Pełny tekst orzeczenia

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSO Maciej Szulc

Protokolant: st. sekr. sąd. Arkadiusz Musialski

w obecności prokuratora Prokuratury Okręgowej Jerzego Barana

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2017 r. sprawy

M. H. , syna A. i D. z domu I., ur. (...) w G.,

skazanego prawomocnymi wyrokami:

I.  Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 09 lutego 2012 r. w sprawie o sygn. akt II K. 1771/11 za występek z art. 13. § 1. k.k. w zw. z art. 279 § 1. k.k. w zb. z art. 288. § 1. k.k. w zw. z art. 11. § 2. k.k., popełniony w dniu 21 lipca 2011 r. – na karę roku pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 (trzech) lat;

II.  Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 20 lutego 2012 r. w sprawie o sygn. akt VII K. 1030/11 za występek z art. 278 § 3. k.k., popełniony w dniu 26 sierpnia 2011 r. – na karę 4 (czterech) miesięcy ograniczenia wolności;

III.  Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 17 czerwca 2014 r. w sprawie o sygn. akt VII K. 1188/13 za występek z art. 158. § 2. k.k., popełniony w dniu 10 lipca 2013 r. – na karę roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 (pięciu) lat, którą to karę postanowieniem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 27 października 2015 r. zarządzono do wykonania;

IV.  Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 28 czerwca 2016 r. w sprawie o sygn. akt II K. 35/16 za występek z art. 157. § 1. k.k., popełniony w dniu 5 sierpnia 2015 r. – na karę 5 (pięciu) lat pozbawienia wolności.

orzeka

I.  Na podstawie art. 85. k.k. w zw. z art. 86. § 1. k.k. łączy orzeczone wobec M. H. kary 5 (pięciu) lat pozbawienia wolności – wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie o sygn. akt II K. 35/16 oraz roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności – wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie o sygn. akt II K. 1188/13 i orzeka karę łączną 6 (sześciu) lat i 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  Na podstawie art. 572. k.p.k. w pozostałym zakresie postępowanie umarza;

III.  Na podstawie art. 577. k.p.k. na poczet orzeczonej kary łącznej zalicza okresy pozbawienia wolności:

1)  od 25 listopada 2013r. godz. 21:15 do 26listopada 2013r. godz. 10:05 oraz od 23 listopada 2015 r. godz. 8:30 do dnia 20 stycznia 2017 r. w sprawie Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim o sygn. akt II K. VII K. 1188/13,

2)  od 25 sierpnia 2015 r. godz. 8:35 do 23 listopada 2015 r. godz. 8:30 w sprawie Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim o sygn. akt II K. 35/16.

IV.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. P. koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w kwocie 147,60 zł brutto.

V.  Na podstawie art. 632 pkt 2) k.p.k. w części umarzającej postępowanie kosztami procesu obciąża Skarb Państwa, a na podstawie art. 624 § 1. k.p.k. zwalnia skazanego od obowiązku zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych w pozostałym zakresie, zaliczając dotychczas poniesione wydatki na rachunek Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

