Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 28 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Goździewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Blandyna Kaczmarek

po rozpoznaniu w dniu 14 września 2016 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa M. G. (1), M. G. (2), A. G.

przeciwko Polskie Biuro U. (...) w W.

o zapłatę

1.  Powództwo oddala.

2.  Nie obciąża powodów kosztami procesu.

SSO Anna Goździewicz

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 1 grudnia 2014 r., skierowanym przeciwko pozwanemu (...) SA z siedzibą w Ł., powodowie W. G. (1) , M. G. (2), M. G. (1), Ł. G., I. G., J. T. (1), J. T. (2) oraz A. G. wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz:

-W. G. (1) kwoty 150.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią córki G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, kwoty 50.000,00 zł tytułem znacznego pogorszenia sytuacji życiowej powoda z powodu śmierci córki G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kwoty 2.624,99 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu córki G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

- M. G. (1) kwoty 100.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią siostry G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

- M. G. (2) kwoty 100.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią siostry G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

-Ł. G. kwoty 100.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią siostry G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

-I. G. kwoty 150.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz w związku ze śmiercią córki G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, kwoty 50.000,00 zł tytułem znacznego pogorszenia sytuacji życiowej powoda z powodu śmierci córki G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kwoty 69,06 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu córki G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

-J. T. (1) kwoty 100.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią siostry G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kwoty 3.450 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu siostry G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

- A. G. kwoty 100.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

-J. T. (2) kwoty 50.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią wnuczki G. G. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Powodowie domagali się ponadto zasądzenia od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwolnienia od kosztów sądowych w całości.

W toku postępowania Sąd Okręgowy w Poznaniu postanowieniem z dnia 16 grudnia 2014 roku wyłączył do odrębnego rozpoznania sprawę co do roszczenia powódki J. T. (2) i w tym zakresie stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową, przekazując sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w S. (...), VII Wydziałowi Zamiejscowemu Cywilnemu z siedzibą w O. jako rzeczowo i miejscowo właściwemu.

Postanowieniami z dnia 24 lutego 2015 roku referendarz oddalił wnioski W. G. (1), I. G., Ł. G., A. G. i J. T. (1), zaś powoda M. G. (1) zwolnił od opłaty od pozwu ponad kwotę 2.000 zł, a M. G. (2) ponad kwotę 1.000 zł. Postanowieniem z dnia 21 maja 2015 roku Sąd zmienił częściowo opisane postanowienie w ten sposób, że zwolnił powodów M. i M. oraz A. G. od kosztów sądowych w zakresie opłaty od pozwu w całości, zaś pozostałych pozwanych W. G. (1), I. G., Ł. G., J. T. (1) zwolnił od opłaty od pozwu w części tj. ponad kwotę 1.500 zł. Powyższe postanowienie zostało doręczone profesjonalnemu pełnomocnikowi powodów dnia 1 czerwca 2015 roku. Opłaty od pozwu nie zostały uiszczone, a termin do wniesienia opłaty od pozwu dla powodów upłynął 8 czerwca 2015 roku. W związku z powyższym zwrócono pozew wniesiony przez W. G. (1), I. G., Ł. G. oraz J. T. (1).

Powodowie w uzasadnieniu podali, że nagła strata siostry G. G. skutkowała diametralną zmianą jakości ich życia, bowiem ze zmarłą łączyły ich bardzo bliskie więzi emocjonalne oparte na miłości i szacunku. Powodowie byli bardzo zżyci z siostrą.

Powód M. G. (1) nadto wyjaśnił, że do śmierci G. G. była ona dla niego bliższa niż matka, to ona zajmowała się nim jako starsza od niego o 9 lat siostra, zaś na skutek zgonu siostry jakość jego życia znacznie się pogorszyła, przestał cieszyć się życiem jak do tej pory.

Powód M. G. (2) podał, że śmierć jego starszej siostry była dla niego strasznym szokiem. Do jej śmierci łączyły go ze zmarłą szczególnie bliskie kontakty, gdyż spędzał z nią dużo wolnego czasu, oglądali razem telewizję.

