Pełny tekst orzeczenia

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 4 kwietnia 2017 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie XI Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący:Sędzia Sądu Rejonowego Dariusz Plewczyński

Protokolant: Daniel Starmach

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2017 r. w Szczecinie

na rozprawie

spraw z powództwa I. R.

przeciwko Towarzystwo (...) spółce akcyjnej w W.

o zapłatę kwoty 5348zł i kwoty 4000zł

I.  1. zasądza od pozwanej Towarzystwa (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powódki I. R. kwotę 2460 zł (dwa tysiące czterysta sześćdziesiąt zł) wraz z odsetkami ustawowymi (od dnia 1 stycznia 2016 roku za opóźnienie) od dnia 8 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie (w sprawie o zapłatę kwoty 5348zł);

3.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 377zł (trzysta siedemdziesiąt siedem zł) tytułem zwrotu kosztów procesu;

II. 1. oddala powództwo (w sprawie o zapłatę kwoty 4000zł);

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 617zł (sześciuset siedemnastu złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt XI GC 1200/15

(XI GC 335/16)

UZASADNIENIE

Sprawa rozpoznawana była w postępowaniu „zwykłym”

Powódka I. R. wystąpiła przeciwko pozwanemu Towarzystwu (...) spółce akcyjnej w W. z dwoma pozwami o zapłatę. Z dnia 17 lipca 2015 r. na kwotę 5348 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 7 lipca 2013 r. do dnia zapłaty oraz z dnia 17 lipca 2015 r. na kwotę 4000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 7 lipca 2013 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu obu pozwów wskazano, iż dnia 22 kwietnia 2013 r. doszło do kolizji drogowej, w której uszkodzony został pojazd marki S. (...) nr rej (...) z którego korzystał S. S.. Sprawca szkody posiadał polisę OC u pozwanej.

Powódka nabyła od poszkodowanego wierzytelność przysługującą mu od pozwanej i wystąpiła o zapłatę kwoty 9348 zł w dwóch odrębnych postępowaniach w związku z niepokrytym przez pozwaną kosztem wynajęcia pojazdu zastępczego.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym dnia 4 stycznia 2016 r. w sprawie XI GNc 1654/15 Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie XI Wydział Gospodarczy uwzględnił roszczenie powódki nakazując zapłacić pozwanej kwotę 4000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 7 lipca 2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 667 zł.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwana wniosła skutecznie sprzeciw.

Zarówno w sprzeciwie z dnia 9 lutego 2016 r. jak i w odpowiedzi na pozew z dnia 19 października 2015 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa podnosząc zarzut niewykazania przez powódkę roszczenia co do zasady jak i jego wysokości.

W toku procesu strony podtrzymały swoje stanowisko.

Postanowieniem z dnia 14 marca 2017 r. Sąd połączył do łącznego rozpoznania i orzekania sprawę XI GC 1200/15 ze sprawą XI GC 355/16 i dalej prowadził je pod sygnaturą XI GC 1200/15.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 22 kwietnia 2013 r. doszło do kolizji drogowej w której uszkodzony został pojazd marki S. (...) nr rej. (...) przystosowany do nauki jazdy należący do S. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) Ośrodek Szkolenia (...). Sprawca szkody posiadał polisę (...) u pozwanej.

Dnia 24 kwietnia 2013 r. została zgłoszona pozwanej szkoda w ww. pojeździe zarejestrowana pod numerem (...).

Bezsporne, nadto dowód:

- notatka informacyjna o zdarzeniu drogowym z dnia 22 kwietnia 2013 r. k. 59 akt XI GC 355/16

- potwierdzenie okoliczności przez uczestnika zdarzenia z dnia 29 maja 2013 r. k. 105-107 akt XI GC 355/16

- dokumenty z kat szkody k.51-133 akt XI GC 355/16

Pozwana przyjęła swoją odpowiedzialność co do zasady i po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego pokryła koszty naprawy w całości tj. wypłaciła poszkodowanemu kwotę 7611,46 zł oraz 1750,64 zł.

