Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 marca 2017r.

Sąd Rejonowy w Wyszkowie Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Iwona Długoborska

Protokolant: Aleksandra Kulesza

po rozpoznaniu w dniu 02.03.2017r. w Wyszkowie

na rozprawie

z wniosku A. K.

z udziałem P. K.

o podział majątku dorobkowego

postanawia:

1.  ustalić, że w skład majątku dorobkowego A. K. i P. K. wchodzi:

a)  prawo własności do zabudowanej nieruchomości położonej w T., gmina B., składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) o powierzchni 0,2263 ha i (...) o powierzchni 0,1907 ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych SR w Wyszkowie prowadzona jest księga wieczysta nr (...) – o wartości 165035 (sto sześćdziesiąt pięć tysięcy trzydzieści pięć) złotych,

b)  prawo własności do niezabudowanej nieruchomości położonej w T., gmina B., składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) o powierzchni 1,68 ha i (...) o powierzchni 0,70 ha, dla której księga wieczysta, ani zbiór dokumentów nie są prowadzone – o wartości 263466 (dwieście sześćdziesiąt trzy tysiące czterysta sześćdziesiąt sześć) złotych;

2.  oddalić wniosek o ustalenie nierównych udziałów stron w majątku dorobkowym;

3.  dokonać podziału majątku dorobkowego stron w ten sposób, że przyznać:

a)  wnioskodawczyni A. K. zabudowaną nieruchomość szczegółowo opisaną w pkt 1 lit a niniejszego orzeczenia,

b)  uczestnikowi P. K. niezabudowaną nieruchomość szczegółowo opisaną w pkt 1 lit b niniejszego orzeczenia;

4.  tytułem dopłaty zasądzić od uczestnika P. K. na rzecz wnioskodawczyni A. K. kwotę 49215,50 (czterdzieści dziewięć tysięcy dwieście piętnaście, 50/100) złotych, płatną w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia temu terminowi płatności;

5.  ustalić, że uczestnik P. K. po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej dokonał z majątku osobistego częściowej spłaty wspólnego długu wynikającego z umowy kredytu hipotecznego z dnia 21.12.2006r. nr (...) zawartej z (...) Bank (...) SA z siedzibą w W., ponad obciążający go udział, tj. w kwocie 3076,67 (trzy tysiące siedemdziesiąt sześć, 67/100) i zasądzić tytułem rozliczenia od A. K. na rzecz P. K. kwotę 3076,67 (trzy tysiące siedemdziesiąt sześć, 67/100) złotych;

6.  oddalić dalej idące roszczenia uczestnika;

7.  zasądzić od uczestnika P. K. na rzecz wnioskodawczyni A. K. kwotę 500 (pięćset) złotych z tytułu zwrotu opłaty sądowej od wniosku;

8.  odstąpić od obciążania stron niepokrytą częścią wydatków w sprawie, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa (kasa Sądu);

9.  stwierdzić, że w pozostałym zakresie zainteresowani ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie;

Sygn. akt I Ns 130/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni A. K. wniosła o dokonanie podziału majątku dorobkowego jej i uczestnika P. K.. Wskazała, że w skład tego majątku wchodzi:

1.  prawo własności do zabudowanej nieruchomości położonej w T., gmina B., składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 4170 m ², dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych SR w Wyszkowie prowadzona jest księga wieczysta nr (...),

2.  prawo własności do nieruchomości położonej w T., gmina B., składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 2,40 ha, dla której w księga wieczysta ani zbiór dokumentów nie są prowadzone.

Wnioskodawczyni wniosła również o ustalenie nierównych udziałów stron w majątku dorobkowym: wnioskodawczyni w wysokości 60%, uczestnika w wysokości 40%.

Wnioskodawczyni wniosła ostatecznie o przyznanie jej prawa własności do nieruchomości składającej się z działek o nr (...), a uczestnikowi prawa własności do nieruchomości składającej się z działek nr (...) (przed podziałem).

Uczestnik P. K. przyłączył się do wniosku. Nie kwestionując składu majątku dorobkowego wniósł o jego przyznanie wnioskodawczyni i zasądzenie spłaty na jego rzecz. Uczestnik wniósł o oddalenie wniosku wnioskodawczyni o ustalenie nierównych udziałów stron w majątku dorobkowym. Wniósł również o rozliczenie:

1.  nakładów, jakich dokonał z majątku osobistego na majątek dorobkowy stron o równowartości 10000 zł,

2.  wydatków w wysokości 3076,67 zł, jakich dokonał z majątku osobistego na spłatę wspólnego kredytu hipotecznego stron,

3.  wydatków w wysokości 12576,15 zł, jakie poniósł na utrzymanie wspólnej nieruchomości stron (kosztów koszenia trawy oraz wydatków na ogrzewanie domu, za wodę i energię),

4.  nakładów w kwocie 14417,70 zł, jakich dokonał z tytułu zakupu materiałów budowlanych do wykończenia budynku mieszkalnego stron oraz zakupu pieca – kotła stalowego z nadmuchem.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Strony zawarły związek małżeński w dniu 7 października 2000r. Ze związku tego posiadają dwoje małoletnich dzieci (wyrok rozwodowy – k.6).

