Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Główczyński

Protokolant: star. sekr. sądowy Magdalena Teteruk

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2016 r. w Legnicy

sprawy z wniosku T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o odstąpienie od orzeczenia o osobistej odpowiedzialności z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu za zaległości z tytułu nieopłaconych składek w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w G.

na skutek odwołania T. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 13 października 2015 r.

znak (...)

I.  oddala odwołanie,

II.  zasądza od wnioskodawcy na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. kwotę 7.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Krzysztof Główczyński

Sygn. akt V U 1332/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 13 października 2015 r. orzekł o osobistej odpowiedzialności T. K. z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu za zaległości z tytułu nieopłaconych składek w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w G. (następnie (...) sp. z o.o., a obecnie (...) sp. z o.o.), które wynoszą:

- z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne wraz z odsetkami liczonymi na dzień 13 października 2015 r.

okres zaległości kwota składki w zł. odsetki za zwłokę

01-2013 174,12 44,00

03-2013 138.244,57 31.991,00

04-2013 157.435,22 34.959,00

05-2013 15.660,14 3.324,00

06-2013 27.848,67 5.692,00

Razem należności do zapłacenia: 415.372,72 zł

w tym odsetki stanowią kwotę: 76.010,00 zł

- z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne wraz z odsetkami liczonymi na dzień 13 października 2015 r.:

okres zaległości kwota składki w zł. odsetki za zwłokę

03-2013 47.438,09 10.978,00

04-2013 39.648,50 8.804,00

05-2013 14.233,77 3.021,00

06-2013 8.030,48 1.641,00

Razem należności do zapłacenia: 133.794,84 zł

w tym odsetki stanowią kwotę: 24.444,00 zł

- z tytułu składek na Fundusz Pracy i FGŚP wraz z odsetkami liczonymi na dzień 13 października 2015 r.:

okres zaległości kwota składek w zł. odsetki za zwłokę

03-2013 15.445,21 3.574,00

04-2013 12.951,72 2.876,00

05-2013 4.254,40 903,00

06-2013 2.615,25 535,00

Razem należności do zapłacenia: 43.154,58 zł

w tym odsetki stanowią kwotę: 7.888,00 zł

Ogółem należności do zapłacenia: 592.322,14 zł

w tym odsetki stanowią kwotę: 108.342,00 zł

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że z jego ustaleń wynika, iż funkcję członka zarządu płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. (następnie (...) sp. z o.o., a obecnie (...) sp. z o.o.), w okresie wystąpienia zadłużenia z tytułu składek pełnił zobowiązany T. K. (1). W toku postępowania administracyjnego strona nie wykazała przesłanek uwalniających ją od odpowiedzialności z tytułu nieopłaconych przez płatnika składek.

W odwołaniu od powyższej decyzji, zaskarżonej w całości, T. K. zarzucił pozbawienie strony możliwości zgłoszenia wniosków dowodowych oraz realnego uczestniczenia w postępowaniu oraz niewyjaśnienie rzeczywistych powodów nieuiszczenia należności na rzecz ZUS, w szczególności nie wskazanie, czy zgłoszenie wniosku o upadłość mogło zapobiec powstaniu zaległości, czy taki wniosek mógł być złożony i kiedy. Wskazując na powyższe, wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie braku podstaw do ustalenia osobistej odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki.

W uzasadnieniu T. K. stwierdził, iż od zakończenia jego współpracy ze spółką upłynęło przeszło dwa lata. W tym czasie utracił dostęp do dokumentacji księgowej spółki. Organ rentowy nie udzielił mu żadnych informacji warunkujących skuteczną obronę. Wnioskodawca argumentował także, że w jego ocenie, w okresie wskazanym w orzeczeniu spółka nie spełniała przesłanek uzasadniających złożenie wniosku o upadłość. Dysponowała nieruchomościami, ruchomościami i środkami finansowymi znacznie przekraczającymi wartość zobowiązań wskazanych w decyzji. Podkreślił, że spółka miała zawarte długoterminowe umowy z kontrahentami polskimi i niemieckimi i w związku z tym mogła liczyć na znaczne zyski. Przejściowe trudności z płatnościami na rzecz ZUS mogły być w głównej mierze wynikiem rozwiązania umowy o obsługę kadrowo-rachunkową z firmą (...) sp. z o.o., zwlekającą z przekazaniem spółce dokumentacji kadrowej i rachunkowej, dotyczącej pracowników, realizowanych umów. Uniemożliwiło to terminowe określenie wartości zobowiązań i ich realizację. Spółka została zmuszona do odtworzenia dokumentacji od podstaw.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od T. K. kosztów zastępstwa procesowego ustalonych na podstawie § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że odwołujący się pełnił funkcję członka zarządu Spółki (...) w okresie, w którym powstało zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek i w związku z tym ponosi on osobistą odpowiedzialność za zadłużenie na podstawie powołanych w decyzji przepisów. OdpowiedzialnośćT. K. ma charakter subsydiarny względem odpowiedzialności spółki (...). Bezskuteczność egzekucji z majątku spółki potwierdza znajdujące się w aktach postanowienie Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w W. z dnia 27 grudnia 2014 r. w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego.

