Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

E. B. została oskarżona o to, że w złożonym do Urzędu Skarbowego w T. w dniu 24.04.2007r. zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) PIT – 36L za 2006 r. podała dane niezgodne ze stanem rzeczywistym oraz podała nieprawdę, poprzez zawyżenie kosztów uzyskania przychodów w wyniku zaewidencjonowania w podatkowej księdze przychodów i rozchodów za 2006 r. Spółki Jawnej (...) E. B., S. B., nierzetelnych faktur VAT dotyczących transakcji zakupu złomu, przez co wprowadziła w błąd organ podatkowy w T. narażając na nienależny zwrot oraz narażając na uszczuplenie podatek dochodowy od osób fizycznych za 2006 r. w łącznej kwocie 574.953,00 zł. (w tym narażenie na nienależny zwrot w kwocie 55.925,00 zł. oraz narażenia na uszczuplenie w kwocie 492.028,00 zł.), czym naruszyła art. 22 ust. 1 i 2, art. 22 ust. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.)

tj. o przestępstwo skarbowe określone w art. 76 § 2 kks w zb. z art. 56 § 1 kks w zw. z art. 7 § 1 kks

Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim wyrokiem z dnia 27 czerwca 2016 roku w sprawie II K 335/15 oskarżoną E. B. uniewinnił od popełnienia zarzuconego jej czynu, a wydatkami postępowania obciążył Skarb Państwa .

Powyższy wyrok zaskarżył Prokurator Prokuratury Rejonowej w Radomsku oraz Urząd Skarbowy w T. w całości na niekorzyść oskarżonej.

Apelacja Prokuratora Rejonowego wywiedziona z art. 438 pkt. 2 i 3 kpk zarzuciła wyrokowi:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść wyroku, a polegający na błędnej ocenie zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego, a w szczególności bezkrytycznym przyjęciu, iż wyjaśnienia oskarżonej są wiarygodne, że czyniła starania celem zweryfikowania kontrahentów, co w konsekwencji spowodowało uniewinnienie oskarżonej do popełnienia zarzucanego jej czynu, podczas gdy zebrany materiał dowodowy prowadzi do wniosków przeciwnych, bowiem dwie firmy należące do P. P. (1) i E. Ś. w 2006 r nie prowadziły zarejestrowanej działalności, a więc kontrahenci Ci nie mogli okazywać dokumentów potwierdzających, że są czynnymi płatnikami VAT.

II. obrazę art. 7 kpk i art. 410 kpk wyrażającą się w zbyt swobodnej ocenie zgromadzonych dowodów i przyjęciu, iż wyjaśnienia oskarżonej i świadków: J. W., S. B., B. O., A. R., B. N., E. K. i P. N. - są wiarygodne, podczas gdy zebrany materiał dowodowy i jego całościowa analiza prowadzi do wniosków przeciwnych, także w zestawieniu dowodami z dokumentów.

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Urząd Skarbowy w T. na mocy art. 438 pkt 1 i 3 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

-obrazę przepisów prawa materialnego - art. 10 ust. 1 kks poprzez błędnie przyjęcie, że oskarżona działała w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię,

-błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, gdyż mógł mieć on wpływ na treść ww. rozstrzygnięcia, poprzez błędną ocenę wiarygodności osobowych źródeł dowodowych w przedmiotowych zdarzeniach gospodarczych.

W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu16 grudnia 2016 roku ujawniono odpowiedź obrońcy oskarżonej na apelację Urzędu Skarbowego w T. i Prokuratora Rejonowego w Radomsku

Prokurator popierał wniesioną apelację i wnioski w niej zawarte, przyłączył się do apelacji przedstawiciela Urzędu Skarbowego.

Przedstawiciel Urzędu Skarbowego w T. popierał apelację złożoną przez Urząd Skarbowy i wnioski jej zawarte, przyłączył się do apelacji prokuratora.

