Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2014r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Maria Witkowska

Protokolant: sekretarz sądowy Patrycja Żuk

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2014r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa Stowarzyszenia (...) w P.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości B.

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

I. Uznaje za niedozwolone i zakazuje stosowania przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości B. w obrocie z konsumentami postanowień wzorca umowy o następującej treści:

„Akceptując niniejszy Regulamin Użytkownik zgadza się na korzystanie z portalu (...) wyłącznie na własne ryzyko.”

II. Zasądza od (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości B. na rzecz Stowarzyszenia (...) w P. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

III. Poleca Kasie Sądu Okręgowego w Warszawie pobranie od (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości B. kwoty 600 zł (sześćset złotych) tytułem opłaty stałej od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony z mocy prawa.

IV. Zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości B..

Sygn. akt XVII AmC 11803/12

UZASADNIENIE

Powód – Stowarzyszenie (...) z siedzibą w P., w dniu 04 grudnia 2012 roku wniósł pozew, w którym domagał się uznania za niedozwolone postanowienia stosowanego przez pozwanego – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości B. o treści:

„Akceptując niniejszy Regulamin Użytkownik zgadza się na korzystanie z portalu (...) wyłącznie na własne ryzyko.”

Powód wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

Swoje roszczenie powód oparł na fakcie, że pozwany w zakresie swojej działalności posługuje się przygotowanym przez siebie wzorcem umowy – Regulaminem serwisu internetowego (...)zamieszczonym pod adresem (...)zawierającym kwestionowane postanowienie. Powód załączył do pozwu wydruk przedmiotowego Regulaminu, wskazując, że Regulamin ten został należycie zabezpieczony przez powoda dla celów dowodowych, w tym notarialnie.

W ocenie powoda kwestionowane postanowienie stanowi niedozwoloną klauzulę abuzywną, natomiast wzorzec umowy stosowany przez pozwanego jest rażąco sprzeczny z dobrymi obyczajami i narusza uzasadnione interesy konsumentów.

Powód podniósł, że klauzula wypełnia znamiona art. 385 ³ pkt 2 i 21 kc. Wskazał, że skoro pozwany zdecydował się na prowadzenie strony internetowej i zamieszczanie na niej informacji o swojej firmie czy oferowanych produktach, to ponosi odpowiedzialność za poprawność działania tej strony pod względem technicznym, jak też aktualność, rzetelność i prawdziwość zamieszczonych na tej stronie informacji. Tymczasem zaznaczył, że pozwany wyłącza swoją odpowiedzialność za szkody spowodowane korzystaniem ze strony internetowej przez użytkownika – w tym także za błędy, które wynikają z działania czy zaniechania samego przedsiębiorcy.

Powód zauważył, że zasadność pozwu jest niewątpliwa, gdyż podobne postanowienia do zakwestionowanej klauzuli umownej były już uznawane za niedozwolone przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i podał przykładowe postanowienia.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o połączenie szeregu spraw i oddalenie pozwu w całości. Wskazał, że zarówno na dzień wniesienia pozwu, jak również do dnia dzisiejszego firma (...) Sp.z o.o. nie prowadziła sprzedaży, więc nie została zawarta żadna umowa w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, zatem żaden z konsumentów nie został narażony na spór z Przedsiębiorcą. Podniósł, że po rozmowie telefonicznej z przedstawicielem powodowego Stowarzyszenia, która miała miejsce przed złożeniem pozwu, wszystkie niedozwolone według powoda klauzule zostały usunięte z Regulaminu strony (...).

Sad Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości B., w ramach działalności gospodarczej prowadził serwis aukcyjny on-line (...) sprzedaży towarów będących własnością (...) Sp. z o.o. (definicja „towaru” w Regulaminie serwisu internetowego(...)), a także umożliwiający użytkownikom będącym zarejestrowanymi w serwisie osobami fizycznymi zakup usług partnerów Przedsiębiorcy za pomocą konta prowadzonego przez (...) Sp. z o.o. na podstawie stosownej umowy (§ 10 pkt 1 Regulaminu, definicja „konta” w Regulaminie). Z chwilą rejestracji w serwisie dochodzi bowiem do zawarcia pomiędzy użytkownikiem a (...) Sp. z o.o. umowy, której przedmiotem jest dostęp do aukcji oraz towarów publikowanych w ramach (...) oraz możliwość kupowania od partnerów usług na warunkach określonych w aukcji i Regulaminie (§ 1 pkt 2 Regulaminu).