Odnosząc się do podniesionych w uzasadnieniu odwołania argumentów organ rentowy wskazał, że pismem z dnia 22 czerwca 2015 r. odwołujący się został zawiadomiony o wszczęciu postępowania w sprawie, jak również poinformowano go o możliwości złożenia pisemnych wyjaśnień w sprawie. Pismem z dnia 15 lipca 2015 r. organ rentowy udzielił odwołującemu się żądanych przez niego informacji, zaś pismem z dnia 21 lipca 2015 r. poinformowano go o zebraniu dowodów i materiałów w sprawie wraz z pouczeniem o prawie wypowiedzenia się co do tych dowodów i materiałów.

W przekonaniu organu rentowego, T. K. nie wykazał przesłanek uwalniających go od odpowiedzialności za długi spółki (...).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Spółka z o.o. (...) została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 01 kwietnia 2009 r. Z dniem 09 sierpnia 2013 r. dokonano w tym rejestrze zmiany polegającej między innymi na zmianie dotychczasowej nazwy firmy poprzez nadanie nowej nazwy: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Ponownej zmiany nazwy dokonano z dniem 13 stycznia 2014 r. i od tego czasu spółka występowała pod firmą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

W okresie od 19 czerwca 2009 r. do 08 sierpnia 2013 r. funkcję prezesa zarządu spółki (...) pełnił T. K.

D o w ó d: wpisy w KRS.

Działając w imieniu spółki (...) T. K.zawarł w dniu 01 lipca 2010 r. ze spółką z o.o. w L. (...) na czas nieokreślony umowę (...) o kompleksową obsługę księgową, kadrowo–płacową oraz doradczo–prawną. Na warunkach określonych tą umową obowiązkiem zleceniobiorcy spółki (...) było prowadzenie obsługi zleceniodawcy spółki (...), między innymi w zakresie prowadzenia ewidencji operacji gospodarczych w księgach handlowych, sporządzanie deklaracji podatku dochodowego, deklaracji VAT-7, dokumentacji ZUS, prowadzenie ewidencji środków trwałych, wyposażenia, zakupu i sprzedaży dla potrzeb podatku VAT, świadczenia usług w zakresie obsługi rachunku bankowego spółki (...), w zakresie realizowania wszelkich przelewów na rzecz osób trzecich pracowników zleceniodawcy kontrahentów handlowych, organów administracji publicznej, w tym urzędów skarbowych, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Na warunkach określonych umową spółka (...) zleciła zleceniobiorcy także „… wykonywanie kompleksowej usługi w zakresie obsługi rachunku bankowego zleceniodawcy, w zakresie realizowania wszelkich przelewów na rzecz osób trzecich pracowników zleceniodawcy kontrahentów handlowych, organów administracji publicznej, w tym urzędów skarbowych, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych”. Spółka (...) jako zleceniodawca zobowiązała się względem zleceniobiorcy do przygotowania i dostarczenia do siedziby zleceniobiorcy w terminie 7 dni od podpisania umowy między innymi dokumentów rejestracyjnych ZUS – zgłoszenie płatnika, zgłoszenie wszystkich osób ubezpieczonych, księgę handlową za okresy wcześniejsze.

D o w ó d: umowa, k. 50 – 53.

W dniu 28 stycznia 2013 r. pełniąc funkcję prezesa zarządu spółki (...) T. K.zawarł z Konsorcjum Firm (...) s.c. A. R., P. R. oraz (...) sp. z o.o. z siedziba w G. umowę o odtworzenie ksiąg rachunkowych za 2012 r. Przedmiotem tej umowy było odtworzenie ksiąg rachunkowych za miesiące styczeń – październik 2012 r.

D o w ó d: umowa, k. 66.

Według stanu na dzień 02 października 2012 r. zobowiązany do opłacania składek, płatnik składek (...) spółka z o.o. w G. na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych nie posiadała zaległości.

D o w ó d: zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek, k. 47.

Na dzień 10 października 2012 r. nie ujawniono zaległości podatkowych (...) spółka z o.o. w G..

