Pełny tekst orzeczenia

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku III Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Kurowski

Protokolant: P. (...)

w obecności prokuratora: Elżbiety Korwell

po rozpoznaniu dnia 25.01.2017 r. sprawy

R. Ł., ur. (...) w B., s. M. i A. z d. G.

Skazanego prawomocnymi wyrokami:

1.  Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 18 marca 2014 roku w sprawie o sygn. akt III K 134/13, zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 sierpnia 2014 roku w sprawie o sygn. akt II AKa 161/14, za 2 przestępstwa popełnione w nocy z 3 na 4 marca 2013 roku

a.  z art. 157 § 1 k.k. na karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności

b.  z art. 157 § 2 k.k. na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności

c.  z art. 245 k.k. na karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności

gdzie na podstawie art. 85 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. orzeczono łączną karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności, oraz

d.  za wykroczenie z art. 119 § 1 k.w. popełnione w nocy z 3 na 4 marca 2013 roku, gdzie wymierzono karę 30 (trzydziestu) dni aresztu.

Zasądzono wynagrodzenie dla obrońcy z urzędu i zwolniono skazanego od ponoszenia kosztów sądowych.

2.  Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 9 września 2014 roku w sprawie o sygn. akt VII K 960/13, zmienionego wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z 27 lutego 2015 roku, w sprawie o sygn. akt VIII Ka 23/15, za przestępstwo popełnione w dniu 6 czerwca 2012 roku z art. 226 § 1 k.k. na karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 6 czerwca 2012 r. do dnia 8 czerwca 2012 r. Zasądzono wynagrodzenie dla obrońcy z urzędu i zwolniono skazanego od ponoszenia kosztów sądowych.

I.  Na podstawie art. 85 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku (Dz. U. z 2015 r. poz. 396) łączy jednostkowe kary pozbawienia wolności opisane w punkcie 1 - szym litera „a”, „b” i „c” ( sygn. akt III K 134/13) oraz punkcie 2 - gim ( sygn. akt VII K 960/13) i orzeka wobec R. Ł. łączną karę 3 (trzech) lat i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności.

II.  W pozostałej części wyroki opisane w punktach 1 i 2 pozostawia do odrębnego wykonania.

III.  Na podstawie art. 572 k.p.k. umarza postępowanie w zakresie połączenia kary orzeczonej w punkcie 1- szym litera d. Kosztami procesu w tej części obciąża Skarb Państwa.

IV.  Na podstawie art. 577 k.p.k. zalicza skazanemu R. Ł. na poczet orzeczonej w punkcie I - szym łącznej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności ze sprawy VII K 960/13 Sądu Rejonowego w Białymstoku tj. od dnia 6 czerwca 2012 r. do dnia 8 czerwca 2012 r. oraz okres dotychczas odbytej kary pozbawienia wolności ze sprawy III K 134/13 Sądu Okręgowego w Białymstoku.

V.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. B. wynagrodzenie za obronę z urzędu w kwocie 295,20 (dwustu dziewięćdziesięciu pięciu 20/100) złotych, w tym 55,20 (pięćdziesiąt pięć 20/100) złotych podatku VAT.

VI.  Zwalnia skazanego od ponoszenia pozostałych kosztów sądowych.

Sygn. akt III K 138/16

UZASADNIENIE

Z uwagi na złożenie przez obrońcę skazanego wniosku o uzasadnienie wyroku w części, tj. co do kary, uzasadnienie wyroku w niniejszej sprawie, zgodnie z art. 424 § 3 k.p.k., zostało ograniczone do wyjaśnienia podstawy prawnej oraz wskazanych rozstrzygnięć.

Podstawę prawną wyroku stanowią przepisy kodeksu karnego w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku (Dz. U. z 2015 r. poz. 396). W niniejszej sprawie nie ma możliwości stosowania przepisów rozdziału IX kodeksu karnego aktualnie obowiązujących. Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela bowiem pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 października 2016 r. ( sygn. akt III KK 126/16), zgodnie z którym w przypadku, gdy wszystkie kary podlegające łączeniu zostały orzeczone prawomocnie przed dniem 1 lipca 2015 r., podstawą orzekania w wyroku łącznym kary łącznej - zgodnie z dyspozycją art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2015 r. poz. 396) - jest kodeks karny w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2015 r., choćby nawet nowe przepisy mogły prowadzić do korzystniejszego dla sprawcy rozstrzygnięcia.

