Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Tomasz Szczurowski (spr.)
Sędziowie:SO Anna Gałas

SO Bolesław Wadowski

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) Towarzystwa Handlu (...), A. S. i S-ka spółki jawnej z siedzibą w W.

przy uczestnictwie Prokuratora Prokuratury Rejonowej Warszawa – Śródmieście
o wpis

na skutek apelacji uczestnika Prokuratora Prokuratury Rejonowej Warszawa – Śródmieście od postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 25 stycznia 2016r., sygn. akt Wa. XII Ns-Rej. KRS (...)

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu dla m. st. Warszawy w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

SSO Anna Gałas SSO Tomasz Szczurowski SSO Bolesław Wadowski

Sygn. akt XXIII Ga 764/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawca (...) Towarzystwo Handlu (...), A. S. i S-ka spółka jawna z siedzibą w W. (zwana dalej: Spółką) wniósł o przerejestrowanie z Rejestru Handlowego działu A do Krajowego Rejestru Sądowego - rejestru przedsiębiorców oraz o ujawnienie w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego informacji o otwarciu likwidacji Spółki. Ponadto zażądano odwołania osób pełniących funkcję likwidatorów Spółki, a powołanie w ich miejsce likwidatora w osobie Pana T. S. oraz ujawnienie w rejestrze nowo powołanego likwidatora.

Postanowieniem z 22 stycznia 2016 r. Sąd odwołał dotychczasowych likwidatorów Spółki i powołał na likwidatora Pana T. S..

Postanowieniem z 25 stycznia 2016 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie wpisał Spółkę w likwidacji do Krajowego Rejestru Sądowego.

W uzasadnieniu powyższego postanowienia Sąd Rejonowy ustalił, że umowa Spółki została sporządzona w 1937r. i zarejestrowana w Rejestrze Handlowym.

Po śmierci wspólnika A. S., a następnie jego spadkobiercy, wspólnikiem w wyniku dziedziczenia stała się B. S. (1). Wobec faktu pełnienia przez nią funkcji sędziego Sądu Najwyższego i związanego z tym ustawowego ograniczenia w wykonywaniu czynności wchodzących w zakres działalności gospodarczej złożyła drugiemu wspólnikowi oświadczenie o wypowiedzeniu umowy spółki, doręczając je na ostatni adres znany Spółce.

W rozważaniach prawnych Sąd I instancji wskazał, że wnioskodawczym na podstawie art. 74 § 1 KSH miała prawo samodzielnie zgłosić otwarcie likwidacji. Jednoczesne złożenie wniosku o przerejestrowanie Spółki było koniecznym warunkiem skutecznego zgłoszenia otwarcia likwidacji. Nie można było zgłosić otwarcia likwidacji Spółki bez wniosku o jej przerejestrowanie.

Apelację od postanowienia z dnia 25 stycznia 2016 r. wniósł Prokurator. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

1. obrazę art. 9 b ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U 1997 r Nr 121 poz.770 z późn zm.) oraz art. 23 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. tj. z 2015 r .poz. 1142 ) polegającą na bezpodstawnym uwzględnieniu wniosku (...)- ka

spółka jawna z siedzibą w W. i wpisanie jej do Krajowego Rejestru Sądowego - Rejestru Przedsiębiorców pomimo, iż zachodziły podstawy do oddalenia wniosku o rejestrację w / w Spółki z następujących powodów:

a)  niezłożenia jednomyślnej uchwały wspólników spółki o powołaniu likwidatora zgodnie z przepisami art.70 KSH w zw. z art. 612 KSH w zw. z ust. 17 umowy spółki z dnia 22 kwietnia 1937 roku (Nr. 954 repertorium za rok 1937) w oryginale albo poświadczonym urzędowo opisie lub wyciągu (zgodnie z przepisem art. 694 ⁴ 4 § 1 k.p.c.)

b)  niezłożenia udzielonego pełnomocnictwa procesowego uprawniającego do reprezentowania wnioskodawcy spółki (a nie jednego ze wspólników) podpisanego przez osoby uprawnione do działania w imieniu spółki zgodnie z reprezentacją spółki wynikającą z ust. 5 umowy spółki z dnia 22 kwietnia 1937) r. (Nr 954 repertorium za rok 1937) w oryginale lub właściwie uwierzytelnionej kopii (zgodnie z przepisami art. 129 § 2 k.p.c).