D o w ó d: zaświadczenie, k. 48.

W styczniu 2013 r. główny kontrahent spółki (...) – niemiecka firma (...) – zakłady mięsne zakończyła z nią współpracę. Na około miesiąc przed końcem umowy firmy prowadziły rozmowy na temat dalszej współpracy. Strona polska liczyła na przedłużenie umowy. Na tydzień przed końcem kontraktu firma (...) oświadczyła, że umowa nie zostanie przedłużona.

D o w ó d: przesłuchanie wnioskodawcy T. K. k.88v-89v, e-protokół z 19.05.2016 r.

00:13:51 i nast.

W marcu 2013 r. wnioskodawca dowiedział się, że rada nadzorcza spółki (...) chce go odwołać z funkcji prezesa zarządu. Polecono mu, by zabezpieczył środki finansowe na zapłatę wynagrodzeń oraz wszelkich zobowiązań spółki.

W okresie od stycznia do maja 2013 r. spółka (...) sprzedawała należący do niej specjalistyczny sprzęt używany w zakładach mięsnych/rzeźniach, m.in. niemieckiej spółce (...)z H..

Na rachunek spółki (...) w (...) S.A. ( (...) BANK S.A.) dokonano przelewów w dniu:

- 05 kwietnia 2013 r., w kwocie 25.000 EUR,

- 05 kwietnia 2013 r., w kwocie 50.000 EUR,

- 05 kwietnia 2013 r., w kwocie 20.000 EUR,

- 05 kwietnia 2013 r., w kwocie 10.000 EUR,

- 15 kwietnia 2013 r., w kwocie 15.000 EUR,

- 20 czerwca 2013 r., w kwocie 5.000 EUR,

- 21 czerwca 2013 r., w kwocie 10.000 EUR,

- 28 czerwca 2013 r., w kwocie 5.000 EUR,

- 25 lipca 2013 r., w kwocie 40.000 EUR,

- 14 sierpnia 2013 r., w kwocie 13.000 EUR,

- 23 sierpnia 2013 r., w kwocie 20.000 EUR.

W okresie od 05 kwietnia 2013 r. do 08 sierpnia 2013 r., tj. do kiedy funkcję prezesa zarządu spółki (...) pełnił T. K. na konto spółki wpłynęła łącznie kwota 180.000 euro, a do dnia 23 sierpnia 2013 r. – dodatkowo kwota 33.000 euro. W ramach tej kwoty, kwota 93.000 euro pochodziła ze sprzedaży specjalistycznych narzędzi, które znajdowały się przy zakładzie w magazynie spółki (...) na terenie Niemiec.

Z ww. środków finansowych wpływających na konto spółki (...) w (...) S.A. od kwietnia do czerwca 2013 r. T. K. w pierwszej kolejności dokonywał wypłat wynagrodzeń dla pracowników, których spółka zatrudniała ok. 500. Starał się też, aby pracowników spółki przejęły inne firmy, w szczególności niemieckie. Wnioskodawca ze środków powyższych realizował też zobowiązania spółki z tytułu wynajmu lokalu.

D o w ó d: potwierdzenie wykonania przelewu sepa przychodzącego, k. 35 – 45, przetłumaczone

z j. niemieckiego pismo ze spółki (...) z dnia 15.05.2013 r. k. 58, zestawienie

– statystyka odbiorcy 2013 przetłumaczone z j. niemieckiego k. 60-62, przesłuchanie

wnioskodawcy T. K. k.88v-89v, e-protokół z dnia 19.05.2016 r. 00:13:51 i

nast.

Spółka (...) w dniu 25 października 2012 r. zawarła z (...) S.A. z siedzibą w K. umowę na wykonanie zadania pod nazwą „Roboty budowlane w stacjach transfomatorowych SN/nn na obszarze Posterunku Energetycznego C.”, z terminem zakończenia wykonania przedmiotu umowy do 40 dni od daty protokolarnego przekazania placu budowy. Za wykonanie przewidziano wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie netto 256.894,75 zł.

D o w ó d: umowa, k. 46.

Postanowieniem z dnia 27 grudnia 2014 r. Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w W. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułów wykonawczych obejmujących należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie łącznej 109.663,30 zł i z tytułu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwocie łącznej 35.258,50 zł. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego dokonał w dniu 11 października 2013 r. zajęcia rachunków bankowych spółki zawiadomieniami w (...) Bank (...) S.A, w (...) Bank S.A. i w Banku (...) S.A. W odpowiedzi na zajęcia Bank (...) S.A. pismem z dnia 29 października 2013 r. poinformował, że na rachunkach bankowych prowadzonych na rzecz klienta brak jest środków umożliwiających całkowite lub częściowe zrealizowanie zajęcia.(...) poinformował natomiast o zaistniałym zbiegu egzekucji administracyjnych i sądowych.