Jeśli chodzi o zakup usług partnera (...) Sp. z o.o., po złożeniu oferty kupna usługi partnera użytkownik jest zobowiązany do dokonania płatności za pomocą jednego z oferowanych przez (...) systemów płatności (§ 2 pkt 7 Regulaminu). Użytkownik przekazuje do (...) Sp. z o.o. środki pieniężne powierniczo, jako kaucję gwarancyjną na zabezpieczenie realizacji danej usługi. Z kaucji tej (...) Sp. z o.o. potrąca swoją prowizję za publikację aukcji oraz resztę przekazuje partnerowi jako zapłatę za usługę (§ 2 pkt 8 Regulaminu). W przypadku, gdy płatność zostanie poprawnie zautoryzowana użytkownik otrzymuje kupon – generowany przez serwis (...) dokument elektroniczny, który stanowi podstawę do wykonania usługi przez partnera na warunkach opisanych w Regulaminie (§ 2 pkt 11 i 12 oraz definicja „kuponu” w Regulaminie). W razie niezrealizowania usługi przez partnera pomimo przedłożenia kuponu użytkownik ma prawo złożyć reklamację do (...) (§ 8 pkt 1 Regulaminu). Użytkownik ma również prawo do odstąpienia od umowy sprzedaży usługi, przy czym jest zobowiązany do powiadomienia o odstąpieniu (...) Sp. z o.o., który to w terminie 14 dni od powiadomienia zwróci użytkownikowi wpłaconą kwotę za usługę (§ 11 pkt 1 Regulaminu).

Pozwany zamieścił na prowadzonej stronie internetowej Regulamin serwisu internetowego (...)określający m.in. warunki uczestnictwa w (...) i zasady odpowiedzialności Spółki, kształtujący stosunki prawne z konsumentami.

Regulamin serwisu internetowego (...) , którym posługiwał się pozwany w stosunkach z konsumentami zawiera w § 6 pkt 13 postanowienie o treści: „Akceptując niniejszy Regulamin Użytkownik zgadza się na korzystanie z portalu (...) wyłącznie na własne ryzyko.”

W odpowiedzi na pozew pozwany nie zakwestionował, iż w zamieszczonym przez niego wzorcu zawarte jest powołane w pozwie postanowienie. Nie zaprzeczył także, że stosował wskazane postanowienie w ciągu 6 miesięcy przed wniesieniem pozwu przez powoda w niniejszej sprawie. Wobec nie zakwestionowania wiarygodności wzorca umownego, ani niezgodności kwestionowanego postanowienia z treścią postanowienia zawartego w Regulaminie należało uznać za udowodnione, iż był on stosowany przez pozwanego.

Na rozprawie w dniu 22 maja 2014r., po której zamknięciu Sąd wydał wyrok w niniejszej sprawie, pozwany oświadczył, że strona internetowa, na której zamieszczony był Regulamin była stroną testową, nie została przyjęta przez firmę, za jej pomocą nie można było zawrzeć umowy kupna sprzedaży, a także, iż na stronie nie było zamieszczonych żadnych towarów. Jak podał, strona została zamknięta prawdopodobnie pod koniec 2012r.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że Sąd nie wziął pod uwagę twierdzeń pozwanego złożonych na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku odnośnie praktycznego nie funkcjonowania serwisu aukcyjnego wobec wyłącznego testowania strony internetowej, na której zamieszczony był Regulamin, albowiem twierdzenia te należało uznać za spóźnione na podstawie art. 217 § 2 kpc. Sąd zważył bowiem, iż spóźnione twierdzenia mogły być bez przeszkód powołane w odpowiedzi na pozew, co umożliwiłoby powodowi ustosunkowanie się do nich i zebranie przeciwdowodów. Natomiast uwzględnienie tych twierdzeń spowodowałoby zwłokę w rozpoznaniu niniejszej sprawy, w związku z czym nie zostałby zrealizowany postulat szybkości postępowania. Dodatkowo Sąd pominął wysunięte na rozprawie twierdzenia, ponieważ strona nie uprawdopodobniła, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy.

Sąd miał zatem na względzie, iż pozwany w odpowiedzi na pozew nie zaprzeczył, że w ogóle stosował zakwestionowane postanowienie, ani nie podniósł, że zaniechał stosowania tego postanowienia wcześniej niż na 6 miesięcy przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie. Stąd Sąd uznał za udowodnione, że wzorzec, z którego pochodzi zakwestionowane postanowienie był stosowany przez pozwanego, skoro go wyświetlał na prowadzonej w ramach działalności gospodarczej stronie internetowej, udostępniając w ten sposób konsumentom, a termin do wystąpienia z żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone został przez powoda zachowany w niniejszym postępowaniu w świetle art. 479 ³⁹ kpc, zgodnie z którym z żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone można wystąpić również wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy.