Powódka A. G. podała, że pogodzenie się ze śmiercią siostry jest niemożliwe, ponieważ łączyła je bardzo silna więź. Do śmierci G. G. siostry łączyły bardzo głębokie relacje, z uwagi na małą różnicę wieku między nimi. W związku z tym powodowie podali, że śmierć G. G. przekreśliła ich plany związane z rodziną, domem.

Zdaniem powodów wskazane powyżej okoliczności uzasadniają przyznanie im zadośćuczynienia w żądanych kwotach, jednak pozwany odmówił wypłaty świadczeń w postępowaniu likwidacyjnym(nr szkody (...)).

Pozwany (...) SA z siedzibą w Ł. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa. W ocenie pozwanego do zdarzenia doszło, z wyłącznej winy zmarłej G. G.. W odpowiedzi na pozew nadto podniesiono, że pozwany nie posiada legitymacji procesowej biernej. Pozwany (...) SA jest jedynie korespondentem ubezpieczyciela posiadacza pojazdu uczestniczącego w wypadku – Towarzystwa (...). Zgodnie bowiem z art. 123 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze U. (...) to Polskie Biuro U. (...) odpowiada za szkody, będące następstwem wypadków, które miały miejsce na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i powstały w związku z ruchem pojazdów mechanicznych zarejestrowanych w państwach, których biura narodowe są sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego.

Pismem z dnia 3 listopada 2015 roku powodowie złożyli wniosek o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego - Polskie Biuro U. (...) z siedzibą w W. w trybie art. 195§1 k.p.c.

Postanowieniem z dnia 26 listopada 2015 roku Sąd Okręgowy w Poznaniu wezwał do udziału w charakterze pozwanego Polskie Biuro U. (...) z siedzibą w W..

Pozwany - Polskie Biuro U. (...) z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany wskazał brak odpowiedzialności pozwanego co do zasady powołując się na art. 436§1 k.c. w zw. z art. 435§1 k.c., albowiem do wypadku doszło z wyłącznej winy poszkodowanej. W ocenie pozwanego, kierujący ciągnikiem marki V. o nr rej. (...) miał prawo oczekiwać, iż ewentualni piesi, znajdując się na terenie niezabudowanym, po zmroku postąpią zgodnie z zasadami ruchu drogowego i ustąpią pierwszeństwa pojazdowi. Pozwany wskazał, że w razie uznania przez Sąd, iż do zdarzenia doszło nie wyłącznie z winy poszkodowanej, podnosi zarzut przyczynienia się poszkodowanej do wypadku. Pozwany zakwestionował żądanie odsetek ustawowych od dnia wniesienia pozwu podnosząc, że należą się one – w razie uwzględnienia powództwa – dopiero od daty wyrokowania.

Polskie Biuro U. (...) z siedzibą w W. wstąpiło, za zgodą stron, do procesu w miejsce pozwanego (...) SA z siedzibą w Ł. - Sąd postanowieniem z dnia 2 marca 2016 r. zwolnił pozwanego (...) SA od dalszego udziału w sprawie.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska procesowe w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

G. G. urodzona (...), była jedną z córek W. i I. G., siostrą M. G. (1), M. G. (2), A. G., Ł. G., J. T. (1) oraz wnuczką J. T. (2). G. G. zmarła w dniu 20 lutego 2014 roku, w wyniku obrażeń ciała doznanych w wypadku, który miał miejsce tego dnia, późnym wieczorem, na drodze (...) pomiędzy miejscowościami U. i C., gmina O..

Okoliczności bezsporne, a nadto dowód: odpis aktu zgonu G. G.(k. 83),odpisy aktów urodzenia powodów(k.84-93).

W dniu 20 lutego 2014 r. około godziny 20:17 (według zegara tachografu zamontowanego w ciągniku siodłowym marki V.), w porze nocnej, poza terenem zabudowanym i nieoświetlonym, na drodze pomiędzy miejscowościami U. i C., gmina O., obywatel Łotwy J. G., prowadził ciągnik siodłowy marki V. nr rej. (...) wraz z naczepą K. nr rej. (...). Poszkodowana G. G. poruszała się lewą stroną jezdni (zgodnie z jej kierunkiem poruszania się), w miejscu w którym nie było pobocza. Była ubrana w całości na czarno. Piesza nie ustąpiła nadjeżdżającemu z naprzeciwka, oświetlonemu ciągnikowi siłowemu z naczepą pierwszeństwa, nie zeszła z drogi, w wyniku czego pojazd w obrębie jezdni potrącił poszkodowaną. W konsekwencji potrącenia G. G. zmarła na miejscu zdarzenia.

