Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 lutego 2013 r. (znak: RI/6/021023032), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 12 grudnia 2012 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 126 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił przyznania L. F. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/decyzja z dn. 05.02.2016 r. – k. 36/37 plik VI akt ZUS/

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2016 r. (znak: ENP/6/021023032), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 31 marca 2016 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił przyznania L. F. prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawca nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego, który dla mężczyzn urodzonych w okresie od 1 stycznia 1951 r. do 31 marca 1951 r. wynosi co najmniej 66 lat i 1 miesiąc.

/decyzja z dn. 13.04.2016 r. – k. 6 plik VII akt ZUS/

W dniu 23 maja 2016 L. F. złożył odwołanie od decyzji z dnia 13 kwietnia 2016 r. (znak: ENP/6/021023032) jako niezgodnej z przepisami. Skarżący wniósł również o zakwalifikowanie odwołania jako środka zaskarżenia na „zawiadomienie o przesunięciu” terminu w sprawie renty.

/odwołanie z 23.05.2016 r. – k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji z dnia 13 kwietnia 2016 r. (znak: ENP/6/021023032). Nadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że wnioskodawca nie spełnia także warunków do wcześniejszej emerytury.

/odpowiedź na odwołanie – k. 4/

Na rozprawie w dniu 15 listopada 2016 r. wnioskodawca poparł odwołanie oraz wniósł o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu. Pełnomocnik organu rentowego wnosił o oddalenie odwołania.

/e-protokół z rozprawy z 15.11.2016 r., czas nagrania: 00:00:33 – 00:07:01 - płyta CD k. 14/

Postanowieniem z dnia 24 listopada 2016 r. Sąd Okręgowy ustanowił dla wnioskodawcy pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego.

/postanowienie z 24.11.2016 r. – k. 17/

Na rozprawie w dniu 7 marca 2017 roku, poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku, ustanowiony z urzędu pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, precyzując, że odnosi się ono zarówno do decyzji emerytalnej z dnia 13 kwietnia 2016 r., jak i do decyzji rentowej z dnia 5 lutego 2013 r. Oświadczył, że wnioskodawca nie otrzymał decyzji odmawiającej mu prawa do renty. Nadto ustanowiony z urzędu pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o przyznanie mu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oświadczając, że koszty te nie zostały one pokryte w całości, ani w części. Pełnomocnik organu rentowego wnosił o oddalenie odwołania.

/e-protokół z rozprawy z 07.03.2017 r., czas nagrania: 00:13:49 – 00:15:58 - płyta CD k. 36/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

L. F. urodził się w dniu (...)

/okoliczność bezsporna/

W dniu 12 grudnia 2012 r. L. F. złożył wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/wniosek z 12.12.2012 – k. 3 / 4 plik VI akt ZUS/

Decyzją z dnia 5 lutego 2013 r. (znak: RI/6/021023032), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 12 grudnia 2012 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 126 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił przyznania L. F. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawca – pomimo dwukrotnych wezwań - nie poddał się badaniu przez lekarza orzecznika.

/decyzja z dn. 05.02.2016 r. – k. 36/37 plik VI akt ZUS/

W dniu 31 marca 2016 r. (data nadania) L. F. złożył wniosek o emeryturę.

/wniosek z 31.03.2016 – k. 1-5 plik VII akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 13 kwietnia 2016 r. (znak: ENP/6/021023032), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 31 marca 2016 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił przyznania L. F. prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawca nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego, który dla mężczyzn urodzonych w okresie od 1 stycznia 1951 r. do 31 marca 1951 r. wynosi co najmniej 66 lat i 1 miesiąc.

