Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2016 r. w Szczecinie

sprawy A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o odsetki

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 4 grudnia 2015 r. sygn. akt VI U 715/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz A. C. kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSA Barbara Białecka

Sygn. akt III AUa 67/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. decyzją
z dnia 31.07.2014 roku odmówił A. C. prawa do wypłaty odsetek za okres od 06.09.2011r. do 30.09.2013r. w związku z wypłatą świadczenia rentowego.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczona podniosła, że w dacie wydawania orzeczenia przez Komisję Lekarska ZUS w 2012 roku organ rentowy dysponował materiałem dowodowym pozwalającym na ustalenie, że ubezpieczona jest osobą niezdolną do pracy od 6.09.2011 roku i przysługuje jej prawo do renty w związku z wypadkiem w drodze z pracy. Odmawiając prawa do świadczenia rentowego organ dopuścił się błędu w ustaleniach stanu zdrowia skarżącej, co skutkuje koniecznością wypłaty żądanych odsetek. Mając na uwadze powyższą argumentację, ubezpieczona wniosła więc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do odsetek od wypłaty poszczególnych świadczeń rentowych w okresie od 06.09.2011r. do 30.09.2013r. oraz o zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podniósł,
że Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z 27.01.2012 roku stwierdziła częściową niezdolność do pracy ubezpieczonej okresowo do 30.06.2012 roku, wynikającą
ze stanu narządu ruchu, lecz bez związku z wypadkiem w drodze z pracy w dniu 12.03.2010 roku. Na podstawie tego orzeczenia organ rentowy 24.02.2012 roku wydał decyzję odmawiającą skarżącej prawa do renty z uwagi na fakt, że nie udowodniła wymaganego okresu ubezpieczenia w dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy oraz w dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku o świadczenie. W wyniku złożonego odwołania i rozpatrzenia go przez Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim, a następnie Sąd Apelacyjny w Szczecinie ustalono, że ubezpieczonej przysługuje prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy od 6.09.2011 roku do 30.09.2013 roku. Wobec tego organ rentowy wydał decyzję przyznającą prawo do renty i dokonał wypłaty świadczenia w dniu 7.08.2014 roku, a mając na wykonanie tych czynności termin do 14.08.2014r., nie pozostawał w zwłoce.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 4.12.2015 roku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał A. C. prawo do odsetek począwszy od dnia 11.03.2012 roku do dnia zapłaty (punkt I orzeczenia) i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. na rzecz ubezpieczonej kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II orzeczenia).

Sąd I Instancji ustalił, że A. C. urodziła się (...). W dniu 12 marca 2010 roku uległa wypadkowi w drodze z pracy, doznając urazu stawu kolanowego prawego. W okresie od 13 marca 2010 roku do 10 września 2010 roku korzystała z zasiłku chorobowego, a od 11 września 2010 roku do 5 września 2011 roku ze świadczenia rehabilitacyjnego. 31 października 2011 roku ubezpieczona złożyła wniosek o ustalenie prawa do renty, wskazując na związek niezdolności do pracy z wypadkiem w drodze z pracy. Komisja Lekarska ZUS w Z. z orzeczeniem z dnia 27 stycznia 2012 roku ustaliła, iż ubezpieczona jest okresowo częściowo niezdolna do pracy do 30 czerwca 2012 roku oraz, że niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z wypadkiem w drodze z pracy w dniu 12 marca 2010 roku. Decyzją z dnia 24 lutego 2012 roku organ rentowy ustalił brak prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Decyzją z dnia 15 maja 2012 roku odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem w drodze z pracy w dniu 12 marca 2010 roku. W wyniku złożonego odwołania Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z dnia 18 września 2013 roku (VI U 471/12) zmienił decyzję z 24 lutego 2012 roku i przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 6 września 2011 roku do 30 września 2013 roku. Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 17 czerwca 2014 roku
(III AUa 1051/13) oddalił apelację organu rentowego. W dniu 24 czerwca 2014 roku A. C. wystąpiła z wnioskiem do organu rentowego o wypłatę odsetek od należności zasądzonej prawomocnym wyrokiem. Decyzją z dnia 31 lipca 2014 roku organ rentowy odmówił wypłaty tych należności.