Do zdarzenia doszło w sytuacji gdy kierowca ciągnika mijał stojące na lewym pasie ruchu samochody, w tym jeden z nich marki M. z włączonymi światłami awaryjnymi. Kierowca tego pojazdu zatrzymał się w celu zabrania do samochodu G. G..

Samochód kierowany przez J. G. był w pełni sprawny, poruszał się w chwili wypadku z prędkością około 63km/h, przy czym dopuszczalna administracyjnie prędkość na tym odcinku wynosi 90 km/h. Uczestnik wypadku J. G. podczas zdarzenia był trzeźwy, w wydychanym powietrzu wykazano u niego 0,00mg/dm ³, natomiast we krwi nie stwierdzono obecności związków z najczęściej spotykanych grup substancji odurzających i psychotropowych. Poruszał się on prawidłowo swoim torem jazdy tj. prawym pasem ruchu i nie stwarzał zagrożenia w ruchu. J. G. z powodu okoliczności, w jakich przebiegało zdarzenie (nocna pora, jazda na światłach mijania, oślepienie kierowcy światłami pojazdów znajdujących się na lewym pasie ruchu, jak również ciemna odzież pieszej bez elementów odblaskowych), nie miał żadnej możliwości zauważenia pieszej i wykonania jakiegokolwiek manewru obronnego. Nie ujawniono okolczności, na podstawie których kierujący pojazdem mógłby przewidzieć obecność pieszej na drodze.

W dacie wypadku ciągnik marki V. kierowany przez J. G. korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie odpowiedzialności cywilnej na podstawie zawartej z pozwanym zakładem ubezpieczeń umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ich ruchem.

Dowód: dokument z pisemnej opinii biegłego inż. C. K. z akt sprawy Ds.(...) (k.45-52);pisemna opinia biegłego sądowego dr inż. W. G. (2) (k.662-679); ustne wyjaśnienia biegłego sądowego dr inż. W. G. (2) (k.700-702); sprawozdanie z badania chemiczno- toksologicznego próbki krwi na obecność substancji psychoaktywnych z akt sprawy Ds.(...) (k.53,); akta szkody nr (...).

Postanowieniem z dnia 26 maja 2014 roku, Prokurator Prokuratury Rejonowej w O. (...) umorzył śledztwo w sprawie wypadku drogowego, który miał miejsce w dniu 20 lutego 2014 roku, w wyniku którego śmierć poniosła piesza G. G. na podstawie art. 17§1 pkt. 2 k.p.k. wobec braku znamion czynu zabronionego. W uzasadnieniu tego postanowienia stwierdzono, że przepisy w ruchu drogowym naruszyła piesza G. G., przez to, że znajdowała się w ciemności na jezdni i nie udzieliła pierwszeństwa jadącemu pojazdowi. Kierowca nie miał możliwości zauważenia jej z uwagi na to, że miejsce gdzie doszło do wypadku było nieoświetlone, a piesza była ubrana w ciemną odzież.

Dowód: postanowienie o umorzeniu śledztwa Prokuratury Rejonowej w O. (...) (akta Prokuratury Rejonowej w O. (...), sygn. Ds. (...),k118-119).

W toku postępowania likwidacyjnego pozwany odmówił wypłaty odszkodowania i zadośćuczynienia powodom w związku ze śmiercią G. G., z uwagi na wyłączną winę poszkodowanej zgodnie z art. 436 k.c. (nr szkody (...)).

Dowód: akta szkody nr (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dowodów, a także dokumentów znajdujących się w aktach Prokuratury Rejonowej w O. (...) o sygn. Ds.(...), oraz opinii sporządzonej przez biegłego sądowego W. G. (2).

