłowego, niedosłuchu, zaburzeń emocji, a zwłaszcza lęku nie jest zdolny do podjęcia pracy. Biegła podkreśliła jednak, że w tym zakresie najbardziej miarodajne będą opinie sporządzone przez biegłych sądowych z zakresu psychiatrii i psychologii (opinia biegłej sądowej z zakresu neurologii J. B. z dnia 7 kwietnia 2016 r. k. 89 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 6 maja 2016 r. pełnomocnik odwołującego wniósł o zobowiązanie biegłej sądowej z zakresu psychiatrii M. L. do sporządzenia uzasadnienia wydanej opinii zgodnie z art. 285 k.p.c. z uwagi na fakt, że wysnute przez biegłą wnioski o częściowej niezdolności do pracy wydają się być powtórzeniem opinii i wniosku biegłego, sporządzającego opinię na etapie postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym. W przypadku nie przedstawienia uzasadnienia do opinii lub uzasadnienia nie wskazującego, jakie przesłanki zadecydowały o przyjęciu tylko częściowej niezdolności do pracy, pełnomocnik odwołującego wniósł o powołanie kolejnego biegłego z zakresu psychiatrii ale bez przedstawienia biegłemu opinii psychiatrycznej sporządzonej przez biegłego ZUS, tak aby ocena stanu zdrowia dokonana przez biegłego była oceną samodzielną, a nie powtórzeniem opinii, z którą biegły ma możliwość zapoznania się przed badaniem (pismo procesowe z dnia 6 maja 2016 r. k. 104 a.s.).

W opinii z dnia 4 lipca 2016 r. biegły sądowy z zakresu otolaryngologii dr hab. n. med. I. R. rozpoznał u odwołującego obustronny niedosłuch odbiorczy znacznego stopnia od urodzenia. Biegły zaznaczył, że dokonując oceny zdolności odwołującego do pracy należy wziąć pod uwagę wielowątkowość rozpoznanych u niego schorzeń. Wskazał, że odwołujący od urodzenia cierpi na znacznego stopnia ubytek słuchu zaprotezowany obustronnie aparatami słuchowymi, co poprawia komunikację z otoczeniem. Ubytek słuchu dyskwalifikuje go z pracy w ponadnormatywnym hałasie, na wysokości oraz przy maszynach w ciągłym ruchu. Jeżeli do tych ograniczeń doda się rozpoznany niedorozwój umysłowy lekkiego stopnia, zaburzenia sytuacji społecznych, interpersonalnych zdolności uczenia się w nowych warunkach, zdolności koncentracji uwagi, to wskazać należy, że odwołujący wymaga działań rehabilitacyjnych i leczniczych. Uwzględniając wszystkie rozpoznania pogłębione diagnozą otolaryngologiczną, biegły stwierdził, że K. Ś. jest całkowicie niezdolny do pracy na stałe. Podkreślił, że tylko całościowe spojrzenie na rozpoznawane schorzenia w postaci niedorozwoju, zaburzeń intelektu, emocji, stanów lekowych, społecznych, dostosowania się, organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego oraz zaburzeń narządu słuchu pozwalają w sposób prawidłowy określić stopień niezdolności odwołującego do pracy. Niezdolność ta trwa od urodzenia, a więc powstała przed 18 rokiem życia (opinia biegłego sądowego z zakresu otolaryngologii dr hab. n. med. I. R. z dnia 4 lipca 2016 r. k. 124-129 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 22 sierpnia 2016 r. do powyższej opinii zastrzeżenia zgłosił organ rentowy wskazując, że osoby z zaburzeniami słuchu nie mogą podjąć pracy w hałasie i na wysokości, ale już np. mogą pracować, jako kierowcy ciężarówki zgodnie z najnowszymi rozporządzeniami z 2014 r. odnośnie pracy kierowcy. Zaznaczył także, że podjęcie pracy sprzyja adaptacji społecznej i współcześnie jest zalecane dla poprawy jakości życia osoby niepełnosprawnej. Na tej podstawie organ rentowy wniósł o powołanie innego biegłego sądowego ww. specjalności (pismo procesowe z dnia 22 sierpnia 2016 r. k. 138-139 a.s.).

