Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie w IV Wydziale Karnym Odwoławczym
w składzie:

Przewodniczący: SSO Ryszard Małachowski (ref.)

Sędziowie: SO Agnieszka Bobrowska

del. SR Marzanna Kucharczyk

Protokolant: Kamila Michalak

przy udziale Prokuratora Prok. Okr. Artura Mądrzaka

po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2017 r.

sprawy F. D. (1)

oskarżonego z art. 272 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego(...)

z dnia 5 lipca 2016 r. sygn. IV K 855/14

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. K. kwotę 516,60 (pięciuset szesnastu i 60/100) złotych, w tym 96,60 (dziewięćdziesięciu sześciu i 60/100) złotych podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej obrony udzielonej oskarżonemu z urzędu przed Sądem Okręgowym jako drugą instancją,

III.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe
za postępowanie odwoławcze, w tym 120 (sto dwadzieścia) złotych opłaty.

SSO Agnieszka Bobrowska SSO Ryszard Małachowski del. SSR Marzanna Kucharczyk

Sygn. akt IV Ka 1695 / 16

UZASADNIENIE

F. D. (1) został oskarżony o to, że we wrześniu 2007r. w S. i L., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w krótkich odstępach czasu, wspólnie i w porozumieniu z ustaloną osobą - prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą (...) S.C. oraz innymi ustalonymi i nieustalonymi osobami w celu osiągnięcia przez siebie korzyści majątkowej w nieustalonej kwocie, jak również w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez ustaloną osobę, wynikającej z zaniżenia i uchylenia się od należnych z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego dla komisu samochodowego prowadzonego w ramach tej działalności pojazdu marki M. (...) o nr VIN (...), rok produkcji (...) pojemność silnika 2685 cm3, o wartości 10.000 euro ( 37.610 zł ), podatku akcyzowego i podatku VAT i w związku z tym narażenia tych podatków na uszczuplenie, podrobił w celu użycia za autentyczny dokument w postaci umowy sprzedaży pojazdu używanego opisanego samochodu, zawartej w dniu 9 września 2007r. w bliżej nieustalonej miejscowości w (...) w ten sposób, że w dostarczonym mu przez nieustaloną osobę dwujęzycznym druku umowy, w którym nieustalona osoba wpisała nieprawdziwą datę i miejsce zawarcia umowy, dane jego jako fikcyjnego kupującego oraz dane pojazdu wraz z zaniżoną ceną nabycia wynoszącą 200 euro, stanowiącą podstawę obliczenia podatku akcyzowego po czym złożył podpis jako fikcyjny kupujący, a następnie tak podrobionym dokumentem, posłużył się jako autentycznym:

1.  w dniu 13 września 2007r. w Urzędzie Celnym w S. Oddziale Celnym w L., okazując go w związku ze składaniem deklaracji uproszczonej podatku akcyzowego, w której na podstawie podrobionej umowy zaniżył kwotę należnego podatku akcyzowego do kwoty 104 zł,

2.  w dniu 13 września 2007r. w I Urzędzie Skarbowym w S., okazując go jako załącznik do wniosku VAT-24, i podstępnie wprowadzając za jego pomocą funkcjonariuszy publicznych Urzędu Skarbowego w błąd co do okoliczności mającej znaczenie prawne, że był nabywcą tego pojazdu, wyłudził poświadczające nieprawdę zaświadczenie VAT-25 z dnia 20 września 2007r. potwierdzające brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia opisanego pojazdu,

- a następnie przekazał dokumenty innej osobie celem odsprzedaży pojazdu, przy czym czynu tego dokonał w ciągu 5 lat po odbyciu, co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności, będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w(...) z dnia 22.10.1999r. sygn. V K 932 / 98 za przestępstwo podobne, to jest za czyn z art. 279 § 1 kk na karę jednostkową 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 01.02.2000r., sygn. V K 104 / 00, za przestępstwo podobne, to jest za czyn z art. 279 § 1 kk na karę jednostkową 2 lat pozbawienia wolności, które objęte zostały wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w (...) z dnia 12.11.2002r. sygn. V K 410 / 02, w wymiarze 4 lat pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od 25.12.2002r. do 17.12.2004r. i od 01.01.2005r. do 20.04.2005r., to jest o czyn z art. 270 § 1 kk w zb. z art. 272 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 64 § 1 kk.