Sąd Okręgowy w oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego B. S. ustalił, że dokumentacja medyczna dotycząca wypadku z 2010 roku jak
i z przebiegu leczenia, którą to dysponowali członkowie Komisji Lekarskiej ZUS, przed wydaniem orzeczenia w dniu 27 stycznia 2012 roku, była wystarczająca
do wydania opinii ustalającej niezdolność do pracy ubezpieczonej od 6 września 2011 roku do 30 września 2013 roku. Komisja Lekarska ZUS w styczniu 2012 roku powinna była orzec co najmniej istotne pogorszenie sprawności stawu kolanowego prawego w związku z wypadkiem z 2010 roku. Nietrafna była przy tym ocena lekarza konsultanta ZUS, którzy przyjął, że przyczyną dolegliwości ubezpieczonej były zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego. Zdjęcia rtg z sierpnia 2012 roku wykazują bowiem niewielkie zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawu kolanowego.

W oparciu o opinię uzupełniającą biegłego B. S., wydaną wskutek zastrzeżeń organu rentowego, ustalił nadto, że w procesie leczenia ubezpieczonej zawsze odnotowywano zmiany chorobowe jako pourazowe, zaś związek zmian pourazowych z wypadkiem ustala się raz na zawsze (stale), co nie oznacza, że u chorego na zawsze orzeka się o niezdolności do pracy. Biegły dysponował szerszą dokumentacją i jest wielce prawdopodobne, że konsultant ZUS dysponując tą samą dokumentacją, co biegły, ustaliłby takie same wnioski końcowe.

Sąd Okręgowy w oparciu o dodatkową, uzupełniającą opinię biegłego sądowego, przyjął, że dokumentacja lecznicza i diagnostyczna przedłożona przez odwołującą, ale nieznana wcześniej lekarzom ZUS, miała znaczenie jedynie potwierdzające rozpoznanie tła pourazowego zmian w zakresie stawu kolanowego prawego. Badanie rtg stawu kolanowego prawego nie miało istotnego znaczenia dla wniosków końcowych opinii głównej biegłego. Dokumentacja udostępniona lekarzom Orzecznikom ZUS (sprzed 27 stycznia 2012 roku) była wystarczająca do wydania właściwego rozpoznania i orzeczenia. Nietrafne orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS było wydane w oparciu o nietrafną ocenę konsultanta ZUS. Sąd Okręgowy dalej ustalił, że orzeczeniem z dnia 19 października 2015 roku lekarz orzecznik ZUS przyjął, iż A. C. jest częściowo niezdolna do pracy do 31 marca 2016 roku i niezdolność ta pozostaje w związku z wypadkiem w drodze do pracy.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał,
że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie . Wskazując na przepisy art. 85
ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity opublikowany w Dz. U. z 2016r. , poz. 963, ze zm.) – zwanej dalej ustawą systemową - i art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2016r. poz. 887) - zwanej ustawą emerytalną – oraz § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1999r. poz. 104), podniósł, że błąd w prawie ubezpieczeń społecznych oznacza każdą obiektywną wadliwość opinii, niezależnie od tego czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów. Postępowanie dowodowe wykazało, że organ rentowy popełnił błąd będący przyczyną wydania decyzji odmawiającej przyznania ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i w efekcie powodującego opóźnienie w przyznaniu świadczenia. Z miarodajnej opinii biegłego sądowego wynika bowiem, że Komisja Lekarska ZUS wadliwie przyjęła inną przyczynę niezdolności do pracy, niż tkwiącą w doznanym przez ubezpieczoną urazie kolana w związku z wypadku w drodze z pracy.