Dowód:

- decyzja pozwanej z dnia 19 czerwca 2013 r. k. 92 akt XI GC 335/16

- decyzja pozwanej z dnia 14 lipca 2013 r. k. 63 akt XI GC 355/16

- akta postępowania likwidacyjnego k. 121-133 akt IX GC 355/16

Poszkodowany w czasie trwania postępowania likwidacyjnego wynajął u powódki pojazd zastępczy w celu prowadzenia działalności gospodarczej, w okresie od 8 maja 2013 r. do dnia 7 czerwca 2013 r. (30 dni) za co powódka wystawiła fakturę VAT na kwotę 14760 zł.

S. S. nie miał innego własnego pojazdu, którym mógłby zastąpić pojazd uszkodzony.

Dowód:

- umowa najmu z dnia 8 maja 2013 r. k. 13-15 akt XI GC 355/16 i k. 13-15 akt XI GC 1200/15

- faktura VAT z dnia 4 lipca 2013 r. k. 18 akt XI GC 335/16 i k. 18 akt XI GC 1200/15

- protokół zdawczo odbiorczy pojazdu wynajętego k. 19 akt XI GC 1200/15 i k. 19 akt XI GC 355/16

- oświadczenie serwisu naprawczego wraz z harmonogramem naprawy k. 20 akt XI GC 1200/15 i XI GC 355/16

- zeznania świadka S. S. k.145

Dnia 8 maja 2013 r. poszkodowany S. S. zawarł z powódką I. R. działająca pod firmą (...).pl umowę cesji na podstawie, której przeniósł swoją wierzytelność przysługującą mu w stosunku do pozwanej z wyniku szkody z dnia 22 kwietnia 2013 r.

Powódka wystąpiła z roszczeniem przeciwko pozwanej o zapłatę kwoty 14760 zł. Fakturę na taką kwotę doręczono pozwanej w dniu 8 lipca 2013r. Pozwana uznając swoją odpowiedzialność jedynie w części wypłaciła powódce kwotę 5412 zł uznając za uzasadniony czas trwania najmu okres 11 dni od dnia dokonanych oględzin w dniu 16 maja 2013 r., poprzez weryfikację kosztorysu warsztatowego z dnia 17 maja 2013 r. oraz czas niezbędny do naprawy łącznie do dnia 27 maja 2013 r.

Dowód:

- decyzja pozwanej z dnia 1 sierpnia 2013 r. k. 21 akt XI GC 1200/15 i 355/16

-faktura k.155 akt XI GC 355/16

- zeznania świadka S. S. k.145

Biegły w sporządzonej opinii wskazał, iż technologiczny czas naprawy uszkodzonego pojazdu wynosił 6 dni roboczych. Czas naprawy wynikający ze sporządzonego przez pozwaną kosztorysu nie był tożsamy z realnym czasem naprawy. Uzasadniony w okolicznościach sprawy okres pobytu pojazdu w warsztacie to 16 dni. Przy wydawaniu opinii biegły uwzględnił m.in. zakres uszkodzeń, niezbędne czynności i praktykę funkcjonowania warsztatów.

Dowód:

- opinia biegłego k. 164-168 akt XI GC 1200/15

- wyjaśnienia biegłego k. 186-188 akt XI GC 1200/15

Sąd zważył, co następuje:

Obie połączone sprawy dotyczą tego samego zdarzenia. Powódka podzieliła żądanie i wniosła dwa odrębne powództwa, które przez fakt połączenia nie tracą swojej odrębności procesowej, co ma wpływ m.in. na sposób rozstrzygnięcia i koszty.

Roszczenie objęte pozwem w sprawie XI GC 1200/15 jest uzasadnione w części, a w sprawie XI GC 355/16 bezzasadne.

Podstawę prawną obu żądań pozwu stanowił art. 822 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o których mowa w §1, będące następstwem przewidzianego w umowie wypadku, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia. Odpowiedzialność pozwanego towarzystwa ubezpieczeń wynikała również z art. 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym, ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Obowiązkiem odszkodowawczym ubezpieczyciela wobec poszkodowanego są objęte wszelkie postaci szkody wyrządzone tej osobie, a więc zarówno szkody na osobie, jak i szkody na mieniu, co wynika z art. 34 ust. 1 powołanej ustawy.