Wskazać należy, że oba wyroki dotyczące R. Ł. zostały wydane i uprawomocniły się przed dniem 1 lipca 2015 r.

Zatem, stosownie do treści art. 569 § 1 k.p.k. wyrok łączny wydaje się, jeżeli zachodzą warunki do wymierzenia kary łącznej. Te zaś są określone w art. 85 k.k.. Z kolei ów przepis w kształcie istniejącym przed 1 lipca 2015 r. wskazuje, że sąd wymierza karę łączną, jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy, chociażby nieprawomocny wyrok skazujący za którekolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju, albo inne podlegające łączeniu. Innymi słowy w myśl wskazanego przepisu kara łączna w wyroku łącznym może objąć tego samego rodzaju kary jednostkowe orzeczone poszczególnymi wyrokami, które zostały wymierzone za przestępstwa popełnione przed wydaniem pierwszego chronologicznie wyroku ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2005 r. I KZP 36/2004 OSNKW 2005/2 poz. 13 mająca moc zasady prawnej).

Analiza skazań i dat czynów popełnionych przez R. Ł. ujawnia, iż możliwym jest wymierzenie na tej podstawie kary łącznej obejmującej kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 18 marca 2014 roku w sprawie o sygn. akt III K 134/13 oraz Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 9 września 2014 roku w sprawie o sygn. akt VII K 960/13. W niniejszym stanie faktycznym pierwszym chronologicznie wyrokiem jest wyrok w sprawie o sygn. akt III K 134/13 Sądu Okręgowego w Białymstoku, którego czyny wchodzą w zbieg realny z czynem, za który wymierzono karę wyrokiem w sprawie o sygn. akt VII K 960/13 Sądu Rejonowego w Białymstoku bowiem R. Ł. został skazany w tej sprawie za czyn, którego dopuścił się w dniu 6 czerwca 2012 r., a wiec przed wydaniem wyroku w sprawie o sygn. akt III K 134/13.

Wymierzając karę łączną Sąd miał na uwadze przesłanki wynikające z art. 86 § 1 k.k., który wyznacza granice jej wysokości, obowiązujące przy wydaniu wyroku łącznego. Kara łączna nie może być niższa od najwyższej z wymierzonych kar (granica dolna) i nie może być wyższa od sumy kar wymierzonych za poszczególne zbiegające się przestępstwa

Należy zauważyć, że przy orzekaniu kary łącznej Sąd może zastosować trzy metody. Pierwszą z nich jest oparcie się na zasadzie kumulacji, a zatem prostym dodaniu wysokości kar jednostkowych i orzeczenie kary łącznej stanowiącą ich sumę. Ten sposób wymierzania kary łącznej winien być stosowany jedynie do sprawców, co do których nie ma żadnej pozytywnej prognozy, są całkowicie zdeprawowani i brak jest podstaw do stosowania instytucji ułatwiających im zakończenie kary. Druga - metoda absorpcji, polega na wymierzeniu kary w najniższym możliwym rozmiarze, tj. pochłonięcia kar w niższych rozmiarach przez najsurowszą. Niewątpliwie ten rodzaj łączenia kar można stosować do najlepiej ocenianych sprawców, których przebieg resocjalizacji jest dalece zaawansowany. W szczególności zasada absorpcji przy wymierzaniu kary łącznej może być zastosowana, gdy pomiędzy poszczególnymi przestępstwami zachodzi bliski związek przedmiotowy i podmiotowy, a przesłanka prognostyczna pozwala na stwierdzenie, że kara łączna w wysokości najwyższej z wymierzonych kar jednostkowych jest wystarczającą oceną zachowania się sprawcy ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 stycznia 1997 r., sygn. akt II AKa 321/96). W doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się, że oparcie wymiaru kary łącznej na dwóch ostatnich zasadach traktować należy jako rozwiązanie stosowane wyjątkowo. Natomiast priorytetową zasadą wymiaru kary łącznej powinna być zasada asperacji ( vide: A. Marek: Komentarz, Kodeks karny, Warszawa 2004 rok s. 293; wyrok SN z 2 grudnia 1975 roku Rw 628/75, OSNKW 1976/2/33, wyrok SA w Katowicach z dnia 13 listopada 2003 roku, II AKa 339/03). Analiza związku podmiotowo – przedmiotowego oraz opinii o skazanym (k. 25v-26) ujawnia, zdaniem Sądu, brak podstaw do zastosowania wobec R. Ł. zasady kumulacji bądź absorpcji.

