Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Załęska

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewelina Kubiczak - Kleśta

po rozpoznaniu na rozprawie

w dniu 17 stycznia 2017 roku w Sieradzu

odwołania R. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 6 września 2016 r. Nr (...)

w sprawie R. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o emeryturę

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 2347/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 6.09.2016r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił R. A. prawa do emerytury na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) z uwagi na brak 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od powyższej decyzji, pełnomocnik strony ustanowiony w sprawie wnosił o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) od 2.09.1974 – 7.01.1998 i przyznanie prawa do przedmiotowego świadczenia.

W odpowiedzi organ rentowy podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji i wnosił o oddalenie odwołania

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. A., urodził się (...), w 1974r. ukończył ZSZ

W okresie od 2.09.1974 – 7.01.1998, R. A. był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w W..

W zakładzie były wydziały: produkcji, montażu, głównego mechanika, elektryczny, zaopatrzenia, administracji, służba dozoru, dział transportu, blacharnia, magazyny, warsztat samochodowy. Byli także tokarze wykonujący elementy do produkcji.

W dziale głównego mechanika było zatrudnionych około 40 osób i dział ten był podzielony na warsztat mechaniczny, elektryczny i inwestycje. Warsztat mechaniczny obsługiwał urządzenia eksploatowane w zakładzie tj. naprawy obrabiarek, pras, tokarek, frezarek, suwnic, instalacji sprężonego powietrza, kotłowni, budynków.

W dziale głównego mechanika było kilka brygad: narzędziowa - zajmująca się regeneracją narzędzi, naprawcza - zajmująca się naprawą tokarek, frezarek, gilotynami i brygada zajmująca się naprawą suwnic i ich konserwacją. Był podział na konserwatorów mechanicznych i elektrycznych. Mechanicy mieli różne zadania. Jedna grupa była odpowiedzialna za maszyny w zakresie napraw, a druga za urządzenia suwnicowe.

R. A. zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w W. od 2.09.1974 i został przydzielony do warsztatu mechanicznego na stanowisko ślusarza remontowego ze stawką zaszeregowania 7,50zł./godz., następnie podwyższoną do 8,50zł./godz. i na tym stanowisku pracował do 23.10.1975r.

Praca ślusarza remontowego w warsztacie mechanicznym polegała na wykonywaniu prac jak przykładowo: wymiana łożyska, pasów klinowych, regulacja hamulców, smarowanie. Przy naprawie, czy konserwacji suwnicy, ślusarz mógł dokonywać wybicia sworznia suwnicy. Wykonywał pracę na dole. Do 1985r. brygadzistą grupy remontowej był L. W..

Następnie w okresie od 24.10.1975 – 17.10.1977 R. A. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po jej odbyciu w dniu 5.11.1977r., została zawarta z wnioskodawcą umowa o pracę, na podstawie której R. A. został zatrudniony na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy nadal jako ślusarz remontowy ze stawką 12,50zł./godz., podwyższaną kolejnymi angażami.

W zakładzie była jedna koparko - spycharka typu Białoruś, wykorzystywana zwłaszcza w okresie zimowym przy odśnieżaniu, przy drobnych wykopach, nadto przy przepychaniu węgla z taśmociągu do kotłowni, przy awarii sieci podziemnych typu kanalizacja, mogła też wyjeżdżać usługowo. W 1975 lub 1977, odwołujący odbył kurs operatora spycharki.

W okresie od 1.03.1979 - 31.07.1989, odwołujący wykonywał obowiązki ślusarza remontowego – operatora koparki, przy czym koparka nie stanowiła podstawowego narzędzia jego pracy. Kolejnymi angażami podwyższano wnioskodawcy stawkę osobistego zaszeregowania ślusarza remontowego – operatora koparki, a od 15.01.1986r., otrzymywał także dodatek czynnościowy- stała obsługa koparki do czasu zatrudnienia operatora.