/decyzja z dn. 13.04.2016 r. – k. 6 plik VII akt ZUS/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie wyżej powołanych dokumentów oraz w oparciu o niekwestionowane przez organ rentowy wyjaśnienia skarżącego złożone w toku postępowania przed Sądem, uznając je za wystarczające do rozstrzygnięcia. Powołane dowody nie były kwestionowane w toku postępowania przez żadną ze stron, a Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, aby z urzędu zakwestionować ich wartość dowodową w sprawie. Wskazać także należy, że stan faktyczny był pomiędzy stronami bezsporny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie, jako niezasadne, podlegało oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych toczy się w trybie odwoławczym od decyzji organu rentowego. Sprawy, w których wniesiono odwołanie od decyzji organów rentowych dotyczących m.in. ubezpieczeń społecznych, a więc sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, są sprawami cywilnymi (w znaczeniu formalnym) i dlatego podlegają rozpoznaniu w postępowaniu cywilnym na zasadach przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 04.04.2012 r., I UK 421/11, Legalis nr 526652). Sprawy te, zgodnie z art. 459 k.p.c., podlegają rozpoznaniu w postępowaniu odrębnym unormowanym w art. 459-477 ^14a k.p.c. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot i zakres orzeczenia sądu (kognicja sądu ubezpieczeń społecznych) wyznaczany jest przez treść decyzji organu rentowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 17.09.2015 r., sygn. akt III AUa 56/15, Legalis nr 1359925) a także przez zakres odwołania od tejże decyzji (por. wyrok Sądu Najwyższego z 01.09.2010 r., III UK 15/10, Legalis nr 315939, wyrok SN z 11.06.2013 r. , II UK 74/13, Legalis nr 768557).

Przepis art. art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. stanowi, że odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję lub do protokołu sporządzonego przez ten organ w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.

W sprawie niniejszej wnioskodawca nie wniósł odwołania od decyzji z dnia 5 lutego 2013 r. (znak: RI/6/021023032) odmawiającej mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy do organu rentowego, a dopiero w toku postępowania sądowego, na ostatniej rozprawie jego pełnomocnik sprecyzował od jakiej decyzji skarżący chciałby się dodatkowo odwołać. Sam skarżący twierdził, że ww. decyzji w ogóle nie otrzymał.

Uwzględniając powyższe uznać należy, że merytoryczne rozpoznawanie przez Sąd odwołania od powyższej decyzji jest przedwczesne, niezbędnym jest nadanie przez organ rentowy właściwego biegu złożonemu odwołaniu i zajęcie stanowiska. Dlatego też Sąd Okręgowy – orzekając jak w punkcie 2. sentencji - przekazał odwołanie skarżącego od decyzji z dnia 5 lutego 2013 r. (znak: RI/6/021023032) odmawiającej mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. w celu nadania mu właściwego biegu.

W dalszym toku wywodu Sąd Okręgowy odniesie się do odwołania L. F. od decyzji z dnia 13 kwietnia 2016 r. (znak: ENP/6/021023032), odmawiającej mu prawa do emerytury.

W ocenie Sądu Okręgowego w ustalonych okolicznościach brak jest podstaw tak faktycznych, jak i prawnych do stwierdzenia zasadności odwołania.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

W myśl art. 24 ust. 1b pkt 9 wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie od dnia 1 stycznia 1951 r. do dnia 31 marca 1951 r. wynosi co najmniej 66 lat i 1 miesiąc.

Wnioskodawca w dacie złożenia wniosku, tj. w dniu 31 marca 2016 r., nie osiągnął wieku wynoszącego co najmniej 66 lat i 1 miesiąc – wiek ten osiągnie dopiero w dniu 22 kwietnia 2017 r. W konsekwencji za prawidłowe uznać należy stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji z dnia 13 kwietnia 2016 r. (znak: ENP/6/021023032) odmawiającej skarżącemu prawa do emerytury.

W tym miejscu Sąd Okręgowy pragnie wskazać, że powszechny wiek emerytalny jest wyznaczony przez ustawę i – wbrew stanowisku skarżącego - ustawą może być zmieniony, jeżeli istnieją okoliczności usprawiedliwiające jego podwyższenie albo obniżenie i jeżeli decyzja ustawodawcy mieści się w granicach swobody wyznaczonej przez art. 67 ust. 1 w związku z art. 65 ust. 5 Konstytucji.

Zgodnie z art. 67 ust. 1 ustawy zasadniczej zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa emerytalnego jest konstytucyjnym obowiązkiem państwa. Jego wypełnienie polega na powołaniu i zorganizowaniu sytemu zabezpieczenia społecznego, a następnie udziale w jego funkcjonowaniu tak, by zapewnić mu efektywność, zdolność gromadzenia wystarczających funduszy i realizowania założonego programu zabezpieczenia społecznego. Realizacja wyznaczonego państwu obowiązku polega nie tylko na utworzeniu systemu i określeniu reguł jego funkcjonowania, lecz także na wypełnianiu funkcji gwaranta systemu, w razie potrzeby wprowadzającego w nim zmiany pozwalające systemowi należycie pełnić funkcje zabezpieczenia społecznego. To znaczy, że na państwie ciąży obowiązek monitorowania systemu oraz społecznego i gospodarczego otoczenia, w jakim działa.