Na pytanie Sędziego sprawozdawcy przedstawiciel Urzędu Skarbowego oświadczył, iż nie jest w stanie w tej chwili powiedzieć, czy akt notarialny dotyczący umowy o założeniu spółki (...) znajduje się w Urzędzie Skarbowym. Podnosił, iż większość dokumentów została zabezpieczona przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Świadek S. B. powoływał się na ten fakt, że organy ścigania (...) nie oddały tych dokumentów. Dodał, iż o tym, że była to spółka jawna świadczył fakt, iż strony miały po 50 % udziałów oraz to, że oskarżona pracowała w firmie i jedyny dochód, to był dochód z firmy. Podnosił, iż w aktach założycielskiej spółki winna być kserokopia aktu notarialnego.

Obrońca oskarżonej wnosił o nieuwzględnienie obu wniesionych apelacji i utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku.

Na pytanie Sędziego sprawozdawcy obrońca oświadczył, iż oskarżona na pewno dysponuje umową o założeniu spółki (...), nie jest w stanie wskazać w jakim dokumencie był sformułowany podział kompetencji, w umowie na pewno nie.

Punkty skupy nie występowały do Urzędów Skarbowych z pytaniami czy podmioty z którymi współpracuje spółka były czynnymi płatnikami podatku VAT, tym zajmowała się centrala. Oskarżona współpracowała z pionem księgowości i uczestniczyła w procedurze weryfikacji statusu podatkowego Vat.

SĄD Okręgowy ZWAŻYŁ CO NASTĘPUJE:

Apelacje Prokuratora Rejonowego w Radomsku i Urzędu Skarbowego w T. są zasadne w takim stopniu, że w wyniku ich wniesienia powstały podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku w stosunku do oskarżonej E. B. i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Tomaszowie Mazowieckim.

Sąd odwoławczy ograniczy się jedynie do wskazania uchybień, które spowodowały uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Tomaszowie Mazowieckim.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd meriti uznał, iż do przyjęcia, że oskarżona E. B. popełniła przestępstwo skarbowe opisane w art. 76 § 2 kks w zw. z art. 56 § 1 kks, zgodnie z interpretacją stanu faktycznego prezentowaną przez oskarżyciela, tzn., przy istnieniu podstaw do naliczenia podatku w kwocie określonej w akcie oskarżenia oraz przy braku podstaw do zaksięgowania kosztów uzyskania przychodów dokonanego przez oskarżoną, nie będzie wystarczającym udowodnienie, że sam obowiązek podatkowy obiektywnie powstał. Sąd I instancji w świetle zgromadzonego materiału dowodowego uznał, że oskarżona E. B. nie weryfikowała pod względem merytorycznym rzetelności faktur wynikających z umów obrotu złomem jakich dokonywała Spółka Jawna (...) E. B., S. B.. Wskazał w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku, iż brak jest materiału dowodowego jednoznacznie przemawiającego za przypisaniem oskarżonej E. B. stanu świadomości polegającego na celowym i kierunkowym działaniu obliczonym na narażenie organ podatkowego na nienależny zwrot podatku dochodowego, a także narażenie na jego uszczuplenie. W konsekwencji Sąd uznał, że zachowanie E. B. nie wyczerpało znamion przestępstwa skarbowego.

Analizując jednakże zebrany materiał dowodowy uznać należy, iż jego prawidłowa całościowa ocena oraz sposób prowadzenia tego rodzaju działalności gospodarczej przez inne firmy – niż firma oskarżonej, -przeczy zeznaniom świadków: J. W., S. B., B. O., A. R., B. N., E. K., P. N. jak i wyjaśnieniom samej oskarżonej. Podkreślić bowiem należy, iż istotą sprawy nie jest kwestia weryfikacji faktur VAT pod względem formalnym, tylko weryfikacja podmiotów biorących udział w transakcji z firmą oskarżonej. Z zeznań księgowej J. W. wynika, że dokonywała ona weryfikacji formalnej, czyli czy faktura była prawidłowo wystawiona. Natomiast z wyjaśnień samej oskarżonej wynika, że to ona dokonywała weryfikacji kontrahentów czy są uprawnieni do wystawienia faktur VAT. Tym bardziej, że to oskarżona występowała z pismami do właściwych Urzędów Skarbowych celem ustalenia czy dany kontrahent jest czynnym podatkiem podatku VAT. Z zeznań świadków (kierowników oddziałów i referentów) wynika, że kserokopie żądanych dokumentów od kontrahentów były przesyłane do głównej siedziby firmy w T.. Jednakże oskarżona jak i jej mąż S. B. nie przedstawili dokumentacji, wskazywali jedynie w toku postępowania, że cała dokumentacja została zabezpieczona przez organy ścigania i nie został im oddana.