Sąd Okręgowy podniósł, że ostatnią okolicznością niezbędną do wydania decyzji było orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 27 stycznia 2012 roku, a zatem organ rentowy powinien był wydać decyzję najpóźniej 28 lutego 2012 roku. Skoro odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji, zaś decyzja w przedmiotowej sprawie winna być wydana w terminie 30 dni, tj. do 28.02.2012r., to tym samym organ rentowy pozostawał w opóźnieniu od dnia następnego, tj. 01.03.2012r. Sąd pierwszej instancji wyjaśnił dalej, że mimo wniosku organu rentowego, nie było podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego ortopedy, gdyż okoliczności sporne zostały już w sprawie wyjaśnione. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w sposób wyżej wskazany.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się organ rentowy . Zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, iż ubezpieczonej należą się odsetki ustawowe za okres od dnia 11 marca 2012 r. do dnia zapłaty z powodu opóźnienia w przyznaniu i wypłacie świadczenia rentowego z tytułu częściowej niezdolności do pracy trwającej od 6 września 2011 r. do 30 września 2013r., gdyż opóźnienie w przyznaniu i wypłacie świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za II instancję, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Ubezpieczona wniosła o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy wyjaśnił w sprawie wszystkie istotne okoliczności, przeprowadził wystarczające postępowanie dowodowe i dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, w granicach zasad logiki formalnej
i doświadczenia życiowego, zgodnie ze swobodną oceną dowodów po myśli art. 233 § 1 k.p.c..

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia w zakresie opóźnienia przy ustaleniu przez organ rentowy prawa ubezpieczonej do renty oraz uchybienia w terminowym wypłaceniu świadczenia z tego tytułu wskutek wystąpienia na etapie postępowania orzeczniczego (lekarza orzecznika ZUS i komisji lekarskiej ZUS) błędnej oceny medycznej odnoszącej się do związku między stanem narządu ruchu w obrębie prawej kończyny dolnej, z uwagi na zmiany stawu kolanowego, a równie niewątpliwym w sprawie wypadkiem ubezpieczonej w drodze z pracy, jakiemu uległa ona w dniu 13.03.2010r. i w wyniku którego doznała urazu stawu kolanowego prawego.

Wbrew apelacji, wnioski, które wywiódł Sąd Okręgowy z ocen medycznych biegłego sądowego, wyrażonych w opinii ustnej z 27.01.2015r., i uzupełniających z 21.05.2015r., k. 78, z 22.09.2015r., k. 117-118, były uzasadnione treścią opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii, traumatologii narządu ruchu – dr n.med. B. S. i w sposób zasadny stały się podstawą do poczynienia przezeń ustaleń faktycznych w sprawie. Sąd Apelacyjny w tym stanie rzeczy przyjął poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne w tym zakresie, czyniąc je integralną częścią niniejszego orzeczenia, w konsekwencji czego nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania.

Sąd Apelacyjny podzielił również stan prawny wskazany jako podstawa rozstrzygnięcia, z tą jednakże odmienną oceną prawną, że skoro zgodnie z art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji o prawie do renty przyjmuje się dzień wydania orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 27.01.2012r., to należało skonstatować, iż organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję w tym przedmiocie w ustawowo zakreślonym terminie 30 dni (dzień 30-sty przypadał na niedzielę 26.02.2012r., czyli dzień ustawowo wolny od pracy), a zatem najpóźniej do 27.02.2012r. Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1999r. poz. 104), odsetki należało wypłacić za okres od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji, a zatem od dnia 28.02.2012r., a nie jak przyjęto w sentencji wyroku od dnia 11.03.2012r. Wobec zaskarżenia wyroku tylko przez organ rentowy, zgodnie z art. 384 k.p.c. orzeczenie to nie podlegało korekcie w tym zakresie.

Zarzut apelacyjny organu rentowego nie doprowadził też do zamierzonego wzruszenia przyjętego przez Sąd I instancji ustalenia, że ZUS uchybił w terminowym
i przede wszystkim prawidłowym wyjaśnieniu ostatniej okoliczności w zakresie stanu zdrowia ubezpieczonej w pryzmacie związku między doznanym przez ubezpieczoną urazem stawu kolanowego i jego wpływem na naruszenie sprawności organizmu, mimo prawidłowego przyjęcia, że ubezpieczona stała się okresowo i częściowo niezdolna do pracy. Nadto, skarżący pominął, iż dla skutecznego zakwestionowania opinii biegłych konieczne jest wykazanie, że opinia jest niepełna, niejasna, bądź wewnętrznie sprzeczna, czy też zachodzą sprzeczności pomiędzy wydanymi w sprawie opiniami, a takich wadliwości nie sposób dostrzec w opinii biegłego sądowego B. S..

