Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka J. H. (1) w imieniu własnym oraz małoletnich dzieci J. H. (2) i B. H. złożyła pozew przeciwko Bankowi (...) S.A z siedzibą w W. o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 6 lutego 2015r., któremu postanowieniem z dnia 10 marca 2015r. Sąd Rejonowy w Bytomiu nadał klauzulę wykonalności.

W uzasadnieniu powództwa powódka podała, że podstawą wystawienia (...) było zobowiązanie kredytowe zmarłego męża powódki, którego spadkobiercami są powódka i małoletni. Zmarły był objęty ochroną ubezpieczeniową w ramach ubezpieczenia (...), które umożliwia spłatę zadłużenia karty kredytowej z dnia śmierci klienta z transakcjami dokonanymi do dnia śmierci posiadacza karty. Ponadto zmarły był objęty ochroną ubezpieczeniową w ramach ubezpieczania na życie (...). Ubezpieczyciel M. (...)TU na Życie odmówił wypłaty środków z tytułu ubezpieczenia (...) wskazując na brak podstaw do wypłaty ubezpieczenia gdy śmierć ubezpieczeniowego nastąpiła w wyniku choroby rozpoznanej w okresie ostatnich 12 miesięcy poprzedzających datę rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej. Z kolei odmowa uznania roszczenia z tytułu Umowy (...) Grupowego C. (...)nastąpiła z powodu tego, że przyczyna zgonu została wywołana w następstwie spożywania alkoholu lub zażywania przez zmarłego środków odurzających, psychotropowych itp., co mogło mieć wpływ na przyczynę zgonu. Powódka wskazała natomiast, że zmarły zaczął chorować dopiero w 2009r a umowa została zawarta w 2003r. Ponadto bank powołuje się § 9 ust 1 pkt 1 OWU, w których takiego paragrafu nie ma.

Pismem z dnia 13 sierpnia 2015r. pełnomocnik z urzędu powódki wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania.

Dodatkowo w piśmie procesowym z dnia 14 września 2015r. pełnomocnik powódki podniósł, że powódka kwestionuje uprawnienie pozwanego do wystawienia (...) z uwagi na zawarte przez zmarłego ubezpieczenie spłaty karty kredytowej C. (...). Pozwany nie udowodnił, że odmowa przyznania ochrony w umowie ubezpieczenia jest uzasadniona. W ocenie powódki ubezpieczyciel niezasadnie uznał, że śmierć męża powódki nastąpiła z powodu spożycia alkoholu i tym samym przyczynił się on do swojego zgonu. Ponadto powódka stoi na stanowisku, że dług zmarłego męża winien być zaspokojony wyłącznie z jego majątku osobistego bowiem wierzyciel nie uzyskał zgody powódki jako małżonki na zawarcie umowy o kartę kredytową .

Postanowieniem z dnia 23 czerwca 2015r. Sąd Rejonowy w Bytomiu oddalił wniosek powodów o zabezpieczenie roszczenia przez wstrzymanie egzekucji prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bytomiu M. G. pod sygn. Km 1088/15, a postanowieniem z dnia 30 listopada 2015r Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił złożone na nie zażalenie powodów.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na rzecz banku kosztów postępowania. Pozwany wskazał, że powodowie nie kwestionują wysokości ani wymagalności roszczenia. Okoliczności te są bezsporne. Według pozwanego odmowa świadczenia z tytułu ubezpieczenia C. (...) oraz „Bezpieczna droga” jest uzasadniona. Ponadto z tytułu ubezpieczenia „ Bezpieczna droga” pozwany nie jest uposażonym i nie przysługuje mu prawo do wystąpienia na drogę sądową. Pozwany nie zaspokoił się z ubezpieczeń, o których mowa powyżej a zatem powództwo jest niezasadne.

W piśmie z dnia 4 marca 2016r, pełnomocnik powódki wniósł o wezwanie M. (...) TU na (...) SA w charakterze interwenienta ubocznego a z ostrożności procesowej w przypadku nie uwzględnienia powyższego wniosku o wezwanie M. (...) TU na (...) SA w charakterze pozwanego.

Postanowieniem dnia 10 marca 2016r. sąd postanowił zawiadomić o terminie rozprawy M. (...) Towarzystwo (...) S.A w W..