Państwo zobowiązane do świadczeń emerytalnych na rzecz obywateli i zarazem mające świadomość złej kondycji systemu emerytalnego ma powinność podjęcia działań naprawczych. Obejmować one mogą różne dziedziny życia i wzajemnie się uzupełniać. Ustawodawca polski – nowelizując w 2012 r. przepisy ustawy emerytalnej - wybrał jako główny środek naprawczy podwyższenie wieku emerytalnego. Zgodnie z prognozami środek ten powinien doprowadzić do polepszenia stanu systemu emerytalnego. Po pierwsze, jego skutkiem ma być zmniejszenie deficytu funduszu emerytalnego, a po drugie, podwyższenie i zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn ma prowadzić do zmniejszenia - w porównaniu z warunkami, w których wiek emerytalny nie byłby zmieniony - obciążenia osób w wieku produkcyjnym osobami w wieku poprodukcyjnym.

Obowiązki państwa stworzenia efektywnego systemu emerytalnego są instrumentalne wobec wyrażonego w art. 67 ust. 1 Konstytucji prawa obywatela do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego (prawa do emerytury). Konstytucyjne prawo do emerytury jest prawem do otrzymania świadczenia w formach i zakresie określonych w ustawie, należnym obywatelowi za jego wysługi lub zasługi związane z pracą, po osiągnięciu określonego wieku. Przy czym ów wiek jest jedynym konstytucyjnym warunkiem nabycia prawa do emerytury; inne warunki mogą być określone ustawą, co do wieku emerytalnego ustawodawca jest upoważniony i obowiązany określać jego wysokość, nie może jednak z niego zrezygnować (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2014 r., sygn. akt K 43/12, Legalis nr 864627).

Reasumując, mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c., oddalił odwołanie od decyzji z dnia 13 kwietnia 2016 r. (znak: ENP/6/021023032), orzekając jak w punkcie 2. sentencji.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy rozstrzygnął w punkcie 3. sentencji wyroku przyznając i nakazując wypłacić ze Skarbu Państwa – Kasy Sądu Okręgowego w Łodzi dla radcy prawnego J. P. kwotę 221,40 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej L. F. z urzędu.

Zgodnie z art. 22 ³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych (tj. Dz.U. z 2016 roku , poz. 233 z późn zm.) koszty pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ponosi Skarb Państwa.

W chwili wydawania wyroku obowiązywało rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2016 roku, poz. 1715). Zgodnie z treścią § 22 ww. rozporządzenia do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Wysokość kosztów pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu należało zatem ustalić na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2015 roku, poz.1805).

W myśl § 15 ust. 2 powołanego rozporządzenia wysokość opłaty maksymalne w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego wynoszą 360 zł.

Z kolei zgodnie z § 4 ust. 1 powołanego rozporządzenia opłatę ustala się w wysokości co najmniej 1/2 opłaty maksymalnej określonej w rozdziałach 2-4, przy czym nie może ona przekraczać wartości przedmiotu sprawy. Ustalenie opłaty w wysokości wyższej niż określona w ust. 1, a nieprzekraczającej opłaty maksymalnej następuje z uwzględnieniem stopnia zawiłości sprawy oraz nakładu pracy radcy prawnego oraz wkładu jego pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności czasu poświęconego na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczby stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjętych w sprawie, w tym czynności podjętych w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu, wartości przedmiotu sprawy, wkładu pracy radcy prawnego w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie, a także trybu i czasu prowadzenia sprawy, obszerności zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lub biegłych sądowych, dowodu z zeznań świadków, dowodu z dokumentów o znacznym stopniu skomplikowania i obszerności (ust. 2). Opłatę, o której mowa w ust. 1, podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług (ust. 3).

W ocenie Sądu Okręgowego, uwzględniając stopień zawiłości sprawy oraz nakład pracy radcy prawnego i wkład jego pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy, zasadne było ustalenie opłaty za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną wnioskodawcy przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w wysokości ½ opłaty maksymalnej, tj. 180 zł, powiększonej – zgodnie z § 4 ust. 3 powołanego rozporządzenia - o 23% podatku VAT.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy

/RP/