Część okoliczności niniejszej sprawy, zwłaszcza tych dotyczących pokrewieństwa między powodami i poszkodowaną G. G., ubezpieczenia ciągnika siodłowego marki V. nr rej. (...) z naczepą marki K. nr rej. (...) były bezsporne. Zasadnicze rozbieżności dotyczyły przebiegu zdarzenia drogowego zaistniałego w dniu 20 lutego 2014 roku, w wyniku którego śmierć poniosła siostra powodów G. G. oraz postępowania likwidacyjnego.

W tym zakresie, Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego z dziedziny rekonstrukcji wypadków komunikacyjnych dr inż. W. G. (2) oraz ustnych wyjaśnień biegłego na rozprawie w dniu 14 września 2016 r. Biegły wykonał przedmiotową opinię zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 8 kwietnia 2016. Powyższą opinię Sąd uznał za w pełni przydatną dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Przedstawione w niej wnioski były logiczne i spójnie. Biegły W. G. (2) w treści swych ustnych wyjaśnień odniósł się wyczerpująco do pytań i wątpliwości przedstawianych przez strony. Opinię i wyjaśnienia biegłego sąd uznał za kompletne, wnikliwe, nie zawierające luk lub błędów. Charakteryzowały się wysoką szczegółowością, dokładnością, a wywody w nich zawarte były logiczne i zawierały obszerne oraz jasne uzasadnienia.

Oceniając wartość dowodową opinii wskazać należy, że specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii jest kontrolowana przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, zgodnie z zasadami wyrażonymi w art. 233 k.p.c., to jest w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia i wiedzy powszechnej (por. wyrok SN z dnia 15.03.2002r., II CKN 729/99).

Za wiarygodne w niniejszej sprawie Sąd uznał przeprowadzone dowody z dokumentów. Autentyczność dokumentów prywatnych i urzędowych oraz prawdziwość dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a i Sąd nie znalazł podstaw do tego, aby uczynić to z urzędu. Dokumenty zostały sporządzone przez uprawnione osoby, w granicach ich kompetencji, a zatem były w pełni wiarygodne. Tym samym okazały się one istotne dla rozstrzygnięcia tego sporu i stały się podstawą powyższych ustaleń(art. 244 § 1 k.p.c.).Jeśli chodzi o dokumenty skopiowane, to wobec faktu, że strony nie przeczyły, że kopie te wiernie odzwierciedlają treść oryginałów, Sąd nie znalazł podstaw, aby nakładać obowiązek przedkładania przedmiotowych dokumentów w oryginałach.

Powyższa ocena dotyczy również dokumentów zawartych w aktach postępowania karnego o sygn. Ds. (...), w tym opinii biegłego inż. C. K. dotyczącej przyczyn zaistnienia wypadku zaistniałego w dniu 20 lutego 2014 roku. Choć dokument ten nie mógł być wykorzystany jak dowód z opinii biegłego to należy w tym miejscu podkreślić, że dokument ten miał szczególną moc dowodową. Jest to opinia wydana na zlecenie organu prowadzącego postępowanie karne, a nie na wniosek zainteresowanej wynikiem postepowania strony.

Zarówno opinia biegłego wydana w toku postępowania cywilnego jak i dokument opinii wydanej w postępowaniu karnym wskazuje jednoznacznie, że przyczyną wypadku było zachowanie poszkodowanej G. G..

Oba omawiany dowody uznano za rzetelne, prawidłowo uzasadnione i wyczerpująco udokumentowane. Mając na uwadze, że ich ustalenia są zbieżne, a wnioski co do przebiegu zdarzenia i przyczyn wypadku - identyczne, Sąd uznał, że wskazany przez nich przebieg wydarzeń odzwierciedla rzeczywisty przebieg wypadku z dnia 20 lutego 2014 roku.

Wskazać należy również, że ciągnik marki V. nr rej. (...) z naczepą marki K. nr rej. (...), którym poruszał się J. G. tej nocy, był w pełni sprawny, co przesądza opinia biegłego inż. C. K. z dnia 23 lutego 2014 roku (k.45-52 akt Ds. (...)), a kierujący był trzeźwy, co z kolei wynika z protokołów kontrolno-pomiarowych (k. 53-59 akt Ds. (...)). Tych ustaleń żadna ze stron nie kwestionowała.

