Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powodowie P. P., R. H. i M. P. pozwem z dnia 25 lutego 2015 r. wnieśli o zasądzenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym od D. T. kwoty 21.671 zł z tytułu sprzedaży piskląt kurki H. - L..

Sąd Rejonowy w Słupsku w dniu 17 kwietnia 2015 r. w sprawie VI GNc 209/15 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, nakazując pozwanemu aby zapłacił powodom kwotę 21 671 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31.08.2014 r. oraz kwotę 2 688 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu, albo wniósł w tym terminie zarzuty.

Pozwany D. T. złożył zarzuty od powyższego nakazu i wniósł o jego uchylenie w całości oraz o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy w Słupsku wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2016 r. w sprawie VI GC 1011/15 utrzymał w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 17 kwietnia 2015 r., wydany przez Sąd Rejonowy w Słupsku pod sygnaturą VI GNc 209/15 , w tym co do kosztów.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał następujące motywy swojego rozstrzygnięcia:

W dniu 06 czerwca 2014 r. strony zawarły umowę przewłaszczenia stada kur niosek rodu H.-L. wraz z pożytkami znajdującymi się na Gospodarstwie Rolnym w G.. Pozwany odebrał 1725 sztuk 116 dniowych kur.

W oparciu o przedmiotową umowę powodowie wystawili pozwanemu fakturę VAT na kwotę 29 325 zł.

Wobec braku zapłaty powodowie wezwali w dniu 09 lutego 2015 r. pozwanego do uregulowania należności.

Zdaniem Sądu Rejonowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Strony zawarły umowę sprzedaży rzeczy ruchomych z zastrzeżeniem prawa własności na rzecz sprzedających aż do uiszczenia ceny.

Zgodnie z art. 589 k.c. jeżeli sprzedający zastrzegł sobie własność sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny, poczytuje się w razie wątpliwości, że przeniesienie własności rzeczy nastąpiło pod warunkiem zawieszającym.

Sąd Rejonowy wskazał, że postępowanie było prowadzone w wyniku wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty, wydanego w postepowaniu nakazowym.

W ocenie Sądu I Instancji zarzut pozwanego, iż nie doszło do przeniesienia własności rzeczy, bowiem sprzedaż została dokonana z zastrzeżeniem własności sprzedanych rzeczy aż do uiszczenia ceny, a cena nie została uiszczona jest bezzasadny.

Zasadą ogólną wynikającą z art. 155 k.c. jest, że wypadku umowy sprzedaży rzeczy ruchomych oznaczonych co do gatunku, jak i rzeczy przyszłych własność tych rzeczy przechodzi na kupującego z chwilą przeniesienia ich posiadania.

Sąd I Instancji wskazał iż zastrzeżenie własności przez sprzedawcę, ma na celu zabezpieczenie jego wierzytelności o zapłatę ceny. Kupujący któremu rzecz została wydana jest z mocy umowy sprzedaży uprawniony do posiadania rzeczy, mimo że nie stał się jeszcze jej właścicielem. Traci on jednak swoje uprawnienie w razie nieuiszczenia ceny w umówionym czasie. Nastąpienie zwłoki kupującego w takiej sytuacji daje sprzedawcy prawo do odebrania rzeczy kupującemu co oznacza odstąpienie od umowy, albo wystąpienie na drogę sądową o zapłatę ceny. Jeżeli sprzedawca nie skorzystał ze wskazanych przepisem uprawnień, a wystąpił na drogę sądową o zapłatę ceny, nie może domagać się wydania mu sprzedanej rzeczy z powołaniem się na zastrzeżenie własności.

W realiach niniejszej sprawy sprzedający nie odstąpili od umowy, a realizują uprawnienia do żądania zapłaty ceny.

Sąd Rejonowy nadto wskazał, że pozwany nie skorzystał z uprawnienie do odstąpienia od umowy, bądź obniżenia ceny z uwagi na wadliwość zakupionych zwierząt. Zdaniem Sądu I instancji sprzedawca zwierzęcia jest odpowiedzialny tylko za wady główne i jedynie wtedy, gdy wyjdą one na jaw przed upływem oznaczonego terminu. Wady główne i terminy ich ujawnienia, jak również terminy do zawiadomienia sprzedawcy o wadzie głównej określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z właściwymi ministrami. Za wady, które nie zostały uznane za główne, sprzedawca ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy to było w umowie zastrzeżone.