wyroku łącznego wydanego w sprawie o sygn. II K. 141/16

Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim

M. H. jest obywatelem polskim, urodził się (...); posiada wykształcenie zawodowe – murarz, do czasu osadzenia w zakładzie karnym nie pracował na stałe, będąc zarejestrowanym w PUP; jest bezdzietnym kawalerem; przebywając na wolności zamieszkiwał z rodzicami, wszczynając awantury i stosując wobec nich przemoc, czy też grożąc im. Mimo zaleceń nie podejmował leczenia psychiatrycznego oraz odwykowego, nadużywając środków psychoaktywnych oraz alkoholu. Podczas ostatniego postępowania karnego osobowość M. H. biegła psycholog zakwalifikowała jako dyssocjalną, akcentując niską tolerancję na fustrację, impulsywność, podwyższony poziom reaktywności – prowadzące do zachowań gwałtownych i agresywnych, jednocześnie wskazując, że poziom rozwoju intelektualnego skazanego mieści się w normie. Biegli psychiatrzy nie zdiagnozowali u skazanego choroby psychicznej i upośledzenia umysłowego, oceniając, że nie wymaga hospitalizacji psychiatrycznej. Podczas pobytu w zakładzie karnym M. H. był kilkadziesiąt razy karany dyscyplinarnie, w tym również na karę celi izolacyjnej (m.in. za napaść na funkcjonariusza służby więziennej, za udział w bójce), 6 razy stosowano wobec niego środki przymusu bezpośredniego (m.in. w celu odparcia zamachu na inną osobę lub jej mienie oraz w celu przeciwdziałania niszczeniu mienia), dokonywał także szeregu aktów autoagresji (w tym podjął próbę samobójczą). O popełnionych przestępstwach wypowiada się bezkrytycznie, nie podjął – mimo posiadanych środków – spłaty ciążących na nim zobowiązań wynikających z wyroku. Po motywacji zajmuje się czytaniem prasy albo oglądaniem telewizji, uczestniczy w terapii zajęciowej – lecz z różnym zaaangażowaniem. Obecnie przebywa na szpitalnym oddziale psychiatrycznym Aresztu Śledczego w S., gdzie po zastosowaniu leczenia i oddziaływań terapeutycznych funkcjonuje bez zastrzeżeń, nie powodując większych problemów z przestrzeganiem regulaminu wykonywania kary pozbawienia wolności oraz porządku wewnętrznego w jednostce penitencjarnej. Werbalnie nie okazuje niechęci funkcjonariuszom służby więziennej, nie zarejestrowano sytuacji konfliktowych z jego udziałem.

dowód: opinia o skazanym k. 43,

opinia sądowo-psychiatryczna i sądowo-psychologiczna wydane w sprawie II K. 35/16 k. 48-62.

M. H. został skazany m.in.:

1)  wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 09 lutego 2012 r. w sprawie o sygn. akt II K. 1771/11 za występek z art. 13. § 1. k.k. w zw. z art. 279 § 1. k.k. w zb. z art. 288. § 1. k.k. w zw. z art. 11. § 2. k.k., popełniony w dniu 21 lipca 2011 r. – na karę roku pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat;

2)  wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 20 lutego 2012 r. w sprawie o sygn. akt VII K. 1030/11 za występek z art. 278 § 3. k.k., popełniony w dniu 26 sierpnia 2011 r. – na karę 4 miesięcy ograniczenia wolności;

3)  wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 17 czerwca 2014 r. w sprawie o sygn. akt VII K. 1188/13 za występek z art. 158. § 2. k.k., popełniony w dniu 10 lipca 2013 r. – na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat, którą to karę postanowieniem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 27 października 2015 r. zarządzono do wykonania;

4)  wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 28 czerwca 2016 r. w sprawie o sygn. akt II K. 35/16 za występek z art. 157. § 1. k.k., popełniony w dniu 5 sierpnia 2015 r. – na karę 5 lat pozbawienia wolności.

dowód: karta karna k. 12,

odpisy wyroków k. 9-11, 20, 26, 33-34, 45-47,

odpis postanowienia w sprawie II K. 1177/11,

akta spraw II K. 1188/13, II K. 35/16.

M. H. – zgodnie z aktualnym obliczeniem wykonania kary – odbywa do dnia 24 grudnia 2015 r. karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną przez Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie o sygn. akt VII K. 1188/13, a następnie ma odbywać karę 5 lat pozbawienia wolności, orzeczoną w sprawie Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim o sygn. akt II K. 35/16. Kary orzeczone w pozostałych sprawach skazany wykonał, bądź nie podlegają one obecnie wykonaniu.

dowód: odpis wyroku 9-11, 20, 26, 33-34, 45-47,

obliczenie wykonania kary oraz informacja o pobytach k. 37-43.