W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż pojazd sprawcy wypadku, w którym doszło do uszkodzenia pojazdu należącego do poszkodowanego ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej u pozwanej. Z zeznań świadka S. S. wynika niezbędność najmu pojazdu zastępczego oraz niemożność zaspokojenia potrzeb poszkodowanego we własnym zakresie. Dołączona cesja wraz z zeznaniami potwierdzają także fakt zbycia wierzytelności odszkodowawczej na rzecz powódki.

Pozwany w postępowaniu likwidacyjnym wypłacił kwotę 5412zł brutto, na którą składa się odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego wyliczone jako iloczyn 11 dni i stawki 400zł netto.

Strona powodowa w niniejszym procesie domaga się dopłaty odszkodowania. Strony są zgodne, co do stawki najmu w kwocie 400zł oraz rozliczenia w kwocie brutto. Spór dotyczy więc nie zasady odpowiedzialności pozwanej ale wysokości odszkodowania, a ściślej jednego elementu tj. uzasadnionego okresu najmu.

Faktura wystawiona przez powódkę za najem pojazdu zastępczego nie odzwierciedla wysokości należności, jaką za najem miałby uiścić powódce zlecający (poszkodowany). W zamian za udostępnienie pojazdu poszkodowany miał przelać na powódkę przysługujące mu względem ubezpieczyciela roszczenie o odszkodowanie. Zatem świadczeniem wzajemnym poszkodowanego w niniejszej sprawie nie było świadczenie pieniężne, lecz przeniesienie wierzytelności. Podobnych spraw przed tutejszym Sądem, w których powódka dochodzi nabytych wierzytelności odszkodowawczych jest znacznie więcej.

Zawarcie tego typu umowy nie budzi wątpliwości w płaszczyźnie normy art. 353 ¹ k.p.c. Umowa taka spotykana jest często w praktyce tzw. likwidacji szkód komunikacyjnych. Zaletą tego rodzaju rozliczenia (określanego często w praktyce jako „bezgotówkowa likwidacja szkody") jest atrakcyjna dla poszkodowanego forma, która ogranicza ryzyko uzyskania odszkodowania nie pokrywającego w całości poniesionych kosztów.

Przy przyjęciu modelu rozliczeń stosowanego przez powódkę polegającego na kumulowaniu w jej osobie zarówno podmiotu uprawnionego do otrzymania odszkodowania (w następstwie nabycia roszczeń z tego tytułu od poszkodowanego) oraz wynajmującego (a zatem kształtującego poprzez swoją usługę - jej zakres i standard), dla wykazania wysokości roszczenia odszkodowawczego przysługującego powódce względem pozwanego po usunięciu szkody nieodzowne było przedstawienie dowodu z opinii biegłego.

W dotychczasowych judykatach podkreślano wielokrotnie, że uznanie wydatków związanych z najmem pojazdu zastępczego za element szkody musi być oceniane indywidualnie w realiach każdej konkretnej sprawy. Przy ustaleniu wysokości odszkodowania z tego tytułu stosować należy metodę dyferencyjną, zgodnie z którą za szkodę poczytać należy różnicę między stanem majątku poszkodowanego, który powstał po wystąpieniu zdarzenia sprawczego a hipotetycznym stanem jaki istniałby, gdyby do zdarzenia tego nie doszło. Poszkodowany, którego pojazd uległ uszkodzeniu w wyniku zdarzenia komunikacyjnego, nie uzyskuje roszczenia o zapewnienie mu pojazdu zastępczego. Zatem nie jest uzasadnione poszukiwanie abstrakcyjnych sposobów „wycenienia” wartości szkody polegającej na niemożności korzystania z uszkodzonego pojazdu. Ustalenie odszkodowania w omawianym zakresie wymaga przede wszystkim udowodnienia przez poszkodowanego wysokości szkody.

Jednocześnie w myśl art. 361 §1 k.c. jedynie w sytuacji gdy koszty poniesione na najem pojazdu „zastępczego” będą kwalifikowały się jako normalne (zwykłe) następstwa zdarzenia sprawczego, uznać je można będzie za składnik (element) szkody w przedstawionym wyżej rozumieniu.