Postanowieniem z dnia 6 września 2016 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy na okoliczności jak w postanowieniu z dnia 9 lutego 2016 r. (postanowienie z dnia 6 września 2016 r. k. 143 a.s.).

W opinii z dnia 18 października 2016 r. biegła sądowa z zakresu medycyny pracy J. P. wskazała, że u odwołującego występuje niepełnosprawność sprzężona, tj. upośledzenie umysłowe, ubytek słuchu, a także zaburzenia depresyjne i lękowe. Zaznaczyła, że pomimo tego, że upośledzenie umysłowe opisywane w dokumentacji ma stopień lekki, to współistnienie z nim innych schorzeń decyduje o znacznym ograniczeniu zdolności badanego do zarobkowania. W ocenie psychologów odwołujący ma znaczne trudności w myśleniu przyczynowo-skutkowym, wnioskowaniu i planowaniu, nie rozumie nawet najprostszych sytuacji społecznych, nie potrafi samodzielnie podejmować decyzji, reaguje lękiem i wycofaniem w nowych sytuacjach. Ma zatem ograniczone możliwości samodzielnego funkcjonowania. Biegła wskazała, że orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w warunkach innych niż specjalne, stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu. Konieczne jest natomiast odniesienie się do normalnych warunków pracy i przez ich pryzmat ocenienie, na ile dana osoba z jej indywidualnym schorzeniem jest w stanie podjąć zatrudnienie i wykonywać pracę w warunkach normalnych, niedostosowanych specjalnie do stanu zdrowia. W ocenie biegłej, w przypadku odwołującego nie tyle istotne są ewentualne przeciwwskazania zdrowotne do podjęcia zatrudnienia, co ocena obiektywnej możliwości wykonywania obowiązków właściwych dla zatrudnienia przy istniejącej złożonej niepełnosprawności (opinia biegłej sądowej z zakresu medycyny pracy J. P. z dnia 18 października 2016 r. k. 164-166 a.s.).

Do powyższej opinii zastrzeżenia zgłosił organ rentowy wskazując, że jak wynika z dokumentacji medycznej, u odwołującego nie występują nasilone zaburzenia zachowania. Odwołujący dotychczas nie był leczony psychiatrycznie, nie występują u niego ataki agresji, a wyłącznie okresowo uczycie lęku i niepokoju, powodujące trudności w funkcjonowaniu społecznym. Odwołujący może zatem wykonywać pracę na stanowisku przystosowanym do niepełnosprawności. Wobec powyższego organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy (pismo procesowe z dnia 16 listopada 2016 r. k. 180-182 a.s.).

Na rozprawie w dniu 4 stycznia 2017 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe. Jednocześnie Sąd postanowił oddalić wniosek pełnomocnika odwołującego o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego sądowego z zakresu psychiatrii oraz wniosek organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy (protokół rozprawy z dnia 4 stycznia 2017 r. k. 190-192 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy i aktach rentowych odwołującego. Zdaniem Sądu powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Jednocześnie w toku sprawy, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu psychiatrii M. P. (k. 31 a.s.) i M. L. (k. 82-83 a.s.), z zakresu psychologii dr J. K. (k. 38 a.s.), z zakresu neurologii J. B. (k. 89 a.s.), z zakresu otolaryngologii dr hab. n. med. I. R. (k. 124-129 a.s.) oraz z zakresu medycyny pracy J. P. (k. 164-166 a.s.) celem jednoznacznego ustalenia stanu zdrowia odwołującego.