Sąd zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności – zanim sąd przedstawi argumentację za wydanym w tej sprawie orzeczeniem – należy stwierdzić, iż z dniem 1 lipca 2015 r. zostały znowelizowane przepisy dot. orzekania kary łącznej oraz wyroku łącznego. Przy czym podstawowe dyrektywy dot. zasad orzekania wyroku łącznego zawierają obecnie art. 568a. § 1. k.p.k. stanowiący, że „Sąd orzeka karę łączną: (…) 2) w wyroku łącznym – w pozostałych wypadkach ( nie ujętych w § 1. tego przepisu – dopisek własny) oraz art. 85. k.k. zgodnie z którym „§ 1. Jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną. § 2. Podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu, z zastrzeżeniem art. 89, w całości lub w części kary lub kary łączne za przestępstwa, o których mowa w § 1.”

Nadto cytowane wyżej przepisy zgodnie z art. 19. ust. 1. ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw ( dalej ustawy nowelizującej) mogły zostać zastosowane dopiero w sytuacji, gdy zachodziła potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Powyższa przesłanka została spełniona, bowiem wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim wydany w sprawie o sygn. akt II K. 35/16 zapadł w dniu 28 czerwca 2016 r., a więc po 1 lipca 2015 r., kiedy to przepisy ustawy nowelizującej weszły w życie. Jednocześnie, zgodnie z przywołanymi wyżej przepisami, kara orzeczona tym wyrokiem oraz kara orzeczona przez Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie o sygn. akt VII K. 1188/13 – odpowiednio – podlegają wykonaniu w przyszłości albo też są wykonywane obecnie. Dodatkowo nie miały miejsca negatywne przesłanki do orzeczenia kary łącznej, jakie formułowały przepisy § 3. i § 3a. art. 85. k.k., bowiem całość przestępstw objętych cytowanymi wyżej wyrokami miała miejsce przed rozpoczęciem wykonywania przez M. H. tych kar pozbawienia wolności.

Z powyżej wskazanych względów sąd umorzył postępowanie o wydanie wyroku łącznego w zakresie dot. kar orzeczonych wyrokami Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 09 lutego 2012 r. w sprawie o sygn. akt II K. 1771/11 – na karę roku pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat (bowiem ta nie podlega i nie może już podlegać wykonaniu) oraz wyrokiem tego Sądu z dnia 20 lutego 2012 r. w sprawie o sygn. akt VII K. 1030/11 za występek z art. 278 § 3. k.k. – na karę 4 miesięcy ograniczenia wolności, bowiem ta kara został już przez skazanego wykonana. Zaś w przypadku wyroku z dnia 28 października 2014 r. wydanego przez Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie o sygn. VII W. 1043/14 – tam orzeczona kara nie podlegała połączeniu w ramach wyroku łącznego, bowiem ani Kodeks karny, ani też Kodeks wykroczeń nie przewidują możliwości łączenia kar wymierzonych w postępowaniu o wykroczenia z karami orzekanymi za przestępstwa.

Analizując przesłanki orzeczenia kary łącznej wobec skazanego M. H., sąd ustalił na podstawie przesłanych informacji z zakładu karnego, iż skoro wykonaniu podlegają wskazane w części wstępnej uzasadnienia: kara roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczona przez Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie o sygn. akt VII K. 1188/13 oraz kara 5 lat pozbawienia wolności, orzeczona w sprawie Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim o sygn. akt II K. 35/16, to te dwie kary należało za podstawę wydania wyroku łącznego. Ramy, w jakich winna mieścić się kara łączna orzekana w toku postępowania o wyrok łączny wyznacza nadal art. 86. § 1. k.k., stanowiący, że „Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 20 lat pozbawienia wolności; karę pozbawienia wolności wymierza się w miesiącach i latach.” Stąd też w niniejszym wypadku potencjalna kara łączna mieścić się powinna pomiędzy 6 latami a 6 latami i 6 miesiącami pozbawienia wolności. Tu wskazać także należy, iż ustawa nowelizująca przepisy dot. kary łącznej wprowadziła także kolejną przesłankę, którą sąd winien – orzekając o tego rodzaju sankcji mieć na względzie. A mianowicie, zgodnie z art. 85a. k.k. „Orzekając karę łączną, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.”

