Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2016 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy K. J., A. F., U. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o przeniesienie odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu skłądek

na skutek odwołania K. J., A. F., U. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

z dnia 30 października 2015 r. Nr (...) oraz

z dnia 30 października 2015 r. Nr (...) oraz

z dnia 30 października 2015 r. Nr (...)

oddala odwołania;

Sygn. akt XIV U 13/16

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 30 października 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. orzekł o odpowiedzialności K. J. (nr decyzji (...)), A. F. (nr decyzji (...)) i U. J. (nr decyzji (...)) za zobowiązania zmarłego w dniu 29 sierpnia 2014 r. H. J., członka zarządu i wspólnika jednoosobowej spółki pod nazwą (...) sp. z o.o. na dzień otwarcia spadku, na łączną kwotę 38.547,18 zł w tym:

1)na ubezpieczenie zdrowotne:

⚫

25.761,05 zł – z tytułu nieopłaconych składek za okres od 04/2005r. do 09/2007r., od 11/2007r/ do 01/2009r., od 03/2009r. do 12/2009r., od 02/2010r. do 03/2011r., od 06/2011 r. do 07/2014r.;

⚫

12.785,00 zł – z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 29 sierpnia 2014r.;

2)na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

⚫

1,13 zł – z tytułu nie opłaconych składek za okres 12/2010 r., 04/2014 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych orzekł, że w/w jako spadkobiercy płatnika H. J. ponoszą odpowiedzialność za wymienione zobowiązania, za długi spadkowe z mocy ustawy, wskazując, iż jest to zgodne z aktem notarialnym z dnia 18 września 2014 r. Repertorium A- (...).

W uzasadnieniu decyzji organ poinformował, iż w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą przez H. J., który zmarł 29 sierpnia 2014 r., powstała zaległość z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w łącznej kwocie 38.547,18 zł.

Organ rentowy przywołując art. 97 § 1, art. 98 § 1, § 2 pkt 1, 2 i 7, art. 100 oraz art. 101 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa i art. 31, art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wskazał, że spadkobiercy płatnika przejmują majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy z tytułu składek. Odpowiedzialność spadkobierców obejmuje znane na dzień otwarcia spadku zaległości:

-

z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

-

z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień otwarcia spadku.

Organ wskazał, że do odpowiedzialności spadkobierców za ww. zobowiązania stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. –Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.) o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe. W związku z tym, każdy z w/w spadkobierców odpowiada za zobowiązania zmarłego H. J. w udziale wynoszącym 1/3 części spadku. (decyzja, k. nienumerowane akt ZUS)

Odwołanie od powyższych decyzji złożył pełnomocnik spadkobierców po zmarłym H. J.. Wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez ustalenie, iż zmarły H. J. nie posiadał wobec ZUS zobowiązań z tytułu pozostawania wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W uzasadnieniu wskazał, że organ rentowy całkowicie pominął kwestię osiągania przychodu przez spadkodawcę z tytułu bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie bowiem z art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego nierozerwanie łączy się z uzyskiwaniem przez daną osobę przychodu. Zdaniem pełnomocnika organ rentowy nie zebrał jakichkolwiek dowodów na okoliczność osiągania przez spadkodawcę przychodu z tytułu bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Ponadto pełnomocnik strony podniósł zarzut, że organ rentowy w żaden sposób nie określił prawidłowej wysokości zobowiązania, nie przedstawił jakichkolwiek dowodów na podstawie których ustalił wysokość tych zobowiązań na kwotę 38 547,18 zł. W związku z powyższym, brak jest podstaw do obciążania odwołujących się zobowiązaniami względem ZUS. (odwołanie, k. 2-6 a.s.)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania, ponieważ zaskarżona decyzja jest faktycznie oraz prawnie uzasadniona. Organ rentowy wskazał, że w niniejszej sprawie nie mają zastosowania przepisy art. 22 i 24 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Nie stanowią bowiem o istnieniu obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. Art. 82 ust. 1 pkt 3 i 5 w/w ustawy również nie mają znaczenia dla istnienia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, jeżeli taka osoba jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Organ rentowy wskazał ponadto, że wysokość określonego w decyzji zobowiązania, w tym odsetki, została ustalona na dzień otwarcia spadku. Zakres odpowiedzialności został ograniczony do stanu czynnego spadku, ponieważ spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. ( odpowiedź na odwołanie, k. 9-10)