W trakcie wykonywanych czynności egzekucyjnych sporządzono raport, z którego treści wynika, że spółka nie prowadzi działalności pod wskazanym adresem. Umowa najmu lokalu w W. została zawarta w dniu 03 grudnia 2013 r. na okres 12 miesięcy, do dnia 02 grudnia 2014 r. Umowa najmu lokalu została zawarta do celów obsługi korespondencji, tj. jej odbierania i przesyłania drogą elektroniczną. Umowa najmu wygasła samoistnie w dniu 02 grudnia 2012 r., wyposażenie biurowe znajdujące się w przedmiotowym lokalu stanowi wyłączną własność wynajmującego.

W ramach poszukiwania majątku spółki uzyskano informację, że wymieniona spółka nie figuruje w Centralnej Ewidencji Pojazdów, zaś Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych pismem z dnia 04 grudnia 2014 r. poinformowała, że spółki nie odnaleziono w elektronicznym rejestrze Ksiąg Wieczystych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych pismem z dnia 02 grudnia 2014 r. poinformował, że w centralnym Rejestrze Płatników Składek nie znaleziono takiego płatnika.

W uzasadnieniu postanowienia stwierdzono, że w toku prowadzonej egzekucji nie ujawniono żadnego majątku w postaci pieniędzy, wierzytelności, praw majątkowych, nieruchomości, co do których można byłoby skierować skuteczną egzekucję.

D o w ó d: w aktach ubezpieczeniowych, k. 4-6, kserokopia postanowienia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 13 października 2015 r. orzekł o osobistej odpowiedzialności T. K.z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu za zaległości z tytułu nieopłaconych składek z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w G. (następnie (...) sp. z o.o., a obecnie (...) sp. z o.o., które wynoszą:

- z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne wraz z odsetkami liczonymi na dzień 13 października 2015 r.

okres zaległości kwota składki w zł. odsetki za zwłokę

01-2013 174,12 44,00

03-2013 138.244,57 31.991,00

04-2013 157.435,22 34.959,00

05-2013 15.660,14 3.324,00

06-2013 27.848,67 5.692,00

Razem należności do zapłacenia: 415.372,72 zł

w tym odsetki stanowią kwotę: 76.010,00 zł

- z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne wraz z odsetkami liczonymi na dzień 13 października 2015 r.:

okres zaległości kwota składki w zł. odsetki za zwłokę

03-2013 47.438,09 10.978,00

04-2013 39.648,50 8.804,00

05-2013 14.233,77 3.021,00

06-2013 8.030,48 1.641,00

Razem należności do zapłacenia: 133.794,84 zł

w tym odsetki stanowią kwotę: 24.444,00 zł

- z tytułu składek na Fundusz Pracy i FGŚP wraz z odsetkami liczonymi na dzień 13 października 2015 r.:

okres zaległości kwota składek w zł. odsetki za zwłokę

03-2013 15.445,21 3.574,00

04-2013 12.951,72 2.876,00

05-2013 4.254,40 903,00

06-2013 2.615,25

535,00

Razem należności do zapłacenia: 43.154,58 zł

w tym odsetki stanowią kwotę: 7.888,00 zł

Ogółem należności do zapłacenia: 592.322,14 zł

w tym odsetki stanowią kwotę: 108.342,00 zł

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że z jego ustaleń wynika, iż funkcję członka zarządu płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. (następnie (...) sp. z o.o., a obecnie (...) sp. z o.o.), w okresie wystąpienia zadłużenia z tytułu składek pełnił zobowiązany T. K. W toku postępowania administracyjnego strona nie wykazała przesłanek uwalniających ją od odpowiedzialności z tytułu nieopłaconych przez płatnika składek.

(n i e s p o r n e)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie sporu nie budziło, że spółka (...) Sp. z o.o. w G. jako płatnik składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji nie realizowała ciążących na niej obowiązków w zakresie zapłaty wymienionych składek. Skarżący nie kwestionował ani istnienia tych zaległości ani ich wysokości. Sporu nie budziło też, że w okresie objętym zaskarżoną decyzją T. K.był prezesem zarządu spółki (...). Kwestią sporną było natomiast, czy wnioskodawcę można obciążyć odpowiedzialnością za zaległości spółki (...) Sp. z o.o. w G. z tytułu składek w kwotach i za okresy wskazane w zaskarżonej decyzji.

