Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2013r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 września 2013r. w Suwałkach

skargi J. T.

o wznowienie postępowania w sprawie III U 171/12

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

zakończonej prawomocnym wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2012r.

w związku z odwołaniem J. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 1.02.2012r.r. znak (...)

oddala skargę o wznowienie postępowania.

Sygn. akt III U 528/13

UZASADNIENIE

J. T. wystąpiła ze skargą o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 27.04.2012r., sygn. akt III U 171/13, a w związku z tym o zmianę tego wyroku i wydanie orzeczenia, iż nie jest zobowiązana do zwrotu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. kwoty 10.489,40 zł tytułem nienależnie pobranej emerytury za okres od 1.10.2011r. do 31.01.2012r. oraz że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. jest zobowiązany do wypłacania jej emerytury z dniem 1.02.2012r., zawieszonej decyzją organu z dnia 25.01.2012r. Nr (...).

W uzasadnieniu wskazała, że decyzją z dnia 1.01.2012r. Nr (...) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. zobowiązała ją do zwrotu „nienależnie pobranego świadczenia emerytalnego” za okres od dnia 1.10.2011r. do 31.01.2012r. w kwocie 12.762,00 zł. Od tej decyzji wniosła odwołanie do Sądu Okręgowego w Suwałkach, podnosząc w nim, iż zobowiązana została do zwrotu kwoty 12.762,00 zł, mimo że na jej konto wpłynęła kwota 10.489,40 zł. Uznając jej rację Sąd Okręgowy w Suwałkach wyrokiem z dnia 27.04.2012r. sygn. akt III U 171/12 zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 1.02.2012r. Nr (...) i ustalił, że ma ona obowiązek zwrotu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. jedynie kwotę 10.489,40 zł tytułem nienależnie pobranej emerytury za okres od dnia 1.10.2011r. do 31.01.2012r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 20.11.2012r. sygn. akt III AUa 639/12 oddalił apelację organu rentowego od tego wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 27.04.2012r.

Obecnie natomiast istnieje podstawa do wznowienia postępowania w niniejszej sprawie w oparciu o art. 401 ¹ kpc, bowiem przepisy, w oparciu o które została wydana decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 1.02.2012r. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 13.11.2012r. sygn. akt K 2/12, w szczególności art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010r. zmieniającej przepisy ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, w zw. z art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodanym przez art. 6 pkt. 2 ustawy zmieniającej, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1.01.2011r. bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy, uznał za niezgodne z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji.

Żądanie wznowienia wypłaty emerytury z dniem 1.02.2012r. wynika zaś z faktu, iż organ rentowy zawiesił wypłatę emerytury z dniem 1.10.2011r. na podstawie niekonstytucyjnych przepisów.

W odpowiedzi na skargę (mylnie nazwaną jako odpowiedź na odwołanie) organ rentowy wskazał, że z dniem 1.01.2011r. weszła w życie ustawa z dnia 16.12.2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726). Na mocy art. 6 tej ustawy, do ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) wprowadzono art. 103a, zgodnie z którym prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Jednocześnie w myśl art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010r. do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, przepisy ustawy, o której mowa w art. 6 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się, poczynając od dnia 1.10.2011r.

W związku więc z tym, iż J. T. zatrudniona w Urzędzie Gminy w Ś. uzyskała prawo do emerytury przyznanej dnia 1.08.2010r. decyzją z dnia 21.10.2010r., ZUS wstrzymał jej decyzją z dnia 9.03.2012r. z dniem 1.02.2012r. wypłatę tej emerytury. Decyzją też z dnia 1.02.2012r. zobowiązał J. T. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1.10.2011r. do 31.01.2012r.

Od złożonych przez J. T. odwołań od tych decyzji Sąd wyrokiem z dnia 27.04.2012r. sygn. akt III U 171/12 umorzył postępowanie w zakresie decyzji z dnia 25.01.2012r. oraz zmienił decyzję z dnia 1.02.2012r. Po rozpoznaniu apelacji Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 20.11.2012r. oddalił apelację organu rentowego i orzeczenie stało się prawomocne z dniem 20.11.2012r.

Dalej organ rentowy wskazał, że owszem, Trybunał Konstytucyjny wyrokiem opublikowanym w Dzienniku Ustaw z dnia 22.11.2012r. stwierdził, że art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010r. zmieniającej przepisy ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w zw. z art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodanym przez art. 6 pkt. 2 ustawy zmieniającej, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1.01.2011r. bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy, uznał za niezgodne z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji, jednakże w myśl art. 135 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w razie ustania przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty świadczenia, wypłatę wznawia się od miesiąca ustania tej przyczyny, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano z urzędu decyzję o jej wznowieniu.

W oparciu więc o przepis art. 135 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pozwany podjął wypłatę emerytury od dnia 1.12.2012r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (z dnia 12.12.2012r.).

Sąd Okręgowy w Suwałkach ustalił i zważył, co następuje:

Skarga o wznowienie postępowania nie może być uznana za uzasadnioną.