W trakcie małżeństwa strony nabyły prawo własności do nieruchomości położonych w T., gmina B.:

1.  składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 4170 m ², dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych SR w Wyszkowie prowadzona jest księga wieczysta nr (...) (umowa darowizny – akt notarialny z dnia 19.05.2004r. zapisany w rep. A za nr (...) – k.9-14, odpis zwykły księgi wieczystej – k. 35),

2.  składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 2,40 ha, dla której księga wieczysta ani zbiór dokumentów nie są prowadzone (umowa darowizn – akt notarialny z dnia 13.06.2005r. zapisany w rep. A za nr (...) - k.15-26, wypis z ewidencji gruntów – k.248).

W toku postępowania w sprawie działki oznaczone numerami (...) uległy podziałowi. Z działki o nr (...) powstały dwie działki nr (...), a z działki o nr (...) powstały działki o nr (...) (wykaz zmian gruntowych – k. 313, zawiadomienie – k.299 i 302, operat szacunkowy – k.300-301 i 303-304). Działki oznaczone numerami (...) zostały wywłaszczone na rzecz Skarbu Państwa. W majątku dorobkowym stron pozostały działki nr (...) (wykaz zmian gruntowych – k.313).

W trakcie trwania małżeństwa strony rozpoczęły budowę domu na nieruchomości położonej w T., składającej się z działek o nr (...). Zaciągnęły na ten cel kredyt hipoteczny w (...) Banku (...) SA z siedzibą w W., indeksowany we franku szwajcarskim do wysokości 43148,08 CHF. Do spłaty pozostało jeszcze 32933,33 CHF (zaświadczenie z dnia 18.02.2017r. – k.336, umowa o kredyt hipoteczny z dnia 21.12.2006r. – k.27-30).

W trakcie trwania małżeństwa między stronami panował ustrój wspólności majątkowej.

W dniu 28.10.2009r. Sąd Okręgowy w Ostrołęce w sprawie sygn. akt I C 74/09 rozwiązał przez rozwód związek małżeński zawarty między stronami bez orzekania o winie (k.6).

Pomimo rozwodu strony nadal mieszkają w jednym budynku mieszkalnym położonym na nieruchomości obejmującej działki nr (...). Wnioskodawczyni zajmuje z dziećmi 1 pokój na parterze budynku oraz dwa pokoje na poddaszu. Uczestnik zajmuje 1 pokój usytuowany na parterze budynku. Z pozostałych pomieszczeń strony korzystają wspólnie.

Wnioskodawczyni pracuje w (...) SA z siedzibą w W. jako pracownik ochrony. Z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie w wysokości zmiennej, od 1355 zł do 1552 zł miesięcznie (zaświadczenie o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia - 339). Dodatkowo, wnioskodawczyni jest zatrudniona na umowę zlecenie na stanowisku sprzątaczki. Z tego tytułu w okresie od listopada 2016r. do stycznia 2017r. osiągnęła dochód w wysokości odpowiednio: 1242 zł, 1707 zł i 1225 zł miesięcznie ( zaświadczenie – k.340 i 341).

Uczestnik pracuje jako kierowca, zarabia ok. 1450 zł miesięcznie (wyjaśnienia uczestnika – k.344). Płaci alimenty na dzieci w łącznej wysokości 750 zł miesięcznie (wyjaśnienia stron – k.344).

Strony nie posiadają innych źródeł dochodu ani majątku oprócz tego, który jest przedmiotem podziału w niniejszej sprawie.

Podstawę prawną wniosku stanowi art. 31 § 1 krio, art. 43 § 1 i 46 krio oraz art. 567 kpc.

Zgodnie z art. 31 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Orzeczenie rozwodu powoduje ustanie małżeństwa i powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. W sprawie niniejszej Sąd dokonał tego wyrokiem z dnia 28.10.2009r. (k.6), od którego strony nie wnosiły apelacji (wyjaśnienia stron – k.344). Oznacza to, że wyrok rozwodowy uprawomocnił się w dniu 19.11.2009r. Z tą datą nastąpiło prawomocne zniesienie wspólności majątkowej między stronami.

Zasadą jest, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Stanowi o tym wprost art. 43 § 1 krio.

Zasada równych udziałów w majątku wspólnym ustanowiona w art. 43 krio odpowiada normalnemu układowi wzajemnych stosunków w małżeństwie, w których majątek wspólny jest owocem wspólnych starań obojga małżonków (tak: Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28.04.1972r., III CRN 626/71).

Wnioskodawczyni wniosła o ustalenie, że jej udział w majątku dorobkowym wynosi 60%, a udział uczestnika 40%. Uzasadniając ten wniosek podniosła, że budynek mieszkalny na nieruchomości położonej w T., składającej się z działek o nr (...) powstał przy dużym nakładzie pracy i pomocy jej całej rodziny, w szczególności rodziców W. i M. S.. Wskazała, że razem z uczestnikiem i dziećmi mieszkała w ich domu, że korzystali z niego nie partycypując w kosztach związanych z jego bieżącą eksploatacją oraz że cała jej rodzina pomagała przy pracach budowlanych, przygotowywaniu posiłków, użyczała im maszyn do budowy, dostarczała prądu i wody. Nakład pracy swojego ojca na budowie wnioskodawczyni oszacowała na 8000 zł. Podniosła również, że ojciec przekazał jej na budowę domu pieniądze w kwocie 10000 zł (wyjaśnienia wnioskodawczyni – k.177, zaświadczenie bankowe - k.174).