Mając powyższe na uwadze Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i dokonanego na jego podstawie wpisu w całości i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji Prokuratora w całości oraz o utrzymanie w mocy postanowienia o wpisie Spółki do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie należało uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, aczkolwiek z innych przyczyn niż wskazane w apelacji.

Przystępując do merytorycznego rozpoznania niniejszej sprawy należy wskazać, że wnioskodawca w przedmiotowym postępowaniu żądał dokonania wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego w wyniku przerejestrowania go z rejestru handlowego. Zakres kognicji sądu rejestrowego w takim postępowaniu jest uszczegółowiony przez art. 9b ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. 1997, nr 121, poz. 770) zgodnie z którym jeżeli podmiot, wpisany do rejestru sądowego na podstawie przepisów obowiązujących do dnia wejścia w życie ustawy, złożył wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, sąd rejestrowy, poza zakresem

określonym w art. 23 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, w odniesieniu do spółki kapitałowej, bada prawidłowość zwołania zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia oraz powołania składów osobowych organów tych spółek, prawidłowość nabycia lub objęcia udziałów albo akcji, a w szczególności spełnienie wymogów dotyczących rejestracji i umarzania niektórych dokumentów na okaziciela emitowanych przed dniem 1 września 1939 r. W odniesieniu do spółki osobowej, poza zakresem określonym w art. 23 ustawy, o której mowa w art. 1, sąd rejestrowy bada okoliczności wstąpienia w prawa wspólnika. Zgodnie zaś z art. 23 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z dnia 20 sierpnia 1997 r. (Dz. U. 2016, poz. 687 j.t. z póź zm.) sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa.

Analizując przedmiotową sprawę w pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż Sąd Rejonowy w sposób trafny ocenił spełnienie wymogów o których mowa w przez art. 9b ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym przez Panią B. S. (1), przy czym prawidłowość jej wstąpienia do Spółki jako spadkobiercy jednego ze wspólników nie była kwestionowana i ma swoje oparcie w ust. 16 umowy Spółki.

Podniesione w apelacji zarzuty sprowadzają się zaś do zakwestionowania uprawnienia Pani B. S. (1) do samodzielnego dokonania zgłoszenia otwarcia likwidacji.

Zgodnie z art. 26 § 3 KSH każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestrem, natomiast w myśl art. 74 § 1 zd. 2 KSH każdy likwidator ma prawo i obowiązek dokonania zgłoszenia otwarcia likwidacji. W świetle powyższych przepisów zarówno zgłoszenie spółki do rejestru, jak również zgłoszenie otwarcia likwidacji do rejestru jest możliwe przez każdego wspólnika (likwidatora) i to niezależnie od sposobu reprezentacji obowiązującego w spółce - nie ma w tym postępowaniu w szczególności zastosowania art. 75 KSH, zgodnie z którym jeżeli jest kilku likwidatorów to reprezentują oni spółkę łącznie. Pogląd ten jest powszechnie wyrażany w doktrynie (tak: K. Strzelczyk, w: T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tom I, Warszawa 2010, s. 402; B. Borowy, w: Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2014, s. 269; G. Nita-Jagielski, w: J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, K. Oplustil, R. Pabis, A. Rachwał, M. Spyra, G. Suliński, M. Tofel, R. Zawłocki, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2014, s. 138; M. Litwińska-Werner, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2007, s. 299). W konsekwencji pełnomocnictwo do reprezentowania przed sądem rejestrowym w takich postępowaniach nie musi być udzielone zgodnie z

zasadami reprezentacji, ale przez osobę, której w tych postępowaniach, na podstawie powyższej przywołanych przepisów szczególnych, przysługuje prawo reprezentacji spółki.

