Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód P. G. wniósł o zasądzenie od pozwanego T. S. kwoty 2976,12 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 425,16 zł od dnia 16 marca 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 850,32 zł od dnia 21 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 850,32 zł od dnia 18 maja 2015 r. do dnia zapłaty i od kwoty 850,32 zł od dnia 17 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty. Nadto powód wniósł o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 sierpnia 2015 r. sygn. akt VIII GNc 4271/15, Sąd Rejonowy w Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu. Sprzeciw od w/w orzeczenia złożył pozwany, który zaskarżył nakaz w całości.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 7 stycznia 2016 r., sygn. VIII GC 1975/15 upr, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2419,62 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 19 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części oraz rozstrzygnął o kosztach procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w Bydgoszczy w części – w zakresie pkt I, III i IV. W dniu 7 marca 2016 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy uchylił zaskarżony wyrok w części uwzględniającej powództwo i zasądzającej koszty procesu oraz przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy zważył, że nie można podzielić zarzutu iż Sąd Rejonowy orzekł ponad żądanie, bowiem Sąd Rejonowy orzekł o obowiązku zapłaty, oceniając, że brak zapłaty stanowi uszczerbek w majątku powoda i przyjmując kwalifikację prawną ustalonego stanu faktycznego z innej podstawy prawnej, co jest dopuszczalne. W ocenie Sądu Okręgowego zmiana podstawy prawnej rozstrzygnięcia nakłada na Sąd oznaczone obowiązki procesowe, w tym przede wszystkim obowiązek poinformowania stron o zamierzonej zmianie, umożliwiając stronom wypowiedzenie się.

W piśmie z dnia 10 czerwca 2016 r. pozwany wskazał, że utracona korzyść powoda nie jest wynagrodzeniem w pełnej wysokości. W ocenie pozwanego kwota wynagrodzenia stanowi przychód, którego uzyskanie połączone jest z określonymi kosztami, wydatkami i innymi obciążeniami. Zdaniem pozwanego powód nie udowodnił przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, a w szczególności nie udowodnił wysokości szkody. Powód nie zajął stanowiska w kwestii odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego.

Sąd Rejonowy ustalił, iż powód i pozwany prowadzą działalność gospodarczą. Powód jest właścicielem budynku położonego w B. przy ul. (...) 35a. Powód zatrudnia D. R. jako administratora , z którym na początku roku 2015 skontaktował się pozwany, który był zainteresowany wynajęciem jednego z lokali znajdujących się w tym budynku. D. R. uzgodnił z pozwanym, że zawrą umowę najmu. W dniu 24 lutego 2015 r. strony zawarły umowę najmu nr (...). Zgodnie z § 1 pkt 2 umowy powód oddał pozwanemu w najem lokal użytkowy o powierzchni 24,69 m ^{( 2 )}położony przy ul. (...) w B.. Strony uzgodniły ponadto, że przekazanie przedmiotu najmu najemcy nastąpi w dniu przekazania wraz z podpisaniem przez strony protokołu przekazania. Zgodnie z § 2 pkt 1 dzień przekazania oznacza dzień, w którym przedmiot najmu zostanie przekazany najemcy przez wynajmującego. W § 3 umowy strony ustaliły, że tytułem całkowitego miesięcznego czynszu najemca zapłaci wynajmującemu czynsz wynoszący 691,32 zł netto. W § 5 pkt 1 wskazano, że stosunek najmu rozpoczyna się od dnia przekazania i zostaje zawarty na czas nie oznaczony. D. R. uzgodnił z powodem, że ze względu na fakt, ze potrzebuje on dwóch tygodni, aby przygotować się do przejęcia lokalu, czynsz za pierwszy miesiąc, tj. marzec zostanie obniżony o połowę. Po zawarciu umowy D. R. wielokrotnie kontaktował się telefonicznie z pozwanym. Pozwany odmawiał dokonania odbioru, powołując się na przyczyny organizacyjne i osobiste. Ostatecznie pozwany nie odebrał wynajętego lokalu.

W dniu 3 marca 2015 r. powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 425,16 zł tytułem opłaty czynszowej z terminem zapłaty do dnia 13 marca 2015 r. W dniu 10 kwietnia 2015 r. powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 850,32 zł tytułem opłaty czynszowej z terminem zapłaty do dnia 20 kwietnia 2015 r. W dniu 5 maja 2015 r. powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 850,32 zł tytułem opłaty czynszowej z terminem zapłaty do dnia 15 maja 2015 r. Nadto w dniu 2 czerwca 2015 r. powód wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 850,32 zł tytułem opłaty czynszowej z terminem zapłaty do dnia 16 czerwca 2015 r.