Orzekając w niniejszej sprawie, Sąd oparł się jednak wyłącznie na najbardziej miarodajnych w jego ocenie opiniach biegłych sądowych z zakresu otolaryngologii dr hab. n. med. I. R. (k. 124-129 a.s.) oraz z zakresu medycyny pracy J. P. (k. 164-166 a.s.) – uznając, że są to biegli z zakresu medycyny adekwatnej do schorzeń, które czynią odwołującego trwale całkowicie niezdolnym do pracy zarobkowej. Opinia ww. biegłych sądowych wskazała bowiem, że istnieją przesłanki uzasadniające uznanie ubezpieczonego za osobę całkowicie niezdolną do pracy, co tym samym podważyło opinię Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 7 maja 2015 r. oraz wydaną na jej podstawie decyzję organu rentowego z dnia 8 maja 2015 r. , odmawiającą przyznania skarżącemu dochodzonego przez niego świadczenia, od której odwołanie stanowi przedmiot niniejszego postępowania. Sąd Okręgowy w pełnym zakresie podziela ww. opinie biegłych sądowych z zakresu otolaryngologii i medycyny pracy, którzy w sposób jednoznaczny wskazali, że współistnienie u odwołującego schorzeń w postaci niedorozwoju umysłowego lekkiego stopnia, powodującego zaburzenia sytuacji społecznych, interpersonalnych zdolności uczenia się w nowych warunkach oraz zdolności koncentracji w połączeniu ze znacznym ubytkiem słuchu wywołuje znaczne trudności w myśleniu przyczynowo-skutkowym, wnioskowaniu i planowaniu oraz samodzielnym podejmowaniu decyzji. Uwzględniając wszystkie dotychczasowe rozpoznania, biegli stwierdzili, że K. Ś. jest całkowicie niezdolny do pracy na stałe. Podkreślili, że tylko całościowe spojrzenie na rozpoznawane schorzenia w postaci niedorozwoju, zaburzeń intelektu, emocji, stanów lękowych, społecznych, dostosowania się, organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego oraz zaburzeń narządu słuchu, pozwala w sposób prawidłowy określić stopień niezdolności odwołującego do pracy. Jednocześnie biegła sądowa z zakresu medycyny pracy J. P. dodała, że orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w warunkach innych niż specjalne, stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu. Konieczne jest natomiast odniesienie się do normalnych warunków pracy i przez ich pryzmat ocenienie, na ile dana osoba z jej indywidualnym schorzeniem jest w stanie podjąć zatrudnienie i wykonywać pracę w warunkach normalnych, niedostosowanych specjalnie do stanu zdrowia. W ocenie biegłej, w przypadku odwołującego nie tyle istotne są ewentualne przeciwwskazania zdrowotne do podjęcia zatrudnienia, co ocena obiektywnej możliwości wykonywania obowiązków właściwych dla zatrudnienia przy istniejącej złożonej niepełnosprawności. Na tej podstawie biegli uznali, że istnieją ewidentne przyczyny spowodowane złym stanem zdrowia odwołującego pozwalające uznać go za całkowicie niezdolnego do pracy na stałe. Mając na uwadze przywołane powyżej opinie biegłych sądowych z zakresu otolaryngologii oraz medycyny pracy, Sąd Okręgowy uznał, iż ze względu na aktualny stan zdrowia ubezpieczony nie jest w stanie wykonywać jakiejkolwiek pracy zarobkowej w normalnych warunkach zatrudnienia. Sąd Okręgowy zważył przy tym, że opinie biegłych są wyczerpujące, zostały także sporządzone w sposób jasny i logiczny oraz nie pozostawiają wątpliwości, co do dokładnego określenia stanu zdrowia K. Ś.. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowi wystarczającą podstawę do wydania orzeczenia kończącego postępowanie.