Na rozprawie w dniu 2 czerwca 2016r. pełnomocnik powódki podniósł, że powódka wraz ze zmarłym mężem była we wspólności majątkowej, a pozwany nie wykazał, że uzyskał zgodę powódki na zawarcie umowy kredytowej. Wierzyciel może więc domagać się zaspokojenia z majątku osobistego zmarłego, a nie z tego majątku, który został odziedziczony przez powódkę i jej małoletnie dzieci i wydanie (...) było niezasadne. Pełnomocnik wniósł o uwzględnienie powództwa oraz o zasądzenie kosztów powództwa, które nie zostały uiszczone ani w całości, ani w części, z uwzględnieniem kosztów poniesionych przed Sądem Okręgowym w Katowicach w ramach postępowania zażaleniowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

M. H. w dniu 19 listopada 2003r., zawarł z (...) umowę o wydanie karty kredytowej. Wyraził on zgodę na objęcie go ubezpieczeniem C., oraz na potrącanie z rachunku bankowego opłaty z powyższego tytułu. Wyznaczył bank jako uposażonego - uprawnionego do świadczenia z tytułu CreditShield na wypadek śmierci. M. H. złożył również oświadczenie o poddaniu się egzekucji. ( wniosek o wydanie karty k. 16 pismo pozwanego k. 9,15)

(...) jest dobrowolnym ubezpieczeniem na życie zwalniającym Ubezpieczonego i jego spadkobierców, w przypadku wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego, z obowiązku spłacenia salda zadłużenia na rachunku Karty Kredytowej, jakie istniało w dniu zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego. Ochrona ubezpieczeniowa w ramach ubezpieczenia (...) udzielana jest przez A. L. (pkt 1 pkt II Regulamin Ochrony Ubezpieczeniowej dla posiadaczy Kart Kredytowych C. k.97-99).

(...) S.A odmówiło świadczenia z tytułu ubezpieczenia C. (...)albowiem zdarzenie objęte ochroną ubezpieczeniową zaszło w związku ze spożywaniem alkoholu przez ubezpieczonego. Jako przyczynę zgonu M. H. podczas pobytu w szpitalu w dniach 4 sierpnia 2011r do 15 września 2011r podano zdekompensowaną marskość wątroby, wykluczono wirusowe zapalenie wątroby. Ś. wątroby. Zmarły był w 2009r hospitalizowany w związku ze stwierdzonymi cechami uszkodzenia wątroby z powodu nadużywania alkoholu, w 2010r. M. H. przebył kurację odwykową z związku z zespołem zależności alkoholowej ( pismo pozwanego k. 21 decyzja A. k. 23 , zaświadczenie ze szpitala k. 25 )

M. H. był w M. (...)TU na (...) S.A w W. objęty również ochroną ubezpieczeniową na życie w ramach ubezpieczenia (...). M. H. nie wskazał w umowie ubezpieczenia (...) uposażonego, w związku z czym świadczenie ubezpieczeniowe spełniane jest na rzecz członków rodziny ubezpieczonego w kolejności i w częściach w jakich dziedziczyliby po nim jako spadkobiercy ustawowi. M. (...)TU na (...) S.A w W. odmówiło wypłaty roszczenia z tytułu ubezpieczania (...) albowiem zgodnie z OWU świadczenie nie zostanie wypłacone, jeżeli śmierć ubezpieczonego zaszła w następstwie chorób rozpoznanych w okresie 12 ostatnich miesięcy poprzedzających datę rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej. Ubezpieczyciel pouczył powódkę o możliwość dochodzenia roszczenia w drodze powództwa sądowego ( pismo pozwanego k. 9, pismo ubezpieczyciela k. 10, pismo pozwanego k. 21, pismo ubezpieczyciela k. 11, Warunki Ogólne (...) k.95-96 )

(...) jest dobrowolnym ubezpieczeniem na życie dotyczącym śmierci osoby Ubezpieczonej wskutek następstw nieszczęśliwych wypadków, w tym wypadku drogowego. Ubezpieczenie oferowane jest przez M. (...)Polska.( tytuł III Regulaminu Ochrony Ubezpieczeniowej dla posiadaczy Kart Kredytowych C. k.97-99 ).

M. H. zmarł w dniu 15 września 2011r. Spadek po nim na podstawie ustawy nabyła żona J. H. (1) oraz synowie J. H. (2) i B. H. po 1/3 części spadku wszyscy z dobrodziejstwem inwentarza ( postanowienie k. 8 akt zgonu k. 24)

Pismem z dnia 26 września 2012r. oraz dnia 29 października 2012r pozwany poinformował powódkę o wysokości zadłużenia M. H. z tytułu posiadania karty kredytowej w wysokości 13.601,61 zł oraz o odmowie uznania roszczenia z tytułu ubezpieczenia umowy ubezpieczenia grupowego C. (...) (pisma pozwanego k. 12-13).