Sąd Rejonowy(...) wyrokiem z dnia 5 lipca 2016r., sygn. akt IV K 855 / 14, uznał oskarżonego F. D. (2) za winnego popełnienia czynu polegającego na tym, że w dniu 13 września 2007 roku w S. i L., działając wspólnie i w porozumieniu z ustaloną osobą - prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą (...) S.C. oraz innymi ustalonymi i nieustalonymi osobami, w celu osiągnięcia przez siebie korzyści majątkowej w nieustalonej kwocie, jak również w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez ustaloną osobę, wynikającej z zaniżenia i uchylenia się od należnych z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego dla komisu samochodowego prowadzonego w ramach tej działalności pojazdu marki M. (...) o nr VIN (...), rok produkcji (...), pojemność silnika 2685 cm3, o wartości 10.000 euro ( 37.610 zł ), podatku akcyzowego i podatku VAT i w związku z tym narażenia tych podatków na uszczuplenie, po wcześniejszym podpisaniu dokumentu w postaci umowy sprzedaży pojazdu używanego opisanego samochodu, datowanej na 9 września 2007r., w bliżej nieustalonej miejscowości w (...) w ten sposób, że w dostarczonym mu przez nieustaloną osobę dwujęzycznym druku umowy, w którym nieustalona osoba wpisała nieprawdziwą datę i miejsce zawarcia umowy, dane jego jako fikcyjnego kupującego oraz dane pojazdu wraz z zaniżoną ceną nabycia wynoszącą 200 (...), stanowiącą podstawę obliczenia podatku akcyzowego jako fikcyjny kupujący, posłużył się tym dokumentem:

1.  w dniu 13 września 2007r. w Urzędzie Celnym w S. Oddziale Celnym w L., okazując go w związku ze składaniem deklaracji uproszczonej podatku akcyzowego, w której na podstawie podrobionej umowy zaniżył kwotę należnego podatku akcyzowego do kwoty 104 zł,

2.  w dniu 13 września 2007r. w I Urzędzie Skarbowym w S., okazując go jako załącznik do wniosku VAT-24, i podstępnie wprowadzając za jego pomocą funkcjonariuszy publicznych Urzędu Skarbowego w błąd co do okoliczności mającej znaczenie prawne, że był nabywcą tego pojazdu, wyłudził poświadczające nieprawdę zaświadczenie VAT-25 z dnia 20 września 2007r. potwierdzające brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia opisanego pojazdu,

- a następnie przekazał te dokumenty innej osobie celem odsprzedaży pojazdu, przy czym czynu tego dokonał w ciągu 5 lat po odbyciu, co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności, będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w (...)z dnia 22.10.1999r., sygn. V K 932 / 98, za przestępstwo podobne to jest za czyn z art. 279 § 1 kk na karę jednostkową 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 01.02.2000r., sygn. V K 104 / 00, za przestępstwo podobne, to jest za czyn z art. 279 § 1 kk na karę jednostkową 2 lat pozbawienia wolności, które objęte zostały wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w (...) z dnia 12.11.2002r., sygn. V K 410 / 02, w wymiarze 4 lat pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od 25.12.2002r. do 17.12.2004r. i od 01.01,2005r. do 20.04.2005r., tj. czynu z art. 272 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i za to, na podstawie art.272 kk w zw. z art.64 § l kk, wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 627 kpk zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa zwrot kosztów sądowych, w tym kwotę 120 złotych tytułem opłaty. Przyznał od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. K. kwotę 1033,20 złotych, w tym VAT, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą obronę udzieloną oskarżonemu z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca F. D. (1). Zaskarżonemu w całości wyrokowi zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez uznanie, że umowa jaką przedłożył F. D. (1) była fikcyjna tylko na tej podstawie, że oskarżony kupił samochód „tylko na chwilę”, co nie może przesądzać o fikcyjności umowy, która winna być określana na podstawie przepisów KC, a na podstawie tychże oskarżony faktycznie stał się właścicielem pojazdu, przy czym czas na jaki przedmiot taki mu przysługiwał pozostaje bez znaczenia dla oceny umowy;

