Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2016r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Renata Żywicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Jolanta Fiedorowicz

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2016r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania L. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 26/02/2016 r. nr (...) znak: (...)

o ustalenie

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 468/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 lutego 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. stwierdził, że L. S. w okresie od 10.04.2013r. do 30.04.2013r. nie podlega dobrowolnie z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym ze względu na brak stosownego zgłoszenia w odpowiednim terminie oraz opłacenie składek na ubezpieczenie społeczne po określonym przepisami terminie płatności.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca, wnosząc o jej zmianę i zarzucając decyzji naruszenie przepisu art. 14 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. nr 121 z 2015r. ze zm.), polegające na wadliwej interpretacji i zastosowaniu. W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, że decyzją z dnia 14 czerwca 2013r. nabył prawo do emerytury od dnia 10 kwietnia 2013r., wobec czego z tym dniem wygasło obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe. W dniu 12 maja 2013r. skarżący złożył deklarację rozliczeniową za miesiąc kwiecień 2013r. i opłacił składkę za 18 dni w kwocie 426,40 zł. W dniu 10 czerwca 2013r. wnioskodawca złożył dokument wyrejestrowujący z ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego od dnia 01 maja 2013r. W dniu 9 kwietnia 2014r. wnioskodawca złożył korektę dokumentów z dnia 10 czerwca 2013r. wyrejestrowującego z ubezpieczeń z datą wyrejestrowania od 10 kwietnia 2013-na datę 01 maja 2013r., wykazując za miesiąc kwiecień podstawę wymiaru 0,00 zł. Pismem z dnia 15 maja 2015r. wnioskodawca zwrócił do organu rentowego o wyrażenie zgody na opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe za miesiąc kwiecień po terminie, uzasadniając wniosek brakiem wiedzy o konieczności podejmowania określonych działań. Organ rentowy pismem z dnia 12 czerwca 2015r. odmówił wyrażenia zgody na opłacenie składek po terminie. W ocenie skarżącego organ rentowy wadliwie zastosował art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej gdyż w niniejszej sprawie wystąpił uzasadniony przypadek pozwalający na przywrócenie terminu do opłaty składki.

Wnioskodawca powołał się również na orzecznictwo sądów, w świetle którego złożenie wniosku nie jest warunkiem kontynuowania ubezpieczenia społecznego jeżeli wola ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej została ujawniona w sposób dostatecznie wyraźny (wyroki SN z dnia 27 czerwca 2001r. II UKN 439/00 oraz z dnia 16 sierpnia 2005r. w sprawie I UK 376/04). W ocenie skarżącego jego wola objęcia go dobrowolnym ubezpieczeniem została ujawniona w sposób dostateczny a organ rentowy przyjmując składkę wyraził wolę objęcia go tym ubezpieczeniem.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc , że obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe ustało wnioskodawcy z chwilą ustalenia prawa do emerytury. Do powstania stosunku dobrowolnego ubezpieczenia niezbędne jest złożenie wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem o dnia wskazanego we wniosku, jednak nie wcześniej niż od dnia , w którym wniosek został złożony. Oznacza to , ze ubezpieczony nie może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia z datą wsteczną tj. od dnia 10 kwietnia 2013r. na podstawie wniosku złożonego w dniu 06 marca 2015r. Pozwany powołał się na wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 21 września 2015r. w sprawie III AUa 1428/14, zgodnie z którym nie można przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń z datą wsteczną.

Na rozprawie w dniu 07 czerwca 2016r.pełnomocnik wnioskodawcy podniósł, że w decyzji emerytalnej znajduje się zapis, że podjęcie świadczenia w korzystniejszej wysokości będzie mogło nastąpić w przypadku przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego. Nadto w dniu 26 czerwca 2013r. skarżący poinformował organ rentowy o dokonanej wpłacie na dobrowolne ubezpieczenie społeczne po dniu 10 kwietnia 2013r., wnosząc jednocześnie o wypłatę korzystniejszego świadczenia. W załączeniu przedłożył potwierdzenie dokonania przelewu w wysokości 426,40 zł.