Przy ustalaniu wysokości kary łącznej znaczenie mają elementy składające się na związek przedmiotowy i podmiotowy zbiegających się realnie przestępstw. Im związek ten jest ściślejszy, tym bardziej przeważa absorbowanie poszczególnych kar, im luźniejszy - ich kumulacja. Należy zwrócić uwagę, że związek przedmiotowy zbiegających się realnie przestępstw ocenia się według tożsamości lub podobieństwa dóbr naruszonych poszczególnymi przestępstwami oraz na podstawie zwartości czasowej i miejscowej ich popełnienia. Związek podmiotowy rozumie się jako podobieństwo rodzaju winy i zamiarów ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 14 marca 2007 r. o sygn. akt II AKa 44/07, KZS 2007/4/27). W niniejszej sprawie karę łączą można zaś było kształtować w granicach od 3 lat pozbawienia wolności (najwyższa z wymierzonych kar) do 5 (pięciu) lat (ich suma) pozbawienia wolności.

Określając wysokość kary łącznej Sąd nie brał pod uwagę okoliczności przyjętych za podstawę wymiaru kar za poszczególne przestępstwa - stopnia społecznej szkodliwości poszczególnych czynów, jak również ówczesnego stopnia winy skazanego, gdyż te zostały już wzięte pod uwagę przy wymiarze poszczególnych kar za czyny jednostkowe podlegające łączeniu. Wymierzając karę łączną Sąd miał zatem na uwadze całokształt przestępczej działalności R. Ł. w kontekście celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie kara powinna spełniać w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej, jak też ustalenia w zakresie związku podmiotowo – przedmiotowego pomiędzy kolejnymi przestępstwami, za które został on skazany.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy wskazać na bliski związek przedmiotowy trzech czynów, za które R. Ł. został skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku w sprawie o sygn. akt III K 134/13 – wszystkie one zostały popełnione w nocy z 3 na 4 marca 2013 roku. Czwarty czyn zabroniony, za który R. Ł. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Białymstoku, w sprawie o sygn. akt VII K 960/13 był natomiast popełniony 6 czerwca 2012 roku. Wskazać zatem należy, iż pomiędzy tym ostatnim czynem i wcześniejszymi istnieje luźny związek podmiotowy skoro został on popełniony w znacznym (ponad piętnastomiesięcznym) odstępie czasowym.

Należy również podnieść, że dwa pierze czyny godziły w zdrowie i życie, jeden w wymiar sprawiedliwości i ostatni w działalność w instytucji państwowych.

Oceniając natomiast związek podmiotowy nie mogło ujść uwadze, że trzy czyny, za które R. Ł. został skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku w sprawie o sygn. akt III K 134/13 cechował bardzo bliski związek podmiotowy skoro dwa z nich dotyczyły spowodowania obrażeń ciała u pokrzywdzonych a trzeci stanowił bezprawnie podjętą próbę uchronienia się przed odpowiedzialnością za dwa pierwsze. Jednakże nie można było tego powiedzieć w odniesieniu do czynu ustalonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Białymstoku, w sprawie o sygn. akt VII K 960/13 – z art. 226 § 1 k.k.

Na wymiar kary łącznej wpływ ma również proces resocjalizacji skazanego. Z opinii o skazanym (k. 25v-26) wynika, że jego zachowanie w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności można uznać za zmienne z przewagą zachowań negatywnych. R. Ł. był 8-krotnie karany dyscyplinarnie, m. in. za nielegalne kontaktowanie się z innymi osadzonymi, za wulgarne i aroganckie zachowanie w stosunku do funkcjonariusza, bójkę podczas spaceru, użycie środka psychoaktywnego oraz czynny udział w pobiciu innego osadzonego. Podnieść trzeba również, że skazany był także 9 razy nagradzany regulaminowo za m. in. uczestnictwo w programie korekcyjno-edukacyjnym, promocję na kolejny semestr w związku z pobieraną nauką w liceum ogólnokształcącym, regularne uczestnictwo w zajęciach szkolnych oraz w celu zachęty do poprawy zachowania. Nie sposób jednak nie zauważyć, że R. Ł. w związku z zaistniałym 17 listopada 2016 roku zdarzeniem, w którym doszło do pobicia jednego z osadzonych został zawieszony w prawach ucznia do czasu zakończenia prowadzonych czynności wyjaśniających.

