Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2016 roku w sprawie z powództwa E. R. i Z. R. przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w R. z udziałem interwenientów ubocznych po stronie powodów Skarbu Państwa – Starosty (...) i Powiatu (...) o odszkodowanie, Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej zasądził do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R. na rzecz Z. R. kwotę 20201,92 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 maja 2012 roku do 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty (pkt. 1), oddalając powództwo w pozostałej części (pkt. 2), a także zasądził od Z. R. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R. kwotę 2040,59 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w części, tj. w zakresie pkt. 1 uwzględniającego powództwo Z. R. na kwotę 20 201,92 zł oraz w części dotyczącej pkt. 3, tj. w zakresie orzeczenia o kosztach postępowania. Zaskarżonemu wyrokowi pozwana zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego polegającą, na przyjęciu, że pozwana jest właścicielem przewodu kanalizacyjnego w działce powoda i samoistnym posiadaczem służebności przesyłu przebiegającej przez nieruchomość powoda przez okres ponad 10 lat;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2015 r poz. 139 ze zm.) poprzez przyjęcie, że poprzez wprowadzenie ustawowej definicji zmienił się charakter urządzenia wybudowanego jako przyłącze kanalizacyjne, na sieć kanalizacyjną,

b)  art. 55 ¹ k.c. poprzez bezpodstawne uznanie, pomimo braku jakichkolwiek dowodów, że pozwana jest właścicielem urządzeń umieszczonych w nieruchomości powoda,

c)  art. 224 i 225 k.c. poprzez błędne przyjęcie, iż powód jest posiadaczem w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu przez działkę powoda w złej wierze;

d)  ustawy z 9 listopada 1990 r. o przejęciu majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (Dz. U. z 1991 r. Nr 16, poz. 72), w zakresie w jakim stanowił, że (...) i ruchomości, które pozostawały w dniu 24 sierpnia 1989 r. w samoistnym posiadaniu byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej lub wyodrębnionych jednostek organizacyjnych podległych byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w szczególności użytkowane następnie przez (...), przechodzą na mocy niniejszej ustawy na rzecz Skarbu Państwa.” poprzez jej pominięcie;

e)  art. 305 ¹ k.c. zgodnie z którym służebność przesyłu można ustanowić jedynie na rzecz przedsiębiorcy, którego własnością są wchodzące w skład jego przedsiębiorstwa urządzenia przesyłowe, których dotyczy służebność i zdaniem pozwanego ta sama zasada dotyczy obciążenia przedsiębiorcy za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu;

f)  art. 305 ³ k.c. stanowiącego , że „§ 1. Służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1.” poprzez nieuwzględnienie, że pozwana nie nabyła urządzeń przesyłowych;

g)  art. 25 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 157 poz .1240) poprzez uznanie, że przepis ten dotyczy pozwanej i na mocy tego przepisu przejęła ona zobowiązania likwidowanej jednostki budżetowej – Zakładu (...) w R., choć została utworzona przed wejściem w życie tej ustawy, co potwierdza wpis do Krajowego Rejestru Sądowego pozwanej, tak więc przepisy ustawy uchwalonej później nie mogą dotyczyć pozwanej w zakresie przejęcia zobowiązań,

h)  art. 21 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z późn. zm.) poprzez pominięcie zapisów tej ustawy w zakresie w jakim określa, że zobowiązania likwidowanej jednostki przejmuje organ likwidujący tę jednostkę, co oznacza że przejęcie zobowiązań nastąpiło na rzecz Gminy M. R. (...), tak więc pozwana nie może ponosić odpowiedzialności za ewentualne zobowiązania, które powstały przed jej utworzeniem.

W oparciu o wskazane zarzuty strona pozwana wniosła o zmianę wyroku
w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa oraz zmianę zaskarżonego wyroku
w zakresie kosztów postępowania, a także zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o jej oddalenie oraz zasądzeniem kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości ustawowej. Interwenient uboczny – Powiat (...) również wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz interwenienta ubocznego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu.

Sąd pierwszej instancji dokonał w niniejszej sprawie prawidłowych ustaleń faktycznych, które to ustalenia Sąd Odwoławczy w pełni podziela.