Przenosząc powyższe rozważania teoretyczne na grunt niniejszej sprawy trzeba wskazać, iż Pani B. S. (1) swoje prawo do zgłoszenia do rejestru Spółki wywodziła z faktu być wspólnikiem, a następnie jednym z likwidatorów. W świetle zaś powyższych wywodów teoretycznych każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia wniosku o wpis spółki do rejestru i to niezależnie od obowiązującego sposobu reprezentacji. Podobnie każdy likwidator ma prawo i obowiązek zgłoszenia otwarcia likwidacji do rejestru, bez względu na sposób reprezentacji wynikający z umowy spółki. W tym miejscu należy jeszcze zaznaczyć, że zgodnie z art. 70 § 1 KSH likwidatorami są wszyscy wspólnicy, przy czym w ust. 17 umowy Spółki postanowiono, że likwidator zawsze będzie jeden jednomyślnie powołany przez wspólników. W braku jednomyślności likwidatora ustanowi Sąd, na wniosek któregokolwiek ze wspólników. Do czasu ustanowienia likwidatora interesa spółki prowadzone będą przez osoby powołane do zastępstwa spółki. W myśl natomiast ust. 5 umowy prawo reprezentowania spółki przysługiwało wspólnikom. W świetle powyższych przepisów i postanowień umowy nie sposób uznać, że Sąd Rejonowy naruszył art. 70 KSH w zw. z art. 612 KSH w zw. z ust. 17 umowy poprzez nieprzedłożenie jednomyślnej uchwały o powołaniu likwidatora. Gdyby w rzeczywistości doszło do otwarcia likwidacji Spółki, to zwłaszcza w kontekście ust. 17 umowy do czasu ustanowienia likwidatora przez sąd, wobec braku jednomyślnej uchwały, prawo i obowiązek zgłoszenia Spółki do KRS, w tym otwarcia likwidacji, obciążałby każdego ze wspólników indywidualnie, albowiem to oni zarówno w świetle ust. 5 i 17 umowy, jak i art. 26 § 3 KSH i art. 70 § 1 KSH byliby wówczas powołani są do zastępstwa Spółki.

W przedmiotowym postępowaniu zarówno wniosek o wpis Spółki do KRS, jak i wpis otwarcia likwidacji został podpisany przez pełnomocnika ustanowionego dla spółki przez wspólnika - B. S. (2). Wbrew zarzutom podnoszonym w apelacji pełnomocnictwo udzielone radcy prawnemu K. L. obejmowało zarówno umocowanie do działania w imieniu wspólnika Pani B. S. (1), jak i Spółki, o czym w pełnomocnictwie tym jednoznacznie postanowiono (k. 23). Należy jeszcze dodać, że z uwagi na brzmienie art. 61 § 1 KSH wypowiedzenie umowy spółki jest możliwe jedynie na sześć miesięcy naprzód przed końcem roku obrotowego. Ponieważ skrócenie powyższego terminu przez wypowiadającego umowę nie jest dopuszczalne, toteż nawet w razie skuteczności wypowiedzenia, na dzień składania wniosku o przerejestrowanie Spółki, Pani B. S. (1) była jej wspólnikiem, a więc w oparciu o powyższe

podstawy prawne mogła przedmiotowy wniosek złożyć, a w konsekwencji mogła samodzielnie udzielić pełnomocnictwa do reprezentowania Spółki w niniejszym postępowaniu.

Wbrew zarzutom podnoszonym w apelacji dla oceny prawa Pani B. S. (1) do złożenia przedmiotowego wniosku nie ma znaczenia fakt obowiązywania w Spółce reprezentacji łącznej, jak również braku uchwały o powołaniu jej na likwidatora.