Uczestnik nie negował tych faktów. Zaprzeczył jedynie, aby kwotę 10000 zł otrzymała tylko wnioskodawczyni. Podniósł, że stanowiła ona darowiznę dla obu stron. Podniósł również, że w okresie istnienia wspólności majątkowej z wnioskodawczynią pracował zawodowo, zarobkował, dochody przeznaczał na majątek wspólny i utrzymanie rodziny oraz, że uczestniczył w pracach budowlanych na wspólnej nieruchomości stron. Ocenił, że w równym stopniu przyczynił się do powstania ich majątku dorobkowego (odpowiedź na wniosek – k. 76 -77).

Wniosek o ustalenie nierównych udziałów i argumentacja wnioskodawczyni wymagały rozważenia, w oparciu o okoliczności sprawy, czy w sprawie niniejszej zachodzą przesłanki określone w art. 43 § 2 krio. Przepis ten stanowi, że z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku (art. 43 § 2 zdanie pierwsze krio). Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Pochodzenie środków przeznaczonych na powstanie wspólnego majątku małżonków nie ma znaczenia dla oceny przesłanek z art. 43 krio. Przy ocenie istnienia „ważnych powodów” w rozumieniu art. 43 krio należy bowiem mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli (tak: Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 05.10.1974r., III CRN 190/74, Lex nr 7598). Takie rozumowanie „ważnych powodów”, jako przesłanki do ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku dorobkowym wyklucza uwzględnienie pomocy rodziny jednego z małżonków w bieżącym funkcjonowaniu założonej przez nich rodziny czy przy budowie wspólnego domu małżonków, a także darowizn poczynionych na rzecz jednego z nich. W takim przypadku małżonkowi przysługują roszczenia o rozliczenie ewentualnych nakładów lub wydatków, jakie poczynił z majątku osobistego na rzecz majątku wspólnego pod warunkiem wykazania, że w ogóle miały one miejsce. Wynika to z unormowania zawartego w art. 567 § 1 k.p.c. Postępowanie o podział majątku wspólnego ma charakter kompleksowy co oznacza, że poza ustaleniem składu majątku wspólnego i jego wartości (art. 684 k.p.c. w związku z art. 567 § 3 k.p.c.) Sąd orzeka także o roszczeniach przewidzianych w art. 567 § 1 kpc, do których należy ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz rozstrzygnięcie, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. W ramach tego postępowania Sąd rozlicza więc darowizny, jakie jeden z małżonków otrzymał od swoich rodziców, a następnie przekazał je na majątek dorobkowy. Warunkiem ich rozliczenia jest jednak zgłoszenie stosownego roszczenia, które ma charakter majątkowy i procesowy, choć podlegający rozpoznaniu w postępowaniu o podział majątku dorobkowego. Roszczenie takie nie zostało zgłoszone przez wnioskodawczynię pomimo tego, że była ona reprezentowana w sprawie przez profesjonalnego pełnomocnika. Z tych też względów jej twierdzenia o dokonaniu darowizny na jej rzecz, o pomocy jej rodziny przy budowie domu czy w bieżącym funkcjonowaniu stron nie mogły stanowić podstawy do oceny przesłanek z art. 43 § 2 krio i prowadzić do ustalenia nierównych udziałów stron w majątku dorobkowym. Z ustaleń Sądu wynika zresztą, że w okresie wspólności majątkowej strony pracowały zawodowo i osiągały dochód, który przeznaczały na rodzinę i majątek wspólny. Niezadowolenie stron z ich wysokości, a nawet czasowe pozostawanie bez pracy jednej z nich nie miały żadnego znaczenia dla ustalenia stopnia przyczynienia się stron do powstania majątku dorobkowego. Nic nie wskazuje, że powstał on na skutek starań wnioskodawczyni w stopniu przewyższającym starania uczestnika. Zdaniem Sądu, wnioskodawczyni nie wykazała, że jej udział w majątku podlegającym podziałowi jest większy i wynosi 60%. Sama przyznała, że uczestnik pracował przy budowie domu, po pracy. Wskazywali na to również świadkowie S. S. (k.181), K. Ż. (k.181-182), A. Ż. (k.183), M. S. (k.183-184), W. S. (k.185), J. Ł. (k.185-186), S. S. (k.186-187), J. K. (k.199), A. D. (k.199-200), A. B. (k.200), S. G. (k.201), M. L. (k.201). Prowadziło to do oddalenia wniosku o ustalenie nierównych udziałów stron w majątku dorobkowym, czemu Sąd dał wyraz w pkt 2 postanowienia.

