Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2017 r. w Gdańsku

sprawy C. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 kwietnia 2016 r., sygn. akt VI U 2315/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i oddala odwołanie;

II.  zasądza od C. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. kwotę 270,00 (dwieście siedemdziesiąt 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym

SSA Bożena Grubba SSA Maciej Piankowski SSA Grażyna Horbulewicz

Sygn. akt III AUa 1012/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10.07.2015 r. pozwany organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej C. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, gdyż na dzień 01.01.1999 r. ubezpieczona nie udowodniła co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy wyjaśnił, że do stażu pracy w warunkach szczególnych nie uwzględniono okresu od 07.10.1975 r. do 14.10.1996 r. ponieważ świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 19.07.2000 r. nie zostało wystawione przez pracodawcę lecz przez podmiot przechowujący dokumentację.

Kwestionując powyższą decyzję ubezpieczona domagała się uwzględnienia okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w N. od 07.10.1975 r. do 14.10.1996 r., z wyłączeniem urlopu wychowawczego, do okresów pracy w warunkach szczególnych.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko wyrażone w decyzji, a ponadto wskazał, że praca wędliniarza nie odpowiada poz. 8 działu X załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r. (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.)tj. pracy wykonywanej bezpośrednio przy uboju zwierząt.

Wyrokiem z dnia 11.04.2016 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od dnia 01.06.2015 r. (pkt 1) oraz stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 2).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

