Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: Monika Bąk-Rokicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 lutego 2017 r. w Warszawie

sprawy R. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania R. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 22 stycznia 2016 r. znak: (...)

- oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 380/16

UZASADNIENIE

R. L. w dniu 12 lutego 2016r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 22 stycznia 2016r. znak: (...), na mocy której organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, iż organ rentowy nie zaliczył mu do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 5 lipca 1997r. do 31 sierpnia 1992r., pomimo dostarczenia świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony podniósł dodatkowo, iż nie może dostarczyć prawidłowo wystawionego świadectwa, ponieważ zakład pracy już nie istnieje. W konkluzji odwołania, ubezpieczony zwrócił się o przyznanie na jego rzecz prawa do wcześniejszej emerytury (odwołanie z dnia 12 lutego 2016r. k. 2 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. , w odpowiedzi na odwołanie z dnia 23 lutego 2016r., wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Organ rentowy w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie podniósł między innymi, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albowiem nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, warunkującym prawo do świadczenia. Ponadto wskazał, że do stażu pracy odwołującego przyjęto okresy zatrudnienia w od 2 października 1975r. do dnia 30 czerwca 1977r. w Przedsiębiorstwie (...) w W. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o tonażu pow. 3.5t, na podstawie świadectwa pracy w szczególnych warunkach z dnia 6 maja 2014r. w wymiarze 1 roku i 9 miesięcy. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, iż nie zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia ubezpieczonego od 5 lipca 1977r. do 31 sierpnia 1992r. w(...) Przedsiębiorstwie (...) w W., ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 26 kwietnia 2002r. pracodawca błędnie określił stanowisko wymienione w wykazie A, Dziale VIII, poz. 22, pkt 1 lub 2 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług nr 18 z dnia 17 czerwca 1983r. Ponadto pracodawca wskazał, że ubezpieczony od dnia 1 września 1987r. wykonywał dodatkowo czynności ładowacza. Z powyższych względów organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonego świadczenia (odpowiedź na odwołanie z dnia 32 lutego 2016r. k. 3 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony R. L., urodzony (...), w dniu 14 stycznia 2016r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Do powyższego wniosku ubezpieczony dołączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy (wniosek z dnia 14 stycznia 2016r. wraz z załącznikami k. 1-7, a.r.).

Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że ubezpieczony nie spełnia warunku dotyczącego stażu pracy w szczególnych warunkach (tj. 15 lat pracy w warunkach szczególnych), gdyż na dzień 01 stycznia 1999 r. nie udowodnił wymaganego okresu takiej pracy. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu okres pracy od dnia 2 października 1975r. do 30 kwietnia 1977r. tj. 1 rok i 9 miesięcy. Ponadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, iż nie zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia ubezpieczonego od 5 lipca 1977r. do 31 sierpnia 1992r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w W., ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 26 kwietnia 2002r. pracodawca błędnie określił stanowisko wymienione w wykazie A, Dziale VIII, poz. 22, pkt 1 lub 2 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług nr 18 z dnia 17 czerwca 1983r. Jednocześnie na podstawie załączonych dokumentów organ rentowy uznał za udowodniony ogólny staż pracy odwołującego, tj. okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 27 lat i 25dni, wskazując, że jego staż pracy w warunkach szczególnych wynosi 1 rok i 9 miesięcy. Z tych też względów, organ rentowy na gruncie decyzji z dnia 22 stycznia 2016r. znak: (...) odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonej emerytury (decyzja z dnia 22 stycznia 2016r. znak: (...) a.r.).

Ubezpieczony R. L. od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego z dnia 22 stycznia 2016r. złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując niniejsze postępowanie sądowe, w którym ustalono, że:

W okresie od dnia 5 lipca 1977r. do dnia 31 sierpnia 1992r. R. L. zatrudniony był w (...) Przedsiębiorstwie (...) w W. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w pełnym wymiarze czasu pracy. Przez okres zatrudnienia w ww. zakładzie odwołujący jeździł samochodami S. (...) oraz S. (...). Ubezpieczony pracował w zakładzie nr 5, który zajmował się przede wszystkim transportem artykułów spożywczych. Produkty rozwożone były na obszarze całej Polski, a przede wszystkim z hurtowni z W. do M., K. i L., głównie do sklepów spożywczych. Przez rok razem z odwołującym jeździł konwojent oraz ładowacz, jednak po upływie tego czasu ubezpieczony przejął obowiązki ładowacza, za które dostawał dodatek. Jako ładowacz, ubezpieczony również pracował przy transporcie produktów spożywczych, przewoził głównie mąkę, cukier, kasze, dżemy, ogórki, oliwę oraz ocet. Do obowiązków odwołującego jako ładowacza należało przesunięcie ww. produktów, które były zapakowane w worki oraz kartony na brzeg skrzyni ładunkowej samochodu. Konwojent odbierał te produkty i zanosił do magazynu sklepu. Ubezpieczony podczas zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w W. został oddelegowany do pracy w (...), gdzie do jego obowiązków należało rozwożenie wyrobów stolarskich na terenie całej Polski, a w drodze powrotnej zabierał produkty potrzebne przy produkcji w tym Przedsiebiorstwie. Ponadto ubezpieczony przewoził piach, wapno, cement oraz kruszywa. Ubezpieczony, będąc oddelegowany do pracy w (...) nie wykonywał obowiązków ładowacza (świadectwo pracy z dnia 31 sierpnia 1992r. k.7 a.r., przesłuchanie ubezpieczonego e-protokół k. 21-22 a.s.).

W toku postepowania sądowego, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego BHP, celem ustalenia czy praca wykonywana przez odwołującego na rzecz (...) Przedsiębiorstwa (...) w W. w okresie od dnia 5 lipca 1977 roku do dnia 31 sierpnia 1992 roku wykonywana była w warunkach szczególnych, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) oraz w innych rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących I kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych ministrów (postanowienie z dnia 5 lipca 2016r. e-protokół k.21-23 a.s.).

W opinii z dnia 25 lipca 2016r.biegły sądowy z zakresu BHP A. P. wskazał, iż w roku 1956 w życie weszło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1956r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia, z mocą obowiązującą od 1 lipca 1956r. W załączniku do powyższego rozporządzenia, jakim jest „Wykaz prac wykonywanych w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uprawniających do zaliczenia do I kategorii zatrudnienia”, w żadnym z siedemnastu działów gospodarki nie wymieniono prac kierowców pojazdów samochodowych. Rozporządzenie to utraciło moc z dniem 1 stycznia 1980r. Oznacza to, że praca, jaką odwołujący wykonywał w okresie od 5 lipca 1977 roku do 31 grudnia 1979 roku nie była zaliczana do tzw. I kategorii zatrudnienia. Z dniem 1 stycznia 1980r. w życie weszło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979r. w sprawie I kategorii zatrudnienia. W wykazie prac zaliczonych do pierwszej kategorii zatrudnienia, będącym załącznikiem do rozporządzenia, w Dziale VIII Transport i łączność – brak jest prac wykonywanych przez kierowców samochodowych. Brak takiego wyszczególnienia jest także w Dziale XI – „Różne”. Rozporządzenie to obowiązywało w niezmienionym kształcie do 31 grudnia 1981 toku. Zmiany w wykazie prac zaliczanych do I kategorii zatrudnienia, będącym załącznikiem do rozporządzenia nastąpiły dopiero w rozporządzeniu Rady Ministrów z 30 grudnia 1981 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia. W Dziale VIII - W transporcie i łączności w punkcie 2. wymieniono: „Prace kierowców samochodów ciężarowych, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów p ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”, które weszło w życie 31 grudnia 1981r. Przepis ten wszedł zatem w życie dopiero 4 lata, 5 miesięcy i 26 dni po dacie wyznaczającej dolny próg okresu, który wymieniony jest w świadectwie, tj. po dniu 5 lipca 1977 roku.

Biegły wskazał również, że zarówno w aktach sprawy jak i w dokumentacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych znajduje się świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach zaliczonych do I kategorii zatrudnienia wystawione z datą 26 kwietnia 2002r. przez prezesa zarządu (...) Sp. z o.o. z którego wynika, że R. L. od 5 lipca 1977r. do 31 sierpnia 1992r. wykonywał pracę zaliczaną do prac w warunkach szczególnych. Prezes zarządu powołał się na przepis, który w okresie podanym w świadectwie pracy jeszcze nie istniał. Przepis ten został wydany przez Ministra Handlu Wewnętrznego dopiero 17 czerwca 1983r. na podstawie delegacji zawartej w § 1. punkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze .

Ponadto biegły podniósł, iż podobnie rzecz się ma z czynnościami „ładowacza”, które ubezpieczony dodatkowo wykonywał, jak wynika ze świadectwa, od 1 września 1978r. Z dniem 31 grudnia 1981 roku weszła w życie nowelizacja rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 04 maja 1979 roku w sprawie I kategorii zatrudnienia. Tego dnia w wyżej cytowanym rozporządzeniu w Dziale VIII zatytułowanym - „W transporcie i łączności” w punkcie 1. pojawiło się sformułowanie: „Ciężkie prace za- i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie”. Natomiast jak wynika z zeznań ubezpieczonego „Pracując na potrzeby (...) nie zajmowałem się obowiązkami ładowacza. Były tam grupy rozładunkowe. Wówczas gdy pracowałem również jako ładowacz pracowałem przy transporcie produktów spożywczych. Jako ładowacz głównie przewoziłem mąkę, cukier, kaszę, dżemy, ogórki konserwowe, ocet, oliwy. Obowiązkiem moim jako ładowacza było podać te produkty zapakowane w worki i kartony albo słoiki foliowane po kilka sztuk, przesunąć wewnątrz samochodu na brzeg skrzyni ładunkowej. Drugi człowiek, czyli konwojent ładowacz odbierał to i zanosił na magazyn sklepu, zaplecze” . W ocenie biegłego tego typu prac rozładunkowych nie można nazwać ciężkimi pracami załadunkowymi lub rozładunkowymi.

Mając powyższe na uwadze biegły wskazał, że praca wykonywana na rzecz (...) Przedsiębiorstwa (...) w W. w okresie od 5 lipca 1977r. do dnia 31 grudnia 1981r. nie może być zaliczona do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych (opinia z dnia 25 lipca 2016r.,k.27-27-31 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 26 sierpnia 2016r. organ rentowy oświadczył, że nie wnosi uwag do opinii ww. biegłego z zakresu BHP (opinia z dnia 26 sierpnia 2016r. k.45-47 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 26 sierpnia 2016r. ubezpieczony zgłosił zastrzeżenia do opinii biegłego sądowego z zakresu BHP, w związku z czym wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności. Ponadto wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka L. S., na okoliczność, że świadkowi w tej samej sytuacji prawnej i faktycznej, organ rentowy przyznał prawo do wcześniejszej emerytury, zaliczając do stażu pracy w warunkach szczególnych okres pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) oraz o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu BHP, celem ustalenia, czy praca wykonywana przez ubezpieczonego w (...) (...) Oddziale (...) w Z. w okresie od 4 maja 1993r. do 30 kwietnia 2013r. na stanowisku palacza c.o. była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach (pismo procesowe z dnia 26 sierpnia 2016r. k.50-51 a.s.).

Na rozprawie w dniu 1 lutego 2017r. Sąd oddalił wnioski pełnomocnika odwołującego, który wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu BHP. Wskazać należy, że w uznaniu Sądu potrzeba przeprowadzenia kolejnego dowodu z opinii tego samego biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w ogóle nie istniała. Kwestią możliwości dopuszczenia dowodu z dodatkowej opinii tych samych lub innych biegłych zajmowało się orzecznictwo, które stanęło na stanowisku, iż jeżeli opinia biegłego jest jednoznaczna i tak przekonująca, że Sąd określoną okoliczność uznaje za wyjaśnioną, to nie ma obowiązku dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1974 r. II CR 638/74). Stanowisko to podziela również Sąd orzekający w niniejszej sprawie. Dodatkowo w wyroku z dnia 15 lutego 1974 r., (II CR 817/73), Sąd Najwyższy przyjął, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mają więc zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c., który stanowi, iż strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swych wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej, z zastrzeżeniem niekorzystnych skutków, jakie według przepisów k.p.c. mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu. W konsekwencji nie można przyjąć, że sąd obowiązany jest dopuścić dowód z opinii kolejnych biegłych, czy też z opinii instytutu w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla strony. W świetle art. 286 k.p.c., sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, czy nie wyjaśnia istotnych okoliczności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 1974 r., I CR 562/74). Odmienne stanowisko oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, aby się upewnić, czy niektórzy z nich nie byliby takiego samego zdania co strona.