Od 1985 – 31.07.1989 w związku z nieobecnością brygadzisty grupy remontowej L. W. ( wyjazd na kontrakt) wnioskodawcy powierzono zastępstwo w.w brygadzisty i z tego tytułu otrzymywał także 15% dodatek brygadzistowski. W późniejszym okresie, pracownik A. M. został przeszkolony do obsługi koparki.

W dniu 26.06.1985r.,R. A. uzyskał uprawnienia do konserwacji dźwignic, wydane przez Urząd Dozoru Technicznego w Ł.. Początkowo R. A. wykonywał pracę pomocnika przy konserwacji suwnic i wdrażał się do pracy. Praca odbywała się na jedną zmianę od 7 - 15. Nadal wykonywał pracę ślusarza remontowego.

Od 1.08.1989 , R. A. powierzono stanowisko mechanika konserwatora suwnicy ze stawką wg. grupy IX C 720zł./godz. + dodatek brygadzistowski do czasu nieobecności L. W.. Konserwator suwnic podlegał pod dział głównego mechanika, elektrycy suwnic także, z tym że podlegali pod innego mistrza i brygadzistę.

W zakładzie było od 8-10 suwnic w halach, z których jedna była zezłomowana, a 2 pracowały w magazynach stałych. Suwnice były maszynami awaryjnymi. Co 2 tygodnie należało wykonać przeglądy suwnic oraz bieżącą konserwację. Praca przy naprawie suwnicach odbywała się na wysokości 5-6m. Elektrycy wykonywali prace w zakresie elektryki, a mechanicy w zakresie mechaniki. W zależności od zamówień, praca była wykonywana na 1 lub 2 zmiany. Obowiązkiem mechanika konserwatora było utrzymanie suwnic w ruchu, wykonywanie przeglądów suwnic, usuwanie bieżących usterek ich mechanizmów i konserwacji suwnic. Usterki suwnic zgłaszał kierownikowi operator suwnicy. Praca mechanika i ślusarza remontowego współgrały. Przeglądy suwnic były odbierane przez UDT. Bezwzględnym wymogiem dopuszczenia pracownika do pracy przy suwnicach, oprócz wykształcenia ogólnomechanicznego, było posiadanie uprawnień poddozorowych i badań wysokościowych. Niemożliwe było zatrudnienie pracownika bez uprawnień. Były prowadzone specjalne książki rewizji suwnicy, w której konserwator suwnicy był obowiązany dokonać wpisu imiennego o dokonanej konserwacji oraz o posiadanych uprawnieniach, bowiem potwierdzenia tego wymagał Urząd Dozoru Technicznego. Z kolei operator suwnicy nie mógł przystąpić do pracy, dopóki konserwator nie potwierdził, że suwnica nadaje się do eksploatacji. Kontrolą wpisów do książki rewizji suwnicy zajmował się A. K. jako referent d.s. inwestycji od 1985 lub 1986r. Wnioskodawca wykonywał pracę mechanika konserwatora suwnic i brygadzisty do 30.05.1990r.

Następnie w okresie od dnia 31.05.1990r., R. A. był oddelegowany z Przedsiębiorstwa (...) na budowę eksportową do b. ZSRR, na której przebywał od 4.06.1990 – 14.07.1990. i w związku z tym korzystał z urlopu bezpłatnego od 31.05.1990 – 14.07.1990. Po powrocie z budowy eksportowej, w okresie od 24.07.1990 – 29.08.1990 nadal pracował jako mechanik konserwator suwnicy, z wynagrodzeniem wg gr. IX C 3520/godz + dodatek brygadzistowski.