Skarżący w wywiedzionym środku odwoławczym podniósł zarówno zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego jak i prawa materialnego. W pierwszym rzędzie zostaną omówione zarzuty naruszenia przepisów postępowania, gdyż wnioski w tym zakresie determinują kierunek dalszych rozważań, skoro prawidłowość zastosowania norm prawa materialnego może być badana jedynie na gruncie niekwestionowanych ustaleń faktycznych.

Zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. przez błędną ocenę materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że pozwana jest właścicielem przewodu kanalizacyjnego w działce powoda i samoistnym posiadaczem służebności przesyłu przebiegającej przez nieruchomość powoda przez okres ponad 10 lat nie jest trafny. W myśl powołanego wyżej przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Przez pryzmat art. 233 § 1 k.p.c. nie można natomiast dokonać oceny zasadności przyjęcia przez Sąd przepisów prawa materialnego dotyczących kwestii posiadania działki powoda w zakresie służebności przesyłu. Skarżący nie kwestionuje bowiem stanu faktycznego ustalonego przez Sąd I instancji zwłaszcza faktu, iż przez działkę powoda numer (...) biegnie rura kanalizacyjna, z której korzysta pozwana spółka świadcząc odpłatne usługi odprowadzania ścieków z co najmniej dwóch nieruchomości, jak również faktu, iż na mocy uchwały numer XVI/138/08 Rady Miasta R. (...) z dnia 22 stycznia 2008 roku nastąpiła likwidacja w celu przekształcenia Zakładu (...) w R. będącym zakładem budżetowym Gminy M. R. (...) w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, a przy tym Spółka powstała w wyniku przekształcenia Zakładu wstąpiła w wszystkie prawa i obowiązki związane z jego działalnością, przejmując należności i zobowiązania zakładu budżetowego, jak również poczynionej przezeń oceny dowodów, lecz wnioski wyprowadzone w oparciu o te dowody i ocenę prawną w zakresie przyjęcia przez Sąd, iż służebność z jakiej korzysta pozwana spółka należy zakwalifikować jako służebność przesyłu, ta zaś może podlegać kontroli jedynie poprzez zarzut niewłaściwego zastosowania prawa materialnego.

Przechodząc do oceny zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego wskazać należy, iż nie były one trafne. W istocie zmierzały one do wykazania, iż pozwana nie jest posiadaczem służebności oraz właścicielem urządzeń przesyłowych i przebiegające przez nieruchomość powodów instalacje nigdy nie stanowiły majątku pozwanej.