Pismem z dnia 10 czerwca 2015 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 2976,12 zł stwierdzonej przedmiotowymi fakturami w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma. Pozwany odebrał wezwanie dnia 11 czerwca 2015 r. Pismem z dnia 12 czerwca 2015 r. pozwany odmówił powodowi zapłaty czynszu za okres od marca do czerwca 2015 r., wskazując, że wobec nie wykonania przez wynajmującego umowy najmu roszczenie o zapłatę czynszu jest pozbawione podstawy prawnej.

Powód domagał się zasądzenia kwoty 2976.12 zł. Wskazywał, że jego roszczenie wynika z umowy z dnia 24 lutego 2015 r., zgodnie z którą pozwany był zobowiązany do zapłaty czynszu. W ocenie sądu w oparciu o zapisy tej umowy pozwany nie miał jednak obowiązku zapłaty czynszu. W § 1 pkt 3 strony ustaliły, że stan techniczny przedmiotu najmu w dniu jego przekazania najemcy określa protokół przekazania stanowiący załącznik do umowy. Strony uzgodniły ponadto, że przekazanie przedmiotu najmu najemcy nastąpi w dniu przekazania wraz z podpisaniem przez strony protokołu przekazania. Zgodnie natomiast z § 2 pkt 1 umowy dzień przekazania oznacza dzień, w którym przedmiot najmu zostanie przekazany najemcy przez wynajmującego. Z zapisów tych wynika, że obowiązek zapłaty czynszu po stronie pozwanego aktualizował się dopiero z chwilą przekazania mu lokalu. Tymczasem bezspornym w tej sprawie było, pozwany nie odebrał lokalu od powoda. W tej sytuacji brak było podstaw do żądania od pozwanego uregulowania czynszu.

Powyższe ustalenia nie przesądzają jednak zdaniem sądu o bezzasadności powództwa złożonego w tej sprawie. W ocenie Sądu powód mógł w zaistniały stanie faktycznym domagać się od pozwanego odpowiedniej kwoty tytułem odszkodowania na podstawie art. 471 k.c. Oparcie rozstrzygnięcia na tym przepisie nie stanowi , zdaniem sądu , wyjścia poza granice żądania zawartego w pozwie.

Zgodnie z treścią art. 187 § 1 k.p.c. wymagania pozwu obejmują poza ogólnymi warunkami, jakie spełnić powinno pismo procesowe, również obowiązek dokładnego określenia żądania oraz przytoczenia okoliczności faktycznych uzasadniających je. Powód, wypełniając ten nakaz podał, że zawarł umowę najmu z pozwanym, na podstawie której pozwany był zobowiązany do odebrania lokalu i zapłaty czynszu w określonej wysokości. Podał, że do przekazania lokalu nie doszło z przyczyn leżących po stronie pozwanego a umowa została rozwiązana w dniu 30 czerwca 2015 r. Powód zażądał zasądzenia kwoty wskazanej w pozwie za okres trwania umowy od marca do czerwca 2015 r. W treści art. 187 § 1 k.p.c. nie został przewidziany obowiązek wskazania w pozwie podstawy prawnej dochodzonego roszczenia. Wynika to z ogólnej zasady, że oznaczenie kwalifikacji prawnej roszczenia jest obowiązkiem sądu. Oznacza to, że nawet wskazanie jej przez powoda nie jest wiążące dla sądu, który w ramach dokonywanej subsumcji jest zobowiązany do oceny roszczenia w aspekcie wszystkich przepisów prawnych, które powinny być zastosowane (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2004 r., sygn. III CK 352/03, Lex 589984 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014 r., sygn. III CSK 156/13, Lex 1489247). Podanie błędnej podstawy prawnej nie może powodować negatywnych skutków dla powoda. W orzecznictwie zwrócono również uwagę, że wskazanie w pozwie przez profesjonalnego pełnomocnika powoda podstawy prawnej żądania, mimo braku takiego obowiązku, może spowodować ukierunkowanie postępowania przez pośrednie określenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie. Ukierunkowanie to nie może jednak oznaczać formalnego związania sądu podstawą prawną, zwłaszcza, gdy okoliczności faktyczne mogą stanowić podstawę dla innej adekwatnej podstawy prawnej.