„Ubezpieczona C. K. urodzona (...) w dniu 15 czerwca 2015 roku złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniosek o emeryturę. W myśl... Na podstawie dokumentów znajdujących się już w organie rentowym oraz tych dołączonych do wniosku ubezpie..., w dniu 10 lipca ubiegłego roku wydano zaskarżoną decyzję ustalając jej łączny staż ubezpieczeniowy na 21 lat 11 miesięcy i 18 dni. W myśl artykułu 184 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a tekst jednolity tej Ustawy został opublikowany w Dzienniku Ustaw z 2015 roku pod pozycją 748 oraz paragrafu 3 i paragrafu 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a ten akt został opublikowany w Dzienniku Ustaw numer 8 pod pozycją 43. Prawo do emerytury w wieku niższym niż 60 lat może nabyć ubezpieczona kobieta urodzona po dniu 31 grudnia 1948 roku, jeżeli w dniu wejścia w życie Ustawy, to jest w dniu 1 stycznia 1999 roku posiada 20 letni okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, w tym co najmniej 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Z kolei przepis artykułu 32 ustęp 1 tejże Ustawy, do którego odsyła artykuł 184 przewiduje emeryturę w wieku niższym niż 60 lat w przypadku kobiet z związku z rodzajem wykonywanej pracy, to jest szczególnymi warunkami, w jakich była ona świadczona, narażającymi na szybsze zrealizowanie się ryzyka emerytalnego z powodu wcześniejszej niż powszechnie utraty sprawności psychofizycznej pracownika. Przepis ustępu 2 artykułu 32 definiuje pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach stanowiąc, że jest nim pracownik zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości względnie wymagający wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia. Jednakże uregulowanie tego przepisu nie precyzują szczegółowych przesłanek nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Przepis ar..., ustępu 4 artykułu 32 Ustawy odsyła w tej materii do dotychczasowych przepisów, którymi są przepisy rangi Ustawy lub wydane na mocy delegacji ustawowej. Tutaj warto przytoczyć Uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku w sprawie III ZP 30/11 opublikowanym w zbiorze orzeczniczym z 2002 roku pod numerem 10 pod pozycją 243. Aktem prawnym normującym tę problematykę jest cytowane Rozporządzenie Rady Ministrów, które stanowi podstawę do ustalania przesłanek wskazanych w artykule 32 ustęp 4 cytowanej Ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to jest wieku emerytalnego, rodzajów prac oraz stanowisk, a także warunków na podstawie, których osobom wymienionym w ustępie 2 i 3 tegoż artykułu przysługuje prawo do emerytury. Należy zauważyć, iż zgodnie z paragrafem 2 ustęp 1 i 2 cytowanego Rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym Rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy te stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. W niniejszej sprawie pozwany organ rentowy nie kwestionował okresu zatrudnienia wymaganego do uzyskania przez ubezpieczoną emerytury wskazując, że jej łączny staż ubezpieczeniowy wynosi więcej niż wymagane 20 lat. Podniósł jednak, że nie udowodniła ona w wystarczający sposób co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, albowiem złożone przez nią świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w Zakładach (...) w N. zostało wydane nie przez pracodawcę, czyli Zakłady (...) w N. a przez składnicę akt, czyli archiwum. A nadto nie wskazano w tymże świadectwie charakteru pracy ściśle wskazanego w Rozporządzeniu z 7 lutego 1983 roku. Takie stanowisko pozwanego Sąd podzielił, albowiem faktycznie złożony dokument był dokumentem niewłaściwym z punktu widzenia wydawcy tego dokumentu oraz zawierał te uchybienia, na które zwrócił uwagę organ rentowy. Jednakże w postępowaniu sądowym dopuszczalne są wszelkie dowody za pomocą, których można wykazać okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń. W tym zakresie nie obowiązują ograniczenia co do środków dowodowych określonych w cytowanym Rozporządzeniu z 7 lutego 1983 roku, które dotyczą wyłącznie postępowania przed organem rentowym. Tutaj warto przywołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999 roku w sprawie II UKN 619/98 opublikowanym w zbiorze orzeczniczym z 2002 roku pod numerem 2 pod pozycją 26. W związku z powyższym Sąd przeprowadził dowód z akt osobowych powoda, powódki przepraszam z okresu jej zatrudnienia w Zakładach (...) w N., zeznań świadków: W. C. (1)..., Czy..., C.[f 00:07:46.178] , A. G. [f 00:07:47.668], M. P.[f 00:07:49.838], akt rentowych A. G. [f 00:07:53.898]oraz z przesłuchania samej ubezpieczonej. Z dokumentów, z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że C. K. będąc zatrudniona od dnia 7 października 1975 roku do dnia 14 października 1996 roku na stanowiskach stażystki, robotnika niewykwalifikowanego w magazynie konserw i wędliniarza pomocnika w okresach od 7 października 1975 roku do 19 listopada 1975 roku. Następnie od 20 listopada 1975 roku do 24 sierpnia 1980 roku i dalej od 1 lutego 1983 roku do 3 grudnia 1984 roku i wreszcie od 4 grudnia 1987 roku do 14 października 1996 roku wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej zero stopni, czyli prace wymienione w Wykazie A Dział X pozycja 7 załącznika do cytowanego Rozporządzenia. Dowody te Sąd uznał za wiarygodne. Treść wyjaśnień powódki koresponduje z treścią zeznań świadków oraz z zawartością jej akt osobowych z okresu zatrudnienia w spornym okresie. Wiarygodności, których pozwany nie zakwestionował. Podkreślenia wymaga, że dla oceny czy pracownik wykonywał swoją pracę w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska przyjęta w nomenklaturze wewnątrzzakładowej tylko rodzaj powierzonej pracy. Na to zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w swoim wyroku z dnia 24 marca 2009 roku w sprawie I PK 194/08 opublikowanym w zbiorze orzeczniczym z 2010 roku pod numerem 23, 24 pod pozycją 281. Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie, że ubezpieczona posiadająca ponad 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych, która w dniu 7 lipca tysiąc dziewięćset pięćdzie..., przepraszam tysiąc dziewięćset pięćdzies..., tys..., 2013 roku ukończyła 55 lat, a nadto wykonywała prace w warunkach szczególnych przez okres co najmniej 15 lat spełnia warunki do przyznania jej prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. W tym stanie rzeczy Sąd uznał odwołanie C. K. za uzasadnione i na podstawie artykułu 477 ze znaczkiem 14 paragraf 2 kpc orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku. W punkcie drugim sentencji Sąd zgodnie z treścią artykułu 118 ustęp 1a cytowanej Ustawy o emeryturach i rentach z FUS z urzędu musiał orzec w przedmiocie odpowiedzialności bądź nieodpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zaskarżoną decyzję wydano w dniu 10 lipca 2015 roku i w tej dacie organ rentowy nie dysponował świadectwem wykonywania przez ubezpieczoną pracy w warunkach szczególnych wydanym przez jego, przez jej pracodawcę. Dopiero w wyniku przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego okres ten mógł zostać zaliczony do okresów jej pracy w warunkach szczególnych. W tych okolicznościach brak było, zatem podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego pomimo uwzględnienia w całości żądań”.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany organ rentowy, który zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w pkt 1, zarzucając naruszenie art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.) przez przyjęcie, że ubezpieczona spełniła wymóg 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto apelujący zarzucił naruszenie art. 233 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na bezpodstawnym przyjęciu, że ubezpieczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w N. pracowała w chłodniach składkowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej zero stopni.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, a ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu celem ponownego rozpoznania, a ponadto o zasądzenie od „powoda” kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji wskazano, że w załączniku (dział X, poz. 8) do zarządzenia Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988 r. (Dz. Urz. nr 2 poz. 4), któremu podlegał zakład pracy, wskazano następujące stanowiska: 1. ubojowiec, 2. parzacz, 3. jeliciarz, 4. gruczolarz, 5. peklowacz i wykrawacz mięsa w wykrawalni przy peklowni w piwnicy, 6. lekarz weterynarii, weterynaryjny kontroler sanitarny, oglądacz zwierząt rzeźnych i mięsa - zatrudnieni w rzeźni.