Sąd Okręgowy zważył, że wprawdzie organ rentowy w pismach procesowych z dnia 22 sierpnia 2016 r. oraz z dnia 16 listopada 2016 r., z uwzględnieniem stanowiska Przewodniczącego Komisji Lekarskiej przy II Oddziale ZUS, stanowiącego załącznik do ww. pism zgłosił zastrzeżenia do powołanych opinii biegłych sądowych z zakresu otolaryngologii oraz medycyny pracy, to jednak, w ocenie Sądu, podniesione zarzuty nie były uzasadnione i nie dawały podstaw do powołania w sprawie innych biegłych ww. specjalności. W ocenie Sądu, opinie biegłych sądowych powyższych specjalności dokładnie diagnozują stan zdrowia ubezpieczonego, a zgłoszone zastrzeżenia stanowią wyłącznie polemikę Przewodniczącego Komisji Lekarskiej ZUS z wnioskami wynikającymi z ww. opinii biegłych. W treści pisma procesowego z dnia 22 sierpnia 2016 r. organ rentowy wskazywał bowiem, że osoby z zaburzeniami słuchu nie mogą podjąć pracy w hałasie i na wysokości, ale już np. mogą pracować, jako kierowcy ciężarówki zgodnie z najnowszymi rozporządzeniami z 2014 r. odnośnie pracy kierowcy. Trudno jest jednak wyobrazić sobie, aby osoba cierpiąca na niedosłuch oraz upośledzenie umysłowe, powodujące znaczne trudności w myśleniu przyczynowo-skutkowym, wnioskowaniu i planowaniu, pojmowaniu nawet najprostszych sytuacji społecznych, a przy tym nie potrafiąca samodzielnie podejmować decyzji, reagująca lękiem i wycofaniem w nowych sytuacjach mogłaby prowadzić jakikolwiek pojazd, albowiem wtedy niewątpliwie stanowiłaby zagrożenie nie tylko dla swojego życia i zdrowia, ale również dla życia i zdrowia innych uczestników ruchu drogowego. Odnosząc się natomiast do zarzutu organu rentowego zgłoszonego w kolejnym piśmie procesowym odnośnie tego, że odwołujący może wykonywać pracę na stanowiskach przystosowanych do niepełnosprawności, co uzasadnia odmowę przyznania na jego rzecz prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, to wskazać należy, że za osobę niezdolną do pracy uznana jest taka osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Dotyczy to jednak jedynie sytuacji, w której praca miałaby być wykonywana w normalnych warunkach. Jeżeli jednak pracodawca stworzy osobie niepełnosprawnej specjalne, dopasowane do jej niepełnosprawności (stopnia i charakteru) warunki pracy, to może ona pracować. Innymi słowy – można mieć orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i jednocześnie być sprawnie pracującym pracownikiem. Wobec powyższego zastrzeżenia zgłoszone przez organ rentowy nie zasługiwały na uwzględnienie. Z tych też względów, Sąd Okręgowy oddalił wniosek pełnomocnika organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu otolaryngologii oraz innego biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy. Na uwzględnienie nie zasługiwał również wniosek pełnomocnika odwołującego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu psychiatrii, albowiem Sąd uznał, że biegła sądowa M. L. w opinii z dnia 1 marca 2016 r. w sposób dostateczny wyjaśniła stan sprawy wobec, czego brak było podstaw do dalszego prowadzenia postępowania dowodowego w powyższym zakresie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. Ś. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 8 maja 2015 r., znak: (...) jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. 2014 r., poz. 1175 ze zm.), renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18 roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia;

3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Stosownie zaś do ust.2 powołanego przepisu osobie, która spełnia warunki określone w ust.1 przysługuje:

1) renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta socjalna okresowa- jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Z dyspozycji art. 15 ustawy o rencie socjalnej wynika, że ustawodawca w ramach oceny, czy spełnione zostały przesłanki do przyznania opisanego powyżej świadczenia nakazał odpowiednio stosować art. 12-14 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które zawierają legalne definicje całkowitej i częściowej niezdolności do pracy. Mianowicie, przepis art. 12 ust. 1 powołanej ustawy wskazuje, że za całkowicie niezdolną do pracy należy uznać osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Z kolei przepis art.12 ust.3 ustawy za częściowo niezdolną do pracy uznaje osobę, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Dokonując oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, należy mieć także na uwadze, że w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej, o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2000 roku, sygn. akt II UKN 113/00). Ocena całkowitej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, co do zasady wymaga wiadomości specjalnych. W takiej sytuacji, sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2009 r., III UK 30/09).