Marginalnie dodać należy, że twierdzeniom wnioskodawczyni o dokonaniu darowizny w kwocie 10000 zł wyłącznie na jej rzecz przeczą zeznania samych darczyńców - rodziców wnioskodawczyni, świadków - W. S. (k.185) i M. S. (k.183-184). Świadek W. S. szczerze zeznał, że pozostawał w dobrych, normalnych stosunkach z uczestnikiem, że zaciągnął kredyt w wysokości 10000 zł na wspólny dom stron, że uczestnik go żyrował. Nie ma przy tym znaczenia okoliczność, że pieniądze z kredytu świadek wręczył fizycznie wnioskodawczyni. Nie dowodzi to dokonania darowizny wyłącznie na jej rzecz. Wydaje się to niewiarygodne, skoro kredyt udzielony został świadkowi za wiedzą i wolą uczestnika, na cel doskonale znany uczestnikowi. Tylko w taki sposób można wytłumaczyć jego poręczenie przez uczestnika. Dodatkowo, z zeznań świadka M. S. wprost wynika, że ojciec wnioskodawczyni zaciągnął kredyt w wysokości 10000 zł, żeby „pomóc Ani i P., żeby pobudować im dom (…)” – k.184. Przeczy to twierdzeniom wnioskodawczyni o dokonaniu darowizny w wysokości 10000 zł wyłącznie na jej rzecz.

Skład majątku dorobkowego nie stanowił przedmiotu sporu w sprawie. Sąd ustalił, że w okresie istnienia wspólności ustawowej strony nabyły do majątku dorobkowego dwie nieruchomości położone w T., składające się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi:

a) (...) o łącznej powierzchni 4170 m ²,

b)(...) (przed podziałem) o łącznej powierzchni 2,40 ha.

Z nieruchomości obejmującej działki nr (...) po podziale w majątku dorobkowym stron pozostały działki nr (...) o powierzchni 1,68 ha i (...) o powierzchni 0,70 ha (wykaz zmian gruntowych – k. 313).

Wartość majątku dorobkowego stron Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego J. T. (k. 213-219, 252-257 i 317-319). Sąd podziela tę opinię i zawarte w niej wnioski, choć szacując wartość nieruchomości niezabudowanej biegły nie ustrzegł się błędu wynikającego z omyłkowego przyjęcia powierzchni działek powstałych w wyniku podziału, pozostających w majątku dorobkowym stron. Chodzi o działki nr (...), których łączna powierzchnia wynosi 2,38 ha (odpowiednio 1,68 ha i 0,70 ha – wykaz zmian gruntowych - k. 313). Przed podziałem powierzchnia nieruchomości wynosiła 2,40 ha (wykaz zmian gruntowych – k.313, wypis z rejestru gruntów – k.248), a w wyniku podziału i wywłaszczenia uległa zmniejszeniu o 0,02 ha. Ostatecznie więc, Sąd ustalił jej wartość na kwotę 263466 zł. Podstawę do wyliczeń stanowiła powierzchnia nieruchomości pozostającej w majątku dorobkowym stron, wartość 1 m ² gruntu oszacowana przez biegłego na 22,14 zł oraz wysokość współczynnika E określonego na 0,50. Iloraz tych wartości stanowi kwota 263466 zł (1,68 ha + 0,70 ha = 2,38 ha, co odpowiada 238000 m ² x 22,14 zł = 526932 zł x 0,50). Błąd, który wkradł się w opinię biegłego nie umniejszał jej wartości. Ma on charakter omyłkowy, podlegał korekcie w sposób dokonany przez Sąd. W żadnej mierze błąd ten nie wpłynął na merytoryczną wartość opinii biegłego. Na jej podstawie Sąd ustalił również, że rynkowa wartość zabudowanej nieruchomości, obejmującej działki o nr (...) wynosi 301049 zł (k.257v).

Sąd podzielił opinię biegłego i zawarte w niej wnioski. Stanowi ona obiektywny, wyczerpujący i jedyny profesjonalny operat w sprawie na okoliczność wartości poszczególnych składników majątku dorobkowego stron, objętych wyceną. Sporządzona została w oparciu o ich oględziny, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, fachową wiedzę i doświadczenie zawodowe biegłego. Była przydatna dla ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie.

Wnioskodawczyni nie kwestionowała opinii biegłego i zawartych w niej wniosków. Wniosła jedynie o jej uzupełnienie z uwagi na fakt podziału nieruchomości niezabudowanej i wywłaszczenia części gruntów na rzecz Skarbu Państwa (k.297), co było uzasadnione w okolicznościach stanu faktycznego sprawy. Wydając opinię uzupełniającą, biegły uwzględnił aktualny stan tej nieruchomości i stawki obowiązujące na rynku nieruchomości. Prowadziło to do oszacowania nieruchomości w sposób i na zasadach szczegółowo omówionych w opinii (k.317-319). Zarzuty zgłoszone do niej przez uczestnika były na tyle ogólnikowe, że nie były one w stanie podważyć jej merytorycznego charakteru (k.266). Tym bardziej, że biegły wskazał w opinii powody (k.318), które skutkowały zmianą wyceny dokonanej w opinii z dnia 30.04.2016r. (k.252-257). Samo niezadowolenie strony z treści opinii, niekorzystanej dla niej z uwagi na rynkową wartość nieruchomości, przekładającą się na ostateczne rozliczenia między stronami, nie stanowiły wystarczającej podstawy do wydania opinii przez innego biegłego. Wniosek uczestnika o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego rzeczoznawcy podlegał więc oddaleniu, czemu Sąd dał wyraz na rozprawie w dniu 02.03.2017r. (k.343).