Na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik odwołujących się poparł odwołanie. (protokół z rozprawy, k. 102-103)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

H. J. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...) sp. z ograniczoną odpowiedzialnością w W.. H. J. był jednym wspólnikiem i członkiem zarządu w spółce (...) Sp. z o.o. w W. zarejestrowanej w Krajowym Rejestrze Sądowym pod nr. (...). Z tytułu prowadzenia tej działalności, w związku z nieopłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz pracy powstało zadłużenie w łącznej kwocie 38.547,18 zł.

W dniu 29 sierpnia 2014 roku H. J. zmarł.

Zgodnie z aktem poświadczenia dziedziczenia z dnia 18 września 2014 r. Repertorium A- (...) spadek po H. J. nabyli na podstawie ustawy wprost: żona spadkodawcy U. J. w 1/3 części spadku, córka A. F. w 1/3 części spadku oraz syn K. J. w 1/3 części spadku.

Aktem notarialnym z dnia 30 września 2014 r. Repertorium A- (...) U. J., K. J. i A. F. dokonali częściowego działu spadku po zmarłym H. J. w ten sposób, że U. J. nabyła 7 udziałów w spółce (...) o wartości po 500,00 zł każdy udział o łącznej wartości nominalnej 3.500,00 zł , K. J. nabył 7 udziałów w spółce (...) o wartości po 500,00 zł każdy udział o łącznej wartości nominalnej 3.500,00 zł, A. F. nabyła 6 udziałów w spółce (...) o wartości po 500,00 zł każdy udział o łącznej wartości nominalnej 3.000,00 zł.

Pismami z dnia 10 lipca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. zawiadomił strony postępowania K. J., A. F. i U. J. o wszczęciu z urzędu postępowania o przeniesieniu na spadkobierców zmarłego płatnika H. J. odpowiedzialności za zobowiązania ww. zmarłego z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W piśmie tym wyjaśniono podstawy prawne dla wszczęcia przedmiotowego postępowania oraz przysługujące stronom, podczas jego trwania, prawa i obowiązki. W wyniku przeprowadzonego postępowania w dniu 30 października 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzje, zaskarżone w niniejszym postępowaniu.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego i aktach niniejszej sprawy.

Sąd ocenił dowody z dokumentów jako wiarygodne, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Dokumenty urzędowe stanowiły zatem dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołania jako bezzasadne nie zasługiwały na uwzględnienie i należało je oddalić.

W niniejszej sprawie strona odwołująca się zakwestionowała, że spadkodawca podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wskazując, iż z tego tytułu nie osiągał dochodów.

Zdaniem Sądu, należy się zgodzić ze stanowiskiem organu rentowego, iż wskazane przez pełnomocnika odwołujących się przepisy art. 22, art. 24 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym i art. 82 ust. 1 pkt 3 i 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie mają w niniejszej sprawie zastosowania, bowiem nie stanowią o istnieniu obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, jeżeli taka osoba jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1c) ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581) obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Obowiązek ten istnieje bez względu na uzyskany faktycznie przychód z działalności.

W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, iż spadkodawca H. J. był jedynym wspólnikiem i członkiem zarządu w spółce (...) sp. z o.o. Zgodnie natomiast z art. 8 § 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uważa się za osobę prowadzącą działalność gospodarczą, mającą obowiązek opłacania z tego tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W związku z powyższym nie ma znaczenia, czy osoba ta osiągała z tego tytułu dochód, czy też nie. Jak również nie ma znaczenia podnoszona przez stronę odwołującą się okoliczność, iż spadkodawca osiągał dochód jedynie jako pracownik zatrudniony w swojej spółce, a nie osiągał żadnych dywidend ze spółki.

Należy wskazać ponadto, iż kwestia podlegania przez spadkodawcę H. J. obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu została przesądzona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, który postanowieniem z dnia 8 października 2014 r. odrzucił skargę H. J. na decyzję Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w przedmiocie ustalenia podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Postanowienie to jest prawomocne.

