Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

Wydział V Karny Sekcja Odwoławcza

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jacek Myśliwiec

Sędziowie: SSO Lucyna Pradelska-Staniczek (spr.)

SSO Olga Nocoń

Protokolant: Justyna Napiórkowska

w obecności Mieczysława Kluczyka Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Żorach

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2017 r.

sprawy:

M. J. /J./

s. R. i I.

ur. (...) w W.

oskarżonego o przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 280 § 1 kk w zw. z art. 283 kk przy zast. art. 64 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 29 listopada 2016r. sygn. akt VI K 337/16

I.zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie 1 eliminuje sformułowanie „i doprowadzenia w ten sposób pokrzywdzonego do stanu bezbronności” a nadto przyjmuje, iż podstawą przypisanej oskarżonemu odpowiedzialności w warunkach art. 64 § 1 k.k. jest skazanie za umyślne przestępstwo podobne z art. 222 § 1 k.k. na karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności wyrokiem Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju z dnia 28 października 2008 roku, w sprawie o sygn. II K 238/08, mocą którego wymierzono wobec oskarżonego karę łączną 1 (jednego) roku i 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności, którą to karę odbył w ramach kary łącznej 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju z dnia 18 grudnia 2012 roku, w sprawie o sygn. II K 934/12 w okresie od 30 marca 2012 roku do 8 lutego 2014 roku;

II.w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokat M. G. kwotę

420zł (czterysta dwadzieścia złotych) oraz 23% podatku VAT w kwocie 96,60zł (dziewięćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt groszy), łącznie kwotę 516,60zł (pięćset szesnaście złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów za postępowanie odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa.

SSO Jacek Myśliwiec

SSO Lucyna Pradelska-Staniczek (spr.) SSO Olga Nocoń

Sygn. akt V. 2 Ka 60/17

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim wyrokiem z dnia 29 listopada 2016 r. uznał oskarżonego M. J. za winnego tego, że w dniu 27 listopada 2015 roku w M., po uprzednim używaniu przemocy względem pokrzywdzonego polegającej na szarpaniu, przytrzymywaniu i wkładaniu rąk do kieszeni spodni pokrzywdzonego i doprowadzenia w ten sposób pokrzywdzonego do stanu bezbronności usiłował dokonać zaboru w celu przywłaszczenia pieniędzy w kwocie 20 złotych na szkodę A. A., lecz zamierzonego celu nie osiągnął albowiem pokrzywdzony bronił się a następnie interweniował funkcjonariusz Policji będący po służbie, przy czym czyn ten stanowi wypadek mniejszej wagi, przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa, będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju z dnia 28 października 2008 roku o sygn.. akt II K 238/08 za przestępstwo podobne z art. 229 § 1 i 3 kk i inne, na karę 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności, którą to karę odbywał w ramach kary łącznej w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju sygn. II K 934/12 z dnia 18.12.2012 roku w okresie od 30.03.2012 roku do 8.02.2014 roku, tj. czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 283 k.k. przy zast. art. 64 § 1 k.k. i za to na mocy art. 283 k.k. w zw. z art. 14 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczono oskarżonemu na poczet orzeczonej kary okres zatrzymania w sprawie od dnia 27 listopada 2015 r. godz. 11.20 do dnia 28 listopada 2015r., godz. 15.05.

Zgodnie z art. 29 ust 1 Ustawy - Prawo o adwokaturze zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adwokata M. G. kwotę 504 zł plus 23% podatku VAT, łącznie 619,92 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Na mocy art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ust 1 Ustawy o opłatach w sprawach karnych zwolniono w całości oskarżonego od ponoszenia opłaty i wydatków postępowania, obciążając nimi Skarb Państwa.