Mimo jednak niezasadności zarzutów podniesionych w apelacji w ocenie Sądu Okręgowego zaskarżone postanowienie należało uchylić i przekazać Sądowi Rejonowemu dla m. st. Warszawy w W. sprawę do ponownego rozpoznania wobec nierozpoznania przez Sąd I instancji istoty sprawy. Sąd ad quem podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 31 stycznia 2008 r. w sprawie III CZP 49/07 (OSNC 2008/6/55), że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego. O ile zaś Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie w zakresie posiadania statusu wspólnika przez Panią B. S. (1), o tyle nie zbadano czy Pan D. P. jest w dalszym ciągu wspólnikiem Spółki, jak również czy dokonane przez Panią B. S. (1) wypowiedzenie umowy spółki było skuteczne. Zbadanie powyższych kwestii miało zasadnicze znaczenia dla niniejszej sprawy, albowiem zgodnie z art. 26 § 1 pkt 3 KSH elementem zgłoszenia spółki do rejestru jest podanie nazwiska i imion wspólników oraz ich adresów albo adresów dla doręczeń, a ponadto zgodnie z art. 38 pkt 4 lit. b ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym wspólników spółki jawnej wpisuje się do KRS, przy czym z wpisem tym związane jest wynikające z art. 17 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym domniemanie prawdziwości. Z kolei zbadanie skuteczności wypowiedzenia umowy spółki przez Panią B. S. (1) było niezbędne w celu ujawnienia w rejestrze otwarcia likwidacji, jak również likwidatorów.

W powyższym kontekście należy wskazać, że okolicznością bezsporną jest, iż Pan D. P. był wspólnikiem Spółki w 1937 r. Z akt sprawy nie wynika ile miał lat w momencie zawiązania Spółki. Niemniej nawet gdyby wówczas Pan D. P. miał jedynie osiemnaście lat, to w dniu złożenia wniosku wszczynającego postępowanie w sprawie miałby już (...) lat. Sąd Rejonowy powinien więc podjąć działania, które zmierzałyby do wykazania przez wnioskodawcę, że skład personalny spółki jest taki jak wskazany we wniosku oraz załączonej do niego liście wspólników. Powyższe ma znaczenie

również w kontekście ust. 16 umowy spółki zgodnie z którym w razie śmierci wspólnika spółka nie ulega rozwiązaniu i spółka trwa nadal ze spadkobiercami zmarłego wspólnika.

Ustalenie aktualnego składu personalnego Spółki ma jednocześnie znaczenie dla skuteczności dokonanego przez Panią B. S. (1) wypowiedzenia umowy spółki. Zgodnie bowiem z art. 61 § 3 KSH wypowiedzenia dokonuje się w formie pisemnego oświadczenia, które należy złożyć pozostałym wspólnikom albo wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki. Pani B. S. (1) twierdziła, że wypowiedzenie złożyła wobec Pana D. P.. Jeżeli jednak okazałoby się, że dotychczasowy wspólnik nie żyje, to powyższe w świetle art. 61 § 3 KSH miałoby znaczenie dla ustalenia, czy doszło do otwarcia likwidacji Spółki, a następnie dla dokonywania wpisów związanych z likwidacją.

N. od powyższego należy przypomnieć, że Pani B. S. (1) oświadczenie o wypowiedzeniu umowy spółki wysłała kurierem na adres Pana D. P. którego, jak zaznaczono w piśmie z dnia 21 września 2015 r., używał w kontaktach ze Spółką (k. 114). Z oświadczenia kuriera (k. 124) nie wynika, czy Pan D. P. pod adresem tym przebywa, jak również nie wynika, że przesyłka zawierająca wypowiedzenie została doręczona adresatowi. W piśmie kuriera wskazano jedynie, że kurier zgłosił się z przesyłką pod adres L. (...), A. (...), Greece. Wbrew twierdzeniom zawartym w piśmie z dnia 21 września 2015 r. brak jest w przedmiotowym przypadku podstaw do zastosowania art. 61 § 1 KC zgodnie z którym oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Podstawą bowiem powyższego domniemania jest doręczenie oświadczenia na adres pod którym adresat korespondencji mógł się z nią zapoznać. Niezależnie już od faktu, że nie zostało wykazane iż Pan D. P. żyje, to w dodatku, brak jest podstaw do przyjęcia, że adres L. (...), A. (...) Greece jest tym co do którego może mieć zastosowanie art. 61 § 1 KC. W toku postępowania przed Sądem I instancji wnioskodawca przemilczał bowiem fakt, że w rzeczywistości nie wie gdzie obecnie zamieszkuje Pan D. P.. W umowie spółki jako adres Pana D. P. podano W. ul. (...), niemniej wnioskodawca wskazał, że osoba ta opuściła Polskę. Nie można w tym kontekście pominąć, że już w 1948 roku na wniosek ojca Pani B. S. (1) Sąd Okręgowy w Warszawie ustanowił dla Pana D. P. kuratora dla nieobecnego celem ochrony jego praw majątkowych. Następnie w dniu 12 grudnia 2010 r. matka Pani B. S. (1) złożyła do Sądu Rejonowego dla Warszawy