W świetle przytoczonych przepisów kwestią, od której uzależniona była zasadność odwołania M. S. było zatem ustalenie, czy odwołujący jest osobą całkowicie niezdolną do pracy i czy niezdolność ta powstała z powodu naruszenia sprawności organizmu powstałej w ww. okresach.

Celem rozstrzygnięcia powyższych wątpliwości, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu otolaryngologii i medycyny pracy, jako właściwych ze względu na występujące u ubezpieczonego schorzenia. W sporządzonych przez siebie opiniach biegli sądowi wypowiedzieli się w kwestii zdrowia odwołującego na podstawie oględzin jego osoby oraz zgromadzonej w aktach sprawy i aktach rentowych dokumentacji medycznej. Ich spostrzeżenia i wnioski są logiczne, nie budzą żadnych wątpliwości. Biegli oparli się na kompleksowym materiale dowodowym. Sąd Okręgowy w pełnym zakresie podziela ww. opinie biegłych sądowych z zakresu otolaryngologii i medycyny pracy, którzy w sposób jednoznaczny wskazali, że współistnienie u odwołującego schorzeń w postaci niedorozwoju umysłowego lekkiego stopnia, powodującego zaburzenia sytuacji społecznych, interpersonalnych zdolności uczenia się w nowych warunkach oraz zdolności koncentracji w połączeniu ze znacznym ubytkiem słuchu wywołuje znaczne trudności w myśleniu przyczynowo-skutkowym, wnioskowaniu i planowaniu oraz samodzielnym podejmowaniu decyzji. Uwzględniając wszystkie dotychczasowe rozpoznania, biegli stwierdzili, że K. Ś. jest całkowicie niezdolny do pracy na stałe. Podkreślili, że tylko całościowe spojrzenie na rozpoznawane schorzenia w postaci niedorozwoju, zaburzeń intelektu, emocji, stanów lękowych, społecznych, dostosowania się, organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego oraz zaburzeń narządu słuchu pozwalają w sposób prawidłowy określić stopień niezdolności odwołującego do pracy. Jednocześnie biegła sądowa z zakresu medycyny pracy J. P. dodała, że orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w warunkach innych niż specjalne, stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu. Konieczne jest natomiast odniesienie się do normalnych warunków pracy i przez ich pryzmat ocenienie, na ile dana osoba z jej indywidualnym schorzeniem jest w stanie podjąć zatrudnienie i wykonywać pracę w warunkach normalnych, niedostosowanych specjalnie do stanu zdrowia. W ocenie biegłej, w przypadku odwołującego nie tyle istotne są ewentualne przeciwwskazania zdrowotne do podjęcia zatrudnienia, co ocena obiektywnej możliwości wykonywania obowiązków właściwych dla zatrudnienia przy istniejącej złożonej niepełnosprawności. Na tej podstawie biegli uznali, że istnieją ewidentne przyczyny spowodowane złym stanem zdrowia odwołującego pozwalające uznać go za całkowicie niezdolnego do pracy na stałe.

Zdaniem biegłych sądowych z zakresu otolaryngologii dr hab. n. med. I. R. i z zakresu medycyny pracy J. P. stwierdzone u odwołującego schorzenia powodują u niego całkowitą niezdolność do pracy na stałe. Jednocześnie ww. biegła sądowa wraz z biegłym sądowym z zakresu otolaryngologii dr hab. n. med. I. R. w sposób zgodny wskazali, że niezdolność do pracy odwołującego ma związek z naruszeniem sprawności jego organizmu przed 18 – tym rokiem życia.