Apelację od wyroku wniósł obrońca z urzędu oskarżonego M. J., który zaskarżył wyrok w całości, orzeczeniu zarzucając:

⚫

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający istotny wpływ na treść wyroku polegający na przyjęciu, że oskarżony M. J. dopuścił się zarzucanego mu aktem oskarżenia przestępstwa rozboju, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci wyjaśnień oskarżonego oraz zeznań pokrzywdzonego A. A. w postępowaniu sądowym, jak również okoliczności sprawy w szczególności sposób działania oskarżonego, brak motywu i zamiaru popełnienia zarzucanego mu przestępstwa nie pozwalają na przyjęcie takiego stanowiska;

⚫

obrazę przepisów prawa procesowego, mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów polegające na odmówieniu wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego M. J. złożonym w postępowaniu sądowym i przyjęcie, że stanowią one jedynie przyjętą linię obrony i zmierzają do uniknięcia odpowiedzialności za zarzucane przestępstwo, jak również uznanie za niewiarygodne zeznań pokrzywdzonego A. A. i przyjęcie, że zmiana treści zeznań uzasadniona jest dojściem do porozumienia pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzonym bądź też inną przyczyną, której nie sposób ustalić, a ponadto bezkrytyczne przyjęcie w całości treści zeznań świadka R. K. za wiarygodne pomimo, iż stoją one w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym;

⚫

z ostrożności procesowej rażącą niewspółmierność orzeczonej względem oskarżonego M. J. kary 6 miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy okoliczności sprawy, przemawiają za zastosowaniem względem oskarżonego kary w łagodniejszym wymiarze.

Obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Z ostrożności procesowej obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu kary w łagodniejszym wymiarze. Jednocześnie obrońca wniósł o zasądzenie kosztów obrony z urzędu za postępowanie odwoławcze według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

apelacja obrońcy oskarżonego okazała się niezasadna, a zarzuty w niej stawiane pozbawione są słuszności. Podnoszone w apelacji zarzuty nie znajdują żadnego merytorycznego uzasadnienia, chociaż skutkiem wniesienia środka odwoławczego była zmiana opisu czynu przypisanego oskarżonemu. Poza poniżej opisaną modyfikacją, podniesione zarzuty nie dają podstaw do zmiany lub uchylenia zaskarżonego wyroku, ani nie podważają zasadności oraz prawidłowości merytorycznych rozstrzygnięć będących przedmiotem tegoż orzeczenia. Przeprowadzona przez Sąd odwoławczy kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku nie dała żadnych podstaw do uznania, że w niniejszej sprawie Sąd I instancji, poza nieprecyzyjnym opisem czynu, mógł dopuścić się błędnych ustaleń faktycznych lub obrazy prawa procesowego.

Skarżący zarzucił, że Sąd I. instancji podczas wyrokowania w sprawie dopuścił się obrazy przepisu postępowania z art. 7 k.p.k. i z art. 410 k.p.k. oraz błędu w ustaleniach faktycznych. Tezy podnoszone przez obrońcę są jednak pozbawione słuszności. Podkreślić należy na wstępie, że zarzuty apelacji mają charakter czysto polemiczny i sprowadzają się do negowania ocen i ustaleń sądu oraz zastępowania ich ocenami i wnioskami własnymi, w żadnym razie zaś nie mogą podważyć trafności rozstrzygnięcia Sądu I. instancji.

Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd I instancji w sposób prawidłowy i wyczerpujący rozważył wszystkie okoliczności sprawy i dowody ujawnione w toku rozprawy, dokonując następnie na ich podstawie właściwych ustaleń faktycznych. Postępowanie zostało przeprowadzone odpowiednio dokładnie i starannie. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy, dokonał rzeczowej analizy dostrzeżonych w nim sprzeczności, a jej wyniki w sposób wyczerpujący zaprezentował w uzasadnieniu wyroku, czyniąc przedmiotem rozważań wszystkie okoliczności ujawnione w toku rozprawy głównej zarówno przemawiające na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. Przedstawiona ocena dowodów jest zgodna ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz uwzględnia zasady prawidłowego rozumowania, pozostaje więc pod ochroną art. 7 k.p.k. Niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 410 k.p.k. Przywołany przepis nakazuje uwzględnienie przy orzekaniu wszystkich okoliczności ujawnionych na rozprawie i jednocześnie zakazuje uwzględniać okoliczności nieujawnione. Nie oznacza to w żadnym wypadku, że orzekając sąd ma brać za podstawę orzeczenia okoliczności wzajem sobie przeczące skoro wynikają one ze sprzecznych w swym znaczeniu dowodów. Wyrok w niniejszej sprawie wydany został na podstawie dowodów obciążających, bo takie właśnie Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne. W polu uwagi Sądu w chwili orzekania znajdowały się wszystkie okoliczności. Orzeczenie zaś nie zapadło na podstawie wykluczających się dowodów. Sąd ma prawo oprzeć się na jednych dowodach, a pominąć inne, jeśli są niewiarygodne lub nic nie wnoszą do sprawy, albo ich treść jest rozbieżna. W takiej sytuacji istota rozstrzygania polega na daniu priorytetu niektórym dowodom. Obowiązkiem Sądu jest wówczas wskazanie, dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Sąd Rejonowy temu zadaniu sprostał.

Ocena zebranych w sprawie dowodów dokonana przez Sąd nie zawiera w sobie błędu i nie jest w żadnym razie oceną dowolną, ponieważ poparta została wszechstronną analizą całokształtu okoliczności sprawy. Sąd I. instancji wskazał dowody, na których oparł swoje ustalenia, a jednocześnie wskazał przesłanki, którymi się kierował odmawiając wiary dowodom przeciwnym i w tych granicach mieści się również ocena zeznań świadków oraz wyjaśnień oskarżonego. Powielanie tej argumentacji oraz ponowne opisywanie zeznań i wyjaśnień przez Sąd Okręgowy byłoby w tej kwestii zbędne.

Nie można zasadnie czynić zarzutu z tego, że Sąd I. instancji oparł swoje ustalenia na złożonych zarówno w toku postępowania przygotowawczego, jak i na rozprawie zeznaniach R. K. oraz złożonych w postępowaniu przygotowawczym zeznaniach A. A. i wyjaśnieniach oskarżonego, w których przyznał się do zarzuconego mu czynu. Należy mieć na uwadze, iż powyżej wskazane zeznania i wyjaśnienia są logiczne, wewnętrznie spójne oraz całkowicie ze sobą zbieżne i korespondujące. Oceniając złożone bezpośrednio po zdarzeniu, w postępowaniu przygotowawczym zeznania i wyjaśnienia A. A. i M. J. należy wskazać, iż pokrzywdzony nie miał żadnego interesu w tym by wtedy fałszywie pomawiać oskarżonego, zaś oskarżony nie miał jakiegokolwiek powodu by przyznawać się do niepopełnionego przestępstwa i składać nieprawdziwe wyjaśnienia. Oskarżony oraz pokrzywdzony niezależnie od siebie złożyli spójną relację, oddającą rzeczywisty przebieg zdarzeń. Co więcej relacje te zbieżne są z konsekwentnymi zeznaniami świadka R. K.. Trzeba mieć na uwadze fakt, iż R. K. jest osobą całkowicie obcą zarówno dla pokrzywdzonego, jak i dla oskarżonego, nie miał on zatem żadnego powodu lub interesu w tym, by nieprawdzie pomawiać oskarżonego, narażając się tym samym nie tylko na odpowiedzialność karną, ale również na utratę zatrudnienia w Policji.