Przepis art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku Nr 205, poz. 1585 ze zm.), do należności z tytułu składek nakazuje stosować odpowiednio wymienione w nim przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 roku poz. 749 ze zm.), w tym w szczególności przepisy art. 97 § 1 i art. 98 § 1 i 2 pkt. 1, 2, 5 i 7 tej ustawy. Wymienione przepisy dotyczą odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy.

Stosownie do treści art. 32 powołanej na wstępie ustawy, do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z art. 97 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa, spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Jak wynika z art. 98 § 1 tej ustawy, do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe. W myśl zaś art. 98 § 2 pkt. 1, 2, 5 i 7 Ordynacji podatkowej, przepis § 1 stosuje się również do odpowiedzialności spadkobierców za: zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy, opłatę prolongacyjną oraz koszty upomnienia i koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spadkodawcy powstałe do dnia otwarcia spadku.

Zakres odpowiedzialności za długi spadkowe, w tym na mocy odesłania do przepisów Kodeksu cywilnego zawartego w art. 98 ustawy Ordynacja podatkowa również za zobowiązania podatkowe, w sposób bezpośredni rzutuje na sposób przyjęcia spadku.

Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność tylko ze spadku (rzeczowo). Od chwili przyjęcia spadku ponosi zaś odpowiedzialność za długi spadkowe
z całego swojego majątku. Jest to tzw. odpowiedzialność osobista (art. 1030 k.c.).
W przypadku dwóch lub większej liczby spadkobierców, ich odpowiedzialność za długi spadkowe do chwili działu spadku jest solidarna, a od chwili działu spadku – odpowiednio do wielkości udziałów w spadku (art. 1034 k.c.). Przepisy Kodeksu cywilnego
o odpowiedzialności za długi spadkowe, podobnie jak przepisy o zobowiązaniach podatkowych, mają charakter bezwzględnie obowiązujący.

W takim też tonie wypowiada się Sąd Najwyższy, podnosząc, że niezapłacone
w terminie składki na Fundusz Pracy i ubezpieczenie zdrowotne (oraz należności z nimi związane) mogą być pobrane przez organ rentowy od spadkobiercy osoby zobowiązanej do zapłaty takich składek w granicach odpowiedzialności danego spadkobiercy za długi spadku (art. 922 § 1 i § 3 k.c. oraz art. 1030 i nast. k.c. w zw. z art. 97 § 1 oraz art. 98 § 1 i § 2 pkt. 1, 2, 5 i 7 ustawy Ordynacja podatkowa w zw. z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 32 tej ustawy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 roku, sygn. akt II UZP 1/08; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2009 roku, sygn. akt II UK 118/09).

Bezsporne w niniejszej sprawie jest to, że H. J. nie uiścił na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należnych składek, a także, że na podstawie ustawy spadek po nim odziedziczyli odwołujący się. Stosownie do art. 924 k.c. i art. 925 k.c. spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, zaś spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Udział spadkobierców w wysokości zobowiązań spadkodawcy został ustalony w oparciu o § 3 umowy o częściowy dział spadku oraz podział majątku dorobkowego z 30 września 2014 r., zgodnie z którą K. J. i U. J. nabyli po 7 udziałów o wartości po 500 zł każdy o łącznej wartości nominalnej 3500 zł, zaś A. F. nabyła 6 udziałów o wartości po 500 zł każdy o łącznej wartości nominalnej 3000 zł. Wysokość określonego w zaskarżonej decyzji zobowiązania, w tym odsetki została ustalona na dzień otwarcia spadku. Zakres odpowiedzialności został ograniczony do stanu czynnego spadku, ponieważ spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.

Zdaniem Sądu, K. J., A. F. i U. J. jako spadkobiercy zmarłego H. J. odpowiadają za jego zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwotach i za okresy wskazane w decyzjach, wobec czego decyzje organu rentowego uznać należało za prawidłowe i zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k. p. c. orzekł, jak w wyroku.

SSO Magdalena Daria Figura