Następnie w okresie od 30.08.1990 – 30.10.1990 wnioskodawca ponownie wyjechał na budowę eksportową , delegowany przez Przedsiębiorstwo (...) i w związku z tym korzystał z urlopu bezpłatnego od 30.08.1990 – 31.10.1990. Po powrocie z budowy eksportowej, w okresie od 12.11.1990 – 15.12.1991, R. A. nadal pracował jako mechanik konserwator suwnic, z tym że w okresach 18 – 19 kwietnia 1991 i 10,17 maja 1991 korzystał z urlopu bezpłatnego.

Następnie od 17.12.1991 – 7.08.1992 wyjechał na budowę eksportową delegowany przez Przedsiębiorstwo (...) i w w.w czasie korzystał z urlopu bezpłatnego . Po powrocie z eksportu w okresie od 10.08.1992 – 28.02.1996, R. A. nadal pracował jako mechanik konserwator suwnic, ze stawką wg. gr. IXC 7570/godz. + dodatek brygadzistowski, który to dodatek pobierał do 28.02.1996r.

Na stanowisku mechanika konserwatora suwnic R. A. był zatrudniony do końca zatrudnienia, tj. do 7.01.1998, z tym że od 1.09.1997r. był ślusarzem – głównym mechanikiem ze stawką zaszeregowania wg. grupy IX D 3,10zł/godz.( po denominacji).

W dziale głównego mechanika dodatki do szczególnych warunków otrzymywał spawacz, konserwator suwnic (uwierzytelnione kserokopie akt osobowych R. A. zawierające: świadectwa pracy, karty pracy, kwestionariusz osobowy, rozwiązanie umowy o pracę, angaże, karty obiegowe zmian, podania o udzielenie urlopu bezpłatnego, kartę powołania do czynnej służby wojskowej, umowy o pracę k. 18 – 38, uwierzytelniona kserokopia zaświadczenia nr 2027 Urzędu Dozoru Technicznego Inspektoratu Dozoru Technicznego w Ł. uprawniającego do konserwacji dźwignic k. 59 – 60, kserokopie stron 46 - 53 legitymacji ubezpieczeniowej świadka A. K. k. 45 - 49/akta sprawy zeznania świadków: K. K., A. K., częściowo zeznania: M. B., L. W. i wnioskodawcy jako strony zawarte na nagraniu CD – 00:34:01 – 01:29:30, 00:04:31 – 01:08:43, k. 54, 72,).

W dniu 25.08.2016 r., R. A. złożył w organie rentowym wniosek o emeryturę. Po jego rozpoznaniu zaliczono do ogólnego stażu 27 lat, 1 miesiąc okresów składkowo – nieskładkowych, w tym żadnego w szczególnych warunkach (wniosek z załącznikami k. 1 - 16, karta przebiegu zatrudnienia k. 20/akta ZUS).

Decyzją z 6.09.2016r. odmówiono prawa do emerytury (decyzja k. 21/akta ZUS).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym.