Z treści umowy przewłaszczenia nr (...) nie wynika - zdaniem Sądu Rejonowego - aby strony ustaliły, że sprzedawca ponosi odpowiedzialność za wady, które nie zostały uznane za główne.

Nadto odnosząc się do zarzutu potrącenia Sąd I instancji wskazał, że w myśl art. 493 § 3 k.c. do potrącenia mogą być przedstawione tylko wierzytelności udowodnione dokumentami, o których mowa w art. 485 k.p.c.

W sprawie doszło do wydania orzeczenia w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, korzystającego z woli ustawodawcy ze szczególnego statusu, tj. szczególnego rodzaju orzeczenia merytorycznego o charakterze warunkowym. Oznacza to, że stwarza on domniemanie zgodności z prawdą twierdzeń i żądań powoda, wzruszalne w drodze zarzutów, w których ustawodawca wprowadził rygory dotyczące zarzutu potrącenia czy też pozwu wzajemnego.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że istotną kwestią jest moment, w którym doszło do zgłoszenia zarzutu potrącenia. W aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że przewidziane w art. 493 § 3 k.p.c. wymaganie udowodnienia wierzytelności przedstawionej do potrącenia dokumentami wskazanymi w art. 485 k.p.c. nie dotyczy sytuacji, w której do potrącenia doszło przed doręczeniem pozwanemu nakazu zapłaty i pozwu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2005 r. III CZP 56/05, Biul. SN 2005, nr 10, s.4).

W przedmiotowej sprawie oświadczenie o potrąceniu zostało złożone przez pozwanego w zarzutach od nakazu zapłaty, a tym samym po otrzymaniu przez pozwanego odpisu nakazu zapłaty wraz z odpisem pozwu, a zatem po zawiśnięciu sporu w przedmiotowej sprawie. Wierzytelność przedstawiona do potrącenia nie wynika z dokumentu urzędowego.

Sąd Rejonowy stwierdził, że przedłożone przez stronę pozwaną dokumenty prywatne w postaci notatki weterynaryjnej, wyników badań, faktury VAT oraz dowodu wpłaty zaliczki nie są dokumentami, o jakich mowa w art. 485 k.p.c. i ostatecznie uznał, że pozwany nie udokumentował wierzytelności nadającej się do potrącenia w kwalifikowany sposób, o którym mowa w art. 485 k.p.c.

Z powyższych względów Sąd I Instancji pominął zgłoszony przez pozwanego zarzut potrącenia, jako nie oparty na materialne dowodowym wymaganym w postępowaniu po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty, a w konsekwencji utrzymał nakaz zapłaty w mocy na podstawie art. 496 k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości pełnomocnik pozwanego, zarzucając mu:

1.  naruszenie prawa materialnego w postaci art. 589 k.c. w zw. z art. 65 § 1 i § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, w sytuacji gdy strony zawarły umowę przewłaszczenia, z postanowień której wynika, iż powód jako sprzedający pozostaje właścicielem wydanych pozwanemu jako kupującemu rzeczy do całkowitej spłaty wierzytelności, a więc w sytuacji nieuiszczenia przez pozwanego całej ceny zakupu, nie doszło do skutecznego przeniesienia prawa własności na jego rzecz;

2.  naruszenie prawa materialnego w postaci art. 155 k.c. poprzez jego zastosowanie w niniejszej sprawie mimo, że umowę zawartą przez strony reguluje przepis szczególny, odmiennie określający problem skutków rzeczowych, tj. art. 589 k.c., zgodnie z którym, zastrzeżenie prawa własności rzeczy sprzedanej kształtuje stosunek stron na zasadach przewidzianych w art. 589 - 591 k.c., jeżeli strony nie określiły w umowie innych skutków zastrzeżenia, co uzasadnia zarzut, iż w niniejszej sprawie nie doszło do skutecznego przejścia własności rzeczy na pozwanego;

Z powołaniem się na powyższe zarzuty pozwany, na mocy art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 17 kwietnia 2015 r. wydanego przez Sąd Rejonowy w Słupsku w sprawie o sygn. akt VI GNc 209/15 i oddalenie powództwa w całości.

