Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 30 kwietnia 2016 r. skierowanym przeciwko D. P. powód F. S. zamieścił żądanie zapłaty kwoty po 10.000,00 złotych tytułem zwrotu dokonanej przez niego wpłaty w postępowaniu egzekucyjnym o sygn. akt Km (...) prowadzonym przeciwko dłużnikowi D. P. wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wymagalności należności do dnia zapłaty; ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego. Ponadto wniósł o obciążenie pozwanego kosztami postępowania. W uzasadnieniu swego pisma wskazał, że będąc dziadkiem pozwanego dnia 23 kwietnia 2009 r. darował mu własność nieruchomości, zabudowanej domem parterowym drewnianym oraz domem murowanym piętrowym z garażem oraz budynkami gospodarczymi, oznaczonej jako działka o numerze (...) o powierzchni 0,83 ha położona w obrębie (...) S., gmina S.. D. P. ustanowił na rzecz powoda dożywotnią nieodpłatną służebność mieszkania polegającą na prawie zamieszkania domu parterowego drewnianego oraz domu murowanego piętrowego wraz z garażem znajdujących się na przedmiotowej nieruchomości. Po tej czynności pozwany wyjechał w celach zarobkowych do Wielkiej Brytanii i zaprzestał utrzymywania kontaktów z powodem. W trakcie prowadzonego przeciwko niemu przez Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w S. B. C. postępowania egzekucyjnego w sprawie Km(...) F. S. z obawy przed egzekucją z przedmiotu darowizn, który stanowi jedyny majątek pozwanego, dokonał wpłaty kwoty 10000,00 zł na konto komornika, której zwrotu domaga się w niniejszym postępowaniu.

Na rozprawie w dniu 18 sierpnia 2016 r. ustanowiony kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego D. P. – adw. A. K. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów kuratora.

W piśmie przygotowawczym z dnia 29 sierpnia 2016 r. pełnomocnik powoda podtrzymał dotychczasowe stanowisko i przedstawił wywód prawny wskazujący na przepis art. 405 k.c. jako podstawę dochodzenia roszczenia w sprawie (k. 62-66).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

W dniu 23 kwietnia 2009 roku w Kancelarii Notarialnej Notariusza P. L., za nr Repertorium A (...) została zawarta umowa darowizny, mocą której F. S. darował swojemu wnukowi D. P. nieruchomość, zabudowaną domem parterowym drewnianym oraz domem murowanym piętrowym z garażem oraz budynkami gospodarczymi, oznaczonej jako działka o numerze (...) o powierzchni 0,83 ha położona w obrębie (...) S., gmina S., dla której prowadzona jest Księga wieczysta nr (...). Przyjmując darowiznę, obdarowany ustanowił jednocześnie nieodpłatnie na rzecz darczyńcy nieodpłatną dożywotnią osobistą służebność mieszkania polegającą na prawie zamieszkania domu parterowego drewnianego oraz domu murowanego piętrowego wraz z garażem znajdujących się na przedmiotowej nieruchomości.

Po podpisaniu tej umowy D. P. wyjechał w celach zarobkowych za granicę, nie informując o tym swoich najbliższych i przebywa tam do chwili obecnej. Pozostawał jednak ze swoją rodziną w kontakcie telefonicznym oraz za pośrednictwem komunikatora S..

Wobec nieuregulowania ciążących na D. P. zobowiązań, stwierdzonych prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 06 sierpnia 2010 r., w sprawie o sygn. akt XI Nc (...) Sądu Rejonowego w B., przeciwko niemu wszczęte zostało postępowanie egzekucyjne o sygn. akt Km (...), prowadzone przez Komornika sądowego przy Sadzie Rejonowym w S. B. C.. Z uwagi na uzasadnioną obawę poddania opisanej wyżej nieruchomości, stanowiącej jedyny majątek pozwanego, (a zamieszkiwanej przez powoda) i możliwej sprzedaży w drodze licytacji, F. S. uiścił jednorazową wpłatę w kwocie 10.000,00 zł w dniu 04 grudnia 2013 r. na poczet zaległości pozwanego.

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentacji dołączonej do pism procesowych, także dokumentów w sprawie IC (...) Sądu Okręgowego w B., Km (...), potwierdzony twierdzeniami powoda i zeznaniami świadków M. F., B. C., R. M. i A. P. w toku procesu.

Zgodnie z przepisem art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Powyższą regulację stosuje się do świadczenia nienależnego (art. 410 §1 k.c.). Świadczenie jest nienależne, jeśli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (art. 410 §2 k.c.).

Stosownie zaś do art. 411 k.c. nie można żądać zwrotu świadczenia:

1)jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej;

2)jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego;

3)jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu;

4)jeżeli świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała się wymagalna.