Sąd oddalił wnioski dowodowe powodów o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania strony powodowej. Dokonane ustalenia co do przebiegu przedmiotowego wypadku, który miał miejsce dnia 20 lutego 2014 roku i zakresu odpowiedzialności poszkodowanej G. G., determinujące oddalenie powództwa, oznaczają, że bezprzedmiotowym stały się rozważania na temat relacji jakie łączyły powodów ze zmarłą G. G..

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Powodowie M. G. (2), M. G. (1) i A. G. żądali od pozwanego kwoty łącznie 300.000 zł, tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, której doznali w wyniku śmierci swojej siostry G. G.. Podstawą prawną żądania powodów był przepis art. 446§4 k.c., zgodnie z którym Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Z kolei zasady odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń określa art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze U. (...) (Dz.U.2003 Nr, 124 poz. 1152 ze zm.), przyjmując ogólną regułę, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź jej utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Zatem zakres odpowiedzialności ubezpieczonego (sprawcy wypadku) wobec osoby trzeciej wyznacza zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Zgodnie z art. 123 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze U. (...) - Polskie Biuro U. (...) odpowiada za szkody, będące następstwem wypadków, które miały miejsce na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i powstały w związku z ruchem pojazdów mechanicznych zarejestrowanych w państwach, których biura narodowe są sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego. Legitymacja dopozwanego ostatecznie nie budziła wątpliwości i zastrzeżeń stron.

Podstawą odpowiedzialności cywilnej posiadacza mechanicznego środka komunikacji za szkody wyrządzone ruchem takiego pojazdu jest przepis art. 436 § 1 k.c., statuujący - przy zastosowaniu art. 435 § 1 k.c. - odpowiedzialność opartą na zasadzie ryzyka. Istota zasady ryzyka sprowadza się do nałożenia na dłużnika odpowiedzialności odszkodowawczej niezależnej od istnienia po jego stronie winy i bezprawności, co oznacza, że dowód braku winy (ekskulpacja) nie zwalnia go z odpowiedzialności. Przesłankami odpowiedzialności na podstawie tego przepisu są zatem: powstanie szkody, zaistnienie zdarzenia w postaci ruchu mechanicznego środka komunikacji oraz istnienie związku przyczynowego między tym zdarzeniem a powstaniem szkody.

Odpowiedzialność na podstawie art. 436§1 k.c. nie ma jednak charakteru absolutnego. W pewnych okolicznościach odpowiedzialność zostaje wyłączona. Do okoliczności egzoneracyjnych w ramach odpowiedzialności na podstawie art. 436§1 k.c. należą siła wyższa, okoliczność, że szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego lub okoliczność, że szkoda nastąpiła wyłącznie z winy osoby trzeciej, za którą posiadacz odpowiedzialności nie ponosi. Przy czym ciężar wykazania jednej z przesłanek egzoneracyjnych, zgodnie z treścią art. 6 k.c., spoczywa na podmiocie odpowiedzialnym za szkodę, czyli w rozpoznawanej sprawie na stronie pozwanej.

Powyższe stanowisko potwierdza wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 sierpnia 2009 roku(I ACa 326/09, OSAB 2009/2-3/10-18), w którym wskazano, że nałożenie obowiązku naprawienia szkody w pełnym zakresie na posiadacza pojazdu mechanicznego, po którego stronie nie wystąpiła nieprawidłowość, naruszałoby społeczne poczucie sprawiedliwości. Analogiczne stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 lipca 1973 r., w którym potwierdza, że wyłączenie odpowiedzialności z tytułu ryzyka (art. 435§1 k.c. i 436§1 k.c.) następuje nie tylko wówczas, gdy szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, lecz także wtedy, gdy szkoda jest wyłącznie następstwem zawinionych działań (zaniechań) poszkodowanego i osoby trzeciej (II CR 156/73, OSP 1974/5/95).