W razie nieuwzględnienia powyższych zarzutów, pozwany zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

3.  obrazę prawa materialnego w postaci art. 560 § 1 k.c. oraz art. 556 ¹ § 1 pkt 1 – 3 k.c. poprzez ich niezastosowanie w sprawie mimo, że wady rzeczy były istotne, uniemożliwiające realizację przez pozwanego celu, dla którego zawarto umowę, z uwagi na chorobę kur skutkującą brakiem ich nieśności, co w konsekwencji uznać należało za wady uzasadniające roszczenie o obniżenie ceny;

4.  obrazę prawa materialnego w postaci art. 571 k.c. poprzez jego zastosowanie mimo, że w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia ze sprzedażą zwierząt, do których miało zastosowanie rozporządzenie Ministra Rolnictwa z dnia 7 października 1966 r. w sprawie odpowiedzialności sprzedawców za wady główne niektórych zwierząt (Dz. U. z 1966 r., Nr 43, poz. 257), a sprzedażą stada kurek jako rzeczy oznaczonych co do gatunku; przepis art. 571 k.c. nie może odnieść skutku w wypadku sprzedaży kur, które nie należą do gatunków zwierząt wymienionych w powołanym wyżej rozporządzeniu Ministra Rolnictwa;

5.  obrazę prawa procesowego, mającą istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia, tj. art. 217 § 1 k.p.c., art. 227 k.p.c., art. 232 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez nieuzasadnione oddalenie wniosku dowodowego pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność ustalenia stanu zdrowia wydanego pozwanemu stada kur z uwzględnieniem przyczyn problemów z nieśnością kur oraz na okoliczność ustalenia wartości stada z uwzględnieniem stwierdzonych wad mimo, że wyjaśnienie tych okoliczności wymagało wiadomości specjalnych, a dowód ten był konieczny dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy w kontekście potwierdzenia zasadności stanowiska pozwanego opartego na przepisach regulujących rękojmie za wady fizyczne rzeczy;

6.  obrazę prawa procesowego, mającą wpływ na wynik postępowania, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego dokonaną niezgodnie z zasadami doświadczenia życiowego i regułami logicznego rozumowania, w tym również poprzez brak oceny mocy i wiarygodności dowodowej dokumentów przedstawionych przez pozwanego, które uwiarygodniły jego stanowisko oraz uzasadniały przeprowadzenie w sprawie dowodu z opinii biegłego.

Mając na uwadze powyższe, na mocy art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c., pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy - po samodzielnym zapoznaniu się i rozważeniu całości zebranego w sprawie materiału dowodowego - stosownie do treści art. 382 k.p.c. doszedł do wniosku, że ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji akceptuje i przyjmuje je za własne przy dokonywaniu oceny zasadności apelacji.

Za całkowicie chybiony należy uznać zarzut pozwanego niewłaściwego zastosowania art. 589 k.c. poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że powód jako sprzedający pozostaje właścicielem wydanych pozwanemu jako kupującemu rzeczy do całkowitej spłaty wierzytelności albowiem według pozwanego poprzez nieuiszczenie całej ceny zakupu, nie doszło do skutecznego przeniesienia prawa własności na jego rzecz. Zdaniem pozwanego Sąd błędnie zastosował prawo materialne w postaci art. 155 k.c. podczas gdy prawidłowe zastosowanie art. 589 k.c. będzie miało ten skutek , że w niniejszej sprawie nie doszło do skutecznego przejścia własności rzeczy na pozwanego.

Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd I instancji prawidłowo zastosował art. 589 - 591 k.c. czemu dał wyraz w treści uzasadnienia.

Z treści art. 589 k.c. wynika domniemanie że w razie wątpliwości zastrzeżenie własności poczytuje się za warunek zawieszający przeniesienia własności. Tylko przeniesienie własności następuje pod warunkiem zawieszającym, jako że jest ono uzależnione od zdarzenia przyszłego i niepewnego (art. 89 k.c.), jakim jest uiszczenie ceny przez kupującego. W braku więc odmiennych postanowień umowy sprzedaż ma charakter bezwarunkowy, definitywny, a jedynie jej skutek rzeczowy zostaje zawieszony do czasu zapłaty ceny. Pozostawanie w zwłoce z zapłatą ceny przez kupującego, daje uprawnienie sprzedawcy do odbioru rzeczy, bądź do wystąpienia na drogę sądową o zapłatę ceny.

