Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Iwona Kowalczyk

Sędziowie: SSO Jerzy Pukas (spr.)

SSR del. Monika Maciążek

Protokolant: st.sekr.sądowy Joanna Stefańczyk

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej C.- Północ w C. I. K.

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2017r.

sprawy A. F. s. K. / K./ i B. z d. F., ur. (...) w C.

oskarżonego z art. 280 § 1 kk, art. 278 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie

z dnia 13 października 2016 r., sygn. akt III K 1016/14

orzeka:

uchyla zaskarżony wyrok i w zakresie czynu opisanego w pkt I części wstępnej tego wyroku, a przypisanego oskarżonemu w pkt 1 wyroku sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania, natomiast w zakresie wykroczenia z art. 119§1 k.w. przypisanego A. F. w pkt 2 zaskarżonego wyroku, na podstawie art. 5§1 pkt 4 k.p.w. w zw. z art. 45§1 k.w. postępowanie karne umarza, a kosztami postępowania w tej części obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt VII Ka 1023/16

UZASADNIENIE

A. F. został oskarżony o to, że:

I.  w dniu 23 sierpnia 2014r. w C. przy ul. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z nieznanym sprawcą grożąc pobiciem M. Z. dokonał kradzieży paczki papierosów (...) i zapalniczki o łącznej wartości 7 zł, na jego szkodę, a następnie bezpośrednio po dokonaniu kradzieży w celu utrzymania się w posiadaniu zabranych rzeczy poprzez uderzenie pięścią w twarz i kopnięciu w głowę doprowadził M. Z. do stanu nieprzytomności,

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k.

II.  W dniu 15 października 2014 roku w C., przy ul. (...), woj. (...), na terenie stacji paliw (...), działając wspólnie i w porozumieniu z M. U., dokonał zaboru w celu przywłaszczenia mienia – artykułów spożywczych w postaci: 1 szt. bombonierki C. o wartości 41,90 zł, 1 szt. bombonierki F.125g o wartości 4,79 zł, 3 szt. bombonierek F. 200g o wartości 74,70 zł, 2 szt. bombonierek L. o wartości 51,80 zł, 7 szt. bombonierek M. 250g o wartości 153,30 zł, 1 szt. bombonierki M. 400g o wartości 38,90 zł, 2 szt. bombonierek M. o wartości 25,80 zł, 1 szt. bombonierek R. o wartości 15,90 zł, 3 szt. bombonierek T. o wartości 29,97 zł, 11 szt. czekolad A. gorzka o wartości 49,39 zł, 15 szt. czekolad A. mleczna o wartości 64,35 zł, 2 szt. czekolad G./haz 300g o wartości 57,80 zł, 2 szt. czekolad L. (...)g o łącznej wartości 57,80 zł, 4 szt. czekolad L.o wartości 23,37 zł, 3 szt. czekolad R. o wartości 23,37 zł, czym spowodował straty o łącznej wartości 713,73 zł na szkodę (...) Spółka Akcyjna z/s (...)-(...) P. ul. (...)

tj. o czyn z art. 278 § 1 kk

Wyrokiem z dnia 13 października 2016roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III K 1016/16, Sąd Rejonowy w Częstochowie orzekł:

1.  uznał oskarżonego A. F. za winnego popełnienia zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu, a opisanego w pkt I części wstępnej wyroku wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 280 § 1 kk i za to na podstawie art. 280 § 1 kk wymierzył mu karę 2 ( dwóch) lat pozbawienia wolności;

2.  uznał oskarżonego A. F. za winnego tego, że w dniu 15.10.2014 r. w C. przy ul. (...) na terenie stacji paliw (...) działając wspólnie i w porozumieniu z M. U. dokonał zaboru w celu przywłaszczenia mienia artykułów spożywczych o wartości nie przekraczającej kwoty 420 zł, działając na szkodę PKN (...).,A. z siedzibą przy ul. (...) w P., tj. uznał go za winnego czynu z art. 119 § 1 k.w. i za to z mocy tego przepisu wymierzył mu karę grzywny w wysokości 800 ( osiemset) złotych;

3.  na podstawie art. 63 § 1 kk zaliczył na poczet orzeczonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie, tj. okres zatrzymania - dzień 15.11.2014 r. , przy czym jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się jednemu dniowi kary pozbawienia wolności;

4.  na podstawie art. 44§2 kk orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa poprzez pozostawienie w aktach sprawy dowodu rzeczowego w postaci płyty DVD z zapisem monitoringu;

5.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ustawy z 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych obciążając nimi Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego.