Sytuację powyższą reguluje przepis art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.jedn.: Dz.U. z 2012 r., poz. 749), który poprzez odesłanie zawarte w art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, znajduje odpowiednie zastosowanie do zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zgodnie z treścią § 1 cyt. przepisu, w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonych decyzji, za zaległości podatkowe (w niniejszej sprawie –składkowe) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1)  nie wykazał, że:

a)  we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b)  niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2)  nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe (składkowe) z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu (§ 2). Przepisy powyższe stosuje się również do byłego członka zarządu (§ 4).

W myśl zaś art. 107 § 1 i § 2 pkt 1, 2 i 4 o.p. w zw. z art. 32 i art. 32 u.s.u.s., odpowiedzialność osób trzecich za zaległości płatnika z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych obejmuje: należność główną, odsetki za zwłokę oraz koszty postępowania egzekucyjnego. Odpowiedzialność tę osoby trzecie ponoszą całym swoim majątkiem solidarnie z płatnikiem.

Organ podatkowy (rentowy) – dla orzeczenia odpowiedzialności członka zarządu spółki – obowiązany jest wykazać jedynie okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce (por. wyrok NSA z 6 marca 2003 r., SA/BD 85/03, POP 2003, Nr 4, poz. 93, s. 297-299).

W rozpoznawanej sprawie Sąd na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu nie miał wątpliwości, że egzekucja zaległości składowych na rzecz ZUS z majątku spółki (...) Sp. z o.o. była bezskuteczna. Świadczy o tym w sposób niebudzący wątpliwości postanowienie Naczelnika(...) Urzędu Skarbowego w W. z dnia 27 grudnia 2014 r. umarzające postępowanie egzekucyjne wobec spółki z powodu bezskuteczności egzekucji. Okoliczność ta zresztą nie była przez wnioskodawcę kwestionowana. T. K. zarzucił natomiast, że organ rentowy w toku postępowania administracyjnego nie wyjaśnił rzeczywistych powodów nieuiszczenia przez spółkę należności na rzecz ZUS, w szczególności nie wyjaśnił, czy zgłoszenie wniosku o upadłość mogło zapobiec powstaniu zaległości i czy taki wniosek mógł być zgłoszony i kiedy, on zaś nie mógł udowodnić przesłanek zwalniających go z odpowiedzialności, gdyż w toku prowadzonego postępowania przed ZUS został pozbawiony realnej możliwości obrony swoich interesów.

Na wstępie – rozpoznając zarzut skarżącego wskazujący na pozbawienie go przez ZUS możliwości obrony – podnieść należy, iż zarzut ten jest bezpodstawny. Jak wynika z akt ZUS, wnioskodawca pismem z dnia 22 czerwca 2015 r. został zawiadomiony o wszczęciu postępowania w sprawie. Jednocześnie poinformowano go o możliwości złożenia pisemnych wyjaśnień w sprawie. Odwołujący w piśmie z dnia 08 lipca 2015 r. wniósł o udostępnienie informacji dotyczących kwot zaległości i okresów, w których miały one powstać. Organ rentowy pismem z dnia 15 lipca 2015 r. udzielił skarżącemu żądanych informacji. Z kolei pismem datowanym na dzień 21 lipca 2015 r. powiadomił odwołującego o zebraniu dowodów i materiałów w sprawie, pouczając jednocześnie o prawie wypowiedzenia się co do tych dowodów i materiałów. Biorąc zatem pod uwagę ww. korespondencję, która była kierowana do wnioskodawcy przed wydaniem zaskarżonej decyzji, nie sposób zgodzić się z jego twierdzeniami, że organ rentowy nie zapewnił mu czynnego udziału w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji uniemożliwił mu wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów.

Przechodząc do kolejnego zarzutu odwołującego, przypomnieć wypada, że wykazanie przesłanek zwalniających członka zarządu lub byłego członka zarządu do odpowiedzialności za zaległości składkowe spółki obarcza ten podmiot (tj. członka lub byłego członka zarządu), a nie organ ubezpieczeń społecznych (por. wyrok SN z dnia 14 maja 2008 r., II UK 283/07, Legalis nr 168163, wyrok SN z dnia 5 sierpnia 2008 r., I UK 23/08, Legalis nr 174020).