W realiach niniejszej sprawy złożona do akt sprawy opinia biegłego sądowego z zakresu BHP A. P. z dnia 25 lipca 2016r. w sposób szczegółowy, pełny i wyczerpujący udzieliła odpowiedzi na pytania ujęte w tezie postanowienia dopuszczającego ten dowód. Z uwagi na powyższe, brak było uzasadnienia do dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego z tego samego zakresu. Z tego też względu, Sąd postanowił oddalić wniosek pełnomocnika odwołującego o dopuszczenie kolejnego dowodu z opinii biegłego sądowego ww. specjalności.

Sąd oddalił również wnioski pełnomocnika odwołującego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka L. S. na okoliczność, iż świadkowi w tej samej sytuacji prawnej i faktycznej, organ rentowy przyznał prawo do wcześniejszej emerytury, zaliczając do stażu pracy w warunkach szczególnych okres pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) oraz o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu BHP, celem ustalenia, czy praca wykonywana przez ubezpieczonego w (...) (...) Oddziale (...) w Z. w okresie od 4 maja 1993r. do 30 kwietnia 2013r. na stanowisku palacza c.o. była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach, w ocenie Sądu dopuszczenie tych dowodów nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, zgodnie bowiem z art. 227 k.p.c., w myśl którego przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, nie wszystkie okoliczności podnoszone przez strony powinny być przedmiotem postępowania dowodowego. Fakty istotne dla rozstrzygnięcia mogą być dowodzone przy pomocy odpowiednich środków (art. 236 k.p.c.). Wyjaśnienie okoliczności spornych, jako przyczyna pominięcia dowodu z art. 217 § 2 k.p.c., ma miejsce wówczas, gdy teza dowodowa została wykazana zgodnie z twierdzeniem strony zgłaszającej dowód. Zgłaszanie dowodów może być natomiast oceniane jako zmierzające do zwłoki wówczas, gdy teza jest nieistotna dla rozstrzygnięcia lub proponowany środek dowodowy nie jest przydatny dla jej udowodnienia.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu dokumenty zgromadzone w aktach sprawy oraz na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych ubezpieczonego.

Autentyczność zgromadzonych dokumentów, przywołanych powyżej, ich zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie była kwestionowana przez żadną ze stron, dlatego Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy. Do ustalenia stanu faktycznego sprawy posłużył również dowód z przesłuchania ubezpieczonego R. L., który w ocenie Sądu jest wiarygodny.

Sąd dopuścił i przeprowadził dowód z opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy A. P.. Sporządzona opinia jest merytoryczna, rzetelna, fachowa, oparta na przepisach prawa, dlatego została przez Sąd w pełni uwzględniona przy ustalaniu stanu faktycznego sprawy.

Na podstawie wymienionych dowodów Sąd ustalił, iż ubezpieczony w spornych okresach nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych ani w szczególnym charakterze.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd uznał zebrany w sprawie materiał dowodowy za kompletny, wiarygodny i nie budzący żadnych wątpliwości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie R. L. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 22 stycznia 2016r. znak: (...) jest bezzasadne i jako takie nie zasługuje na uwzględnienie.

Art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015r., poz. 748 ze zm.) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43) – zwanym dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego. Na wykazach prac zawartych w tym akcie prawnym, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1.  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2.  wykonywać pracę wymienioną w Wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3.  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia) oraz

4.  być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia).

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest jednak dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowi dowodu tego co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2013r., III AUa 783/13, Lex nr 1409118). Dodatkowo należy podkreślić, że w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym, dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być więc udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

W rozpatrywanej sprawie jedyną okolicznością, co do której istniał spór pomiędzy stronami, było to, czy ubezpieczony legitymuje się co najmniej 15 – letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Spełnienie innych warunków, od których zależy przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, nie było zaś sporne, ponieważ R. L., ukończył 60 lat, posiada 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym na dochody z budżetu państwa.