W niniejszej sprawie roszczenie powoda zostało w sposób dostateczny zindywidualizowane, a wskazanie przez niego, że żądana kwota stanowi należność czynszową, nie mogło prowadzić do wyłączenia zastosowania innej podstawy prawnej. Podane przez powoda okoliczności, tj. fakt zawarcia umowy, w której oznaczono wysokość czynszu oraz okoliczność, że pozwany nie odebrał lokalu z przyczyn lezących po jego stronie, wskazują bowiem, że pozwany nie miał obowiązku zapłaty czynszu, lecz winien wypłacić powodowi odszkodowanie za nienależyte wykonanie umowy. Stąd w ocenie Sądu podstawą prawną roszczenia powoda winien być w tej sprawie art. 471 k.c.

Stosownie do treści art. 471 § 1 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Strony zawarły w dniu 24 lutego 2015 r. umowę najmu. Zgodnie z jej treścią pozwany miał uiszczać czynsz wynoszący 691,32 zł netto od dnia przekazania mu lokalu. Umowa miała obowiązywać od marca 2015 r. Strony ustaliły przy tym, że ze względu na fakt, iż pozwany potrzebuje 2 tygodnia, aby przygotować się do odebrania lokalu, to czynsz za miesiąc marzec zostanie obniżony o połowę. Oczywistym jest, że strony nie zakładały takiej możliwości, że zawrą umowę, a następnie pozwany będzie miał nieograniczony czas na przystąpienie do jej realizacji. Umowa taka byłaby bowiem niekorzystna dla powoda, który nie mógłby wynająć lokalu innej osobie i jednocześnie nie otrzymywałby czynszu od pozwanego. Nadto zawieranie umowy o takiej treści z założeniem, że pozwany przystąpi do jej realizacji w bliżej nieokreślonej przyszłości nie miałoby sensu. Rozsądniejszym byłoby jej podpisanie wówczas, gdy pozwany będzie zdecydowany odebrać lokal w krótkim terminie. W tej sytuacji sąd ustalił w oparciu o zeznania D. R., że pozwany deklarował, że odbierze lokal w terminie 2 tygodni. Prawidłowość tego ustalenia potwierdza okoliczność, że strony uzgodniły obniżenie czynszu za marzec o połowę ze względu na fakt, że pozwany nie zamierzał w pierwszej połowie miesiąca korzystać z lokalu.

Pozwany nie wywiązał się z obowiązku odbioru lokalu w ustalonym przez strony terminie. Pozwany nie wykazał przy tym, aby jego zachowanie wynikało z okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności. Pozwany nie domagał się wydania lokalu i nie kierował w tym celu żadnych wezwań do powoda. Powód oczekiwał na wykonanie umowy przez okres czterech miesięcy a następnie wypowiedział pozwanemu zawartą umowę. W konsekwencji odmowy odebrania lokalu przez pozwanego powód nie był uprawniony do naliczenia mu czynszu za okres od marca 2015 r. do czerwca 2015 r. W tym okresie powód nie mógł też wynająć lokalu innej osobie, gdyż wiązała go umowa z pozwanym.

Gdyby pozwany wykonał należycie zawartą umowę to począwszy od połowy marca 2015 r. powód otrzymywałby od niego czynsz w ustalonej w umowie wysokości. Kwota należnego za ten okres czynszu wynosiła netto 2.419,62 zł. Podkreślić należy, że utracony przez powoda dochód wyraża się kwotą netto. Wskazać przy tym należy, że powód błędnie wystawił pozwanemu faktury VAT. Skoro umowa nie była wykonywana a roszczenia powoda dotyczą jedynie odszkodowania to winien on wystawić pozwanemu noty obciążeniowe obejmujące kwotę netto.

Podkreślić należy, że wierzyciela nie obciąża obowiązek udowodnienia winy dłużnika w niewykonaniu bądź nienależytym wykonaniu zobowiązania, gdyż konstrukcja odszkodowawczej odpowiedzialności kontraktowej oparta jest na zasadzie winy domniemanej i to dłużnika obciąża ciężar udowodnienia, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. Skoro pozwany uniemożliwił powodowi wynajem lokalu przez kolejne 4 miesiące to należało uznać, że powód w pełni udowodnił istnienie związku przyczynowego pomiędzy nienależytym wykonaniem zobowiązania przez pozwanego a powstała szkodą w postaci utraconych korzyści. Powód bowiem nie uzyskiwała dochodu z tego tytułu. Tym samym w majątku powoda powstała szkoda stanowiąca utracony dochód, który powód by uzyskał, gdyby umowa była realizowana przez okres jej trwania.