Zaskarżył on wyrok Sądu Rejonowego w całości na korzyść oskarżonego, zarzucając mu:

1)  obrazę prawa materialnego, tj. art.280 § 1 k.k. przez błąd przyjęcia sprawstwa oskarżonego czynu z pkt I wyroku, przy jednoczesnym nie wykazaniu, iż w chwili czynu swym zachowaniem oskarżony wyczerpał znamiona z art.280 § l k.k.,

2)  obrazę przepisów postępowania która miała wpływ na treść wyroku:

-

art.7 k.p.k. przez dowolną ocenę materiału dowodowego

-

art.5 k.p.k. przez naruszenie zasady niewinności

3)  błąd ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, który miał wpływ na treść wyroku przez odmówienie wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego przy jednoczesnym bezzasadnym przyjęciu wiarygodności pomawiających zeznań M. Z.,

4)  odnośnie czynu z pkt II wyroku z uwagi na treść art. 45 § 1 k.w. (przedawnienie orzekania) obrońca wniósł co tego czynu o umorzenie postępowania,

W konkluzji swojej apelacji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie A. F. od zarzucanego mu czynu w pkt I wyroku ewentualnie zakwalifikowanie tego czynu z innego przepisu k.k. lub uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obrońca oskarżonego w swojej apelacji podniósł zasadne zarzuty, których uwzględnienie skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i w zakresie przypisanego oskarżonemu w pkt 1 wyroku przestępstwa rozboju z art. 280 § 1 k.k. spowodowało przekazanie sprawy Sądowi I-ej instancji do ponownego rozpoznania, natomiast w zakresie przypisanego A. F. w pkt 2 wyroku wykroczenia z art. 119 § 1 k.w. skutkowało umorzeniem postępowania z uwagi na wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej w postaci przedawnienia karalności tegoż wykroczenia (art. 104 § 1 pkt 7 k.p.w. w zw. z art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w. i art. 45 § 1 k.w.), bowiem wykroczenie to popełnione zostało w dniu 15 października 2014 roku, a zatem – zgodnie z treścią art. 45 § 1 k.w. – jego karalność ustała po upływie 2 lat od jego popełnienia (postępowanie wszczęte zostało w okresie roku od popełnienia czynu), czyli z dniem 15 października 2016 roku. W tej sytuacji, zgodnie z treścią art. 104 § 1 k.p.w. i art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w., Sąd odwoławczy zobligowany był do uchylenia w tej części zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania w tym zakresie wobec A. F..

Sąd Okręgowy zobligowany był również do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania w zakresie dotyczącym przypisania i skazania A. F. za przestępstwo rozboju z art. 280 § 1 k.k., a to z uwagi na wielość uchybień i ich ciężar gatunkowy, które w zasadzie orzeczenie Sądu I-ej instancji w tym zakresie dyskwalifikują.

I tak – z uwagi na datę wpłynięcia do Sądu Rejonowego aktu oskarżenia, co miało miejsce 31 grudnia 2014 roku, Sąd Okręgowy mógłby uchylić zaskarżony wyrok chociażby wyłącznie tylko z tego powodu, że Sąd I-ej instancji przy sporządzaniu uzasadnienia swojego orzeczenia, uczynił to z tak rażącą obrazą przepisu art. 424 § 1 i 2 k.p.k., że uniemożliwia to w istocie dokonanie kontroli odwoławczej.

Przede wszystkim wskazać należy, że uzasadnienie sporządzone zostało w sposób rażąco niedbały. Ustalenia faktyczne przedstawione zostały w pierwszym akapicie uzasadnienia, w 11 (słownie jedenastu) linijkach, w sposób powierzchowny, chaotyczny i niespójny. Stanowią one w istocie powtórzenie słowo w słowo zeznań pokrzywdzonego, jakie ten złożył na rozprawie w dniu 27 października 2015 roku (k. 159 akt), a przedstawiając relację pokrzywdzonego Sąd uczynił to pisząc o pokrzywdzonym nawet w pierwszej osobie („zostałem uderzony”).