T. K. w niniejszej sprawie ponosił, że w momencie, gdy powstawały zaległości składkowe spółki i gdy był prezesem tej spółki (od stycznia 2015 r. do lipca 2015 r.) spółka nie spełniała przesłanek uzasadniających złożenie wniosku o upadłość. Dysponowała bowiem majątkiem w postaci nieruchomości, ruchomości, środków finansowych znacznie przekraczających wartość zobowiązań wskazanych w zaskarżonej decyzji, a co najistotniejsze - miała zawarte długoterminowe umowy z kontrahentami polskimi i niemieckimi, na mocy których mogła liczyć na znaczne zyski. Przejściowe trudności z płatnościami na rzecz ZUS mogły być wynikiem rozwiązania umowy o obsługę kadrowo-rachunkową z firmą (...) sp. z o.o., która zwlekała z przekazaniem spółce dokumentacji tak kadrowej, jak i rachunkowej, w tym dokumentacji dotyczącej poszczególnych pracowników, czy realizowanych aktualnie umów, co uniemożliwiało terminowe określenie wielkości zobowiązań i ich realizacji.

W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić samodzielnie każdy członek zarządu, niezależnie od przyjętych w spółce zasad jej reprezentacji (por. wyrok SN z dnia 3 lutego 2012 r., II UK 121/11, Legalis). Przesłanką zaś zwalniającą członka zarządu/byłego członka zarządu z odpowiedzialności za zaległości składkowe spółki – w myśl art. 116 § 1 pkt 1b o.p. – będzie wykazanie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez winy tego członka. Członek zarządu, chcący tą drogą uniknąć odpowiedzialności, powinien wykazać swój niezawiniony brak kontaktu z finansami i księgowością spółki. Powody tego mogą być różne: poczynając od dłuższej nieobecności członka zarządu obejmującej czas, w którym odpowiedni wniosek miał być złożony, przez wewnętrzny podział zadań poszczególnych członków zarządu, a na podstępnym wprowadzeniu w błąd co do danych o wynikach finansowych spółki kończąc (por. J. Giezek, D. Wnuk, Odpowiedzialność cywilna i karna w spółkach prawa handlowego, Warszawa 1994, s. 51; wyrok SN z dnia 6 maja 2009 r., II CSK 661/08, LEX nr 511995, w którym podkreślono, że „odpowiedzialność członka zarządu wyłącza brak winy w każdej postaci w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęciu postępowania układowego, a zatem członek zarządu nie będzie także odpowiadał, jeśli nie podjął stosownych działań z winy nieumyślnej; brak winy może wiązać się z różnymi okolicznościami. Istotne jest jedynie, aby te okoliczności powodowały brak możliwości stwierdzenia istnienia podstawy do ogłoszenia upadłości, pomimo dołożenia należytej staranności przez członka zarządu”). Uchylić się od odpowiedzialności mogą również ci spośród członków zarządu, którzy na podstawie ksiąg handlowych i bilansów spółki wykażą, że w czasie, gdy zarząd spółki spoczywał w rękach, stan jej interesów był taki, że nie uzasadniał wniosku o ogłoszenie upadłości lub otwarcie postępowania układowego (por. np. wyrok SN z dnia 8 grudnia 2010 r., V CSK 172/10, LEX nr 677904, zgodnie z którym „wykazanie przez członków zarządu, że w czasie pełnienia przez nich funkcji nie było podstaw do wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości lub z podaniem o wszczęcie postępowania układowego, oznacza, iż nie istnieje związek przyczynowy między sposobem sprawowania zarządu a szkodą doznaną przez wierzyciela spółki.”).

W orzecznictwie – w aspekcie wykładni przepisu art. 299 § 2 ksh - reprezentowany jest pogląd, że właściwy czas na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest przesłanką obiektywną ustalaną w oparciu o okoliczności faktyczne każdej sprawy (por. wyrok SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CSK 313/07). Dla jej określenia nie ma znaczenia subiektywna świadomość członków zarządu w tym przedmiocie. Przepis art. 299 § 2 ksh przewiduje domniemanie winy członka zarządu w niezgłoszeniu wniosku o upadłość we właściwym czasie. Członkom zarządu powinien być znany na bieżąco stan finansowy spółki i możliwość zaspokojenia długów (por. wyrok SN z dnia 6 czerwca 1997 r., III CKN 65/97, OSNC 1997/11/181, OSP 1998/1/6). Z tego punktu widzenia właściwy czas na zgłoszenie wniosku o upadłość to moment, gdy członek zarządu wie, albo przy dołożeniu należytej staranności powinien wiedzieć, że spółka nie jest już w stanie zaspokoić wszystkich wierzycieli, ale w części ma jeszcze takie możliwości, a zatem nie jest jeszcze bankrutem niezdolnym do poniesienia nawet kosztów postępowania upadłościowego. (por. m.in. wyroki SN z dnia: 7 maja 1997 r. II CKN 117/97, 6 czerwca 1997 r. III CKN 65/97, OSNC 1997/11/181, 2 lutego 2001 r. IV CKN 258/00, 5 kwietnia 2002 r. II CKN 958/99, 21 maja 2004 r. III CK 55/03, 27 października 2004 r. IV CK 148/04, 11 marca 2008 r., II CSK 545/07, Legalis nr 107616).