W myśl art. 361 § 1 i 2 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W tych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Stratą jest więc w ocenie Sądu dochód, który powód by uzyskał przez cztery miesiące trwania umowy. Odnosząc się do wysokości szkody wskazać należy, że hipotetyczny element szkody, jakim są utracone korzyści, podlega ustaleniu w realiach konkretnej sprawy przez przeprowadzenie fikcyjnego rozumowania opartego na analizie dostępnych faktów, mającego odtworzyć sytuację, jaka najprawdopodobniej wystąpiłaby, gdyby nie doszło do zdarzenia powodującego szkodę. Porównanie stanu majątku hipotetycznego i rzeczywistego musi dotyczyć całości majątku powoda. Zatem jego hipotetyczny dochód może być wyliczony po odjęciu od przychodów tylko takich wydatków, które miały charakter stały i nie wprowadzały do jego majątku surogatów. We wszystkich innych wypadkach, kiedy majątek pozostaje niepowiększony (przez wejście surogatów) lub też wydatki nie umniejszają dochodu w sposób powtarzalny, nie pozwala to włączyć ich występowania w normalne związki przyczynowo – skutkowe prowadzenia działalności przez powoda (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 kwietnia 2008 r., sygn. V CSK 515/07, Lex 395257).

Wobec tego Sąd uznał za bezzasadne argumenty pozwanego, że utraconą korzyścią powoda nie jest wynagrodzenie w pełnej wysokości, gdyż kwota wynagrodzenia stanowi przychód, którego uzyskanie połączone jest z określonymi kosztami, wydatkami takimi jak wynagrodzenie administratora, podatek od nieruchomości, opłaty za ogrzewanie, za prąd, podatek dochodowy ZUS i inne. Podkreślić przy tym należy, że wydatki powoda na administratora obciążały pozwanego niezależnie od tego pozwany objął lokal w posiadanie, czy też nie, a podatek dochodowy pozwany będzie zobowiązany zapłacić po uzyskaniu odszkodowania. Z kolei opłaty za ogrzewanie i energię elektryczną oraz podatek od nieruchomości obciążały pozwanego i w związku z nieodebraniem lokalu to powód ponosił koszty podatku od nieruchomości, jak i opłaty, przynajmniej stałe, za energie elektryczną i ogrzewanie.

W tym stanie sprawy w pkt 1 wyroku na podstawie art. 471 k.c. zasądzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2419,62 zł. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Nadto jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona należą się odsetki ustawowe (art. 481 § 2 k.c.). Na podstawie w/w przepisów odsetki ustawowe za opóźnienie od należności głównej zasądzono od dnia 19 maja 2015 r. do dnia zapłaty wobec ustalenia, że powód doręczył pozwanemu faktury w dniu 11 czerwca 2015 r. i do tej daty należało doliczyć termin 7 dni jako termin realny do spełnienia, jak i mając na uwadze, że wezwanie do zapłaty z dnia 10 czerwca 2015 r. z 7 dniowym terminem zapłaty liczonym od jego otrzymania zostało doręczone pozwanemu w dniu 11 czerwca 2015 r.

W pozostałym zakresie powództwo jako niezasadne zostało oddalone.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 98 i 99 k.p.c. Nadto nieuiszczona w sprawie opłata od pozwu wyniosła 70 zł. W związku z powyższym zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielania kosztów, polegającą na tym, że każda ze stron ponosi koszty procesu w takim stopniu, w jakim przegrała sprawę, nakazano pobrać w pkt 3 wyroku od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 13,09 zł, a w pkt 4 wyroku od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 56,91 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu.