Ta sama uwaga dotyczy omówienia wyjaśnień oskarżonego („podszedłem do grupy osób”), jak i omówienia zeznań świadka P. K. („dokonałem zatrzymania”, „z tego co pamiętam podjechaliśmy najpierw do poszkodowanego, który opisał nam zdarzenie, czekaliśmy na przyjazd pogotowia, gdy przyjechało pogotowie, to udaliśmy się w penetrację za sprawcą określonym z imienia i nazwiska. Opisał sprawcę na tyle, że byliśmy na tyle pewni…”)”.

Skonfrontowanie przytoczonych wyżej fragmentów uzasadnienia z wyjaśnieniami oskarżonego z k. 158 verte i świadka K. z k. 204 prowadzi do jednoznacznego wniosku, że zostały one bezrefleksyjnie skopiowane i wklejone do uzasadnienia, bez zachowania nawet elementarnej staranności o formę, a nawet osobę.

O ile prokurator oskarżając A. F. o popełnienie przestępstwa rozboju z art. 280 § 1 k.k. na osobie M. Z. wskazał, że działanie oskarżonego przed dokonaniem na szkodę pokrzywdzonego kradzieży paczki papierosów i zapalniczki polegało na grożeniu M. Z. pobiciem, o tyle z uzasadnienia wyroku w żaden sposób nie wynika, na jakiej podstawie Sąd orzekający przyjął, że oskarżony rozboju się dopuścił.

A przecież zachowanie sprawcy rozboju polega na zaborze cudzej rzeczy ruchomej (w celu przywłaszczenia) przy zastosowaniu jednego z trzech wymienionych w przepisie sposobów, tj. użycia przemocy, groźby natychmiastowego użycia takiej przemocy albo doprowadzenia człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności.

Przedstawiony w uzasadnieniu „stan faktyczny” w żaden sposób nie uzasadnia przypisania oskarżonemu popełnienia rozboju; co najwyżej kradzieży rozbójniczej z art. 281 k.k., ale pod tym kątem brak jest jakichkolwiek rozważań.

Rację ma zatem skarżący podnosząc zarzut obrazy art. 280 § 1 k.k. i niewykazanie przez Sąd orzekający, aby oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona przypisanego mu przestępstwa rozboju; zasadny jest także zarzut obrazy art. 7 k.p.k. i wynikającego stąd błędu w ustaleniach faktycznych.

Niedbałość, z jaką sporządzone zostało uzasadnienie zaskarżonego wyroku, cechuje również dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę materiału dowodowego, której w istocie brak, bowiem Sąd meriti nie wskazał jakie fakty uznał za udowodnione, a jakie za nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, a także nie wyjaśnił podstawy prawnej wyroku.

Sąd poza skopiowaniem i wklejeniem do uzasadnienia wyjaśnień oskarżonego i zeznań świadków Z. i K., nawet nie wskazał czy daje im wiarę, czy też nie i w jakim czyni to zakresie.

Pomimo wskazania w uzasadnieniu, że „stan faktyczny” odnośnie przestępstwa rozboju ustalił w oparciu o zapis z monitoringu (k. 32), Sąd zapisu tego nie analizował, co jest zasadniczym błędem, który wyrok w tej części dyskwalifikuje. Z zapisu tego, zresztą bardzo dokładnego i wyraźnego, jednoznacznie wynika co się wydarzyło w nocy z 22/23 sierpnia 2014 roku przy ulicy (...) i jak wyglądał przebieg zajścia pomiędzy oskarżonym, a pokrzywdzonym.

Z zapisu tego wynika, że oskarżony zabrał pokrzywdzonemu papierosy w sposób dla tego pierwszego niewidoczny i na pewno do tego momentu nie stosował wobec niego żadnej przemocy; później starał się nawet za te papierosy zapłacić, a nawet wcześniej, przed ich zabraniem widać w ręku oskarżonego portfel (portmonetkę), co w powiązaniu z zachowaniem pokrzywdzonego, który zdejmuje okulary, jakby liczył się z tym, że może pomiędzy nim, a oskarżonym dojść do wymiany ciosów, dyskutuje z oskarżonym, a następnie odchodzi – nakazuje z największą ostrożnością oceniać tę część zeznań pokrzywdzonego, gdzie twierdzi on, że oskarżony i towarzyszący mu młody mężczyzna (doskonale widoczny na zapisie z monitoringu), żądali od niego papierosów, grożąc mu pobiciem, tym bardziej, że ów młody mężczyzna – jak wynika z zapisu – był bierny, szedł obok i w zasadzie – poza odebraniem od oskarżonego skradzionych papierosów - nie uczestniczył w zajściu.