Przenosząc powyższe rozważana na grunt rozpoznawanej sprawy – w ocenie Sądu – wnioskodawca nie wykazał istnienia przesłanki ekskulpacyjnej zwalniającej go od odpowiedzialności za zaległości składkowe spółki (...) Sp. z o.o. w G.. Niewiarygodne przede wszystkim okazały się jego twierdzenia dotyczące tego, że trudności z płatnościami na rzecz ZUS były wynikiem rozwiązania umowy o obsługę kadrowo-rachunkową z firmą (...) Sp. z o.o. i zwłoki po stronie tej spółki z przekazaniem dokumentacji kadrowej i rachunkowej. Jak wynika z zaświadczeń o niezaleganiu w opłacaniu składek i niezaleganiu w podatkach (k. 47 – 48) spółka (...) na dzień 04 i 10 października 2012 r. nie posiadała żadnych zaległości ani składkowych ani podatkowych. Z pisma wnioskodawcy z dnia 11 marca 2016 r. (k. 79) wynika, że o nieuczciwych działaniach firmy (...) Sp. z o.o., prowadzącej obsługę rachunkowo-kadrową spółki (...), spółka ta (w tym on jako prezes jej zarządu) dowiedziała się pod koniec listopada 2012 r. W styczniu 2013 r. zaś doszło do zlecenia firmie Konsorcjum Firm (...) s.c. A. R., P. R. oraz (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. odtworzenia ksiąg rachunkowych za 2012 r., a dokładnie ksiąg rachunkowych za miesiące od stycznia do października 2012 r. Z powyższego wynika, że nieporozumienia z firmą (...) nie miały żadnego wpływu na powstanie zaległości składkowych za okres wskazany w zaskarżonej decyzji (tj. za okres od stycznia 2013 r. do czerwca 2013 r.). Przedmiotem odtworzenia objęte zostały bowiem jedynie księgi rachunkowe (nie dokumenty pracownicze) za okres od stycznia do października 2012 r., a to nie one były podstawą naliczenia, potrącenia i odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, FP i FGŚP od wynagrodzeń zatrudnianych pracowników. Z dokumentów przedstawionych przez wnioskodawcę nie wynika, aby spółka (...) była w posiadaniu akt osobowych pracowników oraz aby ich nie zwróciła spółce (...). Odtwarzanie dokumentów pracowniczych nie było przy tym nikomu zlecane. W ocenie Sądu zresztą nawet brak takich dokumentów nie uniemożliwiał spółce (...) – przy dochowaniu należytej staranności – prawidłowego i terminowego sporządzenia deklaracji rozliczeniowych do ZUS, a następnie opłacenia wynikających z nich należnych składek. Co więcej, mogło to nawet nastąpić po wynikającym z ustawy terminie ich płatności. Wiązało się to oczywiście z naliczeniem przez ZUS odsetek za opóźnienie, ale nie było niemożliwe. Spółka mogła też zwrócić się do ZUS o wskazanie kwoty zaległości, jeśli sama nie potrafiła jej obliczyć (np. z powodu braku służb kadrowo-finansowych). W przekonaniu Sądu, po stronie spółki (...) zabrakło dostatecznej woli zrealizowania ww. zobowiązań składkowych, a wykazywanie w niniejszym postępowaniu przez byłego prezesa zarządu tej spółki, że brak dokumentów rachunkowych z 2012 r. uniemożliwił naliczenie i zapłatę składek za okres od stycznia do czerwca 2013 r. nie zasługuje wiarę i na uwzględnienie w kontekście podnoszonej przez niego przesłanki ekskulpacyjnej.

