Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Marek Tauer

po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2017 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku K. F. - reprezentanta upadłego - (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w B.

w przedmiocie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika w celu wniesienia skargi konstytucyjnej

na skutek zażalenia reprezentanta upadłego od postanowienia Sądu Rejonowego

w Bydgoszczy z dnia 17 lutego 2017 r., sygn. akt XV GUo 21/17

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił wniosek reprezentanta upadłego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu i jego wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. W uzasadnieniu Sąd Rejonowy podkreślił, że skarżący planuje wystąpić ze skargą konstytucyjną, której przedmiotem chce uczynić skontrolowanie przez Trybunał Konstytucyjny zasadności dokonanej przez Sąd Gospodarczy - Sąd Rejonowy w Bydgoszczy (w sprawach o sygn. akt XV GUk 39/16 i XV Guz 24/16) interpretacji postanowień umownych. Tymczasem nie jest możliwym badanie przez Trybunał Konstytucyjny postanowień umownych i wypowiadanie się co do ich właściwej interpretacji ani kontrolowanie orzeczeń sądów powszechnych pod kątem ich prawidłowości i zgodności z prawem. Analiza zakreślonego przez wnioskodawcę przedmiotu zaskarżenia skargą konstytucyjną prowadzi zatem, zdaniem Sądu I instancji, do wniosku, że w razie jej wniesienia Trybunał Konstytucyjny odmówiłby nadania jej dalszego biegu z uwagi na jej oczywistą bezzasadność (art. 50 w związku z art. 37 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).

W ocenie Sądu Rejonowego, brak jest na gruncie sprawy niniejszej potrzeby ustanowienia dla wnioskodawcy pełnomocnika z urzędu, który miałby sporządzić skargę konstytucyjną, skoro już z treści wniosku wynika wyraźnie, że nie przysługuje ona wnioskodawcy we wskazanym zakresie. Przepis art. 117 § 5 kpc stanowi bowiem, że sąd ustanawia dla strony pełnomocnika, jeżeli jego udział w sprawie uzna za potrzebny.

Sad Rejonowy powołał się ponadto na treść art. 109 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgodnie z którym sąd odmawia zwolnienia od kosztów sądowych stronie w razie oczywistej bezzasadności dochodzonego roszczenia lub obrony praw. W ocenie Sądu I instancji, wadliwie określony przez wnioskodawcę przedmiot skargi konstytucyjnej oznacza, że dochodzone przez niego roszczenie jest oczywiście bezzasadne.

W zażaleniu od powyższego postanowienia skarżący domagał się:

- zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez zwolnienie reprezentanta upadłego od ponoszenia kosztów sądowych w całości wiązanych złożenia skargi i reprezentacji reprezentanta upadłego przed Sądem Rejonowym lub sądem wyższej instancji łącznie z Sądem Najwyższym,

- utrzymania postanowienia Sądu Rejonowego XV Wydziału Gospodarczego, sygn. akt XV GUo 21/13 z dnia 17 lutego 2017 r. dotyczącego oddalenia wniosku upadłego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu złożenia skargi i reprezentacji reprezentanta upadłego przed Trybunałem Konstytucyjnym,

- zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu reprezentowania reprezentanta upadłego na podstawie art. 394 par. 1 pkt 2 kpc,

- uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy, z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach dotychczasowego postępowania,

- uwzględnienia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w całości oraz Oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania z dnia 4.03.2017 r. złożonego do Sądu Rejonowego XV Wydziału Gospodarczego, sygn. akt XV GUp 19/14.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie wnioskodawcy podlegało oddaleniu.

Przyczyną oddalenia wniosku skarżącego o zwolnienie od kosztów sądowych nie była jego sytuacja majątkowa i rodzinna, lecz oczywista bezzasadność powództwa.

Wskazać należy, że w postępowaniu cywilnym jako gwarancję dostępu do sądu osobom niezamożnym przyjęto instytucję zwolnienia od kosztów sądowych. Brak środków na pokrycie kosztów sądowych nie przesądza jednak automatycznie o pozytywnym rozstrzygnięciu wniosku, zgodnie bowiem z art. 109 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, sąd odmawia zwolnienia od kosztów sądowych w razie oczywistej bezzasadności dochodzonego roszczenia lub obrony praw. Rozwiązanie to służy osiągnięciu zamierzonego przez ustawodawcę celu, jakim jest zapobieżenie nadużywaniu korzystania z tej pomocy w sytuacji, gdy dochodzone roszczenie obiektywnie, tj. bez wstępnej oceny sprawy (przedsądu), jest oczywiście bezzasadne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1984 r., sygn. akt II CZ 112/84). Warto podkreślić, że zawarta w art. 109 ust. 2 wskazanej ustawy przesłanka oddalenia wniosku strony o zwolnienie od kosztów sądowych jest niezależna od sytuacji majątkowej wnioskodawcy.

Przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych nawet osobie najuboższej, w sytuacji oczywistej bezzasadności powództwa nie jest, zdaniem Sądu Okręgowego, uzasadnione żadnymi racjami ani społecznymi, co uzasadnia wniosek, że pomoc ułatwiająca dostęp do sądu osobom ubogim może zostać ograniczona w razie niedopuszczalności lub oczywistego braku widoków na pozytywne rozpatrzenie sprawy.

Oczywistą bezzasadność żądania wiązać należy przy tym nie tyle z szansą powodzenia żądanej ochrony prawnej (gdyż ta często da się ocenić dopiero po przeprowadzeniu pewnej części procesu), lecz z brakiem podstawowych warunków powodzenia zabiegów strony, widocznych już z samego jej pozwu (wniosku) bez względu na to, jakie stanowisko zajmie wobec nich strona przeciwna.

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy trafnie uznał, że z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku przedmiotowego wniosku K. F.. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego, zgodnie z którym określony przez wnioskodawcę przedmiot skargi konstytucyjnej oznacza, że dochodzone przez niego roszczenie jest oczywiście bezzasadne. Z uwagi bowiem na ograniczoną kognicję Trybunału Konstytucyjnego, jak i zakres skargi konstytucyjnej, nie jest możliwym badanie przez Trybunał postanowień umownych i wypowiadanie się co do ich właściwej interpretacji, czego domaga się wnioskodawca. Przedmiotem skargi konstytucyjnej może być jedynie zbadanie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją RP.

Ponadto w sytuacji oczywistej bezzasadności powództwa udział w sprawie pełnomocnika z urzędu nie jest, zdaniem Sądu Okręgowego, uzasadniony, ani potrzebny, a zatem Sąd Rejonowy mógł odmówić ustanowienia pełnomocnika, stosując a contrario przepis art. 117 § 5 k.p.c.

W tym stanie Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. art. 397 § 2 k.p.c.