Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lutego 2012 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Hanna Kulesza

Protokolant: asystent sędziego Aleksandra Kaczmarczyk

po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2012 r., w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w P.

przeciwko (...) w E.

o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone

I.  Uznaje za niedozwolone i zakazuje pozwanemu wykorzystywania w umowach z konsumentami postanowienia wzorca umowy o treści:

„ O zmianie opłat i prowizji Bank powiadamia w sposób zwyczajowo przyjęty. ”;

II.  Obciąża pozwanego (...) w E., kwotą 600 zł. (sześćset złotych) tytułem wpisu stałego od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony i nakazuje pobranie tej kwoty od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Kasy Sądu Okręgowego w Warszawie;

III.  Zasądza od pozwanego (...) w E. na rzecz (...) z siedzibą w P., kwotę 360 zł. (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  Zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt (...) w E..

SSO Hanna Kulesza

Sygn. Akt XVII AmC 3534/10

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 listopada 2010 r., powód - (...) z siedzibą w P., wniósł o uznanie za niedozwolone postanowienia wzorca umownego o nazwie „ Regulamin systemu bankowości internetowej (...) ” stasowanego przez pozwanego - (...) w E., o treści: „ O zmianie opłat i prowizji Bank powiadamia w sposób zwyczajowo przyjęty” zawartego w §20 ust 3 Umowy.

W ocenie powoda wskazane w pozwie postanowienie stanowi niedozwoloną klauzulę umowną w rozumieniu art. 385 ¹ §1 k.c. gdyż jest sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco narusza uzasadnione interesy konsumentów.

Powód podniósł, iż zakwestionowana przez niego klauzula powinna zostać uznana za niedozwoloną ponieważ niezgodnie z prawem przewiduje ona, że bank nie będzie zobowiązany do należytego indywidualnego powiadomienia klientów o wprowadzanych zmianach co do wysokości swojego wynagrodzenia.

W odpowiedzi na pozew, pozwany (...) w E., wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o rozstrzygnięcie o kosztach sądowych stosownie do wyniku sporu .

W uzasadnieniu pisma, pozwany podniósł, iż zakwestionowany zapis §20 ust 3 Regulaminu spełnia wymogi art. 52 ust 2 pkt 6 ustawy Prawo Bankowe oraz art. 111 ust 1 pkt 2 ustawy Prawo bankowe. Pozwany podniósł ponadto, że w §3 ust 3 „Umowy rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego w złotych (...) bank wymienia przesłanki do możliwości zmiany wysokości prowizji i opłat, a dodatkowo na udostępnia te dane na swojej stronie internetowej (...). Dlatego w ocenie pozwanego twierdzenia zawarte w uzasadnieniu powództwa są nieuzasadnione.

W piśmie procesowym z dnia 4 stycznia 2011 r., powód podtrzymał w całości wszystkie żądania pozwu.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany - (...) w E. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług bankowych. W ramach prowadzonej działalności bankowej, pozwany oferuje m.in. usługi bankowości internetowej (...). W ramach tej oferty, pozwany w obrocie z konsumentami posługuje się wzorcami umowy o nazwie „ Regulamin systemu bankowości internetowej (...)”, który zawiera zakwestionowane postanowienie umowne o treści: „ O zmianie opłat i prowizji Bank powiadamia w sposób zwyczajowo przyjęty.”.

Pozwany nie zakwestionował wiarygodności dołączonego do pozwu wzorca umownego, ani też nie zarzucił niezgodności kwestionowanego postanowienia z jego treścią, dlatego okoliczności te należało uznać za przyznane na podstawie art. 230 k.p.c.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Powództwo jest uzasadnione.

W postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone przedmiotem oceny Sądu jest to, czy zawarte we wzorach, kwestionowane postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz czy skutkiem tego dochodzi do rażącego naruszenia interesów konsumentów. Nie dotyczy to jednak postanowień regulujących główne świadczenia stron, jak cena lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Uznanie postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z praktyki stosowania w obrocie w kontaktach z konsumentami wymaga zatem spełnienia łącznie następujących przesłanek:



postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie z konsumentem - zostało mu narzucone,



nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron,



kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami naruszając jednocześnie w sposób rażący jego interesy.