Odnosząc się do faktu, iż w złożonych w toku rozprawy wyjaśnieniach i zeznaniach oskarżony i pokrzywdzony wskazali, że zarzucany czyn nie miał charakteru rozboju, należy podnieść, że jest to sprzeczne z konsekwentnymi zeznaniami R. K.. Oceniając złożone na rozprawie wyjaśnienia oskarżonego i zeznania pokrzywdzonego, nie można zapominać, iż osoby te znają się nawzajem, w zasadzie są sąsiadami, zaś matka oskarżonego jest dobrą koleżanką żony pokrzywdzonego, z którą systematycznie się spotyka.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie ulega wątpliwości, iż oskarżony przy użyciu przemocy wobec A. A., polegającej na szarpaniu, przytrzymywaniu i wkładaniu wbrew oporowi pokrzywdzonego rąk do jego kieszeni, usiłował dokonać zaboru jego pieniędzy, tym samym usiłował dokonać rozboju. Nadto ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż oskarżony nie tylko stosował opisaną powyżej przemoc fizyczną, ale również groził pokrzywdzonemu słowami „przestań, bo ci przypierdolę”, gdy ten próbował opierać się przeszukiwaniu jego kieszenie przez oskarżonego, a co wynika z zeznań świadka R. K.. Przypisanie jednakże oskarżonemu kolejnego znamienia przestępstwa rozboju, tj. groźby natychmiastowego użycia przemocy, z uwagi na obowiązujący zakaz reformationis in peius, było niemożliwe.

Twierdzenie oskarżonego, iż chciał jedynie pożyczyć pieniądze od oskarżonego, a jego zamiarem nie było dokonanie ich zaboru, jest nie tylko gołosłowne i niepolegające na prawdzie, ale całkowicie niewiarygodne, nielogiczne i sprzeczne z doświadczeniem życiowym. Gdyby oskarżony chciał tylko pożyczyć pieniądze, to przecież po odmowie pokrzywdzonego nie zatrzymywałby go, nie szarpałby go, nie przytrzymywałby i wbrew oporowi nie przeszukiwałby mu kieszeni. Nawet jeśli założyć, że M. J. początkowo rzeczywiście chciał jedynie pożyczyć pieniądze od pokrzywdzonego, to jego zachowanie już po kategorycznej odmowie udzielenia pożyczki, nie sposób inaczej ocenić aniżeli jako działanie z bezpośrednim zamiarem zaboru pieniędzy, przy użyciu przemocy fizycznej.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, by oskarżony doprowadził pokrzywdzonego do stanu bezbronności. Zgodnie z utrwalonym już w tej mierze orzecznictwem „doprowadzenie pokrzywdzonego do stanu bezbronności" jest innym sposobem zachowania sprawcy wobec pokrzywdzonego niż "użycie przemocy lub groźby natychmiastowego jej użycia". Każda forma przemocy fizycznej nakierowana na osobę (a z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie) nie może być traktowana jako doprowadzenie do stanu bezbronności. Przy stanie bezbronności zasadniczo chodzi bowiem o brak fizycznej możliwości stawienia oporu przez ofiarę np. z uwagi na jej skrępowanie. Dlatego też należało zmienić zaskarżony wyrok poprzez wyeliminowanie z opisu czynu przywołanego znamienia przestępstwa rozboju.

Oskarżony swoim działaniem wypełnił znamiona przestępstwa usiłowania rozboju z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. Zasadnie jednakże Sąd I. instancji uznał, iż przestępstwo przypisane oskarżonemu stanowiło wypadek mniejszej wagi określony treścią art. 283 k.k.

Sąd I. instancji prawidłowo wskazał również, iż oskarżony zarzucany mu czyn popełnił w warunkach powrotu do przestępstwa (recydywy) określonej treścią art. 64 § 1 k.k., gdyż czyn ten został popełniony w ciągu 5 lat po odbyciu przez oskarżonego kary co najmniej 6 miesięcy za umyślne przestępstwo podobne. Tym niemniej Sąd I. instancji w opisie czynu błędnie wskazał, iż oskarżony dopuścił się go w warunkach powrotu do przestępstwa, będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju z dnia 28 października 2008 roku o sygn. akt II K 238/08 za przestępstwo podobne z art. 229 § 1 i 3 k.k. Oczywiście przestępstwo przekupstwa z art. 229 k.k. nie jest przestępstwem podobnym do przestępstwa rozboju z art. 280 § 1 k.k. Przywołanym wyrokiem o sygn. II K 238/08 M. J. został również skazany za przestępstwo z art. 222 § 1 k.k. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, które jest czynem podobnym do przestępstwa rozboju z art. 280 § 1 k.k.. Dlatego też należało zmodyfikować opis czynu zarzucanego oskarżonemu również w zakresie warunków recydywy poprzez przyjęcie, iż podstawą przypisanej oskarżonemu odpowiedzialności w warunkach art. 64 § 1 k.k. jest skazanie za umyślne przestępstwo podobne z art. 222 § 1 k.k. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności wyrokiem Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju z dnia 28 października 2008 roku, w sprawie o sygn. II K 238/08, mocą którego wymierzono wobec oskarżonego karę łączną 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności, którą to karę odbył w ramach kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju z dnia 18 grudnia 2012 roku, w sprawie o sygn. II K 934/12 w okresie od 30 marca 2012 roku do 8 lutego 2014 roku.