Sąd zaś, po dokonanej analizie zasad wymiaru kar łącznych oraz postawy skazanego stanął na stanowisku, że adekwatna będzie kara łączna 6 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd orzekając o karze łącznej miał w pierwszej kolejności na względzie obowiązujący powszechnie w judykaturze zakaz pogarszania sytuacji prawnej skazanego w wyroku łącznym, albowiem żaden z przepisów obowiązującego kodeksu karnego nie daje podstaw do zmiany dotychczasowej wykładni. Powyższe nie oznacza jednak automatyzmu konieczności orzekania na korzyść skazanego, lecz uwzględnienia tego, że sprawca nie powinien znaleźć się w wyniku wydania wyroku łącznego w gorszej sytuacji prawnej z punktu widzenia odpowiedzialności i wymiaru kary od tej, która by nastąpiła w przypadku pociągnięcia od odpowiedzialności karnej za wszystkie przestępstwa jednocześnie. Biorąc pod uwagę także trzy modelowe rozwiązania określające sposoby łączenia kar jednostkowych: system kumulacji, polegający na zsumowaniu wszystkich wymierzonych kar jednostkowych, a następnie wykonaniu jednej skumulowanej kary; absorpcji polegający na przyjęciu, iż najsurowsza kara wymierzona za pozostające w zbiegu realnym przestępstwa pochłania kary łagodniejsze, co sprawia, iż tylko ta kara podlega wykonaniu oraz asperacji, w którym przyjmuje się za podstawę najsurowszą karę orzeczoną za pozostające w zbiegu przestępstwa, podlegającej odpowiedniemu obostrzeniu w sposób przewidziany w ustawie karnej, tak że obostrzona kara zastępuje wszystkie orzeczone kary i tylko ona podlega wykonaniu – sąd zdecydował w wypadku skazanego na zastosowanie ostatniego z tych systemów. Sąd stanął na stanowisku, iż skazany z uwagi na swoją uprzednią karalność oraz ustaloną w toku tego procesu postawę życiową oraz zachowanie po popełnieniu poszczególnych przestępstw nie zasługuje w żaden sposób na promocję w postaci zasady absorpcji, a zasada kumulacji przeczyłaby w tym wypadku ratio legis wyroku łącznego. Orzekając wobec M. H. o karze łącznej należało przy kształtowaniu jej wymiaru przeanalizować związek podmiotowy i przedmiotowy pomiędzy zbiegającymi się przestępstwami (por. wyrok SA w Katowicach z 08.03.2001r., II Aka. 59/01, Prok. i Pr. 2002/3/21).