Ubezpieczona - jak wynika ze świadectwa pracowała:

- 07.10.1975 - 19.11.1975 - jako stażystka w dziale wędlin,

- 20.11.1975 - 24.08.1980 - jako robotnik w magazynie konserw,

-

01.02.1983 - 03.12.1984 i 04.12.1987 - 14.10.1996 - jako wędliniarz pomocnik.

W ocenie apelującego, stanowiska wędliniarza brak w zarządzeniu resortowym, jak też nie odpowiada poz. 8 działu X wykazu A rozporządzenia R.M. z dnia 07.02.1983 r.

Ustalony stan faktyczny należy odnieść do treści art. 184 ustawy i treści § 2 i 4 rozporządzenia z 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z § 2 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl § 4 prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia. Trudno zgodzić się z oceną Sądu, bowiem z akt osobowych wynika, iż ubezpieczona została przyjęta do pracy z angażem robotnik niewykwalifikowany przy pracach lekkich, a następnie od 20.11.1975 r. jako robotnik niewykwalifikowany w magazynie konserw. Pracę taką wykonywała do 24.08.1980 r. Po powrocie z urlopu wychowawczego 26.01.1983 r. została zatrudniona jako wędliniarz, a z dniem 03.12.1987 r., tj. po powrocie z kolejnego urlopu wychowawczego, otrzymała angaż wędliniarz pomocnik. Z dniem 14.190.1996 r. nastąpiło rozwiązanie umowy o pracę. W dokumentacji pracowniczej brak jest dowodów wskazujących na pracę powódki na jednym ze stanowisk wymienionych w zarządzeniu resortowym, a trudno podejrzewać, że dokumentacja pracownicza była świadomie przez pracodawcę prowadzona wadliwie. Zdaniem apelującego, „Sąd nie dokonał wszechstronnej analizy zebranego materiału”, bowiem dysponując dokumentacją pracowniczą uznał, że w całym okresie zatrudnienia powódka pracowała w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0 ^{( 0)} C (wykaz A dział X poz. 7 załącznika do rozporządzenia z 07.02.1983 r.). W ocenie apelującego, w dokumentacji pracowniczej brak jest dowodu na taką pracę. Z akt osobowych wynikają stanowiska wskazane w świadectwie pracy wystawionym przez archiwum, mianowicie stażystka w dziale wędlin, robotnik niewykwalifikowany w magazynie konserw oraz wędliniarz pomocnik. Powyższych stanowisk brak w zarządzeniu resortowym i do tego faktu Sąd nie odniósł w uzasadnieniu wyroku. W orzecznictwie sądowym (zob. wyroki Sądów Apelacyjnych: w Szczecinie z 20.09.2012 r., III AUa 374/12; w Lublinie z 05.02.2014 r., III AUa 1368/13, czy też w Białymstoku z 17.04.2013 r., III AUa 10430/12) zgodnie przyjmuje się, że dowód tylko z zeznań świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter prawa do emerytury w obniżonym wieku, nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. W ocenie apelującego wnioski wyprowadzone przez Sąd Okręgowy nie są uprawnione i nie znajdują odzwierciedlenia w aktach osobowych „ubezpieczonego”. W świetle poczynionych ustaleń, zdaniem apelującego, wydanie wyroku na podstawie materiału zgromadzonego w sprawie nastąpiło z uchybieniem zasadzie swobodnej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie, ustanowionej art. 233 § 1 k.p.c.