W analizowanej sprawie bezspornym jest uznanie, iż pozwany – z uwagi na zwiększenie się jego majątku - uzyskał korzyść majątkową na poziomie 10000,00 zł wskutek dokonania wpłaty przez powoda na poczet należności zasądzonych prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 06 sierpnia 2010 r., w sprawie o sygn. akt XI Nc (...) Sądu Rejonowego w B.. Przysporzenie te nastąpiło bez podstawy prawnej, bowiem nie miało ono oparcia ani w przepisach prawa, ani w jakiejkolwiek czynności prawnej, ani też w orzeczeniach sądowych. Należy więc przyjąć, iż D. P. bezpodstawnie się wzbogacił kosztem F. S..

W przedmiotowej sprawie, kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego wskazywał na ocenę świadczenia powoda, które miało charakter nienależny, a w związku z tym nie może on żądać zwrotu tego świadczenia. W opinii Sądu w przedmiotowej sprawie nie zachodzą okoliczności wskazujące na brak możliwości zwrotu świadczenia, o których mowa w art. 411 k.c.

W świetle twierdzeń powoda zaprezentowanych w uzasadnieniu pozwu, a także na rozprawie, zdaniem Sądu zasadnym wydaje się przyjęcie, iż w rzeczywistości dokonana przez F. S. zapłata nie została dokonana w pełni dobrowolnie (Patrz tak A. Ohanowicz, za R,. Trzaskowski, komentarz do art. 411, Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania, księga 3, LexisNexis 2013). Będąc osobą uczestniczącą w postępowaniu egzekucyjnym jako zamieszkujący nieruchomość poddaną licytacji, miał świadomość realnej utraty jego miejsca zamieszkania, które zresztą do niedawna stanowiło jego własny majątek. Osoba przy jego stanie dochodów nie jest w stanie „sprezentować” komuś takich środków, którymi przecież nie dysponuje. Działając pod ewidentną presją prowadzonej egzekucji, zapożyczył się u bliskich, aby – w jego odczuciu – nie stracić miejsca zamieszkania. Jako że to była jedyna przyczyna takiej reakcji z jego strony, jego świadczenia nie można uznać jako spełnionego dobrowolnie. Na dokonanie takiej interpretacji pozwoliła Sądowi ocena zeznań świadków przesłuchanych w sprawie. Jak wynika z zeznań komornika sądowego prowadzącego postępowanie egzekucyjne B. C. (k. 105) powód działał w przekonaniu uchronienia domu przed licytacją. Dopiero po rozmowie przy płatności kolejnych 10.000,00 zł, gdy zostało mu wytłumaczone, że tak się nie stanie, wycofał się z dokonania tej czynności. Świadkowie M. F. (k. 106), A. P. (k. 106) oraz R. M. (k. 113) potwierdzili fakt pożyczenia pieniędzy przez F. S. na spłatę długu pozwanego wobec groźby egzekucji z miejsca zamieszkania. Sąd dał w pełni wiarę zeznaniom tych świadków, choćby z tego dowodu, że nie zostały zaprezentowane dowody przeciwne.

Świadczenie nie czyniło też zadość zasadom współżycia społecznego. Powód znajduje się w trudniejszej sytuacji materialnej, aniżeli pozwany, który zresztą nie interesuje się spowodowanymi przez siebie problemami swojego dziadka, a któremu zawdzięcza znaczny majątek. Zrealizowanego świadczenia nie można uznać też jako spełnionego w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu. Świadczenie nie zostało też spełnione zanim wierzytelność stała się wymagalna, bowiem była ona wymagalna w chwili wpłaty.

W tych okolicznościach powództwo jako zasadne podlegało uwzględnieniu na podstawie art. 405 k.c.

Orzeczenie o kosztach procesu, zamieszczone w punkcie 2 sentencji wyroku, znajduje natomiast oparcie w wywiedzionej z przepisu z art. 98 § 1 k.p.c. zasadzie ponoszenia odpowiedzialności za wynik procesu. Strona pozwana uległa F. S. w całości, a tym samym powinna zwrócić całość poniesionych przez niego koszów procesu.

A.. A. K. wniosła o przyznanie na jej rzecz wynagrodzenia z tytułu pomocy udzielonej z urzędu w związku z pełnieniem funkcji kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu D. P..

Mając na uwadze regulację z § 1 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U. z 2013 r., poz. 1476) Sąd orzekł jak w pkt 3 wyroku. Wysokość wynagrodzenia na rzecz adw. A. K. ustalono na podstawie §2 pkt 4 w zw. z §15 Rozporządzenia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 z późn. zm.). Jednocześnie Sąd podwyższył przyznaną kwotę o należny podatek od wartości dodanej (VAT).

Na mocy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z późn. zm.) w zw. z art. 98 k.p.c., biorąc przy tym pod uwagę stopień uwzględnienia żądania powoda, Sąd nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Sokółce, tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwanego kwotę 2714,00 zł (pkt 4 sentencji wyroku).