Powódka nie zgadzała się z decyzją o odmowie wypłaty świadczenia z tytułu ubezpieczenia C. (...)(pismo powódki k. 14) .

Na podstawie tytułu wykonawczego w postaci (...) z dnia 6 lutego 2015r. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Bytomiu z dnia 10 marca 2015r. o sygn. I 1 Co 731/15 Komornik Sądowy przy SR w Bytomiu M. G. na wniosek Banku (...) S.A wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko J. H. (1). Powódka odmówiła zapłaty zajętej wierzytelności ( zawiadomienie k. 19 , pismo powódki k. 20 )

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia przyczyn śmierci M. H. w tym czy nastąpił on na skutek spożywania alkoholu oraz o przesłuchanie powódki na okoliczność relacji z mężem gospodarowania majątkiem i zaciągania zobowiązań albowiem okoliczności, na które miał być przeprowadzany dowód nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył :

Powództwo jako bezpodstawne podlega oddaleniu w całości.

Podstawę prawną żądania powódki stanowi przepis art. 840 § 1 pkt 1 kpc. Zgodnie z nim dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście.

Powódka twierdzi, że roszczenie wynikające z zobowiązania kredytowego zmarłego M. H. nie istnieje albowiem było ono ubezpieczone a zatem winno zostać zaspokojone ze stosowanego ubezpieczenia.

Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że zobowiązania kredytowe zmarłego z tytułu kary kredytowej objęte było wyłącznie ubezpieczaniem C. (...), którego celem jest zwolnienie ubezpieczonego – posiadacza karty i jego spadkobierców, w przypadku wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego, z obowiązku spłacenia salda zadłużenia na rachunku Karty Kredytowej, jakie istniało w dniu zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego.

Z samej okoliczności ubezpieczenia przez M. H. zawartej umowy kredytowej nie można jednak odmawiać pozwanemu uprawnienia do wystawienia (...). Możliwość wystawienia (...) nie jest bowiem w żaden sposób uzależniona od tego, że bank może bądź nie może zaspokoić swojej wierzytelności w inny sposób.

Podstawą żądania pozbawienia (...) klauzuli wykonalności jest kwestionowanie przez powodów istnienia obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym. Strona powodowa nie wykazała natomiast, że pozwanemu nie przysługuje wobec powodów wierzytelność będąca przedmiotem egzekucji. Przeciwnie powodowie nie kwestionowali, że z tytułu zawartej przez M. H. umowy o kartę kredytową na dzień 17 października 2011r. istnieje zadłużenie wobec pozwanego banku na kwotę 13.956,67 zł. Powodowie swoje stanowisko w sprawie argumentowali tym, że pozwany powinien w pierwszej kolejności zaspokoić się z należności z tytułu ubezpieczania CreditShield, z którego był uposażony a dopiero potem wystawiać bankowy tytuł egzekucyjny, wszczynając egzekucję przeciwko powodom. Zgodnie z tokiem argumentacji strony powodowej, pozwany byłby uprawniony do wystawienia (...) dopiero wtedy gdyby był w posiadaniu prawomocnego orzeczenia sądu oddalającego pozew banku przeciwko ubezpieczycielowi o wypłatę roszczenia z tytułu umowy ubezpieczenia karty kredytowej. Tymczasem żadne przepisy takiego warunku nie wprowadzają i nie uzależniają możliwości wystawienia przez bank bankowego tytułu egzekucyjnego od wykazania w pierwszej kolejności niemożności zaspokojenia swojej wierzytelności w inny sposób.

Powódka natomiast jako następca prawny zmarłego kredytobiorcy objętego grupowym ubezpieczeniem na życie na podstawie umowy zawartej przez udzielający kredytu bank i ubezpieczyciela, w której przewidziano możliwość zapłaty sumy ubezpieczenia wyłącznie na żądanie ubezpieczającego banku, ma interes prawny w ustaleniu, że śmierć posiadacza karty kredytowej była wypadkiem ubezpieczeniowym, z którym wiąże się obowiązek spełnienia przez ubezpieczyciela przewidzianego w umowie świadczenia (art. 805 § 1 k.c. i art. 808 § 1 i 3 k.c.).( tak wyrok SA w Białymstoku z dnia 22 lutego 2012 sygn. I Aca 752/11)