W sprawie nie ulegało wątpliwości, z uwagi na prawomocne przesądzenie przez Sąd Apelacyjny, iż ubezpieczona w dacie wydania decyzji z dnia 24.02.2012r. spełniała wszystkie ustawowe warunki, konieczne dla przyznania prawa do renty
z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem w drodze z pracy (sygn. VI U 471/12 – sygn. III AUa 1051/13). Analizując utrwalone orzecznictwo sądowe (wyroki Sądów Apelacyjnych we Wrocławiu z dnia 19 stycznia 2012 r. III AUa 1549/11, lex 1124837, w Krakowie z dnia 2 października 2012 r. III AUa 485/12, lex 1223269, 16 kwietnia 2013 r. III AUa 1460/12, lex 1311965 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 stycznia 2013 r. III AUa 638/12, lex 1314893) należy również stwierdzić, że wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczona wykazała wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa.

W niniejszej sprawie trafnie przyjęto, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za opóźnienie w ustaleniu prawa do renty i wypłacie z tego tytułu świadczenia, gdyż okoliczność niezbędna do przyznania prawa do renty była możliwa do ustalenia jeszcze na etapie postępowania administracyjnego, a nie jak sugerował skarżący w późniejszym okresie, czy nawet dopiero w postępowaniu sądowym, w związku z kolejną operacją i nową dokumentacją medyczną. Lekarze orzecznicy ZUS posiadali bowiem wystarczające dane, które dawałyby im podstawę do uznania niezdolności ubezpieczonej do pracy, zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami, powstałej wskutek doznanego urazu stawu kolanowego.

Sąd Okręgowy słusznie wskazał, że miarodajna w niniejszej sprawie opinia biegłego sądowego prowadzi do jednoznacznego wniosku, że Komisja Lekarska ZUS, w ślad za wadliwą opinią medyczną lekarza konsultanta ZUS, nietrafnie też przyjęła za przyczynę niezdolności do pracy stan zwyrodnieniowy stawu kolanowego i pominęła zmiany będące wynikiem doznanego przez ubezpieczoną urazu kolana w związku z wypadkiem w drodze z pracy. W treści opinii biegłego wskazywano, że w postępowaniu orzeczniczym przed ZUS została zgromadzona dostateczna dokumentacja medyczna, wskazująca na fakt, że ubezpieczona doznała urazu stawu kolanowego wskutek wypadku, który zresztą nie był kwestionowany przez organ rentowy i należało wówczas ocenić stan kolana w pryzmacie urazu, a przy braku dostatecznych danych co do stopnia zaawansowania stanu zwyrodnieniowego stawu kolanowego, nie było podstaw do stwierdzenia naruszenia sprawności narządu ruchu w znacznym stopniu z przyczyn zwyrodnieniowych. Wbrew apelacji, z treści opinii biegłego sądowego, wyraźnie wynika, że dla prawidłowej oceny stanu zdrowia i przyczyn niezdolności do pracy, nie była konieczna późniejsza dokumentacja medyczna, tj. po dacie wydania decyzji z 24.02.2012r., a dotycząca dalszego procesu leczenia ubezpieczonej. Z posiadanej bowiem przez lekarzy ZUS dokumentacji wynikały okoliczności związane z urazem wypadkowym i w pryzmacie etiologii tych zmian można było i należało dokonać oceny stanu zdrowia ubezpieczonej. Sąd Apelacyjny wskazuje, że w sprawie zabrakło kompleksowej oceny medycznej, tj. w płaszczyźnie skutków urazu z 2010r. w powiązaniu z wcześniejszymi zmianami w obrębie stawu kolanowego.

Reasumując, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń, w oparciu
o posiadany materiał dowodowy i wyprowadził z niego właściwy wniosek
o obowiązku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wypłaty ubezpieczonej należnych odsetek. Mając na uwadze przedstawioną ocenę prawną, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 i art. 99 k.p.c. Sąd zasądził od organowego rentowego na rzecz ubezpieczonej koszty zastępstwa procesowego za postępowanie w II instancji w wysokości 270 zł, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r., poz. 1804).

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSA Barbara Białecka