Ubezpieczona wniosła o oddalenie apelacji wskazując, że tak jak zeznała i zeznali świadkowie – praca była wykonywana przy mięsie, w piwnicy i w temperaturze poniżej zera stopni.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Ubezpieczona prawo do emerytury w wieku obniżonym wywodziła z faktu, że w okresie od 07.10.1975 r. do 14.10.1006 r. była zatrudniona w Zakładach (...) w N. i w tym czasie (z wyłączeniem okresów urlopu wychowawczego) wykonywała pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.). Zdaniem ubezpieczonej praca, która wykonywała – robotnik magazynowy konserw i mięsa, uprawnia ją do uzyskania emerytury z uwagi na wykonywanie pracy przy temperaturze wewnętrznej poniżej 0 stopni C..

Ubezpieczona urodziła się w dniu (...) Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17.12.`1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura powyższa przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Według zaś art. 32 cyt. ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01.01.1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3. Dla celów ustalenia powyższych uprawnień za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym wyżej przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Przepisami „dotychczasowymi” są w szczególności przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (.

Zgodnie z § 1 w/w rozporządzenia, rozporządzenie to stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 oraz w wykazach stanowiących załącznik do tego rozporządzenia. Ponadto właściwi ministrowie ustalali w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

Należy jednak zaznaczyć, że wykazy prac zawarte w zarządzeniach resortowych nie stanowią źródła prawa w tym sensie, że w wykazach możliwe było jedynie uszczegółowienie rodzaju pracy zawartych w załączniku do rozporządzenia. W wykazach resortowych nie można było natomiast rozszerzać rodzaju prac poza te, które zostały wymienione w wykazie załączonym do rozporządzenia Rady Ministrów.

Według § 4 ust. 1 rozporządzenia, pracownik (kobieta), która wykonywała prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnęła wiek emerytalny wynoszący 55 lat,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zasadnie apelujący wskazał, że w załączniku (dział X, poz. 8) do zarządzenia Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988 r. (Dz. Urz. nr 2 poz. 4), któremu podlegał zakład pracy zatrudniający ubezpieczoną w spornym okresie wskazano jedynie następujące stanowiska: 1. ubojowiec, 2. parzacz, 3. jeliciarz, 4. gruczolarz, 5. peklowacz i wykrawacz mięsa w wykrawalni przy peklowni w piwnicy, 6. lekarz weterynarii, weterynaryjny kontroler sanitarny, oglądacz zwierząt rzeźnych i mięsa - zatrudnieni w rzeźni.

Ubezpieczona nie wykonywała pracy na żadnym ze wskazanych wyżej stanowisk pracy. Jednakże ubezpieczona nie opierała swojego żądania na twierdzeniu, że świadczyła pracę na jednym z wyżej wymienionych stanowisk pracy, lecz twierdziła, że wykonywała prace w chłodni o temperaturze poniżej zera stopnia Celsjusza.