Zebrany materiał dowodowy w sprawie, w szczególności treść opinii biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych dr inż. W. G. (2) jednoznacznie wskazuje, że to zachowanie pieszej G. G. stanowiło jedyną przyczynę wypadku. Poszkodowana poruszając się bowiem na nieoświetlonej jezdni w porze nocnej, poza terenem zabudowanym -ubrana cała na czarno nie ustąpiła pierwszeństwa nadjeżdżającemu z naprzeciwka oświetlonemu pojazdowi. Było to zachowanie sprzeczne z przepisami ruchu drogowego, nakazujące pieszej poruszanie się poboczem, a gdy nie ma pobocza, to korzystania z lewej strony jezdni pod warunkiem zajmowania miejsca jak najbliżej jej krawędzi i ustępowania miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi (art. 11 Prawo o ruchu drogowym). Poszkodowana, w przeciwieństwie do kierującego ciągnikiem, musiała widzieć nadjeżdżający z naprzeciwka, oświetlony pojazd. Nieustąpienie przez nią pierwszeństwa należało uznać w tych okolicznościach nie tylko za sprzeczne z prawem, ale także za sprzeczne z podstawowymi zasadami bezpieczeństwa. Należy podkreślić przy tym, że kierujący pojazdem, poruszał się w sposób prawidłowy, z dozwoloną prędkością, prawidłowym torem i posiadając stosowne uprawnienia, a pojazd którym kierował był w pełni sprawny. Nadto z uwagi na fakt nieprawidłowego użycia przez mijany pojazd świetl awaryjnych, które oślepiały kierowcę ciągnika oraz ubrania poszkodowanej w całości na czarno kierowca nie miał żadnej realnej możliwości zauważenia pieszej i wykonania manewru obronnego. Nie miał również żadnych podstaw dla przyjęcia, że na w tym miejscu na drodze istnieje ryzyko napotkania pieszego poruszającego się po jezdni.

Wszystko powyższe jednoznacznie wskazuje na to, że zachowanie poszkodowanej musi być oceniane jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność posiadacza pojazdu, a nie jedynie jako przyczynienie się do powstania szkody.

Reasumując strona pozwana dowiodła zaistnienia przesłanki egzoneracyjnej w postaci wyłącznej winy poszkodowanej G. G. (zgodnie z art. 435§1 k.c. w zw. z art. 436§1 k.c.), a w konsekwencji tego, że strona pozwana nie ponosi odpowiedzialności za skutki zdarzenia w wyniku, którego G. G. poniosła śmierć, wobec czego powództwo podlegało oddaleniu.

Orzekając o kosztach procesu Sąd uznał, że w sprawie zaistniały szczególne okoliczności uzasadniające nieobciążanie powodów kosztami procesu strony pozwanej. Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Omawiany artykuł znajduje zastosowanie w wypadkach, które nie zostały ustawowo zdefiniowane i są każdorazowo oceniane przez sąd orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy, przy czym ocena ta jest pozostawiona swobodnej ocenie sądu. Do okoliczności tych zalicza się nie tylko sytuację majątkową i osobistą strony, powodującą, że obciążenie jej kosztami może pozostawać w kolizji z zasadami współżycia społecznego, lecz przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. mogą być również brane pod uwagę okoliczności dotyczące charakteru sprawy, precedensowy charakter rozpoznawanej sprawy lub subiektywne przekonanie powoda co do zasadności zgłoszonego roszczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10-07-2013 r., VI ACa 1414/12, Lex nr 1363410). Ocena, czy te szczególnie uzasadnione wypadki wystąpiły należy do Sądu i wymaga wszechstronnego rozważenia okoliczności rozpoznawanej sprawy. Sąd nie obciążając powodów kosztami strony przeciwnej miał na uwadze sytuację osobistą i majątkową powodów, która zdecydowała o zwolnieniu ich od kosztów sądowych. Sąd wziął pod uwagę także charakter sprawy, w szczególności fakt, że powodowie mogli subiektywnie czuć się szczególnie poszkodowani w wyniku zdarzenia, z którym ustawodawca wiąże surowy reżimem odpowiedzialności na zasadzie ryzyka.

SSO Anna Goździewicz