Drugie z ubezpieczeń, którym objęty był zmarły mąż powódki było dobrowolnym ubezpieczeniem na życie dotyczącym śmierci osoby ubezpieczonej wskutek następstw nieszczęśliwych wypadków, w tym wypadku drogowego. Środki z jego tytułu nie były bezpośrednio przeznaczone na spłatę ewentualnego zadłużenia istniejącego na karcie kredytowej posiadacza karty w chwili jego śmieci. Ponadto M. H. zawierając umowę ubezpieczenia „Bezpieczna droga” nie wskazał uposażonego, w związku z czym w przypadku wystąpienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem świadczenie spełniane jest na rzecz członków rodziny ubezpieczonego w kolejności i w częściach w jakich dziedziczyliby po nim jako spadkobiercy ustawowi. Tym samym w przypadku odmowy spełnienia świadczenia uprawnionym do sądowego dochodzenia roszczenia od ubezpieczyciela byliby również członkowie rodziny ubezpieczonego. Zatem okoliczność odmowy wypłaty przez M. (...)TU na (...) S.A w W. świadczenia z powodu śmierci M. H. z tytułu ubezpieczenia (...) nie ma bezpośredniego związku z brakiem możliwości zaspokojenia się przez pozwanego z ubezpieczenia. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie w przeznaczaniu ewentualnie otrzymanych przez powodów z tytułu w/w ubezpieczenia środków finansowych na spłatę zadłużenia z tytułu karty kredytowej zmarłego męża. Odmowa wypłaty świadczenia z tytułu ubezpieczenia (...) pozostaje jednak bez związku z dopuszczalnością wystawienia przez pozwanego (...). Pozwany nie będąc uposażonym z ubezpieczenia (...) nie mógł w pierwszej kolejności jak twierdzi powódka zaspokoić się z tego ubezpieczania, wobec czego zachodziły podstawy do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego.

Zgodnie z art. 41 § 1 krio w brzmieniu na datę zawarcia umowy o kartę kredytową tj. w dniu 19 listopada 2003r. zaspokojenia z majątku wspólnego może żądać także wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków. Małżonek dłużnika niebędący dłużnikiem osobistym odpowiada z majątku wspólnego, na podstawie przepisów art. 41 k.r.o.

Dla dopuszczalności wystawienia (...) bez znaczenia pozostaje jednak to, że umowę o kartę kredytową M. H. zawarł bez zgody powódki. Odpowiedzialność powodów za zobowiązania M. H. z tytułu zawartej umowy o kartę kredytową nie wynika z faktu wyrażenia zgody na zaciągniecie zobowiązania przez męża powódki, z czynności bankowej zawartej bezpośrednio z bankiem, ale z faktu spadkobrania a dokładniej z odpowiedzialności za długi spadkowe o której mowa w art.1030 kc. Twierdzenia pełnomocnika powodów, że bank może domagać się zaspokojenia wyłącznie z majątku osobistego zmarłego, a nie z tego majątku, który został odziedziczony przez powódkę i jej małoletnie dzieci jest zatem niezasadne.

W tym miejscu należy przytoczyć treść art. 922 § 1 kc zgodnie z którym prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jego następców prawnych. Z chwilą śmierci spadkodawcy na spadkobiercę przechodzą prawa i obowiązki majątkowego zmarłego pod tytułem ogólnym (sukcesja uniwersalna). Oznacza to, że na skutek jednego zdarzenia, jakim jest otwarcie spadku (śmierć spadkodawcy), oznaczona osoba wstępuje w ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego z mocy prawa. W skład spadku wchodzą natomiast te prawa i obowiązki zmarłego, które mają charakter cywilnoprawny, majątkowy i nie są związane ściśle z osobą spadkodawcy, a nadto nie przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy osoby te są spadkobiercami. W skład spadku wchodzą zatem prawa i obowiązki wynikające ze stosunków zobowiązaniowych, czyli z umów, których podmiotem był zmarły w tym obowiązek zwrotu środków z tytułu udzielonego kredytu.

Mając powyższe na uwadze powództwo podlega oddaleniu.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc Na zasądzoną kwotę składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w wysokości 2.400 zł za udział w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji oraz kwota 600 zł za udział przed sądem w drugiej instancji – postępowanie zażaleniowe zgodnie z § 6 pkt. 5 i § 13 pkt 2.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu /Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1348 ze zm./ oraz kwota 17 zł tytułem zwrotu kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Ponadto na podstawie w/w przepisów w związku z § 2 ust 3 cyt rozporządzenia sąd przyznał od Skarbu Państwa na rzecz adwokata Ł. W. tytułem wynagrodzenia udzielonej pomocy z urzędu w postępowaniu przed Sądem pierwszej i drugiej instancji - kwotę 3.690 zł. w tym podatek VAT.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji wyroku.