Biorąc pod uwagę te okoliczności przede wszystkim należało wyeksponować fakt, iż in genere czyny popełnione przez M. H. były skierowane przeciwko dwóm grupom dóbr chronionym prawem – przeciwko mieniu (kradzieże, kradzieże z włamaniem połączone z niszczeniem mienia) oraz przeciwko życiu i zdrowiu (pobicie i uszkodzenie ciała), co przemawiało raczej za orzeczeniem łagodniejszej kary łącznej. Niemniej tego rodzaju okoliczności były jedynymi, które mogłyby przemawiać za łagodniejszym potraktowaniem skazanego w ramach procedury orzeczenia wyroku łącznego. Do tego rodzaju oceny bowiem skłaniały sąd już wielokrotna – mimo młodego wieku – karalność M. H. (przy czym należy w tym miejscu zaakcentować, iż skazany popełniał stopniowo coraz poważniejsze, jeśli oceniać stopień ich szkodliwości społecznej, przestępstwa), jak też popełnianie przestępstw, pomimo toczących się wcześniej przeciwko niemu i zakańczanych sukcesywnie postępowań karnych. Nadto przestępstwa, za które był skazywany M. H. popełniał na przestrzeni ponad 4 lat, a więc był to bardzo długi okres. Skazany miał więc wystarczająco dużo możliwości, aby zweryfikować swoją postawę życiową, czego nie uczynił, a jedynie rozwijał swoją „karierę przestępczą”. Nie bez znaczenia był także fakt, iż w większości były to przestępstwa o wysokim, albo wręcz bardzo wysokim stopniu szkodliwości społecznej. Co więcej – jak można stwierdzić na podstawie opinii o skazanym z zakładu karnego – M. H. nie tylko zmienił w żaden sposób swojego życia, ale wręcz pogłębił negatywną ocenę swojej osoby, jaką w toku ostatniego procesu przedstawili biegli psychiatrzy i psycholog. Skazany okazał się osobą ekstremalnie agresywną, dokonującą napaści na nie tylko innych osadzonych, ale także i funkcjonariuszy służby więziennej, dokonując uszkodzenia mienia, nie stosując się do zasad obowiązujących w jednostkach penitencjarnych, a co także w tym miejscu należy z całą mocą zaakcentować – nadal bezkrytycznie wypowiadającym się o popełnionych przestępstwach. Uwzględniając ocenę dyssocjalnej osobowości skazanego, jego stopień rozwoju intelektualnego przedstawione przez biegła psycholog, jak i zdiagnozowany brak choroby psychicznej, czy upośledzenia umysłowego, wskazane przez psychiatrów – takie zachowanie podczas odbywania kary, zdaniem sądu wskazuje na głęboką demoralizację M. H. i brak realnych perspektyw na realność deklarowanej we wniosku zmiany jego postawy życiowej. Tu też należy podkreślić, iż obecna ocena skazanego, opisująca jego zachowanie podczas pobytu na oddziale psychiatrycznym także nie jest zdecydowanie pozytywna, a co najwyżej przeciętnie zachowawcza. To zaś w połączeniu z wcześniej opisanymi cechami osobowości skazanego M. H. musiało się przekładać na wynik w postaci orzeczenia takiej kary łącznej, która będzie realizowała nie tylko cele wychowawcze wobec skazanego – utrwalając w nim przekonanie o nieopłacalności popełniania przestępstw, ale także potrzeby zapobiegawcze – a więc izolując go od społeczeństwa na tak długi okres, któryby zapewnił członkom choćby jego najbliższej społeczności, iż po odbyciu kary M. H. nie będzie stanowił zagrożenia nie tylko dla samego porządku prawnego, ale przede wszystkim zdrowia i życia innych ludzi, a w dalszej kolejności również ich mienia. Z drugiej strony sąd postanowił także orzec karę łączną w takim rozmiarze, aby nie wywoływać poczucia bezkarności skazanego oraz nadmiernej łagodności wobec osób wielokrotnie skazywanych w odczuciu społecznym.

Powyższe argumenty przemawiały, w ocenie sądu, za koniecznością orzeczenia maksymalnie surowej kary łącznej. Stąd też uwzględniając omówione wyżej okoliczności sąd stanął na stanowisku, iż jedyną możliwą do orzeczenia w tych realiach karą łączną – adekwatną i sprawiedliwą oraz mogącą spełnić swoje cele w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej – będzie sankcja wskazana na poącztku tych rozważań.

Ze względu na orzeczenie ww. kary łącznej sąd zaliczył na jej poczet – stosownie do treści art. 577. k.p.k. – okresy pozbawienia wolności:

1.  od 25 listopada 2013r. godz. 21:15 do 26listopada 2013r. godz. 10:05 oraz od 23 listopada 2015 r. godz. 8:30 do dnia 20 stycznia 2017 r. w sprawie Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim o sygn. akt II K. VII K. 1188/13,

2.  od 25 sierpnia 2015 r. godz. 8:35 do 23 listopada 2015 r. godz. 8:30 w sprawie Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim o sygn. akt II K. 35/16.

Ponieważ M. H. był reprezentowany w toku tego postępowania przez adw. A. P., a koszty tej pomocy prawnej nie zostały uiszczone, sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz ww. obrońcy koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w kwocie 147,60 zł brutto.

Biorąc pod uwagę fakt, iż skazany jest aktualnie pozbawiony wolności i nie jest zatrudniony w zakładzie karnym, co wyklucza możliwość pozyskiwania przez niego dochodów, jak też ma do uregulowania zaległości alimentacyjne oraz szereg innych należności z tytułu wcześniejszych skazań, sąd na podstawie art. 624. § 1. k.p.k. zwolnił go od obowiązku ponoszenia wydatków postępowania. Z uwagi na umorzenie w pozostałej części postępowania sąd w tym zakresie wydatkami obciążył Skarb Państwa (art. 632. pkt 2) k.p.k.).