Prawidłowe ustalenie istnienia związku przyczynowego w rozumieniu normy art. 361 §1 k.c. między zdarzeniem sprawczym a kosztami ponoszonymi celem uzyskania możności korzystania z pojazdu zastępczego, wymaga zwłaszcza (co również stanowiło przedmiot wypowiedzi w orzecznictwie i nauce prawa) wzięcia pod uwagę zachowania się wierzyciela w trakcie usuwania skutków zdarzenia sprawczego. Podkreśla się, że na wierzycielu (poszkodowanym) spoczywa obowiązek zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów wywodzony z regulacji art. 354 §2 k.c., 362 k.c. i 826 §1 k.c.). Zatem szkody nie będzie stanowił każdy wydatek poniesiony celem uzyskania możności korzystania z pojazdu zastępczego, a jedynie taki, który w realiach konkretnej sprawy zostanie uznany w świetle powołanych przepisów za niezbędny i celowy dla zapobieżenia szkody w majątku przedsiębiorcy (por. zwłaszcza uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 17 listopada 2011(III CZP 5/11/ OSNC 2012 nr 3 poz. 28).

W orzecznictwie eksponuje się wreszcie konieczność zachowania rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika przy ponoszeniu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Wydatki z tego tytułu są uwzględniane jako element szkody z tej przyczyny, że służyć one powinny zasadniczo zmniejszeniu ujemnych następstw w sferze majątkowej poszkodowanego. Zatem w tym kontekście również należy oceniać celowość i zasadność wydatków ponoszonych przez poszkodowanego.

Reasumując - o zakwalifikowaniu wydatku związanego z najmem pojazdu zastępczego jako szkody decydować muszą realia konkretnej sprawy, w tym zwłaszcza niezbędność (celowość) czynności polegającej na skorzystaniu z pojazdu zastępczego dla ograniczenia majątkowych skutków zdarzenia sprawczego, a dalej - celowość poniesionych kosztów i ich uzasadnienie ekonomiczne.

Nie może być więc uznane za stanowiące element szkody zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia za najem pojazdu w okresie, który nie był niezbędny. Nie będzie też spełniało postulatu niezbędności i nie może być uznane za ekonomicznie uzasadnione zobowiązanie do zapłaty czynszu za najem w sytuacji, gdy prawo do czasowego korzystania pojazdu zastępczego, można było uzyskać ponosząc znacznie niższe koszty.

Przypomnieć należy, że ciężar dowodu wysokości szkody (a więc w realiach sprawy uszczerbku majątkowego i istnienia adekwatnego związku przyczynowego między poniesionymi wydatkami a zdarzeniem sprawczym) spoczywa na poszkodowanym, a w konsekwencji także na nabywcy wierzytelności.

W niniejszej sprawie sporządzona została opinia biegłego. Biegły ustalił uzasadniony okres przebywania pojazdu w warsztacie, a w konsekwencji okres wynajmu pojazdu zastępczego na 16dni.

Zarzuty złożyła wyłącznie strona pozwana, w jej ocenie okres ten to 7 dni. Na wstępie wskazać należy, że pełnomocnik pozwanej chciałby ustalenia krótszego okresu niż uznany został przez pozwaną w postępowaniu likwidacyjnym (11 dni).

W ocenie Sądu stanowisko strony pozwanej nie jest prawidłowe. Biegły na rozprawie wskazał dlaczego uzasadniony jest okres 16 dni, w szczególności wyjaśnił, że naprawa nie była drobna i nie było możliwości wykonania wszystkich czynności przed przystąpieniem do procesu naprawy. Biegły uwzględnił na tym etapie rodzaj uszkodzeń oraz prawidłowy przebieg czynności warsztatowych w niniejszej sprawie. W jego ocenie nie było możliwości ograniczenia czasu naprawy wyłącznie do technologicznego okresu naprawy. Sąd nie znalazł podstaw do tego by dowodowi temu odmówić wiarygodności. Stosownie do utrwalonych w nauce i orzecznictwie poglądów dowód z opinii biegłego ze względu na swoją specyfikę może być oceniany przez sąd jedynie w płaszczyźnie poprawności logicznej, zgodności z zasadami doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej (por. Wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2004r, sygn.akt II CK 572/04, Lex nr 151656). Sąd może oceniać opinię biegłego pod względem fachowości, rzetelności czy logiczności. Może pomijać pomyłki czy błędy rachunkowe. Nie może jednak nie podzielać poglądów biegłego, czy w ich miejsce wyprowadzać własne stwierdzenia (por. wyrok SN z dnia 19 grudnia 1990r sygn. akt I PR 148/90 opubl. Lex nr 5319, OSP 1991/11/300, wyrok SN z dnia 13 października 1987 r., II URN 228/87 opubl. PiZS 1988, nr 7, poz. 62, Komentarz do art.278 kodeksu postępowania cywilnego, [w:] Bodio J., Demendecki T., Jakubecki A., Marcewicz O., Telenga P., Wójcik M.P., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Oficyna, 2008, wyd. III.)