Odnosząc się do kwestii wymiaru kary pozbawienia wolności za przypisane oskarżonemu przestępstwo, należy wskazać, iż rozstrzygnięcie Sądu I. instancji w tym przedmiocie było prawidłowe, słuszne i zasadne. Wymierzona oskarżonemu kara 6 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 283 k.k. przy zast. art. 64 § 1 k.k., które jest zagrożone karą od 3 miesięcy do 7 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, nie tylko uwzględnia dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 k.k., ale jest karą wręcz łagodną, wymierzoną w dolnych granicach ustawowego zagrożenia. Sąd I instancji prawidłowo określił stopień winy oskarżonego oraz stopień szkodliwości społecznej. Należy wskazać, że oskarżony dopuścił się zarzucanego mu czynu z chęci uzyskania w łatwy sposób pieniędzy na zakup alkoholu, licząc, że pozostanie bezkarny. Oskarżony wykorzystał swą przewagę nad pokrzywdzonym, działał pod wpływem alkoholu. To jedynie zachowanie interweniującego po służbie funkcjonariusza policji spowodowało, iż czyn oskarżonego zatrzymany został na etapie usiłowania. Oskarżony był wcześniej karany. Wymierzona kara pozbawienia wolności uwzględnia wymienione okoliczności obciążające, a z drugiej strony – jako, że została wymierzona w dolnych granicach ustawowego zagrożenia - także stanowisko pokrzywdzonego, który do oskarżonego nie ma pretensji.

Rolą kary jest nie tylko odpłata oskarżonemu za popełnione przestępstwo, czy zapewnienie jego resocjalizacji, ale również prewencja szczególna i ogólna, winny one zapewnić ochronę społeczeństwu przed przestępnymi działaniami oskarżonego i innych ludzi, którzy muszą mieć świadomość, że dopuszczenie się takiego przestępstwa pociąga za sobą konkretną i wymierną karę.

Sąd I. instancji zasadnie uznał, iż z uwagi na wcześniejszą karalność oskarżonego, mając na względzie aktualne brzmienie art. 69 k.k., brak jest podstaw do warunkowego zawieszenia orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Prawidłowo również zaliczono oskarżonemu na poczet orzeczonej kary okres zatrzymania w sprawie od dnia 27 listopada 2015 r. godz. 11.20 do dnia 28 listopada 2015r., godz. 15.05 oraz zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adwokata M. G. kwotę 504 zł plus 23% podatku VAT, łącznie 619,92 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Zasadnie Sąd I. instancji zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych i obciążył nimi Skarb Państwa.

Biorąc pod uwagę powyższe i uznając ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim za prawidłowe, Sąd Okręgowy, poza wskazanymi powyżej modyfikacjami w opisie zarzucanego oskarżonemu czynu, nie znalazł podstaw do zmiany lub uchylenia zaskarżonego wyroku.

Mając na względzie sytuację osobistą i finansową oskarżonego, zwolniono go od kosztów postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

Jednocześnie Sąd odwoławczy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata M. G. kwotę 420 złotych, powiększoną o należny podatek VAT w kwocie 96 złotych, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

SSO Jacek Myśliwiec

SSO Lucyna Pradelska-Staniczek (spr.) SSO Olga Nocoń