Co istotne w przedmiotowej sprawie to fakt, że P. P. (1) z firmy (...) P. P. (1) i E. Ś. z firmy S.Z.M.K.” Ś., E. Ś. nie prowadzili w 2006 roku zarejestrowanej działalności gospodarczej. W konsekwencji czego nie mogli oni okazać: dokumentów założycielskich firmy, dokumentów potwierdzających że są czynnymi podatnikami podatku Vat, a więc nie mogli okazywać pracownikom skupu comiesięcznych deklaracji VAT-7 i nie mogli okazywać dowodów potwierdzających wpłatę podatku VAT. Reasumując zeznania w/w świadków w tym zakresie jak i wyjaśnienia oskarżonej, którym Sąd meriti dał wiarę, zdaniem Sądu odwoławczego nie są wiarygodne i poddają w wątpliwość rzetelność procesu weryfikacji kontrahentów dokonywanych przez oskarżoną.

Zatem uchybienie Sądu meriti polegało w istocie na jednostronnej i wybiórczej analizie zebranych dotychczas dowodów, które na tym etapie nie uprawniały do jednoznacznego ustalenia, że oskarżona nie popełniła inkryminowanego jej czynu. Przechodząc do rozważań szczegółowych wskazać należy, że Sąd I instancji wydając zaskarżony wyrok nie przeprowadził wszystkich dowodów pozwalających na ustalenie zakresu czynności oskarżonej E. B. w Spółce Jawnej (...) E. B., S. B. oraz udziału oskarżonej w weryfikacji kontrahentów, wymienionych szczegółowo na k 1302v-1303 uzasadnienia zaskarżonego wyroku na okoliczność czy byli uprawnieni do wystawiania faktur VAT. Chodzi tu oczywiście o niezałączenie i nie przeprowadzenie dowodu:

- z umowy o założeniu Spółki Jawnej (...) E. B., S. B. w formie aktu notarialnego;

-uchwały o podziale obowiązków w Spółce Jawnej (...) E. B., S. B.;

-aktualnego odpisu o wpisie Spółki Jawnej (...) E. B., S. B. do Krajowego Rejestru Sądowego – rejestru przedsiębiorców, celem ustalenia, kto jest wpisany jako wspólnik;

-akta sprawy III K 100/12 Sądu Okręgowego w Bielsku Białej dotyczącej P. P. (1);

-z zeznań świadków: A. K., J. K. (1), D. M., M. M., P. P. (2), M. S., J. K. (2) i E. Ś. na okoliczności wskazane we wniosku obrońcy oskarżonej E. B..

Są to oczywiste braki postępowania o charakterze dowodowym, które nie pozwalają na dokonanie jednoznacznych ustaleń dotyczących:

-zakresu czynności oskarżonej E. B. w Spółce Jawnej (...) E. B., S. B. w okresie wskazanym w zarzucie;

-udziału oskarżonej E. B. w weryfikacji kontrahentów wskazanych szczegółowo na k 1302-1303 uzasadnienia zaskarżonego wyroku na okoliczność, czy byli oni uprawnieni do wystawiania faktur VAT.