Nietrafne było stanowisko strony apelującej, iż przyłącze kanalizacyjne znajdujące się na nieruchomości powodów nie stanowi części przedsiębiorstwa, zaś rura na nieruchomości powoda stanowi jedynie przyłącze kanalizacyjne, z którego pozwana nie korzysta. Przede wszystkim wskazać należy, że przyłącze kanalizacyjne jest to każde urządzenie, które łączy się z jedną nieruchomością - dotyczy jednej nieruchomości – odprowadza ścieki z jednego lub wielu podłączonych budynków, a sieć kanalizacyjna odprowadza ścieki z wielu nieruchomości. Przyłącze jest zatem do jednego odbiorcy - jeśli jest kilku odbiorców to jest sieć. Przyłącze dotyczy budynków jednej nieruchomości, zaś sporna kanalizacja jak wynika z opinii biegłego (k. 126) odprowadza również ścieki z innych nieruchomości, a zatem istniały przesłanki do uznania, że sporna kanalizacja o średnicy 0,2m jest siecią kanalizacyjną. Strona pozwana nie kwestionowała przy tym, iż przez działkę powoda numer (...) biegnie rura kanalizacyjna, z której korzysta pozwana spółka, świadcząc odpłatne usługi odprowadzania ścieków z co najmniej dwóch innych nieruchomości nienależących do powodów. Niewątpliwie zatem pozwana korzysta ze spornej kanalizacji ogólno – spławnej znajdującej się na nieruchomości powoda świadcząc usługi także dla innych odbiorców i pobiera z tego tytułu odpowiednią opłatę. Sąd I instancji słusznie również zważył, że skoro przyłącza kanalizacyjne zgodnie z cytowanym przepisem art. 2 pkt. 5 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z dnia 7 czerwca 2001 roku (Dz.U. z 2015 r. poz. 139 z późniejszymi zmianami) kończą się najdalej na studzience kanalizacyjnej znajdującej się obok budynku Starostwa, a która to z kolei znajduje się już za nieruchomością powoda patrząc od ulicy (...), to nie może budzić wątpliwości, iż odcinek od ulicy (...), co najmniej do studzienki biegnący przez nieruchomość powoda jest faktycznie częścią sieci kanalizacyjnej i tym samym znajduje się w posiadaniu pozwanej spółki i obecnie służebność z jakiej korzysta pozwana spółka należy zakwalifikować jako służebność przesyłu (art. 305 ¹ k.c.). Wskazać przy tym należy, że zgodnie z art. 2 pkt. 17 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z dnia 7 czerwca 2011 roku przez sieć rozumie się przewody wodociągowe lub kanalizacyjne wraz z uzbrojeniem
i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda lub którymi odprowadzane są ścieki, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. W wyroku Sądu Najwyższego Izba Cywilna z 2004-10-21 (V CK 93/04 L.) została zawarta następująca teza, że zawarta w pkt 7 art. 2 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu
w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr 72, poz. 747), definicja sieci nie posługuje się pojęciem własności sieci, a pojęciem posiadania, zatem twierdzenia, że dany podmiot jest właścicielem sieci nie przesądza o uznaniu, że przewody wodociągowe lub kanalizacyjne, którymi doprowadzana jest woda lub którymi odprowadzane są ścieki – nie są siecią w znaczeniu nadanym tym urządzeniom treścią cytowanego przepisu. Jeżeli zatem pozwany dokonuje przyłączeń innych osób do przebiegających przez działkę powoda linii to niewątpliwie trudno jest obronić pogląd , że nie dysponuje tymi liniami i ich nie posiada. Zważyć przy tym należy, że nie bez znaczenia jest fakt, że pozwany w roku 2004 lub 2005 dokonał naprawy części sieci poprzez jej wymianę na odcinku ok. 5 metrów nie żądając od powoda zapłaty za wykonane roboty.

Nieuzasadniona jest również argumentacja apelacji oparta na twierdzeniu, że brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, iż pozwana spółka wstąpiła we wszystkie zobowiązania zlikwidowanego podmiotu. Jak trafnie wskazał Sąd I instancji podstawą prawną przejścia wszelkich zobowiązań Zakładu (...) w R. (a faktycznie Gminy M. R. (...)) jest uchwała nr XV/138/08 Rady Miasta R. (...) z dnia 22 stycznia 2008 roku na mocy której nastąpiła likwidacja w celu przekształcenia Zakładu (...) w R. będącym zakładem budżetowym Gminy M. R. (...) w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, a przy tym Spółka powstała w wyniku przekształcenia Zakładu wstąpiła w wszystkie prawa i obowiązki związane z jego działalnością, przejmując należności i zobowiązania zakładu budżetowego. Jeżeli zatem sporna kanalizacja wchodziła uprzednio w skład majątku Zakładu (...) w R., będącym zakładem budżetowym Gminy M. R. (...), to pozwana spółka, która powstała w wyniku przekształcenia tego Zakładu wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki związane z jego działalnością, przejmuje także należności i zobowiązania, natomiast składniki mienia przekształcanego zakładu budżetowego stają się majątkiem spółki. Należało zgodzić się również ze stanowiskiem Sądu I instancji w zakresie w jakim wskazał, że bez znaczenia jest to czy pozwana spółka lub jej poprzednik prawny właściwie zaewidencjonowali część sieci kanalizacyjnej znajdującej się na nieruchomości Z. R. w swoich dokumentach, albowiem posiadanie jest stanem faktycznym, który istnieje niezależnie od sposobu dokumentacji u korzystającego.

W tym stanie rzeczy twierdzenia apelującego, iż pozwana nie nabyła urządzeń przesyłowych stanowi jedynie polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem Sądu I instancji, która nie mogła odnieść zamierzonego skutku.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i zasądzono od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym ustaloną na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015.1804).