Pełnomocnik wskazał, że istotą sprawy jest czy skarżący w sposób dostatecznie wyraźny wykazał wolę objęcia go dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym. Nadto podniósł, że możliwe było przywrócenie przez pozwanego terminu do zapłaty składki na dobrowolne ubezpieczenie społeczne za miesiąc kwiecień 2013r. (opłaconej w dniu 12 maja 2013r.). Wnioskodawca działał bowiem w wykonaniu poleceń organu rentowego. Co prawda dokonał tej wpłaty na ubezpieczenie społeczne, nie wskazując na jakie konkretnie ubezpieczenia, ale organ rentowy miał świadomość, że są wątpliwości co do tego na jakie ubezpieczenie społeczne została wpłacona składka. Pismo ubezpieczonego z 26 czerwca 2013r.,wskazywało, że wpłata dokonana została na ubezpieczenie dobrowolne. Organ rentowy wydając decyzję emerytalną wiedział, że została dokonana wpłata. Nadto z pisma ZUS z 12 czerwca 2015r. wynika, że skarżący jest ujęty jest w Centralnym Rejestrze Ubezpieczonych jako objęty ubezpieczeniem społecznym dobrowolnym. Nikt nie poinformował ubezpieczonego na jakie cele ta składka została rozliczona. Jeżeli pozwany sam popełnił błąd to nie może obciążać to skarżącego. Dopiero rok później okazało się, że składka została opłacona w zaniżonej wysokości.

Pełnomocnik wnioskodawcy – żona E. S. wskazała, że po około miesiącu od złożenia wniosku o emeryturę przez skarżącego pracownica ZUS-u poinformowała, że jeżeli wnioskodawca zapłaci składki na dobrowolne ubezpieczenie, to emerytura zostanie przeliczona według korzystniejszych zasad. Składka została opłacona w dniu 12 maja 2013r.i według zony wnioskodawcy w tym dniu wyraził on wolę objęcia go dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym. Dalsze czynności były dokonywane pod dyktando ZUS.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył , co następuje:

Wnioskodawca L. S. podlegał do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od 17 lipca 2006r.

W związku ze złożonym przez skarżącego wnioskiem o emeryturę, pozwany wydał w dniu 14 czerwca 2013r. decyzję przyznającą świadczenie emerytalne od dnia 10 kwietnia 2013r.w wysokości zaliczkowej. Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w dniu 11 maja 2013r. płatnik złożył deklarację rozliczeniową za miesiąc 04/2013 z wyliczoną podstawą wymiaru składek za 18 dni oraz dokonał opłacenia składki po terminie określonym przepisami , tj. w dniu 12 maja 2013r. W okresie od 1 kwietnia 2013r. do 9 kwietnia 2013r. skarżący pobierał zasiłek chorobowy. W dniu 10 czerwca 2013r. ubezpieczony dokonał wyrejestrowania z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 01 maja 2013r. W dniu 09 kwietnia 2014r. skarżący złożył korektę wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych, tj. dokonał wyrejestrowania z ubezpieczenia społecznego od 10 kwietnia 2013r. oraz złożył korektę deklaracji rozliczeniowej za miesiąc kwiecień 2013r. z podstawa wymiaru składek ,,0”.

Następnie w dniu 06 marca 2015r. wnioskodawca złożył do ZUS zgłoszenie ZUS ZUA o dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe od 10 kwietnia 2013r.oraz dokonał kolejnej korekty deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA za kwiecień 2013r. z wyliczoną podstawą wymiaru składek w kwocie 1559,46 zł -za 21 dni. Na poczet wymienionej składki zaliczono nadpłatę z wpłaty z dnia 12 maja 2013r. w kwocie 64,00 zł oraz płatnik dokonał dopłaty w dniu 09 marca 2015r. w kwocie 459,27 zł.