Ponieważ przedmiotowa klauzula pochodzi z wzorca umownego stosowanego przez pozwanego w obrocie z konsumentami należy stwierdzić , iż konsument nie miał wpływu na jej treść , jak również pozwany nie wykazał a nawet nie twierdził , iż klauzula ta była indywidualnie uzgodniona z konsumentem .

Przedmiotowe postanowienie nie dotyczy również głównych świadczeń stron umowy rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego, tylko kwestii powiadomienia przez bank o zmianie wysokości pobieranych opłat.

Do rozstrzygnięcia pozostało zatem, czy przedmiotowe postanowienie, kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta.

Przesłankami abuzywności postanowień wzorca umownego jest ich sprzeczność z dobrymi obyczajami i rażące naruszenie interesów konsumenta – zachodzące łącznie. Przyjmuje się przy tym, że istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka. Dobre obyczaje” to reguły postępowania zgodne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące choćby niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania.

,,Interesy” konsumenta należy natomiast rozumieć szeroko , nie tylko jako interes ekonomiczny , ale też każdy inny wymierny interes jak np. zdrowie , czas zbędnie stracony , dezorganizacja czy też inne uciążliwości powstałe w związku z tak ukształtowanym postanowieniem

W ocenie Sądu analizowany zapis wzorca umownego o treści „ O zmianie opłat i prowizji Bank powiadamia w sposób zwyczajowo przyjęty.” spełnia przesłanki niedozwolonego postanowienia umownego wskazane w art. 385 ¹ §1 k.c., albowiem przewiduje, że informacja o zmianie prowizji i opłat nie zostanie doręczone klientom Banku, a o zmianie Bank powiadomi w bliżej nieokreślony „ sposób zwyczajowo przyjęty”. Takie ukształtowanie treści postanowienia umownego kłóci się w ocenie Sądu ze zdefiniowanymi na wstępie dobrymi obyczajami, ponieważ prowadzi do dezinformacji konsumenta poprzez wykorzystanie jego niewiedzy co do przysługujących mu uprawnień, w sytuacji zmiany opłat i prowizji.

W tym miejscu wskazać należy, iż bez znaczenia dla oceny omawianego zapisu pozostaje kwestia podnoszona przez pozwanego, iż w §3 ust 3 „Umowy rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego w złotych (...), bank wymienia przesłanki do możliwości zmiany wysokości prowizji i opłat, a dodatkowo udostępnia te dane na swojej stronie internetowej. W ocenie Sądu postanowienie to należy uznać za niedozwolone w związku z treścią art. 61 §1 k.c., zgodnie z którym „oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią”. Przy czym na składającym oświadczenie woli spoczywa ciężar dowodu, że doszło ono do adresata w sposób umożliwiający mu zapoznanie się z jego treścią.

W świetle powyższego może budzić wątpliwości czy powiadomienie o zmianie opłat i prowizji – tj. o zmianie wysokości opłat pobieranych przez bank z tytułu umowy w trakcie trwania umowy rachunku bankowego - „w sposób zwyczajowo przyjęty”, bez jednoznacznego określenia o konieczności indywidualnego doręczenia takiej informacji konsumentowi, gwarantuje zapoznanie się z jego treścią. Zaznaczyć należy, iż zapoznanie się przez konsumenta z informacją odnośnie zmian „ prowizji i opłat” dokonywanych w trakcie trwania umowy rachunku bankowego, ma dla niego znaczenie , bowiem , jak wynika z treści art. 384 ¹ k.c., mającego zastosowanie w niniejszym przypadku, z uwagi na występowanie w omawianym przypadku stosunku umownego o charakterze ciągłym, nowe wysokości prowizji i opłat bankowych będą wiązały drugą stronę umowy tj. konsumenta m.in. jeżeli strona nie wypowie umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia. A zatem w sytuacji gdy konsument nie otrzyma informacji o zmianie wysokości pobieranych przez Bank prowizji i opłat, i w związku z tym nie złoży w terminie stosownego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, będą wiązały go nowe zmienione stawki prowizji i opłat.

