Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 22 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi w sprawie z wniosku M. K. (1) z udziałem J. G. o zasiedzenie nieruchomości oddalił wniosek.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane na podstawie następującego stanu faktycznego: od dnia 20 listopada 1990 r. M. K. (1) była zameldowana w J. przy ulicy (...). Od tego dnia wnioskodawczyni zamieszkała na stałe na terenie powyższej nieruchomości.

W księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości położonej w J. przy ulicy (...), jako współwłaściciele byli wpisani M. K. (1) i J. K. na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej. W wyniku sądowego podziału majątku zasądzono od M. K. (1) na rzecz jej byłego męża spłatę. Ponieważ wnioskodawczyni nie zgadzała się z obowiązkiem spłaty, nie spełniła świadczenia na rzecz swojego byłego męża. W związku z tym J. K. złożył wniosek do komornika sądowego o wszczęcie egzekucji. W trakcie egzekucji komorniczej nastąpiła sprzedaż nieruchomości położonej w J. przy ulicy (...) w drodze licytacji publicznej.

Postanowieniem z dnia 3 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi w sprawie II 1 Co 1215/13 przysądził na rzecz J. G. prawo własności nieruchomości położonej w J. przy ulicy (...).

Pismem z dnia 11 marca 2015 r. komornik sądowy M. K. (2) wezwał M. K. (1) do dobrowolnego opróżnienia nieruchomości położonej w J. przy ulicy (...).

W dniu 22 kwietnia 2015 r. komornik sądowy M. K. (2) doprowadził do opuszczenia przez wnioskodawczynię przedmiotowej nieruchomości. Następnie nieruchomość zajął J. G..

W tych okolicznościach Sąd Rejonowy zważył, że wniosek nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że nie upłynął odpowiedni do stwierdzenia zasiedzenia okres czasu. Do nabycia nieruchomości przez zasiedzenie konieczne jest, aby władający nieruchomością był jej posiadaczem oraz aby posiadanie to trwało przez czas określony w ustawie. Artykuł 172 k.c. łączy wymagany dla nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia upływ czasu z kwalifikacją posiadania według kryterium dobrej lub złej wiary posiadacza w chwili uzyskania przez niego posiadania. M. K. (1) była posiadaczem nieruchomości w złej wierze, gdyż wiedziała, iż utraciła prawo własności nieruchomości w drodze licytacji przeprowadzonej przez komornika. Do wnioskodawczyni należy zatem zastosować trzydziestoletni termin wskazany w przywołanej normie. Posiadanie nieruchomości utraciła ona 22 kwietnia 2015 r. na skutek czynności komornika sądowego. Wobec tego okres, przez który M. K. (1) posiadała nieruchomość po utracie prawa własności na skutek sprzedaży w drodze licytacji publicznej był zbyt krótki, aby doprowadzić do ponownego nabycia tego prawa przez zasiedzenie.

Apelację od powyższego postanowienia wywiodła wnioskodawczyni, wnosząc o stwierdzenie zasiedzenia.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu nie zarzuciła naruszenia konkretnych przepisów prawa, kwestionując postanowienie z następujących powodów:

- nieruchomość nie powinna podlegać spłacie i zostać odebrana w drodze licytacji, gdyż od 30 lat wnioskodawczyni jest jej właścicielką z uwagi na nabycie własności w drodze zasiedzenia i nabycie tej własności z własnych środków,

- przez 30 lat była związana z nieruchomością i jej poprzednimi właścicielami,

- mieszkała w nieruchomości zgodnie z wolą poprzednich właścicieli,

- nieruchomość stanowi jej dorobek,

- czuje się oszukana przez J. K.,

- jest w trudnej sytuacji materialnej.