Jeżeli sprzedawca wystąpił na drogę sądową o zapłatę ceny, nie może następnie domagać się wydania mu sprzedanej rzeczy w powołaniem się na zastrzeżenie własności. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 1999 r. I CKN 955/97, OSNC 1999/10/169).

Wbrew stanowisku apelującego, zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej nie oznacza zwolnienia nabywcy w obowiązków obligacyjnych wynikających z umowy sprzedaży, a w szczególności z obowiązku zapłaty ceny. Sprzedawca może w dalszym ciągu domagać się od nabywcy zapłaty ceny i nie jest w żaden sposób zobowiązany do ograniczenia się do roszczenia windykacyjnego, tj. żądania wydania mu rzeczy. Decyzja, z którego tych uprawnień skorzystać należy do sprzedawcy, zaś obowiązkiem nabywcy jest wywiązanie się przede wszystkim z obowiązków obligacyjnych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 kwietnia 2013 r. I ACa 1389/12, LEX nr 1314772).

Przechodząc do kolejnego zarzutu, tj. niezastosowania art. 560 k.c. oraz art. 556 ¹ § 1 pkt 1-3 k.c., mimo, że wady rzeczy były istotne, uniemożliwiające realizację przez pozwanego celu, dla którego zawarto umowę, z uwagi na chorobę kur skutkującą brakiem ich nieśności, co w konsekwencji uznać należało za wady uzasadniające roszczenie o obniżenie ceny, należy stwierdzić, że jest niezasadny.

Zaznaczyć przede wszystkim należy, że doręczając nakaz zapłaty, Sąd pouczył pozwanych, iż w razie wniesienia zarzutów pozwani winni przedstawić wszystkie zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, a spóźnione twierdzenia i dowodowy Sąd pominie, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich bez swojej winy lub, że uwzględnienie ich nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy, albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

W imieniu pozwanego zarzuty sformułował profesjonalny pełnomocnik i nie złożył oświadczenia o obniżeniu ceny (art. 560 k.c.), co wiąże Sąd. Pełnomocnik wniósł jedynie o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu weterynarii na okoliczność ustalenia stanu zdrowia sprzedanego pozwanemu stada kur z uwzględnieniem przyczyn problemu z wejściem kur w nieśność oraz na okoliczność ustalenia wartości sprzedanego stada kur po uwzględnieniu ich nieśności, a nadto już w treści uzasadnienia zarzutów - z daleko posuniętej ostrożności - oświadczył, iż w związku ze stwierdzonymi wadami przedmiotu sprzedaży poniósł szkodę w postaci opłacenia badań w wysokości 1 870 zł, i dokonuje potrącenia tej wierzytelności z wierzytelnością powoda dochodzoną w niniejszym postępowaniu do tej wysokości.

Stwierdzić należy, że powyżej sformułowane zarzuty nie można uznać za oświadczenie o obniżeniu ceny.

Sąd Rejonowy prawidłowo odniósł się w treści uzasadnienia do zarzutu potrącenia i stwierdził, że jest niezasadny, co Sąd Okręgowy w całości podziela, a czego pozwany nie kwestionował w apelacji.

W związku z faktem, iż nie zostało sformułowane oświadczenie o obniżeniu ceny z uwagi na wady rzeczy, bądź nie wyartykułowano innych żądań z art. 560 k.c., Sąd I instancji zasadnie oddalił - wbrew zarzutom pozwanego - wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, gdyż jego przeprowadzenie było zbędne.

Zgodzić się należy z pozwanym, iż Sąd Rejonowy nieprawidłowo zastosował art. 571 k.c., podając go jako podstawę odpowiedzialności sprzedawcy za wady sprzedanych zwierząt, jednakże ten błąd nie rozstrzyga o zasadności stanowiska procesowego strony pozwanej, zwłaszcza w kontekście wyżej wskazanych wywodów, tj. braku oświadczenia pozwanego z art. 560 k.c.

Na marginesie należy zaznaczyć, że z przestawionej notatki lekarsko - weterynaryjnej z dnia 03.01.2015 r. nie wynika, aby zachorowanie stada po wprowadzeniu na fermę było w adekwatnym związku przyczynowym z zachowaniem powoda.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację i podzielając stanowisko Sądu Rejonowego, Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy nie orzekał, ponieważ powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie zgłosił takiego żądania.