Jak to już zostało powiedziane wyżej, zapis z monitoringu uzasadnia co najwyżej przypisanie oskarżonemu kradzieży rozbójniczej i to bez współdziałania z inną osobą (przejawiana przez oskarżonego chęć zapłacenia za papierosy, a wcześniej ich odkupienia od pokrzywdzonego nie zmienia faktu, że papierosy zostały pokrzywdzonemu zabrane wbrew jego woli, tj. skradzione), natomiast dla przypisania rozboju koniecznym byłoby wykazanie, że oskarżony przed zaborem papierosów, groził pokrzywdzonemu pobiciem, co w zasadzie sprowadza się do oceny wiarygodności w tym zakresie zeznań pokrzywdzonego, ocenionych w szczególności przez pryzmat zapisu z monitoringu, który w sposób bardzo dokładny dokumentuje całe zajście i pozwala na ustalenie równie dokładnego i precyzyjnego stanu faktycznego.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy w zakresie zarzucanego oskarżonemu przestępstwa rozboju z art. 280 § 1 k.k., Sąd Rejonowy ponownie przeprowadzi całe postępowanie dowodowe (oczywiście w zakresie dotyczącym przestępstwa rozboju), tym razem w sposób wnikliwy i staranny i w taki sam sposób przesłucha zarówno oskarżonego, jak i pokrzywdzonego, a przede wszystkim odtworzy zapis z monitoringu z k. 32, obrazujący przebieg zdarzenia w nocy z 22/23 sierpnia 2014 roku z udziałem A. F. i M. Z. i dokona wnikliwej analizy i oceny zarówno wyjaśnień oskarżonego, jak i zeznań pokrzywdzonego, zwłaszcza co do używania przemocy przez oskarżonego wobec pokrzywdzonego przed dokonaniem kradzieży na jego szkodę papierosów i uczyni to właśnie przez pryzmat wspomnianego zapisu z monitoringu, prowadząc postępowanie dowodowe w sposób kompleksowy i wnikliwy oraz mając przy tym w polu widzenia treść podniesionych w apelacji zarzutów i przytoczonej na ich poparcie argumentacji, której nie sposób na obecnym etapie odmówić słuszności.

Dokonując prawno-karnej oceny działania oskarżonego, Sąd ponownie rozpoznający sprawę będzie musiał rozstrzygnąć, czy zebrany materiał dowodowy uzasadnia przypisanie oskarżonemu popełnienie przestępstwa rozboju, czy tylko kradzieży rozbójniczej, mając w polu widzenia, że podstawowa różnica pomiędzy znamionami przestępstw z art. 280 § 1 i 2 k.k. oraz z art. 281 k.k. sprowadza się do ustalenia, że kradzież dokonana przez sprawcę rozboju polega na zmuszeniu poprzez odpowiednie działania do natychmiastowego wydania rzeczy, natomiast przestępstwo kradzieży rozbójniczej z art. 281 k.k. charakteryzuje się podwójną kierunkowością zamiaru, polegającej na tym, że sprawca najpierw podejmuje działania zmierzające do zaboru cudzej rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia, a po osiągnięciu tego celu, a więc po przejęciu władztwa nad rzeczą, podejmuje działania polegające na używaniu przemocy wobec osoby, grożeniu natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzeniu człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, przy czym działania te są ukierunkowane celowo na zapewnienie utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy.

Ustalenia oraz wnioski i oceny Sądu Rejonowego znajdą wyraz w respektującym wymagania art. 424 § 1 i 2 k.p.k. pisemnym uzasadnieniu wyroku.

Podstawę prawną wyroku Sądu Okręgowego w zakresie, w jakim zaskarżony wyrok został uchylony, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania stanowią przepisy art. 437 § 1 i 2 k.p.k., art. 438 pkt 1 (obraza art. 280 § 1 k.k.), 438 pkt 2 k.p.k. (obraza art. 7 k.p.k. i art. 424 § 1 k.p.k.) oraz art. 438 pkt 3 k.p.k. (błąd w ustaleniach faktycznych), natomiast w zakresie, w jakim wyrok Sądu Rejonowego został uchylony, a postępowanie umorzone, podstawę prawną wyroku Sądu Okręgowego stanowią przepisy art. art. 104 § 1 pkt 7 k.p.w. w zw. z art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w., art. 45 § 1 k.w. oraz art. 118 § 2 k.p.w.