Ustalenia dotyczące charakterystyki pracy wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) od 2.09.1974 – 7.01.1998, Sąd w oparł na dokumentacji osobowej, nadesłanej przez archiwum, w tym przede wszystkim na szczegółowym opisie przebiegu pracy zawodowej odwołującego, udokumentowanej wpisami do kart zatrudnienia i płacy od momentu jego zatrudnienia w w/w zakładzie pracy. Z zapisów kart wynika jednoznacznie, że początkowo jako ślusarz remontowy otrzymywał podstawową stawkę 7,50zł./godz., podwyższaną kolejno o niewielkie kwoty. Zdecydowany zaś wzrost wynagrodzenia i zmiana stawki osobistego zaszeregowania odwołującego datuje się od 1.08.1989r., kiedy to powierzono R. A. obowiązki mechanika konserwatora suwnicy, przyznając stawkę zaszeregowania IXC w wysokości 720zł./ godz, wraz z dodatkiem brygadzistowskim, co z kolei koreluje z nabytymi w 1985r. uprawnieniami konserwatora suwnic. W ocenie Sądu uwzględniając, że na początku zatrudnienia, bezpośrednio po ukończeniu ZSZ, kiedy to wnioskodawca miał niespełna 18 lat i była to pierwsza jego praca, nieprawdopodobnym i niemożliwym jest, aby już wówczas powierzono R. A. pracę mechanika konserwatora suwnic zważywszy, że dopiero w 1985r. uzyskał uprawnienia do konserwacji dźwignic, wydane przez Urząd Dozoru Technicznego w Ł.. Nie budzi wątpliwości Sądu okoliczność, że warunkiem zatrudnienia pracownika na stanowisku konserwatora suwnic, było posiadanie przez niego prócz ogólnego wykształcenia mechanicznego i badań wysokościowych, przede wszystkim odpowiednich uprawnień. Był to wszak wymóg ustawowy. Nie było możliwe zatrudnienie na tak odpowiedzialnym stanowisku pracownika bez uprawnień. Bezwzględny wymóg posiadania przez konserwatora suwnic, uprawnień poddozorowych potwierdził także świadek A. K., zatrudniony w (...)od 1985 lub 1986r. na stanowisku referenta ds. inwestycji, który zajmował się kontrolą wpisów w książce rewizji suwnicy ( świadek pracował do 2002 jako główny mechanik, ostatnio jako zastępca dyrektora ds. produkcji i technologii). Co więcej , z zeznań tegoż świadka wynika, że nazewnictwo w angażach wprawdzie nie zawsze odpowiadało faktycznie wykonywanej pracy, to jednak można było mieć angaż ślusarza mechanika i wykonywać obowiązki konserwatora suwnic, ale należało legitymować się uprawnieniami konserwatora suwnic. Podkreślić z całą mocą trzeba, że już ustawą z dnia 31.01.1961r. o dozorze technicznym (Dz. U. Nr 5, poz. 31), w art. 1 ust. 1 pkt 4, wprowadzono dozór techniczny nad urządzeniami – dźwignicami, obejmujący m.in. sprawdzanie kwalifikacji osób obsługujących te urządzenia techniczne (art. 3 ust. 1 pkt 4), przeprowadzanie rejestracji i odbioru technicznego tych urządzeń przed ich dopuszczeniem do ruchu oraz dopuszczenie ich do ruchu ( art. 3 ust. 1 pkt.1) Potwierdzały to także w §2 pkt 5 przepisy rozporządzenia wykonawczego Rady Ministrów w sprawie szczegółowego określenia rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu oraz zakresu tego dozoru nad poszczególnymi urządzeniami technicznymi z dnia 7.12.1961r. (Dz. U. 1962, Nr 6, poz. 20). Wyłączone spod dozoru były tylko suwnice ręczne (§3 pkt 6b). Także wymóg ten powtórzono w ustawie z dnia 19.11.1987r. o dozorze technicznym (Dz. U. Nr 36, poz. 202), która weszła w życie od 1.01.1988r., zastępując ustawę z 1961r., oraz w rozporządzeniu wykonawczym Rady Ministrów z 31.12.1988r., obowiązującym od 16.01.1989r.