Organ rentowy nie uwzględnił ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu jego zatrudnienia od dnia 5 lipca 1977r. do dnia 31 sierpnia 1992r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w W., ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 26 kwietnia 2002r. pracodawca błędnie określił stanowisko wymienione w wykazie A, Dziale VIII, poz. 22, pkt 1 lub 2 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług nr 18 z dnia 17 czerwca 1983r. Ponadto pracodawca wskazał, że ubezpieczony od dnia 1 września 1987r. wykonywał dodatkowo czynności ładowacza.

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996r. (II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239) wskazał, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, a ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Mając na względzie powyższe, w tym okoliczność, iż świadectwo pracy nie jest w postępowaniu sądowym jedynym dopuszczalnym dowodem mogącym potwierdzić pracę w warunkach szczególnych, Sąd przeprowadził inne dostępne dowody, aby ustalić, czy faktycznie w w/w zakładzie pracy ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych. Na okoliczność rodzaju czynności realizowanych przez ubezpieczonego złożył zeznania on sam, a także przeprowadzono dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu BHP.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie R. L. nie spełnił warunków uprawniających do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury.

W okresie, który jest przedmiotem sporu obowiązywały dwa rozporządzenia Rady Ministrów:

W roku 1956 w życie weszło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia, z mocą obowiązującą od 01 lipca 1956. W załączniku do tego rozporządzenia, jakim jest „Wykaz prac wykonywanych w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uprawniających do zaliczenia do I kategorii zatrudnienia”, w żadnym z siedemnastu działów gospodarki nie wymieniono prac kierowców pojazdów samochodowych. Rozporządzenie to utraciło moc z dniem 01 stycznia 1980r. Oznacza to, że praca jaką odwołujący wykonywał w okresie od 13 kwietnia 1977 do 31 grudnia 1979 nie była zaliczana do tzw. I kategorii zatrudnienia.

Następnie w dniu 01 stycznia 1980r. w życie weszło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 04 maja 1979 w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia. W wykazie prac zaliczonych do pierwszej kategorii zatrudnienia, będącym załącznikiem do rozporządzenia, w Dziale VIII Transport i łączność - brak prac wykonywanych przez kierowców samochodowych. Brak takiego wyszczególnienia także w Dziale XI - Różne. Rozporządzenie to obowiązywało w niezmienionym kształcie do 31 grudnia 1981 roku. Oznacza to, że praca, jaką odwołujący wykonywał w okresie od 01 stycznia 1980 roku do 31 marca 1981 nie była zaliczana do I kategorii zatrudnienia.

Zmiany w wykazie prac zaliczanych do I kategorii zatrudnienia, będącym załącznikiem do rozporządzenia nastąpiły dopiero w rozporządzeniu Rady Ministrów z 30 grudnia 1981 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia . W Dziale VIII - W transporcie i łączności w punkcie 2. Wymieniono: „Prace kierowców samochodów ciężarowych, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”. Przepis ten jednak wszedł w życie dopiero 9 miesięcy po okresie, będącym przedmiotem niniejszego postępowania.

W dniu 26 kwietnia 2002r. roku pracodawca ubezpieczonego (...) Przedsiębiorstwo (...) nie mógł w świadectwie pracy zaliczyć pracy ubezpieczonego do I kategorii zatrudnienia, bo praca wykonywana przez niego nie była ujęta wówczas w wykazie będącym załącznikiem do obowiązującego wówczas rozporządzenia Rady Ministrów. Odwołujący się R. L. w okresie od 5 lipca 1977r. do dnia 31 sierpnia 1992r. nie wykonywał pracy zaliczanej do I kategorii zatrudnienia.

Odnosząc się natomiast do obowiązków ubezpieczonego jako ładowacza wskazać należy, że pracownicy zatrudnieni w szczególnych warunkach to pracownicy zatrudnieni przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w znaczny sposób jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Natomiast na podstawie zeznań ubezpieczonego, nie można stwierdzić że prace ładowacza zaliczyć można do ciężkich prac załadunkowych oraz rozładunkowych.

Reasumując, analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego nie daje podstawy do stwierdzenia, że wnioskodawca w okresie zatrudnienia od dnia 5 lipca 1977r. do dnia 31 sierpnia 1992r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w W. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

W świetle tak poczynionych ustaleń, Sąd Okręgowy wywiódł, że zaskarżona decyzja organu rentowego była trafna i z tych względów na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji orzeczenia.