Powyższy wyrok zaskarżył pozwany , zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego , mające wpływ na rozstrzygnięcie , a mianowicie : art. 321 w związku z art. 187 § 1 kpc wskutek naruszenia zasady wyrokowania dotyczącej przedmiotu orzekania , według której sąd jest związany żądaniem zgłoszonym przez powoda w powództwie ,a więc nie może zasądzić wbrew żądaniu pozwu zasądzić czegoś jakościowo innego lub uwzględnić powództwo na innej podstawie faktycznej polegające na zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda roszczenia odszkodowawczego, podczas gdy roszczenie pozwu objęte było żądanie zasądzenia wynagrodzenia w postaci czynszu najmu na podstawie postanowień umowy , art. 233 § 1 kpc wskutek przekroczenia granic swobodnej oceny materiału dowodowego , a tym w szczególności , bezpodstawne przyjęcie , że „wydatki na administratora obciążały pozwanego”, a ponadto bezpodstawne uznanie , że przychód z tytułu czynszu , który mógłby osiągnąć powód z wynajmu przedmiotowego lokalu użytkowego stanowi szkodę , której powód doznał w związku z nienależytym wykonaniem umowy przez pozwanego , podczas gdy przychód w świetle utrwalonego orzecznictwa sądowego nie stanowi zysku - utraconych korzyści, art. 232 w związku z art. 233 par 1 kpc poprzez bezzasadne przyjęcie , że wynagrodzenie administratora nie stanowi kosztów uzyskania przychodu z niniejszej umowy , a także nie uwzględnienia w kosztach uzyskania przychodu składki ZUS , którą powód jako osoba prowadząca działalność zobowiązany jest odprowadzać , art. 386 par 6 kpc poprzez niezastosowanie się do wskazań Sądu Okręgowego zawartych w uzasadnieniu orzeczenia tj nie wyciągnięcie wniosku z zachowania powoda , który nie zajął żadnego stanowiska w przedmiocie wysłuchania co do możliwości rozpoznania powództwa w oparciu o przepisy o odpowiedzialności odszkodowawczej, naruszenie przepisów prawa materialnego art. 471 k.c w związku z art. 362 § 2k.c wskutek błędnego zastosowania w niniejszej sprawie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda odszkodowania , mimo , że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego w postaci szkody , którą w tym przypadku należy rozumieć jako utracony zysk , który powód mógłby osiągnąć gdyby szkody mu nie wyrządzoną , a nie wynagrodzenie z tytułu czynszu najmu , naruszenie art. 361 par. 2 kpc poprzez bezzasadne przyjęcie , że w niniejszej sprawie szkoda w postaci utraconych korzyści jest równoznaczna z wysokością wynagrodzenia z tytułu czynszu jakie przysługiwałoby powodowi w sytuacji gdyby umowa była przez pozwanego realizowana , naruszenie art. 6 k.c wskutek jego niewłaściwego zastosowania w niniejszej sprawie i przyjęcie , że powód , pomimo , że w tym zakresie nie wykazał żadnej inicjatywy dowodowej udowodnił wysokość szkody w postaci utraconych korzyści

Pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku zaskarżonej części i oddalenie powództwa , ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozstrzygnięcia przez Sąd Rejonowy oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za I II instancję według norm przepisanych.

Powód wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasadzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja okazała się uzasadniona aczkolwiek nie wszystkie podniesione w niej zarzuty zasługiwały na uwzględnienie.

Niezasadne okazały się zarzuty dotyczące naruszenia art. 321 kpc i orzeczeniu o roszczeniu nie objętym żądaniem pozwu. Sąd Okręgowy w pełni podziela tutaj dotychczasowe stanowisko wszystkich sądów orzekających w niniejszej sprawie , iż z art. 187 § 1 k.p.c. nie wynika obowiązek wskazania w pozwie podstawy prawnej dochodzonego roszczenia. Oznaczenie kwalifikacji prawnej roszczenia jest obowiązkiem sądu ( por. zasada iura novit curiam ). Nawet wskazanie jej przez powoda nie jest wiążące dla sądu, który w ramach dokonywanej subsumcji jest zobowiązany do oceny roszczenia w aspekcie wszystkich przepisów prawnych, które powinny być zastosowane (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2004 r., sygn. III CK 352/03, Lex 589984 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014 r., sygn. III CSK 156/13, Lex 1489247). Tak więc podanie błędnej podstawy prawnej nie może powodować negatywnych skutków dla powoda. Słusznie natomiast wskazał Sąd Okręgowy w wyroku z dnia 7 marca 2016 r. , iż zmiana podstawy prawnej rozstrzygnięcia nakłada na Sąd obowiązki procesowe, w tym przede wszystkim obowiązek poinformowania stron o zamierzonej zmianie, umożliwiając stronom wypowiedzenie się w tej kwestii. Sąd Rejonowy w toku ponownego rozpoznawania sprawy umożliwił stronom wypowiedzenie się co kwestii zasadności roszczenia w oparciu o przepisy dotyczące odpowiedzialności kontraktowej ( por. zarządzenie z dnia 27 maja 2016 roku, k. 111 ).