Pozostałe zarzuty i uwagi do opinii biegłego stanowiły przedmiotem opinii uzupełniającej. Biegły odniósł się do nich szczegółowo w opinii ustnej wydanej na rozprawie w dniu 14.01.2016r. (k.239). Dodatkowo, ustosunkował się do nich w opinii uzupełniającej (k.252-257). Prowadziło to ostatecznie do przyjęcia, że rynkowa wartość nieruchomości zabudowanej wynosi 301049 zł. Należało od niej odliczyć obciążenie hipoteczne ciążące na tej nieruchomości, co ostatecznie prowadziło do ustalenia jej wartości na kwotę 165035 zł. Poza sporem w sprawie była okoliczność, że w okresie wspólności majątkowej strony zaciągnęły kredyt hipoteczny, który nie został spłacony. W orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, iż przy szacowaniu składników majątku wspólnego należy uwzględnić obciążenie zmieniające rzeczywistą wartość tych składników majątkowych, w szczególności obciążenie o charakterze prawnorzeczowym, za które ponosi odpowiedzialność każdorazowy właściciel nieruchomości, zwłaszcza obciążenie hipoteką i prawami dożywocia. Wartość takich obciążeń odlicza się zarówno przy ustalaniu wartości składników majątku wspólnego, jak i przy zaliczeniu wartości przyznanej jednemu z małżonków nieruchomości na poczet przysługującego mu udziału w majątku wspólnym. Brak jest przeszkód, aby przy szacowaniu składników majątku wspólnego w postępowaniu działowym uwzględnić zakres przeznaczenia środków finansowych pochodzących z kredytu zaciągniętego tylko przez jednego z małżonków, jak kredyt samochodowy w niniejszej sprawie oraz uwzględnić wynikający z tego wpływ na wartość objętych nim składników i dokonać odpowiedniego rozliczenia w postępowaniu działowym. Skutkiem zastosowania powyższej formuły rozliczeń jest zmniejszenie wartości obciążonych kredytami składników majątku dorobkowego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 2 kwietnia 2009 r., IV CSK 566/08, LEX nr 564826, uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 26 listopada 2009 r., III CZP 103/09, LEX nr 55188; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 26 października 2011 r., I CSK 41/11, LEX nr 1101323).

Mając na uwadze powyższe Sąd oszacował wartość majątku dorobkowego stron uwzględniając istniejące zobowiązania kredytowe, powstałe w czasie wspólności majątkowej między stronami Sąd ustalił, że z tytułu kredytu hipotecznego do spłaty pozostała kwota 32933,33 CH. Przyjmując wartość franka szwajcarskiego według kursu obowiązującego w banku udzielającym kredyt (4,13 zł w dacie zamknięcia rozprawy i orzekania w sprawie), wartość kredytu pozostającego do spłaty wynosi 136014 zł. Prowadziło to ostatecznie do ustalenia wartości zabudowanej nieruchomości na kwotę 165035 zł (301049 zł – 136014 zł), czemu Sąd dał wyraz w pkt 1 lit a postanowienia.

Sąd dokonał podziału majątku dorobkowego stron uwzględniając ich równe udziały w tym majątku. Strony nie wypracowały zgodnego stanowiska odnośnie sposobu podziału. W toku postępowania wnioskodawczyni konsekwentnie wnosiła o przyznanie jej nieruchomości zabudowanej. Uczestnik wielokrotnie zmieniał swoje stanowisko, wnosząc ostatecznie o orzeczenie spłaty na jego rzecz. Sposób podziału determinował charakter majątku dorobkowego stron, ich obciążenia kredytowe, aktualna sytuacja materialno-bytowa stron oraz stosunki panujące między nimi. Nie bez znaczenia była również wartość poszczególnych nieruchomości. Oscylowały one na poziomie prowadzącym do przekonania, że wnioskodawczyni powinna otrzymać nieruchomość zabudowaną i ciążący na niej kredyt hipoteczny, a uczestnik nieruchomość niezabudowaną. Wysokość dochodów uzyskiwanych przez wnioskodawczynię dawała podstawę do uznania, że jest ona w stanie spłacić kredyt hipoteczny bez uszczerbku dla swojego utrzymania i swoich małoletnich dzieci. Są to dochody stałe, na poziomie zapewniającym bieżące utrzymanie rodziny i pozwalającym na spłatę kredytu. Tym bardziej, że wnioskodawczyni może liczyć na pomoc i finansowe wsparcie ze strony swojej rodziny. Z kolei uczestnik w dowolny sposób może rozporządzić nieruchomością niezabudowaną, prowadzący nawet do jej zbycia. Z wyjaśnień uczestnika wynika, że uzyskuje on stały dochód, choć jego wysokość (1450 zł) wydaje się mało wiarygodna w realiach obecnego rynku pracy. Z doświadczenia życiowego i zawodowego wiadomo Sądowi, że wynagrodzenie zawodowych kierowców oscyluje na poziomie wyższym niż przeciętny i niekoniecznie sprowadza się do płacy zasadniczej. Ponadto, uczestnik nie ma nikogo na utrzymaniu. Płaci jedynie alimenty na dzieci w niewygórowanej kwocie po 750 zł miesięcznie. Nie ma zobowiązań kredytowych oprócz tego, który wynika z kredytu hipotecznego, który na skutek dokonanego przez Sąd podziału zobowiązana będzie spłacić wnioskodawczyni. To wszystko przemawiało za uznaniem, że uczestnik jest w stanie zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe, zapewnić sobie odpowiednie warunki bytowe i socjalne. Nie istniały też powody, które przemawiałyby za przyznaniem całego majątku wnioskodawczyni i orzeczeniem spłaty na rzecz uczestnika. Majątek dorobkowy to majątek wspólny. Strony w równym stopniu muszą uczestniczyć w jego podziale w jak najbardziej racjonalny sposób, przy uwzględnieniu zasady podziału majątku w naturze, która ma priorytetowy charakter oraz sposobu, w jaki strony dotychczas korzystały z tego majątku. Aktualne stosunki między stronami wykluczają ich dalsze wspólne zamieszkiwanie. Zdaniem Sądu, okoliczności stanu faktycznego sprawy, w szczególności fakt wychowywania dzieci przez wnioskodawczynię przemawiały za przyznaniem jej nieruchomości zabudowanej. Z przyczyn wskazanych powyżej uczestnik otrzymał drugą nieruchomość. Wobec tego Sąd orzekł jak w pkt 3 postanowienia.