W dniu 15 maja skarżący złożył wniosek w sprawie o wyrażenie zgody na opłacenie po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe za kwiecień 2013r. Na dzień 25 czerwca 2015r. pozwany stwierdził brak jakiejkolwiek nadpłaty za miesiąc kwicie 2013r. Jedyna nadpłata składek w kwocie 1788,59 zł zwrócona skarżącemu miała miejsce w dniu 21 grudnia 2012r. i powstała w wyniku złożenia korekt deklaracji rozliczeniowych dotyczących FP i FGŚP za okres od lipca 2009r. do października 2012r. w związku z ukończeniem 60 roku życia.

Decyzją z dnia 26 lutego 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 83 ust. 1 HYPERLINK "http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981370887" pktHYPERLINK "http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981370887" 2, art. 12 ust. 1, art. 14 ust. 1 i 2 HYPERLINK "http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981370887" pktHYPERLINK "http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981370887" 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 121, z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. stwierdził, że L. S. w okresie od 10.04.2013r. do 30.04.2013r. nie podlega dobrowolnie z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym.

/dowód: zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej k. 16 akt ubezpieczeniowych- dalej a.u., poświadczenie dla celów emerytalno-rentowych k. 45 a.u., raport rozliczeń płatnika k. 2-5 au., pismo k. 65 a.u., notatka służbowa k. 35 a.u., zaskarżona decyzja w aktach ubezpieczeniowych, ksero decyzji emerytalnej k. 25 akt sprawy, pismo ubezpieczonego k. 27 a.s./

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie wnioskodawcy nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym określają przepisy ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r., poz. 121). Wskazują one, że osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą (wymienionym w art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy), z chwilą ustalenia im prawa do emerytury lub renty, z mocy prawa ustaje obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułu prowadzenia działalności i mogą oni podlegać tym ubezpieczeniom jedynie dobrowolnie. Stosownie do treści art. 9 ust. 5 tej ustawy z osoby, o których mowa w art. 6, niewymienione w ust. 4. 4a i 4c, mające ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Przepis art. 7 tej ustawy konstruuje prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym dla tych osób, które nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy. Stwarza zatem możliwość – na zasadzie dobrowolności – objęcia ubezpieczeniami społecznymi tych osób, które z mocy prawa nie są objęte obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi.

W ocenie Sądu Okręgowego do powstania stosunku dobrowolnego ubezpieczenia społecznego niezbędny jest wniosek ubezpieczonego. Osoby, które są obejmowane ubezpieczeniami społecznymi na zasadach dobrowolności, zgłaszają wniosek o objęcie ich ubezpieczeniem w terminie przez nie wybranym. Innymi słowy osoba, która nie spełnia warunków do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi a chce przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń, powinna złożyć w jednostce terenowej ZUS stosowny wniosek. Należy jednak podkreślić, że objęcie takim ubezpieczeniem następuje – zgodnie z treścią art. 14 ust. 1 ustawy systemowej – od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony. Oznacza to, że nie można przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń z okresem wstecznym.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że z dniem uzyskania przez skarżącego prawa do emerytury tj. 10 kwietnia 2013r. ustało wobec niego obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe z mocy prawa. Bez znaczenia dla ustalenia, czy skarżący kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnięciu wieku emerytalnego jest okoliczność i przyczyny złożenia przez wnioskodawcę w dniu 10 czerwca 2013r. dokumentu wyrejestrowującego z ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego od dnia 01 maja 2013r.oraz dokumentu z dnia 9 kwietnia 2014r.- korekty dokumentów z dnia 10 czerwca 2013r., wyrejestrowującego z ubezpieczeń z datą 01 maja 2013r.

Jak już wskazano wyżej, z chwilą ustalenia wnioskodawcy prawa do emerytury ustał z mocy prawa jego tytuł obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i rentowych, natomiast objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi uzależnione było od złożenia wniosku w tym przedmiocie i następuje nie wcześniej niż od daty jego złożenia.

Z niekwestionowanych ustaleń Sądu Okręgowego jednoznacznie wynika, że zgłoszenie ZUS ZUA o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym z dniem 10 kwietnia 2013r. zostało złożone w dniu 06 marca 2015r.

Przepis art. 14 ust. 1 -2 cyt. wyżej ustawy systemowej wskazuje, że :

1.Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a.