Należy w tym kontekście zważyć , iż powód – nie składając odpowiedzi na pismo wysłane w odpowiedzi na zarządzenie z dnia 27 maja 2016 r. i nie stawiając się na posiedzenie Sądu – w ogóle nie ustosunkował się do kwestii zasądzenia na jego rzecz odszkodowania w oparciu o art. 471 kc. Szkoda ta na miała polegać na utraconych korzyściach. Jak powszechnie utrwalone jest w doktrynie i orzecznictwie , utracone korzyści ( lucrum cessans) ustala się wyłącznie w drodze rozumowania hipotetycznego, polegającego na stwierdzeniu różnicy pomiędzy stanem majątku osoby poszkodowanej rzeczywiście istniejącym po zdarzeniu wywołującym szkodę, i stanem majątku hipotetycznym, który by się wytworzył, gdyby zdarzenie wywołujące szkodę nie wystąpiło ( por. M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450-1088. CH BECK Warszawa, 2016 ). Zasadnie pozwany wskazał , iż powód w toku procesu nie wykazał chociażby wysokości poniesionej przez siebie szkody. Zgodnie bowiem z zasadami odpowiedzialności kontraktowej to na nim w takiej sytuacji spoczywa ciężar dowodu ( art. 6 kc w zw. z art. 471 kc ). Sąd Rejonowy istotnie dokonał dowolnej oceny materiału dowodowego , niejako zastępując powoda w wyliczeniu wysokości szkody. Sąd nie mógł sam tego dokonać wobec braku inicjatywy dowodowej powoda. Prawidłowo pozwany wskazuje , że w sytuacji gdy powód w przedmiocie m. in. wysokości szkody nie zajął żadnego stanowiska to Sąd Rejonowy nie miał prawa z własnej inicjatywy ustalić w szczególności , że szkoda poniesiona przez powoda odpowiada po prostu wysokości przychodu z tytułu czynszu najmu określonego w umowie. Pozwany przykładowo podaje , że powód ponosi takie koszty jak wynagrodzenie administratora. Będąc przedsiębiorcą powód obowiązany jest także uiszczać m. in. podatki , składki ZUS , koszty obsługi rachunkowo-księgowej. Niewątpliwie wpływa to na wysokość osiąganego przez powoda dochodu. W myśl art. 6 kc w zw. z art. 471 kc to powód powinien udowodnić wysokość wyrządzonej mu szkody w postaci utraconych korzyści , biorąc pod uwagę ponoszone przez siebie koszty działalności. W sytuacji gdy powód nie udowodnił wysokości poniesionej przez siebie szkody , negatywne skutki jego zaniechania nie mogą obciążać pozwanego.

Biorąc pod uwagę powyższe , zgodnie z art. 386 § 1 kpc , zaskarżone orzeczenie należało zmienić i powództwo w niezaskarżonej części oddalić. Skutkowało to zmianą orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu. W myśl art. 98 kpc powoda obciążają w całości koszty procesu za I instancję oraz za poprzednie postępowanie odwoławcze wysokości łącznie 1.917 zł , na które składają się 1.200 zł opłaty za postępowanie przed sądem I instancji , 600 zł za postępowanie odwoławcze w sprawie VIII Ga 58/16 , 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 100 zł opłaty za apelację od wyroku w sprawie VIII GC 1975/15 upr. Na rzecz pozwanego zasądzono także 700 zł opłaty za obecne postępowanie odwoławcze ( 100 zł opłaty od apelacji oraz 600 zł kosztów zastępstwa procesowego ). Koszty zastępstwa procesowego wynikają z § 2 pkt 3 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym przed dniem 27 października 2016 r. Sąd wziął pod uwagę , iż pierwsze postępowanie odwoławcze oraz postępowanie po uchyleniu pierwszego wyroku do ponownego rozpoznania toczyło się już po wejściu w życie powyższego rozporządzenia , zaś drugą apelację wniesiono przed dniem 27 października 2016 r. ( § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. oraz § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych ). Powoda obciążają także w całości koszty nieuiszczonej w części opłaty od pozwu w wysokości 70 zł , co wynika z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 kpc.