Sąd orzekając karę łączną miał na uwadze jej znaczenie w zakresie dyrektyw prewencji, zarówno w aspekcie prewencji indywidualnej, jak i prewencji generalnej. Oceniając całokształt przestępczej działalności R. Ł. należy podkreślić jego młody wiek (22 lata). Jakkolwiek postawa skazanego w zakładzie karnym nie pozwala wskazać, iż niezbyt duża ilość czynów, których się dopuścił, to jedynie incydent w jego życiu, to jego bardzo młody wiek nie pozwala też uznać, iż jest on osobą aż tak zdeprawowaną, by uzasadnione było oparcie kary łącznej na zasadzie kumulacji.

W tej sytuacji swoje rozstrzygnięcie o wymierzeniu kary łącznej w wysokości 3 (trzech) lat i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności Sąd oparł na zasadzie mieszanej, ukierunkowanej na absorpcję. Oznacza to, że mocniej zaakcentowano pochłonięcie kar jednostkowych aniżeli ich kumulację. Zastosowana metoda wymiaru kary łącznej pozwala uniknąć konsekwencji w postaci kumulacji dolegliwości wynikającej z orzeczonych kar jednostkowych, a tym samym naruszenia zasady racjonalności wymiaru kary i zasady humanitaryzmu stosowania kar i środków karnych, do czego prowadzi oparcie wymiaru kary łącznej na dyrektywie kumulacji. Z drugiej strony wybrana przez Sąd metoda pozwala również uniknąć nieuzasadnionego premiowania sprawcy popełniającego wiele przestępstw, do czego prowadzi zasada absorpcji oznaczająca w istocie wymiar kary za jedno z pozostających w zbiegu przestępstw oraz praktyczną bezkarność w zakresie pozostałych.

Na podstawie art. 572 k.p.k. umarzono postępowanie w zakresie połączenia kary orzeczonej przez Sąd Okręgowy w Białymstoku z dnia 18 marca 2014 roku w sprawie o sygn. akt III K 134/13 za wykroczenie z art. 119 § 1 k.w. popełnione w nocy z 3 na 4 marca 2013 roku, gdzie wymierzono karę 30 (trzydziestu) dni aresztu. Zgodnie z art. 85 k.k. instytucja kary łącznej odnosi się do kar wymierzonych za przestępstwa. Nie ma zatem możliwości objęcia węzłem kary łącznej kary wymierzonej za popełnione przez skazanego wykroczenie.

Na podstawie art. 577 k.p.k. zaliczono skazanemu R. Ł. na poczet orzeczonej łącznej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności ze sprawy VII K 960/13 Sądu Rejonowego w Białymstoku tj. od dnia 6 czerwca 2012 r. do dnia 8 czerwca 2012 r. oraz okres dotychczas odbytej kary pozbawienia wolności ze sprawy III K 134/13 Sądu Okręgowego w Białymstoku.

Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. B. wynagrodzenia za obronę z urzędu w kwocie 295,20 (dwustu dziewięćdziesięciu pięciu 20/100) złotych, w tym 55,20 (pięćdziesiąt pięć 20/100) złotych podatku VAT. Zgodnie § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2015.1801), który ma zastosowanie w niniejszej sprawie opłatę ustala się w wysokości co najmniej 1/2 opłaty maksymalnej określonej w rozdziałach 2-4. W § 17 ust. 5 ww. rozporządzenia uregulowano, iż opłata maksymalna za obronę w sprawach o wydanie wyroku łącznego wynosi 240 zł. W ocenie Sądu, nakład pracy adwokata uzasadnia przyznanie łącznego wynagrodzenia w wysokości maksymalnej. Zgodnie natomiast z § 4 ust. 3 ww. rozporządzenia opłatę należało podwyższyć o stawkę podatku VAT, w wysokości 23%.

Sąd w oparciu o art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego od ponoszenia pozostałych kosztów sądowych.