Tym bardziej, że z okoliczności przyznanych przez oskarżoną wynika, że dokonywała weryfikacji kontrahentów czy są oni uprawnieni do wystawiania faktur VAT. Bowiem z dowodów wskazanych w postaci dyspozycji kierowników oddziałów i referentów, wynika, iż kserokopie żądanych dokumentów od kontrahentów były przesyłane do głównej siedziby firmy w T., a oskarżona występowała z pismami do właściwych Urzędów Skarbowych celem ustalenia czy dany kontrahent jest czynnym płatnikiem podatku VAT. Natomiast z zeznań świadka księgowej J. W. wynika tylko, że dokonywała ona jedynie weryfikacji formalnej czy faktura była prawidłowo wystawiona. Zatem należy jednoznacznie ustalić kto był odpowiedzialny za weryfikację kontrahentów, wymienionych szczegółowo na k 1302-1303 uzasadnienia zaskarżonego wyroku na okoliczność czy byli oni uprawnieni do wystawiania faktur VAT.

Podnieść nadto należy, iż słusznie skarżący Urząd Skarbowy wskazał, na interpretację art. 10 § 1 kks, podkreślając, iż Sąd meriti uznał, że oskarżona pozostawała w błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu. Uznał wręcz, że oskarżona nie była świadoma istnienia przepisu prawa podatkowego czyli art. 22 ust. l ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych(Dz.U. z 2012 r., poz.361 - poźn. zm.), który dopełnia blankietową dyspozycję karną a więc art 56 i 76 kks. Przepis prawa podatkowego czyli art. 22 ust. l ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. określa pojęcie kosztów uzyskania przychodów, które stanowi jeden z kluczowych elementów konstrukcyjnych podatku dochodowego od osób fizycznych. Pamiętać przy tym należy, iż nie każdy wydatek spełnia warunki uznania go za koszt uzyskania przychodu a strona podmiotowa oszustwa w deklaracji podatkowej obejmuje obie postacie zamiaru. Bowiem przez "złożenie" deklaracji czy oświadczenia należy rozumieć każdy sposób ich przedstawienia przez podatnika organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi. Jak trafnie zauważa F. P. (Prusak, Kodeks, t. II, s. 81–82) oszustwo podatkowe stanowi co najmniej usiłowanie wprowadzenia w błąd organu podatkowego, innego uprawnionego organu lub płatnika. Zatem karalność za przestępstwo z art. 56 § 1 kks uzależniona jest od wystąpienia skutku w postaci narażenie na uszczuplenie podatku. Nie jest natomiast konieczne, aby nierzetelne wypełnienie obowiązku składania deklaracji lub oświadczenia podyktowane było chęcią uszczuplenia podatku. Oznacza to, że odpowiedzialność karna skarbowa za czyn z art. 56 § 1 kks powstaje nawet wtedy, gdy podatnik składając nierzetelną deklarację lub oświadczenie albo nie zawiadamiając o zmianie danych zawartych w złożonej deklaracji lub oświadczeniu nie zmierzał do osiągnięcia celu w postaci zaniżenia podatku lub uchyleniu się od opodatkowania, jednakże w wyniku takiego zachowania Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego zostały narażone na uszczuplenie podatku, co niewątpliwie w niniejszej sprawie miało miejsce.

Suma wskazanych wyżej uchybień i braków o charakterze dowodowym, wiodą do przekonania, iż w stosunku do oskarżonej zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim należało uchylić i w tym zakresie przekazać sprawę do ponownego, merytorycznego rozpoznania.

Jednocześnie należy wyraźnie podkreślić, iż Sąd Okręgowy nie wyraża w przedmiotowym uzasadnieniu swego stanowiska w sprawie. Rozpoznając sprawę ponownie, Sąd Rejonowy winien przeprowadzić postępowanie dowodowe w sposób pozwalający na wyeliminowaniu wszystkich dostrzeżonych braków o charakterze dowodowym, szczegółowo wymienionych w pisemnych motywach wyroku Sądu Odwoławczego.

Natomiast dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Rejonowy winien rozważyć zarzuty podniesione w skargach apelacyjnych Prokuratora Rejonowego w Radomsku oraz Urzędu Skarbowego w T., których ocena jest aktualnie przedwczesna.

Przy czym dokonując oceny prawno-karnej winien mieć na uwadze orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych dotyczących przepisów art. 56 § 1 kks, art. 76 § 2 kks i art. 10 § 1 kks.

Z tych wszystkich względów, nie przesądzając rozstrzygnięcia, Sąd Okręgowy orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.