1a. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 (w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia).

2. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają:

1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony;

2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a;

Tym samym, zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy systemowej - objęcie wnioskodawcy dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi mogło nastąpić najwcześniej od 06 marca 2015r.

Sąd Okręgowy podziela przy tym stanowisko, że przewidziana w art. 14 ust. 2 pkt 2 tej ustawy możliwość wyrażenia przez Zakład w uzasadnionych przypadkach zgody na opłacenie składki po terminie dotyczy sytuacji, w której dobrowolne ubezpieczenie ustaje z uwagi na nie opłacenie w terminie składki na to ubezpieczenie. Nie ma ona zatem zastosowania w przypadku skarżącego, który po ustaleniu mu prawa do emerytury, przestał podlegać z mocy prawa obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z dniem 10 kwietnia 2013r.

W aktualnym orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, że objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem wymaga złożenia w tym zakresie przez zainteresowanego stosownego wniosku w tym przedmiocie, zaś Sąd Najwyższy w wyroku z 29 marca 2012r., I UK 339/11 (OSNP 2013/5-6/68) stwierdził, że wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem nie można złożyć w sposób dorozumiany. W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że nie można przyjąć dorozumianego oświadczenia zainteresowanego o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem, gdyż do stosunków ubezpieczenia społecznego – jako stosunków regulowanych prawem publicznym – nie ma zastosowania art. 60 k.c. Przystąpienie do ubezpieczenia społecznego nie jest bowiem czynnością prawną prawa cywilnego, do której można stosować wymieniony przepis oraz inne przepisy Kodeksu cywilnego . Wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem musi być wyraźny i jednoznaczny, nie jest zatem wystarczające samo opłacanie przez zainteresowanego składek na to ubezpieczenie oraz przyjmowanie tych składek przez organ rentowy.

W wyroku z 28 listopada 2002r., II UK 93/02 (LEX nr 577471) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że sam fakt opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez osobę wyłączoną z możliwości objęcia tym ubezpieczeniem nie może rodzić skutków prawnych odmiennych od wyraźnej regulacji ustawowej. Takie stanowisko jest aktualnie powszechnie akceptowane.

W świetle powyższej argumentacji nieuprawnione jest stanowisko skarżącego, że skoro 12 maja 2013r. opłacił składkę na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności (i to w niepełnej wysokości) za miesiąc kwiecień 2013r., to tym samym kontynuował dobrowolnie ubezpieczenie emerytalne i rentowe po ustaleniu prawa do emerytury, tj. od 10 kwietnia 2013r. Nie ulega bowiem wątpliwości, że z chwilą ustalenia wnioskodawcy prawa do emerytury ustał jego tytuł podlegania obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej a wniosek o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym z tego tytułu został złożony 6 marca 2015r.

Tym samym na akceptację zasługuje stanowisko pozwanego, że w okresie od 10 kwietnia 2013r. do 30 kwietnia 2013r., skarżący nie kontynuował ubezpieczenia emerytalnego i rentowego.

Należy jeszcze raz podkreślić, że obowiązujące przepisy prawa ubezpieczeń społecznych nie przewidują możliwości przywrócenia terminu do zgłoszenia się do dobrowolnego ubezpieczenia społecznego, możliwe jest bowiem jedynie przywrócenie terminu do opłacenia składek po terminie w oparciu o art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy systemowej.

Zdaniem Sądu Okręgowego twierdzenie ubezpieczonego, że został wprowadzony błąd przez pracownika ZUS i z tego powodu dokonywał kolejnych korekt dokumentów składanych do ZUS, nie mogło odnieść zamierzonego skutku. Sąd Okręgowy uznał bowiem, że samo twierdzenie odwołującego się nie stanowi dowodu. Ubezpieczony, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie powołał na tę okoliczność żadnych dowodów, a Sąd nie znalazł podstaw do działania w niniejszej sprawie z urzędu ( art. 232 k.p.c. ).

Mając na względzie przedstawione wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ^{( HYPERLINK "http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296") ( 14)} HYPERLINK "http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640430296" § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.