Przechodząc do meritum podkreślenia wymaga, że w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Sąd dokonuje abstrakcyjnej oceny wzorca celem ustalenia, czy zawarte w nim klauzule mają charakter niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. Przy czym kontrola abstrakcyjna polega na kontroli wzorca jako takiego, w oderwaniu od konkretnej umowy, której wzorzec dotyczy. W przypadku kontroli abstrakcyjnej ocenie podlega treść danego postanowienia wzorca, a nie sposób jego wykorzystania, ponieważ w przypadku kontroli abstrakcyjnej nie bada się umowy, a jedynie wzorzec.

Z kolei niedozwolone postanowienia umowne określają przepisy art. 385 ¹ – 385 ³ k.c., mające na celu ochronę konsumenta przed niekorzystnymi postanowieniami umowy łączącej go z profesjonalistą.

W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c., za niedozwolone postanowienia umowne uznaje się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Z przytoczonego sformułowania wynika zatem, że możliwość uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z praktyki stosowania zależna jest od spełnienia następujących przesłanek:

1) postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, a więc nie podlegało negocjacjom;

2) ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami;

3) ukształtowane we wskazany sposób prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta;

4) postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia.

Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, natomiast brak jednej z nich skutkuje tym, że Sąd nie dokonuje oceny danego postanowienia pod kątem abuzywności.

Analizując zakwestionowane przez powoda postanowienie w oparciu o w/w kryteria, nie budzi wątpliwości Sądu, że konsumenci nie mieli wpływu na jego treść, a zatem należało uznać, że nie było one z nimi uzgadniane indywidualnie.

Przedmiotowe postanowienia nie dotyczą także, zdaniem Sądu, głównych świadczeń stron umowy.

Do rozstrzygnięcia pozostała zatem jedynie kwestia, czy zakwestionowane przez powoda postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Należy wskazać, że „dobre obyczaje” to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc działania potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Pojęcie „interesów konsumenta” należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, mogą tu wejść w grę także inne aspekty: zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp. Naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być rażące, a więc szczególnie doniosłe. Pojęcie „dobrych obyczajów” (w szczególności w stosunkach umownych między profesjonalistą a konsumentem) zdefiniowała judykatura - w orzeczeniu SN z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, IC Biul. SN 2006, nr 2, s. 86 wskazano, iż za „sprzeczne z dobrymi obyczajami” należy uznać wprowadzenie klauzul godzących w równowagę kontraktową, zaś „rażące naruszenie interesów konsumenta” polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku umownym.

Mając powyższe na względzie Sąd uznał, że kwestionowana przez powoda klauzula stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

Stosownie do treści art. 385 ³ pkt 2 k.c. w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

Tymczasem zakwestionowane postanowienie wyłącza odpowiedzialność pozwanego, ogólnie w związku z korzystaniem z prowadzonego przez powoda portalu (...) mimo, że to pozwany jako profesjonalny Przedsiębiorca prowadzi i obsługuje przedmiotowy portal. Przy czym wraz z dokonaniem rejestracji na (...) użytkownik akceptuje wszystkie postanowienia Regulaminu (§ 1 pkt 4 Regulaminu), a z kolei „Akceptując niniejszy Regulamin Użytkownik zgadza się na korzystanie z portalu (...) wyłącznie na własne ryzyko.”

Dodania wymaga, że postanowienie to narusza przepis art. 471 kc, zgodnie z którym dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, skoro w myśl zakwestionowanego postanowienia Przedsiębiorca zwolniony jest od naprawienia wyrządzonej konsumentowi szkody w każdym przypadku, w związku z przerzuceniem na niego „ryzyka jej wystąpienia”.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu, objęta sporem klauzula może wywołać u konsumenta błędne przekonanie co do przysługujących mu praw oraz obowiązków pozwanego. Co więcej przedmiotowa klauzula jest skierowana na wykorzystanie niewiedzy konsumenta.

Zakwestionowany zapis bez wątpienia zatem, w ocenie Sądu, kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że zakwestionowane postanowienie wzorca umownego stosowanego przez pozwanego w obrocie z konsumentami stanowi niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. i zakazał jego stosowania na podstawie art. 479 ⁴² k.p.c.

O wysokości wpisu od pozwu i obciążeniu nim pozwanego na rzecz Skarbu Państwa orzeczono na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 113 ust. 1 oraz art. 96 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010r. Nr 90, poz. 594 ze zm.) i art. 98 § 1 kpc.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono stosownie do wyniku sporu na podstawie art. 98 i 99 k.p.c.

Publikację prawomocnego wyroku na koszt pozwanego zarządzono na podstawie art. 479 ⁴⁴ k.p.c.

SSO Maria Witkowska