M. w W. wniosek o zmianę kuratora dla nieobecnego Pana D. P. jednoznacznie wskazując w uzasadnieniu wniosku, że nie jest znane jego miejsce pobytu (wniosek k. 1-2 akt IV RNs 554/10). Należy jedynie dodać, że wniosek ten postanowieniem z dnia 07 września 2011 r. został oddalony z uwagi na fakt, że wątpliwym było dla Sądu, czy Pan D. P. żyje (postanowienie k. 48-51 akt IV RNs 554/10). Wreszcie Pani B. S. (1) osobiście złożyła do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie wniosek o ustanowienie kuratora dla Spółki, w którego uzasadnieniu zaznaczyła, że z Panem D. P. nie ma kontaktu od 1967 r. i nie udało jej się odnaleźć tej osoby (wniosek k. 56-61 akt Wa. XIII Ns-Rej. KRS (...)). Z powyższych okoliczności jednoznacznie wynika, że Pani B. S. (1) nie zna miejsca pobytu Pana D. P., a tym bardziej nie można przyjąć, że zamieszkuje on pod adresem L. (...) A. (...), Greece. W takim zaś przypadku brak jest podstaw do przyjęcia, że adresat mógł zapoznać się z przesłanym mu wypowiedzeniem umowy spółki pod w/w adresem, co ma pierwszorzędne znaczenie w kontekście zastosowania do tego oświadczenia art. 61 § 1 KC. Powyższe zaś rodzi konieczność ponownej oceny wniosku zwłaszcza w kontekście skuteczności dokonanego wypowiedzenia, a następnie otwarcia likwidacji i wpisu danych z likwidacją związanych, a wobec tego rozpoznania istoty przedmiotowej sprawy.

W kontekście powyższych okoliczności postanowienie sądu rejestrowego zarządzające wpis Spółki do KRS wraz z informacją o otwarciu likwidacji jawi się jako co najmniej przedwczesne, albowiem wydane bez rozpoznania istoty sprawy, tak w zakresie składu personalnego Spółki, jak i otwarcia jej likwidacji. Należy jednocześnie dodać, iż z uwagi na wynikający z art. 694 ⁷ KPC model postępowania apelacyjnego w postępowaniu rejestrowym ustalenia w powyższym zakresie muszą być dokonane przez Sąd I instancji - Sąd Rejestrowy.

Z powyższych względów na podstawie art. 386 § 4 KPC w zw. z art. 13 § 2 KPC i art. 694 ⁷ KPC zaskarżone postanowienie należało uchylić i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu dla m. st. Warszawy w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając jednocześnie temu Sądowi na podstawie art. 108 § 2 KPC w zw. z art. 13 § 2 KPC rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji powinien przede wszystkim ustalić skład personalny (...) Towarzystwa Handlu (...), A. S. i S-ka spółki jawnej z siedzibą w W., a zwłaszcza czy Pan D. P. jest w dalszym ciągu wspólnikiem tej spółki, jak również czy

zamieszkuje pod adresem L. (...), A. (...), Greece, przy czym ciężar dowodu tych okoliczności obciąża wnioskodawcę. Następnie zaś Sąd I instancji powinien ustalić, czy wypowiedzenie umowy spółki wysłane przez wspólnika Panią B. S. (1) jest skuteczne. Dopiero dokonanie powyższych ustaleń umożliwi ocenę, czy wniosek o wpis Spółki do KRS jest zasadny.

Z powyższych względów orzeczono jak w części dyspozytywnej postępowania.