2.  naruszenie prawa materialnego, to jest art. 272 kk przez uznanie, że działanie oskarżonego polegające na okazaniu dokumentu zawierającego nieprawdziwe dane funkcjonariuszowi publicznemu wypełnia znamiona czynu zabronionego stypizowanego w tym przepisie.

Stawiając powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu. Z ostrożności procesowej wniósł ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy F. D. (1) nie zasługiwała na uwzględnienie, albowiem niezasadne okazały się podniesione w niej zarzuty oraz wnioski.

Wbrew wywodom zawartym w apelacji Sąd Rejonowy poczynił w niniejszej sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne. W pierwszej kolejności przypomnieć należy, iż zarzut błędu w ustaleniach faktycznych może zostać postawiony z powodu niepełności postępowania dowodowego ( błąd „ braku " ) lub dokonania ustaleń faktycznych nie mających wsparcia w przeprowadzonych dowodach ( błąd „ dowolności " ); przy czym zarzut taki może być skutecznie podnoszony wówczas, gdy skarżący jest w stanie wykazać, jakich konkretnie uchybień w zakresie wiedzy, logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd orzekający w sprawie. W rozpoznawanej sprawie apelujący nie sprostał temu zadaniu i ograniczył się jedynie do polemiki z prawidłowymi ustaleniami Sądu meriti. Stwierdzić bowiem należy, że Sąd Rejonowy nie tylko zgromadził pełny materiał dowodowy, ale także prawidłowo go ocenił i następstwie tej oceny poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne. Jak słusznie bowiem stwierdził Sąd I instancji, a czemu przeczy skarżący, podpisana przez F. D. (1) umowa kupna samochodu marki M. (...) miała charakter fikcyjny, o czym świadczą okoliczności jej zawarcia, a także dalsze czynności podjęte przez oskarżonego. F. D. (1) sam przyznał, iż nie kupował samochodu dla siebie, lecz został poproszony o jego nabycie, co też uczynił kupując pojazd na swoje dane. Oskarżony, co także wynika z jego wyjaśnień, trafnie uznanych w tym zakresie przez Sąd meriti za wiarygodne, otrzymał od innej osoby zarówno pieniądze na kupno auta, jak i na zapłacenie akcyzy, co więcej – jak przyznał - otrzymał także pieniądze za samą transakcję. O fikcyjności umowy, a także o tym, że oskarżony wiedział, iż uczestniczy w nielegalnym procederze świadczy także to, iż przed całą transakcją – jak podał - został zapytany o to czy jest „czysty”, co oznacza, że osobom organizującym transakcję zależało na tym, by przebiegła ona bezproblemowo z udziałem zaufanych ludzi. F. D. (1) miał tylko podpisać umowę, która została sporządzona przez inną osobę, przy czym - co także trafnie ustalił Sąd Rejonowy - oskarżony nie wiedział, że nie zawarł umowy z aktualnym wówczas właścicielem pojazdu, nie wiedział zatem, że umowa została sfałszowana także w zakresie podpisu poprzedniego właściciela, słusznie więc Sąd I instancji wyeliminował z kwalifikacji prawnej zarzuconego oskarżonemu czynu art. 270 § 1 kk. Nie zmiana to jednak faktu, iż F. D. (1) podpisał umowę jako kupujący, choć w rzeczywistości nim nie był, przy czym od początku miał świadomość, że nabywa samochód dla innej osoby. O powyższym świadczy także to, że F. D. (1) – jak wyjaśnił - nabytym samochodem nigdy nie jeździł, a jedynie widział go na lawecie, po czym sprzedał go za taką samą cenę za jaką go kupił, co wyklucza, by nabył go po to tylko, by odsprzedać go z zyskiem. Co istotne przy tym również cena za jaką F. D. (1) nabył i odsprzedał samochód marki M. (...), rok produkcji 2001, pojemność silnika 2685 cm ³, tj. 200 euro, w sytuacji gdy pojazd ten w rzeczywistości wart był 10.000 euro, świadczy o fikcyjności transakcji, której celem było - poprzez zaniżenie ceny pojazdu i nabycie go przez oskarżonego jako osobę fizyczną - obejście przepisów podatkowych. W tych okolicznościach stwierdzić należy, wbrew zarzutom skarżącego, iż Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, iż podpisana przez F. D. (1) umowa kupna samochodu marki M. (...) była fikcyjna. Cała transakcja, jak trafnie ustalił to Sąd I instancji, polegała bowiem na wykorzystaniu przez F. D. (1) swoich danych personalnych jako osoby fizycznej i zaniżeniu ceny nabycia samochodu, stanowiącej podstawę obliczenia podatku akcyzowego, celem osiągnięcia przez oskarżonego korzyści majątkowej, jak również w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez ustaloną osobę, wynikającej z zaniżenia i uchylenia się od należności publicznoprawnych z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia pojazdu marki M. (...) dla komisu samochodowego prowadzonego w ramach działalności gospodarczej.