W sprawie nie ulega wątpliwości, że organ rentowy na podstawie nowowprowadzonego do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych art. 103a i na podstawie art. 28 powołanej ustawy z dnia 16.12.2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych i niektórych innych ustaw, wstrzymał J. T. decyzją z dnia 25.01.2012r. wypłatę emerytury z dniem 1.10.2011r., a decyzją z dnia 1.02.2012r. zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1.10.2011r. do 31.01.2012r., gdyż J. T. kontynuowała zatrudnienie bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywała ją bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

W sprawie od złożonych przez J. T. odwołań od tych decyzji Sąd Okręgowy w Suwałkach wyrokiem z dnia 27.04.2012r. sygn. akt III U 171/12 umorzył postępowanie w zakresie decyzji z dnia 25.01.2012r. oraz zmienił decyzję z dnia 1.02.2012r. Po rozpoznaniu apelacji Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 20.11.2012r. oddalił zaś apelację organu rentowego i orzeczenie stało się prawomocne z dniem 20.11.2012r. (W międzyczasie organ rentowy decyzją z dnia 9.03.2012r. uchylił decyzję z dnia 25.01.2012r. i wstrzymał wypłatę emerytury J. T. od dnia 1.02.2012r.).

Owszem też, Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 13.11.2012r. stwierdził, że 28 ustawy z dnia 16.12.2010r. zmieniającego przepisy ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w zw. z art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodanym przez art. 6 pkt. 2 ustawy zmieniającej, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1.01.2011r. bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy, uznał za niezgodne z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji. Nie może jednak ten wyrok Trybunału Konstytucyjnego wpłynąć na treść orzeczenia w niniejszej sprawie. Zgodnie bowiem z art. 190 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia i z tym dniem następuje utrata mocy obowiązującej aktu normatywnego, którego dotyczy orzeczenie Trybunału. Ogłoszony też w dniu 22.11.2012r. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012r. orzekający, iż art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w zw. z art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS w zakresie w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1.01.2011r. bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP, nie wskazywał daty utraty mocy prawnej zakwestionowanych przepisów. Tym samym wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012r. nie ma zastosowania do przypadającego przed dniem 22.11.2012r. okresu zawieszenia emerytury na podstawie przepisu art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010r. o zmianie ustawy… w zw. z art. 103 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Do dnia bowiem 21.11.2012r. obowiązywał J. T., jak i inne osoby, które znalazły się w takiej samej sytuacji, a więc nabyły prawo do emerytury przed dniem 1.02.2011r.

Wskazać należy, że ust. 3 art. 190 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jednoznacznie wskazuje, że utrata mocy obowiązującej zakwestionowanego przez Trybunał Konstytucyjny aktu normatywnego następuje z dniem ogłoszenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Wszakże stanowi on, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny – dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Jakiekolwiek więc argumenty, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012r. działa z mocą wsteczną od dnia 1.10.2011r. nie mają prawnego uzasadnienia. W obliczu przecież treści art. 190 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej nie można uważać, że wyroki Trybunału, stwierdzające niezgodność przepisu ustawy z Konstytucją są skuteczne od dnia wejścia w życie zakwestionowanego przepisu i przyczyna prawna wstrzymania wypłaty emerytury nigdy nie istniała.

Należy jeszcze podkreślić, że w momencie zawieszenia wypłaty świadczenia emerytalnego do dnia 21.11.2012r. przepis uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją obowiązywał i należało go stosować. W tym też zakresie wskazać należy na art. 178 ust. 1 Konstytucji RP, który stanowi, iż sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Zatem pomimo, iż przepis był niekonstytucyjny już od momentu jego uchwalenia, to sędzia, ale również pracownik innego organu np. ZUS-u, nie może podnosić, iż jego zdaniem przepis jest niekonstytucyjny i dlatego nie będzie go stosował. Stosowne kompetencje w zakresie stwierdzania niekonstytucyjności ustawy z ustawą zasadniczą posiada tylko Trybunał Konstytucyjny, co wynika z art. 188 ust.1 Konstytucji RP. Sędziowie posiadają uprawnienia do stwierdzenia niekonstytucyjności przepisów, ale aktów niższej rangi niż ustawa np. uchwał, zarządzeń czy rozporządzeń. W sprawie rozstrzygnięcie opierało się o przepisy ustawy o emeryturach o rentach z FUS, zatem nawet w przypadku gdyby Sąd zauważył, iż przepis jest niekonstytucyjny (jego zdaniem) nie mógł odmówić jego stosowania z uwagi na brak orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w tym zakresie, a takie zapadło dopiero w dniu 13.11.2012r.

Mając więc powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na mocy art. 412 § 2 kpc oddalił skargę o wznowienie postępowania sądowego.

Nie mógł natomiast Sąd odnosić się do kwestii zobowiązania organu rentowego do wypłacenia odwołującej się emerytury od dnia 1.02.2012r., ponieważ nie było to przedmiotem rozpoznania Sądu. Sąd umorzył przecież postępowanie w kwestii odwołania od decyzji z dnia 25.01.2012r. o wstrzymaniu wypłaty emerytury od dnia 1.10.2011r. na skutek cofnięcia odwołania. Jak zaś stanowi art. 203 § 2 kpc, pozew (odwołanie jest pozwem w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych) cofnięty nie wywołuje żadnych skutków. Nie mógł natomiast stosownie do art. 477 ¹⁰ § 2 kpc przekazać takiego żądania odwołującej się organowi rentowemu do rozpoznania jako nowego żądania, gdyż takie już przez ten organ zostało rozpoznane. Mianowicie stało się to na skutek wydania decyzji z dnia 21.01.2013r. o wznowieniu wypłaty emerytury od dnia 1.12.2012r. Żądanie zaś zobowiązania organu rentowego do wypłaty emerytury od dnia 1.10.2011r. zostało zgłoszone we wniosku z dnia 12.12.2012r. (wpływ 13.12.2012r. – k. 136).

PW/mmw