Sąd w całości podziela wnioski i spostrzeżenia zawarte w opiniach ww. biegłych sądowych. Jednocześnie Sąd wskazuje, że potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2008 r., I UK 91/08). Zwłaszcza, że opinia biegłego podlega, jak inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c., lecz co odróżnia ją pod tym względem, to szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00). W efekcie specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez Sąd do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłego za przekonującą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2005 r., II CK 572/04).

Z tych też względów nie ma uzasadnienia wniosek organu rentowego o powołanie kolejnego biegłego (biegłych) w sytuacji, gdy złożona już opinia jest niekorzystna dla strony. Zgłaszając taki wniosek, strona winna wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w złożonych do akt sprawy opiniach biegłych, które dyskwalifikują te opinie, uzasadniając tym samym powołanie dodatkowych opinii. Sąd ma zatem obowiązek dopuszczenia takiego dowodu tylko wówczas, gdy zachodzi tego potrzeba, w szczególności, gdy w sprawie zostały wydane sprzeczne opinie biegłych, przy czym nawet sprzeczność konkluzji opinii biegłych w zakresie zdolności do pracy wydanych w różnym czasie (np. w toczących się kolejno postępowaniach z udziałem tych samych stron) nie powoduje obowiązku sięgania przez sądy po instrumenty wymienione w art. 286 k.p.c. W realiach rozpoznawanej sprawy, biegli logicznie i konsekwentnie wyjaśnili przyjęte w opinii założenia i wnioski, które w sposób szczegółowy uzasadnili. Nie było zatem potrzeby powoływania kolejnych biegłych z zakresu psychiatrii, otolaryngologii i medycyny pracy, skoro biegli sądowi ww. specjalności w sposób jednoznaczny określili zarówno stopień, jak i okres niezdolności odwołującego do pracy.

Odnosząc się natomiast do wniosków wywiedzionych na gruncie pozostałych sporządzonych w sprawie opinii, to wskazać należy, że biegli z zakresu psychiatrii M. P. (k. 31 a.s.) i M. L. (k. 82-83 a.s.), z zakresu psychologii dr J. K. (k. 38 a.s.) i z zakresu neurologii J. B. (k. 89 a.s.), dokonali oceny wyłącznie cząstkowych schorzeń, na które cierpi ubezpieczony. W przypadku K. Ś., niezdolność do pracy powinna być jednak oceniona przez pryzmat sumy stwierdzonych schorzeń, a więc najbardziej miarodajna jest w tym względzie opinia biegłej sądowej z zakresu medycyny pracy, potwierdzona opinią biegłego sądowego z zakresu otolaryngologii, które to opinie stanowiły podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie. Podkreślenia wymaga również, że obowiązujące przepisy nie formułują wymogu, aby wszyscy biegli lekarze oceniający zdolność ubezpieczonego do pracy byli jednomyślni. Jest oczywistym, że w sytuacji, gdy specjaliści chociażby z jednej dziedziny nauk medycznych stwierdzają niezdolność ubezpieczonego do pracy to można uznać, iż ubezpieczony z powodu istniejących u niego schorzeń jest niezdolny chociażby okresowo do podejmowania i wykonywania pracy zarobkowej.

Reasumując powyższe rozważania natury prawnej i faktycznej stwierdzić należy ponad wszelką wątpliwość, że wnioskodawca z uwagi na swój stan zdrowia nie jest zdolny do podjęcia jakiejkolwiek pracy, a zatem jest całkowicie niezdolny do pracy na stałe. Nadto niezdolność ta powstała przed 18 rokiem życia, a zatem wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki do skutecznego ubiegania się o przyznanie prawa do renty socjalnej.

Sąd Okręgowy, kierując się powyższymi względami uznał zatem odwołanie za zasadne i na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał K. Ś. prawo do renty socjalnej od dnia 1 stycznia 2015 r., tj. od miesiąca, w którym został złożony wniosek, na stałe.

O kosztach procesu, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.), zasądzając od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 221,40 zł (180,00 zł + 23% VAT) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)