W załączniku do w/w rozporządzenia, który obejmuje wykaz A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego) w dziale X (w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym) pod poz. 7 wymieniono „Prace w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0°C”. Jest bezsporne, że ubezpieczona nie wykonywała innych prac, które zostały wymienione pod pozostałymi pozycjami zawartymi w dziale X powyższego wykazu.

Zasadniczą zatem kwestią wymagającą rozstrzygnięcia było to, czy ubezpieczona udowodniła swoje twierdzenie (zawarte w odwołaniu), że w spornych okresach wykonywała pracę w chłodni o temperaturze wewnętrznej poniżej 0 ^o C.

Ubezpieczona w toku posiedzenia wyjaśniającego oświadczyła, że „nie pamiętam jaka była temperatura w chłodni” (protokół z posiedzenia wyjaśniającego – k. 21). Twierdzenia ubezpieczonej, że na podłodze był lód, a wykonując pracę musiała być ciepło ubrana nie oznaczają, że „temperatura wewnętrzna wynosiła poniżej 0 ^o C.

Na okoliczność udowodnienia, że praca była wykonywana w warunkach szczególnych ubezpieczona zaoferowała zeznania świadków.

Ponadto Sąd Okręgowy pozyskał akta osobowe ubezpieczonej z okresu objętego sporem.

Z treści akt osobowych ubezpieczonej za okres powyższego zatrudnienia (na k. 20) wynika, że ubezpieczona od 07.10.1975 r. do 19.11.1975 r. pracowała jako stażystka w dziale wędlin, od 20.11.1975 r. do 24.08.1980 r. pracowała jako robotnik w magazynie konserw oraz od 01.02.1983 r. do 03.12.1984 r. i od 04.12.1987 r. do 14.10.1996 r. pracowała jako wędliniarz pomocnik.

W żadnym z dokumentów zawartych w aktach osobowych ubezpieczonej nie zawarto informacji, żeby ubezpieczona wykonywała prace bezpośrednio przy boju zwierząt, jak również brak jest informacji o wykonywaniu pracy w chłodni, a nadto w temperaturze poniżej zero stopni Celsjusza.

Świadek W. C. (2) zeznał, że był mistrzem działu wędlin, a później też działu konserwy, magazynu i peklowni w Zakładach (...) w N. w okresie od 1971 r. do 1996 r., a ubezpieczona wykonywała pracę w tym samym dziale, tj. dziale wędlin, którym świadek kierował prawdopodobnie od 1982 r. Na dziale wędlin praca była wykonywana przez całą dobę. Ubezpieczona zajmowała się pakowaniem wędlin. Do pakowania wędlin przystępowano po uprzednim schłodzeniu wędlin. Pakowano do pojemników aluminiowych po 20 kg, następnie ustawiano je na palety i były pakowane na samochody. Pakowanie odbywało się w chłodni, gdzie temperatura występowała „od 0 do 4” stopni. Wędliny szły z chłodni do magazynu, gdzie było wszystko pakowane. Praca była wykonywana w ocieplaczach i butach gumowo-filcowych.

Ubezpieczona nie zgłosiła do świadka żadnych pytań.

Świadek A. G. zeznała, że pracowała razem z ubezpieczoną w Zakładach (...). Świadek w tych zakładach pracowała od 1976 r. do 1996 r. – początkowo świadek przez 2 lata pracowała na myjce samochodów. Później świadek przeszła do pracy na magazyn konserw i od tego czasu świadek pracowała razem z ubezpieczoną. Magazyn konserw znajdował się w piwnicy, nie było tam okien, było oświetlenie jarzeniowe. Była tam temperatura „zerowa”. Pracownicy wykonujący tam prace byli ciepło ubrani. Konserwy magazynowane były w wysokich sztaplach. Praca polegała też na etykietowaniu puszek konserw. Oklejone konserwy kładło się na taśmę, a następne osoby pakowały konserwy do skrzynki. Pracownikom przynoszono ciepłe posiłki. Pracownikom wypłacano dodatki pieniężne z tytułu szkodliwych warunków pracy.