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić zatem należy, że Sąd I instancji dokonał trafnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów i w jej następstwie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, a dokonanie innych ustaleń niż Sąd meriti, o co wnosił autor apelacji, stanowiłoby rażące pogwałcenie zasad logiki oraz doświadczenia życiowego.

Za chybiony należało także uznać drugi z wywiedzionych przez apelującego zarzutów jakoby działanie oskarżonego nie wypełniało znamion czynu zabronionego, o którym mowa w art. 272 kk. Wskazać należy, że przestępstwo z art. 272 kk określane jest mianem pośredniego fałszu intelektualnego i jest zbliżone do czynu z art. 271 kk, różni się jednak od niego tym, że wystawca dokumentu – w przeciwieństwie do art. 271 kk - nie jest świadomy tego, że poświadcza w nim nieprawdę. Jest bowiem swego rodzaju „ narzędziem " w rękach sprawcy, który podstępem uzyskuje określoną treść dokumentu. Podstępne wprowadzenie w błąd jest zaś szczególną formą „ wprowadzenia w błąd " i wymaga podjęcia podstępnych zabiegów w celu wyłudzenia od osoby uprawnionej określonej treści dokumentu, na przykład „ przebiegłych, pozorujących jego zgodność z rzeczywistością i utrudniających wykrycie prawdy ”. Podstępne wprowadzenie w błąd w rozumieniu art. 272 kk oznacza szczególną, a nie zwykłą formę „ wprowadzenia w błąd ". Dla wypełnienia znamion przestępstwa określonego w art. 272 KK nie wystarcza zatem samo złożenie nieprawdziwego oświadczenia, ale konieczne jest podjęcie jeszcze pewnych działań, np. przebiegłych, pozorujących jego zgodność z rzeczywistością i utrudniających wykrycie nieprawdy. Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż F. D. (1) – co trafnie ustalił Sąd Rejonowy - podjął właśnie takie pozorujące zgodność z rzeczywistością działania; oskarżony nie tylko bowiem podawał się za rzeczywistego właściciela pojazdu, ale także - w celu wyłudzenia poświadczenia nieprawdy przez funkcjonariuszy publicznych – użył środka w postaci umowy zawierającej nieprawdziwe dane. Oskarżony przedłożył bowiem zarówno w Urzędzie Celnym, jak i w Urzędzie Skarbowym, fikcyjną umowę kupna samochodu ( wskazującą jakoby to on był rzeczywiście kupującym, choć de facto jedynie nabył pojazd dla kogoś innego ), a celem jego działania, prócz uzyskania korzyści majątkowej dla siebie, było także uzyskanie korzyści majątkowej przez osoby, na rzecz których nabył pojazd, tj. zaniżenie podatku akcyzowego oraz uchylenie się od obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług. F. D. (1), przedkładając umowę z nieprawdziwymi danymi i przedstawiając się jako właściciel nabytego pojazdu, dopełnił formalności urzędowych w ten sposób, że w związku ze składaniem