Jak wynika z wyjaśnień wnioskodawcy – głównym powodem powstania zaległości składkowych spółki (...) była utrata w styczniu 2013 r. największego i najważniejszego kontrahenta – niemieckiej firmy (...). Zaraz po tym rada nadzorcza spółki oświadczyła wnioskodawcy, iż zamierza go odwołać z funkcji prezesa zarządu i że wnioskodawca ma zabezpieczyć środki na zapłatę wypłat dla pracowników i innych zobowiązań spółki. W świetle tych wyjaśnień, wątpliwe okazują się twierdzenia wnioskodawcy zawarte w odwołaniu, jakoby spółka (...) miała zawarte długoterminowe umowy z kontrahentami polskimi i niemieckimi, gwarantujące jej w przyszłości znaczne zyski (k. 4). Gdyby tak rzeczywiście było – spółka (...) nie sprzedawałaby specjalistycznego sprzętu używanego w zakładach mięsnych/rzeźniach, żeby wypłacić wynagrodzenia pracownikom. A jak wynika z wyjaśnień odwołującego, kwoty pochodzące ze sprzedaży tego sprzętu w pierwszej kolejności i w większości (choć nie wiadomo dokładnie, w jakiej) przeznaczone zostały na wypłaty dla pracowników. Spółka natomiast miała także wiele innych zobowiązań, np. z tytułu najmu lokalu czy z tytułu należności za materiały budowlane (co również wynika z przesłuchania wnioskodawcy). Nie jest przy tym znana dokładna wysokość tych zobowiązań. Z dokumentów zaś zawartych w aktach niniejszej sprawy nie wynika, aby poza firmą (...) spółka miała zawartą jakąkolwiek długoterminową umowę o współpracy z innym kontrahentem. Za taką nie można przy tym uznać umowy z (...) S.A. z dnia 25 października 2012 r. na wykonanie robót budowlanych w stacjach transfomatorowych SN/nn na obszarze Posterunku Energetycznego C., z terminem zakończenia wykonania przedmiotu umowy do 40 dni od daty protokolarnego przekazania placu budowy. Z materiału dowodowego sprawy, w tym z przedłożonych wydruków z rachunku bankowego, nie wynika bowiem, aby umowa ta została wykonana ani aby wynagrodzenie z tej umowy wpłynęło na konto spółki. Te zaś środki, które na konto spółki (...) wpłynęły w okresie od kwietnia 2013 r. do czerwca 2013 r. zostały – jak podał wnioskodawca – w większości rozdysponowane na wynagrodzenia pracowników. Zdaniem Sądu, sytuacja, jaka zaistniała w niniejszej sprawie, tj. utrata strategicznego partnera w interesach w styczniu 2013 r. powinna stanowić dla zarządu spółki (...) asumpt do dokonania oceny sytuacji finansowej spółki, oszacowania wartości jej majątku, aktywów oraz pasywów, w tym także pod kątem ewentualnej decyzji w przedmiocie złożenia wniosku o upadłość lub wniosku o wszczęcie postępowania układowego. Działania takie świadczyłyby niewątpliwie o dochowaniu przez członków zarządu spółki należytej staranności w dbałości o jej interesy. Jak wynika jednak z akt niniejszej sprawy, tego rodzaju bilans ani w styczniu 2013 ani w następnych miesiącach 2013 r. nie został sporządzony. Aktualne zaś twierdzenia wnioskodawcy, że spółka posiadała nieruchomości, ruchomości, środki pieniężne oraz inne wierzytelności nie są wystarczające, by uznać, że w okresie, kiedy powstawały zaległości składkowe spółki określone treścią zaskarżonej decyzji, spółka miała dobrą kondycję finansową nie wymagającą zgłaszania wniosku o upadłość czy wszczęcie postępowania układowego. Wnioskodawca nie przedstawił do akt ani ksiąg rachunkowych ani bilansów za sporny okres (a więc za okres, w którym spółka nie współpracowała już z firmą (...)), a tylko takie dokumenty byłyby najbardziej miarodajne do oceny stanu majątku spółki na dzień 08 sierpnia 2013 r., tj. na dzień, w którym T. K. przestał być prezesem zarządu, w tym do ustalenia, czy spółka w tym czasie nie była już w stanie zaspokoić wszystkich swoich wierzycieli, choć nie była jeszcze bankrutem, a zatem czy sytuacja finansowa spółki wymagała złożenia wniosku o upadłość bądź wszczęcie postępowania układowego. Wnioskodawca, mimo działania w procesie przy udziale profesjonalnego pełnomocnika, nie złożył także wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości na okoliczność braku podstaw do złożenia wniosku o upadłość w okresie sprawowania mandatu prezesa zarządu. Same zaś jego twierdzenia o posiadaniu przez spółkę aktywów (w nieokreślonej ilości i o nieokreślonej wartości), a nadto posiadanie pasywów (również w nieustalonej ilości i wielkości), bez poparcia tego wiarygodnym materiałem dowodowym – są niewystarczające do uznania braku odpowiedzialności wnioskodawcy za zobowiązania składkowe spółki.

Uznanie powyższe skutkowało oddaleniem odwołania T. K. jako pozbawionego uzasadnionych podstaw, w oparciu o art. 477 ^{( 14 )}§ 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 490 z późn. zm.).