Wskazać wreszcie należy, iż zgodnie ze stanowiskiem doktryny (tak np.: D. Rogoń (w:) F. Zoll (red) Prawo bankowe. Komentarz. Zakamycze, 2005) „ wynikający z art. 111 ust 1 pkt 2 Prawa bankowego, obowiązek banku ogłaszania w miejscu wykonywania czynności, w sposób ogólnie dostępny, stosowanych stawek prowizji i wysokości pobieranych opłat, nie zwalnia banku z dochowania podstawowych przesłanek skuteczności zmiany treści umowy rachunku bankowego. Z mocy art. 384 ¹ k.c. muszą być zatem spełnione odpowiednie przesłanki przewidziane w art. 384 k.c., czyli w stosunku do posiadaczy rachunków będących konsumentami - doręczenie zmiany (nowego wzorca), (…). Dodatkowo należy poinformować posiadacza rachunku - niezależnie od kategorii - o możliwości wypowiedzenia umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia (por. także art. 385 ³ pkt 20 k.c.).”

W świetle powyższego stwierdzić należy, iż treść kwestionowanego postanowienia prowadzi do wniosku, iż pozwany zamieszczając je w stosowanym wzorcu umownym liczył na niską świadomość prawną konsumentów, którzy nie zorientują się, iż narusza ono ich prawa i wyłącza przysługujące im uprawnienia. W konsekwencji oznacza to, iż Bank stosując zakwestionowane postanowienie niejako zmusza konsumentów do ciągłego śledzenia i sprawdzania informacji odnośnie wysokości opłat i prowizji - co bezsprzecznie w sposób rażący narusza interesy konsumentów.

Sąd zważył zatem, iż zakwestionowane postanowienie umowne narusza normy dobrych obyczajów jakie powinny występować w relacjach przedsiębiorca - konsument. Powoduje bowiem po stronie konsumenta dezinformację co do przysługujących mu uprawnień i odpowiedzialności pozwanego w związku z zawartą umową, a także zmierza do wykorzystania niewiedzy konsumenta co do istniejących regulacji prawnych w tym zakresie. Tymczasem do obowiązków przedsiębiorcy jako profesjonalisty należy formułowanie postanowień umownych w sposób jednoznaczny i zrozumiały dla konsumenta.

Wszystko to uzasadnia twierdzenie, iż przedmiotowe postanowienie nie uwzględnia i nie zabezpiecza interesu konsumenta, jako słabszej strony umowy, co prowadzi do ukształtowania stosunku zobowiązaniowego w sposób nie równorzędny i rażąco niekorzystny dla konsumenta.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznając, iż zakwestionowane postanowienie wzorca umowy stosowanego przez pozwanego spełnia przesłanki klauzuli niedozwolonej w rozumieniu art. 385 ¹ §1 k.c., zakazał jego wykorzystywania w obrocie - art. 479 ⁴² k.p.c.

Zgodnie z treścią przepisu art. 96 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398) strona wnosząca o uznanie postanowień umowy za niedozwolone jest zwolniona od kosztów sądowych. Wobec powyższego, o obciążeniu pozwanego stałą opłatą sądową od pozwu orzeczono na podstawie art. 26 ust 1 pkt 6 w zw. z art. 113 ust. 1 oraz art. 96 ust. 1 pkt 3 i art. 94 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. stosownie do wyniku sporu.

O publikacji prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt pozwanego zarządzono na zasadzie art. 479 ⁴⁴ k.p.c.

/-/ SSO Hanna Kulesza