deklaracji uproszczonej podatku akcyzowego - na podstawie tej umowy - zaniżył kwotę należnego podatku akcyzowego, a także - okazując tę umowę jako załącznik do wniosku VAT-24 - wprowadził funkcjonariuszy publicznych Urzędu Skarbowego w błąd co do okoliczności mającej znaczenie prawne, tj. że był rzeczywistym nabywcą tego samochodu i w konsekwencji wyłudził poświadczające nieprawdę zaświadczenie VAT-25 potwierdzające brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia pojazdu. Stwierdzić zatem należy, że rację ma Sąd Rejonowy, iż oskarżony F. D. (1) podstępnie wprowadził w błąd funkcjonariuszy publicznych Urzędu Celnego oraz Urzędu Skarbowego w ten sposób, że współdziałając z innymi osobami jako osoba podstawiona w charakterze tzw. „słupa” i posługując się kłamliwymi oświadczeniami, że jest właścicielem pojazdu oraz przedkładając w tym celu fikcyjną umowę jego kupna, pozorował zgodność z rzeczywistością okoliczności istotnych dla zaniżenia kwoty podatku akcyzowego oraz uchylenia się od uiszczenia podatku od towarów i usług i w ten sposób wyłudził poświadczenie nieprawdy w postaci uzyskania stosownego zaświadczenia VAT-25.

W świetle powyższego stwierdzić zatem należy, że F. D. (1) swoim zachowaniem wypełnił znamiona występku z art. 272 kk, albowiem jego działania miały charakter podstępnego wprowadzania w błąd funkcjonariuszy publicznych co do okoliczności mających znaczenie prawne. Tym samym Sąd odwoławczy nie podzielił zarzutu apelującego, iż Sąd Rejonowy dopuścił się obrazy przepisu art. 272 kk.

Również zastosowaną wobec F. D. (1) represję karną należało uznać za trafną i uwzględniającą wszystkie okoliczności determinujące takie orzeczenia, a wynikające z art. 53 kk. Sąd Rejonowy prawidłowo bowiem na niekorzyść oskarżonego uwzględnił wysoki stopień społecznej szkodliwości i zawinienia oraz uprzednią wielokrotną karalność oskarżonego i mając na uwadze powyższe wymierzył oskarżonemu za przypisany mu czyn karę 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Nie podzielając zarzutów i wniosków apelacji, Sąd odwoławczy zaskarżony wyrok, na podstawie ar. 437 § 1 kpk, utrzymał w mocy.

O zasądzeniu od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. K. kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie § 17 ust. 2 pkt 4 i § 4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. z 2015r., poz.1801 ).

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze Sąd orzekł w oparciu o art. 636 § 1 kpk oraz art. 2 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych ( Dz. U. z 1983r., nr 49, poz. 223 ze zm. ), nie znajdując podstaw do zwolnienia oskarżonego od zapłaty tych należności.

SSO Agnieszka Bobrowska SSO Ryszard Małachowski del. SSR Marzanna Kucharczyk