W ocenie Sądu biegły sporządził prawidłowo opinię pisemną. Na rozprawie biegły odniósł się też merytorycznie do zgłoszonych zarzutów. Przy sporządzaniu opinii biegły uwzględnił materiał dowodowy znajdujący się w aktach sprawy. Argumentacja biegłego nie zawiera niespójności lub niekonsekwencji logicznych. Biegły sporządzający opinię jest stałym i długoletnim biegłym sądowym. Nie ma podstaw do podważania jego kwalifikacji i wyjaśnień opartych na wiedzy oraz doświadczeniu.

Reasumując trafny jest okres naprawy ustalony przez biegłego tj. 16 dni. Biorąc pod uwagę, że za 11 dni powódka otrzymała już zwrot kosztów najmu, zasądzeniu podlegało odszkodowanie za 5 kolejnych dni przy niespornej stawce 400zł. czyli kwota 2460zł brutto, co uwzględniono w sprawie XI GC 1200/15.

Odsetki przyznano na podstawie 817 k.c. Faktura za najem wpłynęła do pozwanej w dniu 8 lipca 2013r, od dnia 8 sierpnia 2013r. należne są więc pozwanej odsetki.

Pozostała część powództwa w sprawie XI GC 1200/15 jak również całe powództwo w sprawie XI GC 355/16 zostały oddalone.

Istotne elementy materiału dowodowego omówione zostały we wcześniejszej fazie uzasadnienia. Dla porządku wskazać należy, że Sąd dokonał ustaleń w oparciu o częściowo niesporne twierdzenia stron, dowody z dokumentów, dowód z zeznań świadka oraz dowód z opinii biegłego i jego wyjaśnień. Autentyczność i treść dokumentów nie była kwestionowana, strony wyprowadzały z nich jedynie częściowo odmienne wnioski. Świadek przybliżył okoliczności związane z najmem pojazdu zastępczego i dokonaną cesją. Kluczowym był dowód z opinii biegłego, który omówiony został powyżej.

Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.). Tak jak wskazano wcześniej fakt połączenia spraw nie zmienia faktu, że są to dwa odrębne postępowania z których każde ma odrębne rozstrzygnięcie o kosztach.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach w pierwszym postepowaniu stanowi art. 100 zd.1 k.p.c. stosownie do którego w razie częściowego uwzględnienia żądań koszty będą stosunkowo rozdzielone.

Powódka wygrała w 46% i poniosła następujące koszty: opłatę od pozwu w kwocie 268zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17zł oraz koszt wynagrodzenia pełnomocnika 1200zł. Wysokość kosztów wynagrodzenia pełnomocnika ustalono w wysokości stawki minimalnej tj. w kwocie 1200zł na podstawie § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.). Pozwana powinna zwrócić 46% kosztów celowych poniesionych w celu dochodzenia należności, czyli kwotę 683zł.

Na uwzględnione do rozliczenia po stronie pozwanej koszty procesu składają się koszt opinii biegłego 747,14zł, koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17zł, koszt zastępstwa procesowego w kwocie 1200zł, który określono na podstawie § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.). Pozwana wygrała w 54%. Powódka powinna jej więc zwrócić kwotę 1060zł.

Po odjęciu od kwoty 1060zł. zł kwoty 683zł otrzymujemy kwotę 377zł tj. kwotę jaką zobowiązana jest uiścić powódka. Mając na uwadze powyższe rozstrzygnięto jak w punkcie I 3 sentencji.

W drugiej ze spraw pozwana wygrała proces w całości. Zgodnie z art. 98 k.p.c. należy jej się więc zwrot poniesionych kosztów, na które składa się opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17zł i wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na podstawie § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.)

Pozostała część zaliczki w obu sprawach zostanie zwrócona po uprawomocnieniu się wyroku.

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

(...)

3. (...)