Z przyczyn wyżej podniesionych Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków L. W. , K. K. oraz wnioskodawcy jako strony w zakresie, w jakim twierdzili, że początkowo do pracy konserwatora suwnic, nie były wymagane uprawnienia. Sąd nie dał wiary zeznaniom M. B. w zakresie w jakim twierdził , że już w 1985r.kiedy to świadek został zatrudniony , to wnioskodawca był już konserwatorem suwnic, czemu przeczą zapisy w karcie zatrudnienia i płacy, karty obiegowe. Z drugiej zaś strony świadek zeznał, że nie jest pewien od kiedy wnioskodawca wykonywał pracę konserwatora suwnic oraz, że były prowadzone książki suwnic, a operator suwnicy chcąc przystąpić do pracy, musiał uzyskać zgodę konserwatora potwierdzoną wpisem do tej książki. Jeszcze raz należy podkreślić, iż wymóg posiadania przedmiotowych uprawnień wynikał z obowiązujących już wówczas przepisów prawa i musiał być ściśle przestrzegany w zakładzie, w którym pracowały suwnice, przenoszące na wysokości ciężkie konstrukcje stalowe, stąd właściwa ich konserwacja wymagała uprawnień poddozorowych, a wszystko to ze względów bezpieczeństwa. Materiał dowodowy przytoczony powyżej, w ocenie Sądu wskazuje iż początkowy okres zatrudnienia wnioskodawcy od 2.09.1974r. w warsztacie mechanicznym podlegającym pod dział głównego mechanika jako ślusarza remontowego, aż do dnia 31 lipca 1989r. sprowadzał się do innych napraw związanych z suwnicami jak np. wybicia sforznia suwnicy, a także innych prac przy naprawach przykładowo frezarek, tokarek, pras, spawarek ( vide zeznania K. K.. M. B.), ale z całą pewnością nie z konserwacją suwnic na wysokości jak wywodził wnioskodawca. Dopiero od 1 sierpnia 1989 roku, na co ewidentnie wskazują karty zatrudnienia i płacy, w związku z nabytymi uprawnieniami, powierzono wnioskodawcy stanowisko konserwatora suwnic, którą to pracę wykonywał do końca zatrudnienia, z przerwą na trzykrotne urlopy bezpłatne, w czasie których był delegowany przez Przedsiębiorstwo (...) na budowy eksportowe.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie R. A. jest niezasadne.

W myśl art. 184 ust . 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2009, Nr 153, poz. 1227 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Prawo do emerytury z uwagi na pracę w szczególnych warunkach regulują przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z jego §3 i 4 pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury jeżeli łącznie spełnia warunki: mężczyzna jeżeli osiągnął wiek 60 lat, ma wymagany „okres zatrudnienia” 25 lat, w tym przepracował co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Dla celów ustalania uprawnień o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2).

Zgodnie z §2 ust. 1 cyt. rozporządzenia konieczne jest, by praca taka wykonywała była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Ustęp 2 cyt. paragrafu stanowi, że okresy pracy o których mowa w ust. 1 stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie §1 ust. 2 rozporządzenia, lub świadectwie pracy.

W wykazie A załącznika do rozporządzenia RM z 7.02.1983r., w dziale III, pod poz. 86, wymienia się obsługę suwnic. Stosując pomocniczo zarządzenie Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z 12.08.1983r., w sprawie określania stanowisk na których praca jest uznawana za pracę w szczególnych warunkach, w wykazie A, pod poz. 66, zatytułowanym obsługa suwnic, w pkt 18 wymienia się stanowisko ślusarza remontowego suwnic (praca na wysokościach).

Uwzględniając materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, w tym przede wszystkim dokumenty zawarte w aktach osobowych odwołującego, zeznania A. K. , K. oraz częściowo L. W., M. B. i wnioskodawcy, Sąd Okręgowy uznał, że praca R. A. w okresie od 1.08.1989 – 7.01.1998, z wyłączeniem urlopów bezpłatnych, była pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu cyt. przepisów. Praca ta polegała na wykonywaniu przeglądów suwnic, usuwaniu bieżących usterek, konserwacji suwnic i była to praca na wysokości. Jednakże staż tej pracy jest zbyt krótki, by skutkował przyznaniem prawa do emerytury.

Przewidziane w art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jedn. tekst: Dz. U. z 2009, Nr 153, poz. 1227 ze zm.), prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym niż powszechnie przyjęty, stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 cytowanej ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób ścisły i gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3.12.2013r., I UK 184/13, wyrok SA w Łodzi z dnia 12.02.2013r., III AUa 1002/12).

Reasumując, R. A. nie legitymuje się 15 letnim stażem szczególnym , wobec czego odwołanie podlegało oddaleniu, o czym orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴§1kpc.