Ubezpieczona nie zgłosiła żadnych pytań do świadka.

Świadek M. P. zeznał, że pracował w Zakładach (...) od 1974 r. do 1996 r. jako pracownik służby BHP. Do obowiązków świadka było kontrolowanie działów w tych zakładach pod względem przestrzegania zasad bhp. Świadek pamiętał, że ubezpieczona pracowała w magazynie pakowania wędlin. Wędliny pakowano w pojemniki aluminiowe, które były układane i przekazywane do następnego magazynu. Pojemniki zawierały różny asortyment i różną wagę, były też różnej wielkości. Świadek zeznał, że „panowała tam niska temperatura” i dlatego pracownice musiały mieć odpowiedni do tego ubiór. Ponadto ubezpieczona pracowała też w magazynie konserw, który znajdował się w piwnicy. Tam było chłodzenie i „tam po weekendzie było nawet i zero stopni”. W tym magazynie było tylko oświetlenie sztuczne. Były wypłacane dodatki „szkodliwe”.

Ubezpieczona nie zgłosiła żadnych pytań do świadka.

(dowód: zeznania świadków i ubezpieczonej na nośniku danych elektronicznych na k. 43)

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w żaden sposób nie pozwalała na ustalenie, że ubezpieczona wykonywała pracę w chłodniach o temperaturze wewnętrznej poniżej 0 ⁰ C. Powyższej okoliczności nie potwierdziła zarówno ubezpieczona (oświadczając, że nie pamięta jaka panowała temperatura), jak również nie potwierdził tego żaden ze świadków.

Z zeznań powołanych wyżej świadków wynika, że ubezpieczona pracowała w niskich temperaturach – zwłaszcza po weekendzie w pomieszczeniu, gdzie ubezpieczona wykonywała prace było wychłodzone (temperatura była „zerowa”), jednak zasadniczo, jak zeznali świadkowie – temperatura oscylowała od zera do kilku stopni.

Tym samym nie można było – w oparciu o cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy – ustalić, jak uczynił to Sąd Okręgowy, że ubezpieczona wykonywała pracę w chłodni o temperaturze poniżej zera stopni Celsjusza.

Tym samym za uzasadniony należało uznać zarzut apelacji naruszenia przez Sąd Okręgowy dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. polegający na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów.

Praca ubezpieczonej nie mogła być zakwalifikowana pod poz. 7 działu X załącznika A do cytowanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r., gdyż ubezpieczona nie wykonywała pracy w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0°C.

Ponieważ jednocześnie praca ubezpieczonej nie została wymieniona pod żadną inną pozycją wykazu prac stanowiących załącznik do cyt. rozporządzenia, dlatego też należało uznać, że w okresach objętych sporem ubezpieczona nie wykonywała prac w warunkach szczególnych, które uprawniałyby do uzyskania emerytury w wieku obniżonym.

Jakkolwiek z zeznań świadków wynika, że ubezpieczona w istocie wykonywała ciężką pracę fizyczną w niskich temperaturach i z tego tytuły otrzymywała posiłki regeneracyjne oraz dodatek pieniężny, to jednak praca ta nie uprawnia do emerytury w obniżonym wieku.

Z tych względów należało uznać, że ubezpieczona nie posiada co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych na dzień 01.01.1999 r. i nie spełniła wszystkich warunków określonych przez art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Prawidłowo zatem zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił ubezpieczonej ustalenia prawa do emerytury.

Mając na uwadze powyższe ustalenia i rozważania Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

Na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1804) Sąd Apelacyjny zasądził od ubezpieczonej na rzecz pozwanego kwotę 270 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Grażyna Horbulewicz SSA Maciej Piankowski SSA Bożena Grubba