W odpowiedzi na apelację uczestnik wniósł o oddalenie apelacji jako bezzasadnej i zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Podczas rozprawy apelacyjnej w dniu 19.10.2016 r. wnioskodawczyni podtrzymała wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Oddalono jej wniosek dowodowy o przesłuchanie wskazanych przez nią świadków na okoliczność stałego zamieszkiwania wnioskodawczyni na terenie przedmiotowej nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 27.10.2016 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi oddalił wniosek M. K. (1) o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Podczas rozprawy apelacyjnej w dniu 24.01.2017 r. pełnomocnik uczestnika wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja wnioskodawczyni jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny, który Sąd Okręgowy podziela i czyni ustalenia Sądu I instancji własnymi, bez potrzeby ich ponownego przytaczania. Nie zakwestionowała ich również skarżąca, podnosząc nawet w apelacji, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił okres stałego zameldowania M. K. (1) w spornej nieruchomości od 20.11.1990 r.

Apelująca nie zgadza się jednak z oceną ustalonych faktów w świetle relewantnych przepisów prawa materialnego twierdząc, że w ustalonych okolicznościach sprawy doszło do nabycia spornej nieruchomości przez zasiedzenie. Argumentacja przedstawiona w apelacji nie mogła doprowadzić do zmiany rozstrzygnięcia w kierunku postulowanym przez skarżącą. Nie sposób zaaprobować stanowiska, którego uwzględnienie miałoby zdaniem skarżącej prowadzić do stwierdzenia zasiedzenia, że nie powinno „dojść do spłaty i odebrania nieruchomości w drodze licytacji”. W tej sprawie ustalono, że w wyniku sądowego podziału majątku zasądzono od M. K. (1) na rzecz jej byłego męża spłatę oraz, że z uwagi na jej niedokonanie doszło do przymusowej egzekucji zasądzonej należności. W jej wyniku postanowieniem z 3 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi w sprawie II 1 Co 1215/13 przysądził na rzecz J. G. prawo własności nieruchomości położonej w J. przy ulicy (...). Skutki tych zdarzeń, prawidłowo ustalonych przez Sąd Rejonowy, nie mogą zostać podważone w tym postępowaniu. Przypomnieć bowiem należy, że wnioskodawczyni domagała się stwierdzenia zasiedzenia nieruchomości, co wymagało odniesienia do okoliczności istotnych z punktu widzenia przepisu art. 172 k.c. Natomiast przedmiotem tego postępowania nie była ocena wysokości i prawidłowości zasądzonej spłaty. Również przebieg postępowania egzekucyjnego nie podlegał badaniu w tym postępowaniu. Z tego powodu argumenty odnoszące się do uprzednich decyzji Sądów nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia tej sprawy.

Istotne jest natomiast, czy Sąd Rejonowy prawidło ustalił stan faktyczny, tj. czy dokonał ustaleń zgodnie z wymogami prawa procesowego. Dopiero pozytywna weryfikacja w tym zakresie pozwala na kontrolę w zakresie naruszenia norm prawa materialnego. Skarżąca nie zakwestionowała jednak stwierdzonych przez Sąd Rejonowy faktów, a jedynie nie zgodziła się ze skutkami określonych zdarzeń, co jednak nie oznacza wadliwości ustaleń. Ocena dowodów przeprowadzona przez Sąd Rejonowy była wnikliwa, a zaprezentowane wnioskowanie nie naruszało reguł logicznego myślenia ani zasad doświadczenia życiowego. Na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy wyprowadził niewadliwe wnioski jurydyczne.

Zgodnie z przepisem art. 172 k.c. posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Do nabycia własności prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie konieczne jest zatem łączne spełnienie dwóch przesłanek: samoistne posiadanie i upływ czasu (20 albo 30 lat). Przy czym stwierdzenie zasiedzenia może nastąpić na rzecz posiadacza nieruchomości niebędącego jej właścicielem. Innymi słowy, zasiedzenie jest sposobem nabycia własności rzeczy przez długotrwały upływ czasu związany z wykonywaniem uprawnień właścicielskich przez osobę niebędącą właścicielem (posiadacza samoistnego). Jest to instrument korekty stosunków własnościowych, polegającej na usankcjonowaniu zadawnionych stanów faktycznych.