Konsekwencją dokonanego przez Sąd podziału majątku dorobkowego było orzeczenie o dopłacie na rzecz wnioskodawczyni. Udziały stron w majątku dorobkowym były równe i odpowiadają kwotom 214250,50 zł (165035 zł + 263466 zł : 2). W wyniku podziału wnioskodawczyni otrzymała majątek o wartości 165035 zł, a uczestnik o wartości 263466 zł. Na podstawie art. 567 § 3 kpc w zw z art. 688 kpc, art. 623 kpc i art. 212 § 1 kpc wartość udziału należnego wnioskodawczyni polegała wyrównaniu przez dopłatę pieniężną, która wynosi 49215,50 zł (214250,50 zł – 165035 zł). Z tych też względów Sąd orzekł jak w pkt 4 postanowienia.

Termin dopłaty należnej wnioskodawczyni Sąd odroczył na okres 12 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie. Jest to termin niezbędny do zgromadzenia środków finansowych przez uczestnika, w tym w ramach procedury kredytowej. Z wyjaśnień uczestnika wynika, że pozostaje on w zatrudnieniu, osiąga stały dochód, wywiązuje się z zobowiązań, w tym alimentacyjnych wobec dzieci, nie jest zadłużony. Przemawiało to za uznaniem, że uczestnik ma duże szanse na pozyskanie kredytu bankowego, który może przeznaczyć na dopłatę należną wnioskodawczyni. Tym bardziej, że przyznane mu prawo do nieruchomości z powodzeniem może stanowić przedmiot zabezpieczenia prawnego, np. hipoteki. Z doświadczenia wiadomo Sądowi, że termin zakreślony uczestnikowi na spłatę jest wymagany do wszczęcia procedury kredytowej i sfinalizowania umowy kredytu.

Możliwości zarobkowe uczestnika i jego aktualne dochody przemawiały za orzeczeniem jednorazowej dopłaty. Za jednorazową dopłatą przemawiała również aktualna, globalna sytuacja gospodarcza i wartość siły nabywczej pieniądza.

Rozliczeniu w niniejszym postępowaniu podlegały wydatki dokonane przez uczestnika z majątku osobistego na majątek wspólny, po ustaniu wspólności majątkowej, sprowadzające się do spłaty kredytu hipotecznego ponad udział obciążający uczestnika. Uczestnik twierdził, że z tego tytułu nadpłacił kwotę 3076,67 zł. Wnioskodawczyni nie kwestionowała, że uczestnik spłacił więcej kredytu niż wynosił jego udział w miesięcznej spłacie. Nie była jednak w stanie zweryfikować wysokości nadpłaty dochodzonej przez uczestnika. Sąd dokonał tego na podstawie dowodów w postaci: zaświadczenia bankowego z dnia 05.11.2014r. (historia spłaty kredytu – k.31-33), historii rachunku bankowego (k.92-124) oraz pokwitowań wpłat (k.125-131). Wynika z nich, że w okresie od ustania wspólności majątkowej małżeńskiej do stycznia 2015r., od kiedy to strony w równym stopniu zaczęły uczestniczyć w spłacie kredytu, uczestnik regularnie spłacał kredyt w wysokości ponad obciążający go udział. Wnioskodawczyni przekazywała mu kwotę 250 zł na poczet kredytu, w miarę systematycznie, raz przekazała mu kwotę 316 zł (k.125). Kwoty przekazywane przez wnioskodawczynię nie stanowiły połowy raty. Brakującą cześć pokrywał uczestnik. Wskazana przez niego kwota 3076,67 zł odpowiada wysokości spłaty kredytu dokonanej przez uczestnika za wnioskodawczynię, ponad obciążający go udział. Podlegała ona rozliczeniu w niniejszym postępowaniu na podstawie art. 45 § 1 krio i art. 567 § 1 kpc. Wobec tego Sąd postanowił jak w pkt 5 postanowienia.