Skoro skarżąca twierdzi, że przysługiwało jej prawo własności nieruchomości (co nie budziło wątpliwości w tej sprawie), to w tym zakresie nie jest możliwe stwierdzenie zasiedzenia. Inaczej natomiast należy ocenić posiadanie nieruchomości przez M. K. (1) po przysądzeniu własności spornej nieruchomości na rzecz J. G.. Mimo, że Sąd Rejonowy nie miał wątpliwości, że M. K. (1) posiadała wtedy nieruchomość, nie będąc już jej właścicielem, stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie nie było możliwe, gdyż nie doszło do jej samoistnego posiadania przez odpowiedni czas. Wobec utraty własności na skutek prawomocnego postanowienia z dnia 3 lipca 2014 r. o przysądzeniu własności na rzecz J. G. i utraty posiadania nieruchomości w dniu 22 kwietnia 2015 r. na skutek czynności komornika sądowego – nie upłynął żaden z terminów wskazanych w przepisie art. 172 k.c. Tymczasem, jak niewadliwie ocenił Sąd Rejonowy, skarżąca po utracie prawa własności na skutek przysądzenia własności na rzecz J. G. weszła w posiadanie nieruchomości w złej wierze, a zatem konieczny był upływ 30-letniego terminu.

W świetle powyższego, nie ma żadnych wątpliwości, że nie doszło do ponownego nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia. Oceny tej nie może podważyć żaden z podniesionych w apelacji argumentów. Okoliczności, że do chwili utraty prawa własności nieruchomości M. K. (1) wykonywała swoje prawo własności w zgodzie z wolą poprzednich właścicieli oraz że do tego czasu była związana z nieruchomością na skutek wieloletniego w niej zamieszkiwania - nie mają żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia tej sprawy. Również odwoływanie się do kwestii podziału majątku, co jak wskazano wcześniej nie było przedmiotem tego postępowania oraz subiektywnych odczuć skarżącej – nie ma żadnego wpływu na rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego.

Zarzuty przedstawione w apelacji mają charakter jedynie polemiczny z trafną oceną prawną dochodzonego przez skarżącą roszczenia. Przy jednoczesnym nieujawnieniu okoliczności, które podlegają uwzględnieniu w postępowaniu odwoławczym z urzędu, apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 3 zd. 1 k.p.c. W sprawie o zasiedzenie, w której uczestnik żąda oddalenia wniosku, zachodzi bowiem sprzeczność interesów uczestników postępowania, tj. powstaje wyraźna kontradykcja co do oczekiwanego wyniku sprawy. Wnioskodawca oczekuje uwzględnienia wniosku, a będący w opozycji uczestnik jego oddalenia (zob. m.in. post. SN – Izba Cywilna z 20.05.2011 r., III CZ 27/11, post. SN z 26.7.2012 r., II CZ 86/12, L.). W razie oddalenia wniosku o zasiedzenie dochodzi do przegrania sprawy przez wnioskodawcę, co uzasadnia obciążenie go kosztami postępowania, zgodnie z art. 520 § 3 k.p.c.

In concreto taka sytuacja wystąpiła, gdyż wnioskodawczyni przegrała sprawę o zasiedzenie w obu instancjach. Jednocześnie trzeba stwierdzić, że skarżąca nie wykazała, by zachodziły podstawy przewidziane w art. 102 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. do nie obciążenia jej kosztami postępowania apelacyjnego lub nałożenia na uczestnika obowiązku poniesienia tych kosztów na podstawie art. 520 § 3 zd. 2 k.p.c. Wskazane przez skarżącą w uzupełnieniu apelacji okoliczności związane z trudną sytuacją materialną nie są wystarczające do stwierdzenia, że zachodzi „wypadek szczególny” w rozumieniu art. 102 k.p.c. Trudna sytuacja materialna strony nie jest jedynym kryterium przy rozstrzyganiu o kosztach w oparciu o zasady słuszności. Nie sposób także jako przypadku szczególnego traktować sytuacji, że przegrywający sprawę ponosi koszty postępowania, w której była ona rozstrzygana.

Na koszty należne uczestnikowi złożyło się wynagrodzenie fachowego pełnomocnika uczestnika ustalone na podstawie § 7 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z 28.09.2002 r. (tj. Dz.U. z 2013 r., poz. 490).