Oddaleniu podlegały natomiast dalej idące roszczenia uczestnika. Uczestnik zgłosił jej w odpowiedzi na wniosek (k.74). Miały one majątkowy charakter i dotyczyły nakładów oraz wydatków na majątek wspólny. Z tego tytułu uczestnik żądał rozliczenia:

1.  nakładów, jakich dokonał z majątku osobistego na majątek dorobkowy stron o równowartości 10000 zł,

2.  wydatków w wysokości 12576,15 zł, jakie poniósł na utrzymanie wspólnej nieruchomości stron (kosztów koszenia trawy oraz wydatków na ogrzewanie domu, za wodę i energię),

3.  nakładów w kwocie 14417,70 zł, jakich dokonał z tytułu zakupu materiałów budowlanych do wykończenia budynku mieszkalnego stron oraz zakupu pieca – kotła stalowego z nadmuchem.

Odnośnie pierwszego z roszczeń uczestnik twierdził, że przed rozpoczęciem budowy na wspólnej nieruchomości stron dokonał zakupu materiałów budowlanych (pustaków) za pieniądze z majątku osobistego. Twierdził, że otrzymał spadek, sprzedał przypadający mu udział w spadku i część środków uzyskanych z tego tytułu w wysokości 10000 zł przeznaczył na zakup materiałów budowlanych. Przyznał, że pozostałe pieniądze wydał na zakup samochodu i bieżące życie. Wnioskodawczyni zaprzeczyła temu podnosząc, że pieniądze ze spadku uczestnik w całości przeznaczył na zakup nowego samochodu, cześć przeznaczył na wesele, a resztę wpłacił na konto, które posiadał wspólnie z matką (k.177). Zaprzeczyła, aby uczestnik przeznaczył jakiekolwiek pieniądze z majątku osobistego na majątek wspólny.

Zdaniem Sądu, uczestnik nie wykazał prawdziwości swoich twierdzeń w tym zakresie. Dowodu na okoliczność uzyskania przez niego kwoty 70000 zł ze spadku po ojcu nie stanowi umowa sprzedaży z dnia 20.06.2000r. (akt notarialny zapisany w rep. A za nr (...) - k.85 -91). Wynika z niej jedynie, że uczestnik razem z innymi spadkobiercami sprzedali przypadające im udziały w spadku za cenę 397000 zł (§ 2 umowy – k.89). Z umowy tej nie wynika natomiast, jaka kwota przypadła ostatecznie uczestnikowi. Nie zaoferował on żadnych obiektywnych dowodów na okoliczność zakupu materiałów budowlanych ze środków pochodzących z majątku osobistego. Jego twierdzenia o takim ich przeznaczeniu nie znajdują odzwierciedlenia w zeznaniach świadka J. K., ciotki uczestnika (k.199). Jej zeznania przeczą wręcz twierdzeniom uczestnika w tym zakresie. Wskazał on kwotę 10000 zł. Świadek zeznał tymczasem, że na zakup materiałów budowlanych uczestnik przeznaczył kwotę 70000 zł jaką otrzymał ze spadku po ojcu. Świadek przyznał zarazem, że nie bywał na budowie, że z uczestnikiem utrzymywał tylko telefoniczny kontakt. Zdaniem Sądu, wiarygodność świadka jest dalece wątpliwa. Jako osoba bliska uczestnikowi świadek wykazał się wyjątkowo wybiórczą wiedzą na temat faktów istotnych z punktu widzenia interesów uczestnika - nie orientował się kiedy była sprawa o dział spadku, kiedy rozpoczęła się budowa domu stron, kiedy uczestnik kupił samochód i za jakie środki. Z uporem zeznawał natomiast, że uczestnik przeznaczył 70000 zł na zakup materiałów budowlanych do budowy domu. Zeznania świadka w tym zakresie nie wytrzymują konfrontacji z wyjaśnieniami samego uczestnika, były celowo ukierunkowane na przedstawienie takiej wersji powstania majątku dorobkowego stron, która prowadziłaby do rozliczeń korzystnych dla uczestnika. Cóż z tego, skoro zeznania świadka i wyjaśnienia uczestnika wzajemnie się wykluczają. Pozostali świadkowie zawnioskowani przez uczestnika nie posiadali wiedzy na temat sposobu powstania majątku dorobkowego stron (zeznania świadków: A. D. – k.199-200, A. B. - k.200-201, M. L. - k.201). Z kolei świadkowie zawnioskowani przez wnioskodawczynię zaprzeczyli, aby sporne nakłady miały miejsce. Nie powiodła się więc próba wykazania przez uczestnika, że dokonał on nakładów z majątku osobistego na majątek dorobkowy stron.

Z powyższych względów Sąd oddalił również roszczenie uczestnika o rozliczenie kwoty 14417,70 zł. Uczestnik twierdził, że przeznaczył ją na prace wykończeniowe w domu wchodzącym w skład majątku dorobkowego. Znamienne, że w uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek uczestnik nie wskazywał, aby pochodziła ona z jego majątku osobistego. Wskazał jedynie, że nakładów tych dokonał w okresie pozostawania przez strony w separacji faktycznej, co z uwagi na treść art. 567 § 1 kpc nie uzasadnia ich rozliczeń w niniejszym postępowaniu. Dopiero w toku postępowania w sprawie, po wyraźnym zaprzeczeniu przez wnioskodawczynię aby sporne nakłady powstały ze środków pochodzących z majątku osobistego uczestnika, usiłował on wykazać za pomocą zeznań świadka J. K., że pożyczył od niej kwotę 15000 zł i w całości przeznaczył ją na wykończenie domu. Świadek miał jednak problemy z określeniem daty, w jakiej miał pożyczyć uczestnikowi tę kwotę. Z jego zeznań nie wynika również, kiedy ją zwrócił. Zeznał jedynie, że strony były wtedy małżeństwem (k.199). Zeznania świadka w tym zakresie były równie ogólnikowe, co jego wiedza o pozostałych faktach istotnych dla rozstrzygnięcia w sprawie. Nie wynika z nich, aby ewentualna pożyczka w kwocie 15000 zł została spłacona przez uczestnika ze środków pochodzących z jego majątku osobistego. Nie potwierdzają tego zeznania pozostałych świadków. Nie istnieją żadne obiektywne dowody na tę okoliczność.

Fakt wykonania prac wykończeniowych w budynku stron znajduje odzwierciedlenie w fakturach i rachunkach złożonych przez uczestnika (k.132-167). Zostały one wykonane w 2008r., na co wskazuje data widniejąca na wszystkich tych dokumentach, a więc w okresie istnienia wspólności majątkowej między stronami. Obowiązkiem uczestnika podnoszącego, że były to nakłady dokonane z jego majątku osobistego na majątek wspólny było wykazanie prawdziwości swoich twierdzeń w tym zakresie. Uczestnik nie wywiązał się z tego obowiązku, co skutkowało oddaleniem jego roszczenia, jak w pkt 6 postanowienia.

Sąd oddalił również ostatnie z roszczeń uczestnika, tj. o zasądzenie kwoty 12567,15 zł z tytułu wydatków, jakie poniósł on na utrzymanie nieruchomości w stanie niepogorszonym. Pomijając absurdalność żądania zgłoszonego w ramach tego roszczenia, tj. o zwrot kosztów poniesionych na koszenie trawy na wspólnej nieruchomości stron (k.78) wskazać należy, że uczestnik w ogóle nie wykazał, aby poniósł jakiekolwiek koszty z tego tytułu. Osobista, fizyczna praca uczestnika na tej nieruchomości nie podlega rozliczeniu w niniejszym postępowaniu. W ramach tego roszczenia uczestnik żądał również rozliczenia kosztów ogrzewania budynku mieszkalnego (wydatków na opał) oraz wydatków poniesionych na energię elektryczną i wodę. Nie sprecyzował, jakiego okresu dotyczą. Ich wysokość wykazał za pomocą historii rachunku bankowego (k. 92-124), która obejmuje również transakcje z okresu sprzed ustania wspólności majątkowej między stronami. Ich analiza dowodzi, że po jej ustaniu uczestnik regularnie uiszczał opłaty z tytułu energii elektrycznej i wody. Nie ma jednak w tym nic nadzwyczajnego, skoro w tym czasie uczestnik zamieszkiwał we wspólnym budynku stron. Sam go zajmował i wyłącznie on generował koszty związane z korzystaniem z energii elektrycznej i wody. To samo dotyczy wydatków przeznaczonych na zakup opału. Nie da się ogrzać połowy domu albo tylko tych pomieszczeń, które uczestnik zajmował. Skoro uczestnik zdecydował się na samodzielne zamieszkanie w budynku stron, to wyłącznie na nim spoczywał obowiązek pokrycia wszelkich wydatków związanych z jego utrzymaniem i bieżącą eksploatacją. Nie miały one nic wspólnego z utrzymaniem budynku w stanie niepogorszonym. Nie istniały więc podstawy do obciążenia nimi wnioskodawczyni i ich rozliczenia między stronami. Tym bardziej, że z chwilą zamieszkania wnioskodawczyni z dziećmi we wspólnym domu stron, co miało miejsce we wrześniu 2014r., partycypuje ona w bieżących opłatach i wydatkach w równym stopniu. Uczestnik nie kwestionował tego.

O kosztach sądowych Sąd postanowił na podstawie art. 520 § 2 kpc biorąc pod uwagę fakt, że rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie w równym stopniu dotyczyło obu stron, choć niektóre z wniosków zgłaszanych przez strony były sprzeczne (o rozliczenie nakładów). Stronom przysługiwały równe udziały w majątku podlegającym podziałowi. W związku z tym uczestnik ma obowiązek zwrócić wnioskodawczyni połowę uiszczonej przez nią opłaty od wniosku, tj. 500 zł. Wobec tego Sąd postanowił jak w pkt 7 orzeczenia.

O niepokrytych wydatkach Sąd orzekł na podstawie art. 102 kpc w zw z art. 13 § 2 kpc, jak w pkt 8 postanowienia.

O pozostałych kosztach postępowania w postaci kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez strony Sąd orzekł w pkt 9 postanowienia na podstawie art. 520 § 1 kpc.